KONTROLA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ. mgr Arkadiusz Łukaszów Zakład Prawa Administracyjnego Uniwersytet Wrocławski

Transkrypt

1 KONTROLA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ mgr Arkadiusz Łukaszów Zakład Prawa Administracyjnego Uniwersytet Wrocławski

2 1. Pojęcie i zasięg kontroli 2. Rodzaje kontroli 3. Kontrola parlamentarna 4. Kontrola państwowa 5. Kontrola sądowa 6. Kontrola prokuratorska 7. Kontrola społeczna 8. Kontrola resortowa 9. Kontrola międzyresortowa 10. Kontrola RPO 11. Kontrola a nadzór prawny w administracji

3 POJĘCIE I ZASIĘG KONTROLI Najogólniej przez kontrolę należy rozumieć: badanie zgodności stanu istniejącego (faktycznego) ze stanem postulowanym, ustalenie przyczyn i zasięgu rozbieżności, przekazanie wyników tego ustalenia, a czasem i wynikających stąd dyspozycji zarówno podmiotowi kontrolowanemu, jak i podmiotowi organizacyjnie zwierzchniemu.

4 KRYTERIA KONTROLI legalność, celowość, rzetelność, gospodarność, uwzględnianie interesu społecznego, uwzględnianie interesu indywidualnego, zgodność z polityką rządu, inne...

5 ETAPY KONTROLI wszczęcie kontroli, zbadanie stanu faktycznego, określenie stanu postulowanego, subsumcja stanu faktycznego do stanu prawnego i określenie zasięgu i przyczyn rozbieżności przekazanie wniosków z kontroli podmiotowi kontrolowanemu i podmiotowi nadrzędnemu organizacyjnie

6 Kontrola nie ma co do zasady żadnych kompetencji władczych względem kontrolowanego. Konstrukcja przekazania wniosków pokontrolnych organowi nadrzędnemu organizacyjnie wskazuje, że to on, a nie kontrola może władczo modyfikować działania kontrolowane w trybie tzw. nadzoru. Ponadto kontrola nie jest co do zasady związana organizacyjnie z kontrolowanym, w związku z czym nie ma faktycznego wpływu na działania kontrolowanego. Zasięg kontroli można określać podmiotowo i przedmiotowo, a więc podłóg podmiotów jej podlegających i wykonujących oraz podłóg przedmiotu kontroli.

7 RODZAJE KONTROLI zewnętrzna i wewnętrzna zewnętrzna gdy podmiot kontrolujący znajduje się poza strukturą administracji wewnętrzna gdy podmiot kontrolujący znajduje się wewnątrz struktury administracji

8 RODZAJE KONTROLI z urzędu (NIK) lub na wniosek (kontrola instancyjna)

9 RODZAJE KONTROLI planowe i doraźne

10 RODZAJE KONTROLI Ze względu na sposób przeprowadzenia kontroli: inspekcję obserwacja zachowań ludzi w jednostce kontrolowanej, lustrację ocenę stanu rzeczywistego badanego przedmiotu czy wyników określonych działań, rewizję najczęściej kontrola finansowa, wizytację ocena przez bezpośredni wgląd w całokształt działalności podmiotu kontrolowanego

11 KONTROLA PARLAMENTARNA kontrola sejmowa kontrola senacka

12 KONTROLA PAŃSTWOWA Naczelna Izba Kontroli naczelny organ kontroli państwowej, podlegający Sejmowi i działający w oparciu o zasadę kolegialności

13 KONTROLA SĄDOWA Sprawowana przez sądy administracyjne i powszechne. Kontrola sądów administracyjnych może mieć charakter bezpośredni lub pośredni i polega na możliwości wniesienia skargi do WSA albo skargi kasacyjnej do NSA. Sądy powszechne (cywilne, karne, ubezpieczeń społecznych, antymonopolowy) najczęściej ma charakter bezpośredni. Akty normatywne administracji są kontrolowane przez Trybunał Konstytucyjny zaś akty normatywne jednostki samorządu terytorialnego kontroluje NSA

14 KONTROLA PROKURATORSKA Odbywa się na zasadach i w trybie KPA, w którym to prokurator może występować jako uczestnik postępowania. Wg przepisów ustawy o prokuraturze zasięg kontroli prokuratorskiej obejmuje: rozstrzygane przez organy administracyjne (administrujące) indywidualne sprawy, odnośnie których dochodzi do wydawania decyzji administracyjnych sprawy spoza zakresu postępowania administracyjnego

15 KONTROLA SPOŁECZNA zorganizowana i niezorganizowana

16 KONTROLA RESORTOWA przeprowadzanie badania w ramach organizacyjnych tego samego resortu Fakt, czy podmiot kontrolowany znajduje się w tej samej jednostce, co pomiot kontrolujący, czy też nie, jest bez znaczenia

17 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Jest to kontrola zewnętrzna Cechy: - organy kontroli (inspekcje) są włączone organizacyjnie w dany resort; charakter kontroli głownie rzeczowy (chodzi o daną działalność), - organy kontroli często mogą wpływać na podmiot kontrolowany (np. w drodze decyzji administracyjnych) - zbliżenie do nadzoru, - gwarancje sprawności kontroli (np. prawo inspektorów do wstępu na teren pomieszczeń czy nieruchomości; obowiązek kontrolowanych udostępniania danych materiałów; blokada czynności kontrolowanej lub tylko jej skutków), - wysoka obiektywność, - podmiot kontrolowany nie jest organizacyjnie podporządkowany jednostce kontrolującej, - wysoka specjalizacja i fachowość kontroli (specjaliści zatrudnieni w jej ramach, wyposażenie techniczne najwyższej klasy)

18 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Państwowa Inspekcja Sanitarna

19 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

20 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Inspekcja handlowa

21 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Kontrola skarbowa

22 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Dozór techniczny

23 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych

24 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Inspekcja farmaceutyczna

25 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa

26 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Inspekcja weterynaryjna

27 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Inspektor ds. Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych

28 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Urząd Komunikacji Elektronicznej

29 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Inspekcja Transportu Drogowego

30 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Państwowa Inspekcja Pracy

31 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Inspekcja Ochrony Środowiska

32 KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA Inne organy, zaliczane do inspekcji z zakresu kontroli międzyresortowej: - Urząd Regulacji Energetyki - Urzędy Żeglugi Śródlądowej - Wyższy Urząd Górniczy - Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

33 KONTROLA RPO Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) jest konstytucyjnym organem powołanym w celu strzeżenia praw i wolności człowieka i obywatela określonych przez normy prawne. Funkcje Rzecznika maja charakter czysto kontrolny; czynności podejmuje on na wniosek: obywateli, ich organizacji, organów samorządu terytorialnego, z inicjatywy własnej.

34 POJĘCIE NADZORU Nadzór to taki zespół realizowanych kompetencji, których wpływ na działalność organów podporządkowanych jest bardziej intensywny i bezpośredni, a które mają na celu usunięcie nieprawidłowości i zapobieganie im na przyszłość.

35 RODZAJE NADZORU KWALIFIKOWANA POSTAĆ NADZORU Jeśli kontrola sprawowana jest przez organ zwierzchni organizacyjnie nad kontrolowanym, a zatem i odpowiedzialny za jego działania, i jeśli temu organowi zwierzchniemu służą środki oddziaływania władczego wobec podrzędnego w strukturze podmiotu kontrolowanego, to kontrola przybiera kwalifikowaną postać nadzoru.

36 RODZAJE NADZORU C.D. POSTAĆ NADZORU WERYFIKACYJNEGO Jeśli kontrola sprawowana jest przez organ zwierzchni funkcjonalnie nad kontrolowanym, a zatem i odpowiedzialny za dopilnowanie poprawności jego działań w granicach określonych prawem, i jeśli temu organowi służą wobec kontrolowanego podmiotu zdecentralizowanego środki oddziaływania władczego, to kontrola przybiera kwalifikowaną postać nadzoru weryfikacyjnego, co ma dziś miejsce w szczególności wobec podmiotów samorządu terytorialnego.