Administracja publiczna. Pojęcie i funkcje

Transkrypt

1 Administracja publiczna Pojęcie i funkcje

2 Umiejscowienie administracji publicznej w strukturze władzy państwowej Koncepcja trójpodziału władzy zakłada podział całej władzy w państwie na trzy segmenty: władzę ustawodawczą, władzę wykonawczą oraz władzę sądowniczą. Administracja należy do władzy wykonawczej (jest z nią w zasadzie tożsama).

3 Funkcje administracji publicznej Mówiąc o funkcjach administracji publicznej, mamy na myśli przyczyny, dla których administracja w ogóle istnieje. Są cztery takie podstawowe funkcje: funkcja porządkowo-reglamentacyjna, funkcja świadcząca, funkcja kierująca (organizatorska), funkcja właścicielska i zarządzająca.

4 Funkcje administracji publicznej FUNKCJA PORZĄDKOWO- REGLAMENTACYJNA

5 Porządkowo-reglamentacyjna funkcja administracji publicznej Jest to najdawniejsza funkcja administracji publicznej, sprowadzająca się do obowiązku zapewnienia szeroko rozumianego porządku i bezpieczeństwa publicznego. Państwo zmierza do stworzenia bezpiecznego, uporządkowanego środowiska dla życia osobistego i zbiorowego, w tym społecznego, gospodarczego i kulturalnego. Polega więc przede wszystkim na ochronie bezpieczeństwa państwa, życia i zdrowia ludzi oraz ładu w życiu zbiorowym.

6 Przykłady działań państwa z zakresu funkcji porządkowo-reglamentacyjnej Ochrona życia i zdrowia ludzi przez policję, straż pożarną i inne służby. Ochrona przed zagrożeniami ze strony niewłaściwie prowadzonej działalności wymagającej odpowiedniego przygotowania, np. poprzez koncesje i zezwolenia na określoną działalność. Ochrona przed niewłaściwym korzystaniem z określonych rzeczy, np. poprzez zezwolenia na ich posiadanie albo dopuszczanie do użytku wyłącznie rzeczy spełniających określone kryteria. Ochrona dóbr i zasobów dostępnych powszechnie a wymagających ochrony przed degradacją, np. przyrody, środowiska naturalnego, spektrum częstotliwości.

7 Wykonywanie funkcji porządkoworeglamentacyjnej odbywa się z wykorzystaniem środków władczych i polega często na wydawaniu nakazów, zakazów i zezwoleń (reglamentacja). Władcze działanie administracji to takie, któremu jednostka jest obowiązana się podporządkować (obowiązek niezrealizowany podlega egzekucji administracyjnej). Podejmując działanie władcze, organ administracji występuje w pozycji władzy, mogącej narzucić swoje rozstrzygnięcie obywatelowi.

8 Organ administracji Jednostronne, władcze oddziaływanie Obywatel

9 Podmioty wykonujące funkcję porządkowo-reglamentacyjną Wykonywaniem tej funkcji zajmują się organy administracji publicznej (często zorganizowane w służby, inspekcje i straże), o rozbudowanych kompetencjach kontrolnych, nadzorczych, do wydawania zezwoleń, nakazów i zakazów oraz do nakładania kar administracyjnych na podmioty naruszające prawo.

10 Funkcje administracji publicznej FUNKCJA ŚWIADCZĄCA

11 Funkcja świadcząca Wykonywanie funkcji świadczącej przez administrację polega na świadczeniu społecznie użytecznych usług, z zakresu np. edukacji, ochrony zdrowia, kultury czy zaopatrzenia w wodę i inne media, odbierania śmieci i nieczystości, oczyszczania ulic, transportu zbiorowego itp. Chodzi o usługi, które ze względów cywilizacyjnych powinny być dostępne dla każdego w państwie z naszego kręgu kulturowego.

12 Administracja publiczna może sama świadczyć te usługi, z wykorzystaniem stworzonych przez siebie jednostek organizacyjnych (np. Metro Warszawskie S.A., jest to spółka należąca w 100% do m. st. Warszawy). Administracja może też ograniczać się do zapewnienia odpowiedniego poziomu świadczenia tych usług przez prywatne podmioty (np. przedsiębiorcy, który zawarł z miastem umowę na odbieranie odpadów komunalnych śmieci; przedsiębiorcy telekomunikacyjnego).

13 Realizując funkcję świadczącą, administracja publiczna najczęściej korzysta z niewładczych środków oddziaływania, np. umów. Niewładcze działania administracji to takie, którym nie trzeba się podporządkować podejmując je, administracja nie występuje w pozycji władzy. Sprawne wykonywanie usług publicznych może być jednak także zagwarantowane przez możliwość stosowania środków władczych np. skreślenie z listy studentów.

14 Podmioty wykonujące funkcję świadczącą Funkcję świadczącą realizują bezpośrednio tworzone przez państwo spółki prawa handlowego i tzw. zakłady administracyjne (publiczne). Ich działalność bywa koordynowana przez organy administracji publicznej, te jednak same nie zajmują się świadczeniem usług (np. organy miasta, w tym prezydent, koordynują działalność miejskich spółek, które świadczą społecznie użyteczne usługi).

15 Funkcje administracji publicznej FUNKCJA KIERUJĄCA (ORGANIZATORSKA)

16 Funkcja kierująca (organizatorska) Polega na kierowaniu całymi dziedzinami życia społecznego, gospodarczego czy kulturalnego (inaczej na ich organizowaniu), najczęściej poprzez planowanie, wsparcie finansowe zachowań pożądanych, promocję tychże albo piętnowanie zachowań niepożądanych. Przykłady: ustalanie reguł zagospodarowania przestrzennego; wspieranie przedsięwzięć w różnych dziedzinach (np. wsparcie finansowe dla innowacyjnych przedsiębiorców); techniki marketingowe. Wykorzystuje się w tym celu środki władcze oraz niewładcze zależnie od potrzeb. Działają na tym polu różne podmioty, głównie jednak organy administracji publicznej.

17 Funkcje administracji publicznej FUNKCJA WŁAŚCICIELSKO- ZARZĄDZAJĄCA

18 Funkcja właścicielska i zarządzająca Państwo posiada rozbudowany majątek, który można podzielić na: publiczny (służący bezpośrednio wykonywaniu funkcji porządkowo-reglamentacyjnej, świadczącej lub organizatorskiej) oraz gospodarczy (nie służący bezpośrednio wykonywaniu innych funkcji administracji, lecz po prostu zapewniający dochody, np. akcje i udziały w spółkach, własność wynajmowanych nieruchomości).

19 Funkcja właścicielsko-zarządzająca polega na utrzymywaniu majątku publicznego i gospodarczego w należytym stanie oraz nabywaniu go i zbywaniu. Działając jako właściciel, administracja nie ma żadnych dodatkowych uprawnień w porównaniu z obywatelami. Ma za to dodatkowe obowiązki, np. związane z przestrzeganiem prawa zamówień publicznych. Wszystkie podmioty administracji posiadające majątek biorą udział w zarządzaniu nim.