Temat: POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI Z DYNAMIKI Scenariusz lekcji fizyki w gimnazjum klasa IIG Prowadzący lekcję - B.Sacharska Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego, Szczecin, ul. Ku Słońcu 124 Dział: Dynamika- Siły w przyrodzie Temat : Powtórzenie wiadomości z dynamiki Treść z podstawy programowej: Nr 3 i 4 Podręcznik: wyd. ZamKor, M. i R. Rozenbajgier / od str. 65 do 118/ Czas lekcji: 1 godzina lekcyjna Cele operacyjne / poznawcze, kształcące/: Uczeń rozróżnia skutki wzajemnego oddziaływania ciał (A); definiuje I, II, III zasadę dynamiki Newtona i zasadę zachowania pędu (A); stosuje wszystkie trzy zasady dynamiki i zasadę zachowania pędu (B); operuje jednostką siły (B); wymienia cechy sił wzajemnego oddziaływania ciał ( B) nazywa siły działające na ciało ( B) oblicza siłę, przyspieszenie układu ciał, pęd ( C ) przekształca i stosuje wzory na siłę i pęd (C) projektuje i przeprowadza doświadczenia przedstawiające statyczne i dynamiczne skutki wzajemnego oddziaływania ciał ( C ) projektuje i przeprowadza doświadczenia potwierdzające słuszność I, II, III zasady dynamiki i zasady zachowania pędu ( C ) podaje, demonstruje przykłady bezwładności ciał ( C ) analizuje doświadczenie, wyciąga wnioski z doświadczenia ( D) rozwiązuje zadania rachunkowe i problemowe związane z zasadami dynamiki i zasadą zachowania pędu (D) Cele wychowawcze: uświadomienie uczniom znaczenia odkryć praw I.Newtona i zasady zachowania pędu w życiu codziennym kształtowanie pożądanych postaw ( koleżeństwo, życzliwość, wzajemna pomoc,...) kształtowanie nawyku do porządku sumienności, dokładności Środki dydaktyczne: karty pracy, szary papier, koperty z grami dydaktycznymi. Metody: dyskusja kierowana przez nauczyciela, praca indywidualna uczniów i praca zespołowa, burza mózgów, rozwiązywanie problemów w twórczy sposób.
Przebieg lekcji: Nawiązanie do lekcji Czynności nauczyciela 1. Sprawdza obecność 2.Sprawdza jakościowo zadanie domowe 3. Przypomina wraz z uczniami wiadomości dotyczące sił, skutków dynamicznych wzajemnego Czynności ucznia 1. Prezentują pracę domową- na papierze ilustracja I, II, III zasady dynamiki i zasady zachowania pędu, 2. Uczniowie słuchają, analizują, dyskutują 3. Uczniowie akceptują termin sprawdzianu Osiągnięcia ucznia 1. Rozumieją I, II, III zasadę dynamiki i zasadę zachowania pędu Część właściwa Podsumowanie lekcji oddziaływania ciał, poznanych zasad dynamiki 4. Nauczyciel ustala z uczniami termin sprawdzianu z dynamiki 1. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy i prosi o wykonanie zadania 1 i 2 2. Gra dydaktyczna. Nauczyciel rozdaje koperty z rysunkami i opisem sytuacji przedstawionych na rysunkach zad3 3. Gra dydaktycznazad.4- nauczyciel omawia na 1 przykładzie na tablicy 4. Zad 5- nauczyciel przypomina doświadczenie, które uczniowie wykonywali badając II zasadę dynamiki 5. Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, słucha, udziela wskazówek, kontroluje czas i wypowiedzi uczniów, koryguje 1. Nauczyciel ocenia pracę uczniów, wskazuje ich mocne strony i 1. Uczniowie samodzielnie wykonują zad 1 i 2 z karty pracy i prezentują wyniki porównując je z wynikami kolegów, dyskusja 2. Uczniowie przyporządkowują sytuacjom przedstawionym na rysunkach opisy i wyjaśnienia sytuacji w oparciu o zasadę bezwładności ciałzad.3 3. Przekształcają wzory. Obliczają siłę, masę, przyspieszenie i przyporządkowują wyniki określonym, sytuacjom przedstawionym na rysunkach- zad 4 4. Uczniowie analizują zad 5, wyciągają wnioski, rozwiązują samodzielnie, prezentują wyniki, porównują i dyskutują o otrzymanych wynikach 5. Uczniowie analizują doświadczenie przedstawione na rysunku wyciągają wnioski- zad 6 dotyczące zastosowania zasady zachowania pędu. 6. Odczytują dane z wykresów, interpretują i wykorzystują wyniki obliczają siłę z wykresu zależności pędu od czasu, obliczają pęd z wykresu zależności działającej siły od czasu działania tej siły, obliczają prędkość wykorzystując zasadę zachowania pędu- zad. 7 7. Wymieniają, rysują siły składowe, równoważące, wypadkowe, określają źródła tych sił. Stosują I zasadę dynamiki. Autorefleksja ucznia: Czego się sam nauczyłeś? Czy stanąłeś 1. Wymieniają sposoby zmniejszania tarcia 2. Definiują, rozumieją i stosują zasady dynamiki i zasadę zachowania pędu do wyjaśniania sytuacji z życia codziennego 3. Przekształcają wzory, posługują się jednostkami siły, masy, przyspieszenia, pędu, układają równanie wynikające z zasady zachowania pędu 4. Odczytują informacje z rysunku, wykresu, analizują, interpretują, przetwarzają i wykorzystują 5. Określają cechy sił. Przedstawiają graficznie siły działające na ciało będące w spoczynku i poruszające się ruchem jednostajnym po linii prostej. 1. Odpowiada za własne uczenie 2. Uświadamia sobie nad
podpowiada co należy uzupełnić, aby nie mieć trudności z tym materiałem. 2. Nauczyciel omawia pracę domową. wobec jakiegoś nowego zadania? Czy Twoim zdaniem lekcja była udana? Co cię zaskoczyło? Co wywołało zniecierpliwienie? Co przyniosło ci największe zadowolenie? Co najbardziej przeszkadzało, co ułatwiało pracę? Jak oceniasz swoją pracę? Czy jesteś przygotowany do najbliższego sprawdzianu? czym musi jeszcze popracować, aby osiągnąć sukces na sprawdzianie. Opracowała: Bożena Sacharska
KARTA PRACY POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI Z DYNAMIKI Ćwiczenie Masz do dyspozycji arkusz papieru i mazaki. Zilustruj poznane na ostatnich lekcjach zasady dynamiki I. Newtona i zasadę zachowania pędu / 1 zasada na 1 grupę/. ZADANIE 1: Dwóch chłopców ciągnie linę jak przedstawiono na rysunku. A/ Siły, z jakimi chłopcy działają, mają: a)takie same kierunki i zwroty b) takie same kierunki i wartości c) takie same kierunki, a przeciwne zwroty d) takie same zwroty, a różne wartości B/ Siła wypadkowa ma wartość: a) 100N i jest zwrócona w prawo c) 50N i jest zwrócona w prawo b) 100N i jest zwrócona w lewo d) 50N i jest zwrócona w lewo ZADANIE 2: Rysunek przedstawia znak drogowy ograniczający prędkość pojazdów A/ Kierowca samochodu o masie 1t zauważył ten znak w chwili, gdy szybkościomierz pokazywał 102km/h. Nacisnął na pedał hamulców i osiągnął wymaganą szybkość w czasie 5 sekund. Podczas hamowania siła hamująca samochód była równa / napisz obliczenia/: a) 4 kn b) 14,4 kn c) 40 kn d) 360 kn B/ Kierowca zbliżał się do tego znaku tym samym samochodem i z taką samą szybkością kilka dni później, kiedy padał deszcz. Co doradziłbyś kierowcy? a) gwałtowniejsze hamowanie c) wolniejszą jazdę b) hamowanie takie, jak poprzednio d) hamowanie z większą siłą ZADANIE 3: Praca w trzyosobowych grupach / ławeczkami/ Rysunki przedstawiają różne sytuacje z życia codziennego. Wyjaśnij te zjawiska z punktu widzenia I zasady dynamiki / zasady bezwładności/ / załącznik1 i załącznik 2/ Przyporządkuj odpowiednim rysunkom właściwy opis / przyporządkuj odpowiednim liczbom właściwe litery / 1..., 2..., 3..., 4..., 5..., 6..., 7..., 8..., 9..., 10..., 11..., 12... ZADANIE 4: Układanka / sprawdzamy umiejętność przekształcania wzorów/- /załącznik 3/ Korzystając z II zasady dynamiki Newtona przyporządkuj wyniki do określonych sytuacji / dobierz odpowiedzi do zadań/ 1..., 2..., 3..., 4..., 5..., 6... ZADANIE 5: Uczniowie zbudowali na lekcji fizyki układ mechaniczny przedstawiony na rysunku, składający się z dwóch ciężarków oraz wózka o masie 2 kg. Elementy układu połączono lekkimi linkami przerzuconymi przez bloczki. Na wózek działają dwie siły naciągu nici. Opory ruchu w tym układzie są znikomo małe. A/ Oblicz wartość wypadkowej sił działających na wózek... B/ Zastanów się, czy zaznaczone na rysunku siły są jedynymi siłami działającymi na wózek. Jeżeli są jeszcze Jakieś inne siły, zaznacz je... C/ Podaj, jakim ruchem będzie poruszał się wózek. / Uzasadnij dlaczego/...
D/ Zaproponuj, co mogliby zrobić uczniowie, aby wózek pozostał w spoczynku..... E/ Oblicz wartość przyspieszenia, z jakim poruszał się wózek... F/ Co mogliby zrobić uczniowie, aby przyspieszenie wózka było mniejsze?...... G/ Wózek zaczyna poruszać się pod wpływem wymienionych sił z odległości 1m od krawędzi stołu. Oblicz czas, po którym wózek dojedzie do krawędzi stołu....... ZADANIE 6: Staś zbudował model silnika odrzutowego: do lekkiej platformy przymocował balonik, po czym balonik nadmuchał, a wylot powietrza zawiązał, jak na rysunku. Co się stanie z platformą z chwilą, gdy Staś zwolni wylot powietrza z balonika?... ZADANIE 7: A/ Chłopiec o masie 38kg wskakuje z szybkością 4m/s na spoczywającą deskorolkę o masie 2kg. Z jaką szybkością porusza się chłopiec po wskoczeniu na deskorolkę.... B/ Rysunek przedstawia wykres zależności pędu deskorolki poruszającej się po prostej od czasu. Jaka siła działa na deskorolkę? C/ Podczas oddziaływania ze sobą dwóch wózków Prędkość pierwszego z nich zmieniła się o 3m/s, a drugiego o 1m/s. Co można powiedzieć o masach tych wózków?... D/ Zależność wartości siły F działającej na wózek od czasu t przedstawia wykres. Uwzględniając fakt, że kierunki wektorów prędkości i siły są równoległe, oblicz na podstawie wykresu, ile wynosi zmiana wartości pędu wózka. ZADANIE 8: A/ Klocek leży na desce i wraz z nią znajduje się w spoczynku. Wymień i narysuj siły, jakie działają na klocek. Podaj źródła tych sił. B/ Ten sam klocek leży na desce i wraz z nią porusza się ruchem jednostajnym po linii prostej. Wymień i narysuj siły, jakie teraz działają na klocek. C/ Porównaj odpowiedzi z pkt a i pkt b. Dlaczego w pkt a klocek był w spoczynku, a w pkt b w ruch?... ZADANIE DOMOWE 1. Dwa połączone klocki o masach 0,2 kg i 0,3 kg poruszają się po poziomej płaszczyźnie bez oporów ruchu pod wpływem siły F= 1N. Ile wynosi ich przyspieszenie i siła napinająca nić łącząca klocki? Ile wynosiłyby szukane wielkości, gdyby uwzględnić tarcie równe dziesiątej części siły nacisku?
m m F 2. Dlaczego przepisy zabraniają kolarzom podczas wyścigu jechać tuż za jakimś samochodem? 3. Dwóch chłopców ciągnie linę w przeciwne strony, przy czym każdy z nich działa siłą 120N. Lina wytrzymuje naprężenie równe 200N. Czy ta lina ulegnie zerwaniu? Uzasadnij odpowiedź. 4. Wyobraź sobie, że przewożąc łodzią dużą ilość arbuzów, z dala od brzegu jeziora, straciłeś wiosło. Co zrobisz, żeby dopłynąć do brzegu wykorzystując poznane zasady dynamiki? Opracowała: Bożena Sacharska
ZAŁĄCZNIK 4 ĆWICZENIE Zilustruj, jak najprościej poznane zasady. Każda grupa ma inną zasadę Z czym sobie kojarzysz poznaną zasadę. I ZESPÓŁ I I ZESPÓŁ Trzecia zasada dynamiki Newtona I I I ZESPÓŁ I V ZESPÓŁ Druga zasada dynamiki Newtona V ZESPÓŁ Pierwsza zasada dynamiki Newtona ĆWICZENIE Zilustruj, jak najprościej poznane zasady. Każda grupa ma inną zasadę Z czym sobie kojarzysz poznaną zasadę. I ZESPÓŁ I I ZESPÓŁ Trzecia zasada dynamiki Newtona I I I ZESPÓŁ I V ZESPÓŁ Druga zasada dynamiki Newtona V ZESPÓŁ Pierwsza zasada dynamiki Newtona