Robert Czerwiński policjant, oficer prasowy KMP w Słupsku
W ostatnich latach coraz częściej słyszymy w środkach masowego przekazu, ale także w dyskusjach w najbliższym otoczeniu o substancjach, które posiadają właściwości psychoaktywne. Ich działanie zbliżone jest do narkotyków.
- dopalacze, - środki pobudzające, - substancje psychoaktywne, - party pills, - designer drugs, - pixy, - tablety, - dopki itd. Mogą występować w postaci proszku, kryształków, pigułek, kapsułek, suszu, kadzidełek.
Dopalacze występują w internecie pod nazwami: - sole kąpielowe, - pożywka dla roślin, - nawóz roślinny, - kadzidełka, - do badań botanicznych, - chemikalia do badań i artykuły kolekcjonerskie.
Na opakowaniach widnieje często napis produkt nie jest przeznaczony do spożycia, choć wiadomo, że kupowany jest po to, aby wprowadzać go do organizmu. W składzie rzekomych soli do kąpieli, nawozów do roślin czy pochłaniaczy wilgoci znajdują się pewne ilości nowych substancji psychoaktywnych, dopalacza działającego na ośrodkowy układ nerwowy. Po zażyciu tzw. turbopochłaniacza do wilgoci objawy są podobne jak po narkotykach, a nawet silniejsze. Substancje te mogą być wciągane przez nos, wstrzykiwane, inhalowane.
1) mikrostrukturalne, 2) rodzinne, 3) indywidualne.
- środowisko sąsiedzkie, - rówieśnicze, - szkolne, - środowisko w pracy.
- brak zaspokojenia podstawowych potrzeb: miłość, bezpieczeństwo, akceptacja, zrozumienie, - występowanie uzależnienia w rodzinie, - traumy i zaburzenia psychiczne, - problemy rodzinne (przemoc, alkoholizm, porzucenia), - brak wzorców, więzi z rodzicami, niewłaściwa komunikacja, - niewydolność wychowawcza.
- niska samoocena, - niedojrzałość emocjonalna, - nieumiejętność radzenia sobie ze stresem, - problemy, - mała wiedza, - brak asertywności.
- zaburzone więzi emocjonalne w rodzinie, - nuda, - ciekawość, - chęć spróbowania jak działa, - przeżycie nieznanego doświadczenia, - ucieczka od problemów, - naśladownictwo, - wpływ rówieśników.
Bądź przykładem postępuj tak, by być wiarygodnym. Dzieci są obserwatorami i łatwo zauważają, kiedy nie mówisz prawdy. Wymagaj stawiaj warunki możliwe do spełnienia, Bądź konsekwentny, Poznaj przyjaciół i znajomych dziecka, Szanuj wybory i opinię doradzaj, ale nie narzucaj woli, Nie przesadzaj z opiekuńczością pozwól dziecku zdobywać doświadczenia, nawet, gdy popełnia błędy. Bądź czujny i w porę reaguj.
- oddalenie od więzi, - kłopoty z nauką, - drobne kłamstewka, kręci, lawiruje, - rozdrażnienie i zniecierpliwienie, - ospałość lub nadmierne pobudzenie sypianie o dziwnych porach, - znikanie z domu i unikanie kontaktu po powrocie, - w dyskusji kwestionuje szkodliwość narkotyków, bagatelizuje i jest za ich legalizacją,
- nadmierny apetyt lub jego brak, - przekrwione oczy, - zwężone lub rozszerzone źrenice, - katar, - dziwny zapach w pokoju, przedmioty fifki, fajki, bibułki, folie aluminiowe, nieznane leki, - z domu znikają pieniądze i wartościowe przedmioty.
W trosce o bezpieczeństwo naszych dzieci powinniśmy jako społeczeństwo, zarówno pedagodzy, rodzice, jak i opiekunowie, wiedzieć o kilku ważnych sprawach.
DOPALACZE są sprzedawane w bardzo kolorowych opakowaniach, a strony internetowe z nimi wydają się być atrakcyjne szczególnie dla młodych odbiorców. Internetowi sprzedawcy dopalaczy rozszerzyli swą działalność zakładając sklepy stacjonarne, pierwszy w Łodzi. Oferowane w nich produkty były sprzedawane jako wyroby kolekcjonerskie i nie istniały żadne prawne przesłanki ku ich zamknięciu. Z badań CBOS-u wynika, że w 2013 roku 5,2 % ankietowanych odpowiedziało, że zażywało dopalacze. Mimo walki władz państwa polskiego z problemem dopalaczy i próbą zamknięcia w Polsce sklepów, nie zlikwidowano problemu dystrybucji wśród konsumentów. Wciąż pojawiają się nowe kanały dystrybucji, głównie sprzedaż internetowa. Największym sklepem z dopalaczami jest internet.
Sprzedaż stacjonarna jest w Polsce nielegalna. Stało się tak na skutek ustawy z dnia 27 listopada 2010 roku o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej z dnia 8 października 2010 roku / Dz. U. z 2010 r. Nr 213, poz. 1396 podaje, że sprzedaż tzw. dopalaczy określanych przez ustawodawcę jako środki zastępcze jest zakazana na terenie RP. Osoby oraz podmioty gospodarcze łamiące ten zakaz mogą otrzymać grzywnę w wysokości od 20 tysięcy do miliona złotych. Niestety zakaz sprzedaży dopalaczy na terenie RP ograniczył, ale nie wyeliminował zjawiska handlu tymi środkami.
Zdobywanie narkotyków nie jest wbrew pozorom żadną trudnością. Do środków odurzających można mieć dostęp kupując wyłącznie artykuły dostępne w zwykłym sklepie. Narkotyki można dostać od kolegów, można je kupić u dilera. Przy tej łatwości wejścia w posiadanie środków odurzających jedyną skuteczną metodą ochrony dziecka przed wejściem w uzależnienie od środków psychoaktywnych (w tym także od alkoholu) jest takie jego wychowanie, żeby nie chciało brać narkotyków.
Zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawie o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. W dniu 27 listopada 2010rweszła w życie Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Nowelizacja ustawy zabrania wytwarzania i wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środków zastępczych tzw. dopalaczy (art. 44a i art. 44b ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii). Za złamanie zakazu grozi kara finansowa od 20 tys. do miliona złotych (art.52a ww ustawy). Inspektorzy sanitarni będą mogli wstrzymać obrót podejrzaną substancją, a nawet zamknąć punkty jej wytwarzania i sprzedaży. Zamknięcie sklepu lub hurtowni z podejrzanym produktem będzie możliwe maksymalnie na trzy miesiące Ustawa wprowadza także zakaz reklamy lub promocji środka zastępczego pod karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Zabronione zostało reklamowanie i promowanie środków spożywczych lub innych produktów poprzez sugerowanie, że posiadają one działanie takie jak substancje psychotropowe lub środki odurzające lub ich użycie może spowodować skutki takie jak działania substancji psychotropowych lub środków odurzających (art. 20 ust. 3 opisywanej ustawy). Kara do trzech lat więzienia grozi za samo udostępnienie małoletnim substancji psychoaktywnej - np. dopalaczy - której użycie może narazić na niebezpieczeństwo życie lub zdrowie. Karani będą też sprzedawcy w internecie, nawet jeżeli strony będą umieszczone na zagranicznych serwerach. Obowiązuje całkowity zakaz sprzedaży substancji psychoaktywnych osobom, które nie ukończyły 18 roku życia.
Zmiana ustawy przewidziała karalność każdego udostępniania dopalaczy dzieciom - nie tylko przez samych sprzedawców. Wprowadzono zakaz reklamy sugerującej konsumentom, że zawarte w dopalaczach substancje działają np. jak środki odurzające oraz uniemożliwiającej wycofanie z handlu nawet do 18 miesięcy substancji, co do której istnieją podejrzenia,że może być szkodliwa dla zdrowia. Kara za udostępnienie małoletnim dopalaczy obowiązuje także w przypadku posługiwania się internetem, nawet jeżeli strony będą umieszczone są na zagranicznych serwerach. Okoliczność, że np. strona będzie hostowana na serwerze brytyjskim, tajwańskim, czy jeszcze innym, nie na polskim, nie ma żadnego znaczenia dla odpowiedzialności karnej, w sytuacji gdy do udostępnienia towaru dochodzi przez to, że zostanie on ostatecznie wysłany i doręczony na terytorium Polski. Co więcej odpowiedzialność osoby udostępniającej nie jest uzależniona od jej narodowości. Nie będzie żadnej odmienności w zakresie ścigania zakupów przez internet. Warto pamiętać, że dopalacze czy smart drug są substancjami szkodliwie działającymi na organizm i zostały w Polsce całkowicie zdelegalizowane. Ostatnie uregulowania prawne utrudniły handel dopalaczami, ale istnieje możliwość sprowadzania zakazanych substancji za pośrednictwem zagranicznych sklepów internetowych. Próbą rozwiązania problemu jest wprowadzanie kolejnych środków podejrzewanych o bycie składnikiem dopalaczy na listę substancji zakazanych i kontrolowanych. Nowelizacja ustawy stworzyła możliwość zawieszenia handlu związkami potencjalnie niebezpiecznymi oraz wprowadziła zakaz reklamy skojarzeniowej.
- bóle w klatce piersiowej, - irracjonalna mowa, potok słów, - agresja, - napady paniki, - bezsenność, - wahania nastroju, - nudności - lęki, - próby samobójcze, - przerażające wizje, - halucynacje, - utrata kontroli nad sobą.
Narkotyki bierze się, bo są i właściwie wszyscy je biorą. Bierze się, bo to modne, żeby nie okazać się outsiderem w grupie rówieśniczej, w której normą jest branie na prywatkach lub w innych sytuacjach towarzyskich. Na przykład jeśli okaże się, że branie narkotyków umożliwi nastolatkowi przynależność do grupy rówieśniczej, na której mu zależy i spowoduje, że będzie w tej grupie akceptowany, to zacznie on systematycznie je brać, bo dzięki narkotykom zaspokajana jest jego potrzeba przynależności do grupy rówieśniczej i bycia przez nią akceptowanym. Innym mechanizmem wejścia w uzależnienie jest odkrycie, że narkotyki blokują przeżywanie dyskomfortu związanego z niemożnością zaspokojenia potrzeb psychoemocjonalnych. Zagrożone są te osoby, które czują się samotne, mają wrażenie, że nie spełniają oczekiwań swoich rodziców, czują się gorsze i mniej atrakcyjne od swoich kolegów, chcą uciec od swoich problemów, boją się świata, w którym żyją. Tak więc najczęściej biorą narkotyki i uzależniają się osoby, które mają problemy z samooceną, niezaspokojone podstawowe potrzeby i zaburzony system wartości. Jako rodzice powinniśmy więc postarać się, żeby nasze dziecko miało solidny, ugruntowany system wartości, wiedzę na temat tego, co jest dobre, a co złe. Powinniśmy zadbać, żeby jego podstawowe potrzeby były zaspokojone. Jeśli także będziemy wzmacniać poczucie własnej wartości dziecka, to wszystko będzie w porządku
1) rodzina, dom, wzorce, 2) autorytety, tempo życia, tabloidowo-plastikowy świat, 3) szkoła, instytucje, domy kultury, zainteresowania, kościół, 4) rozwijanie pasji życiowych i zainteresowań (sport, muzyka, sztuka, informatyka).
Potrzeba zdrowia Szacunek dla własnego ciała, własnej fizyczności jest jedną z podstaw zdrowego życia. Dziecko musi nauczyć się od Ciebie, jak ważną rzeczą jest uprawianie jakiegoś sportu, odpowiednie odżywianie się i niepalenie papierosów. Żeby osiągać pożądane cele wychowawcze, musisz stosować właściwe metody. Modeluj pożądane zachowania, bądź dla swojego dziecka przykładem i autorytetem Niezwykle istotną rzeczą jest osobisty przykład. Zupełnie nieważne jest to, co mówimy dziecku, jeśli sami robimy coś innego. Osobisty przykład jest jedynym skutecznym sposobem wpływania na zachowania dzieci. To zdanie odnosi się w pełni do wszystkiego, co robimy z naszymi dziećmi. Tylko żyjąc w taki sposób, do jakiego chcesz przekonać swoje dziecko, możesz je skutecznie wychowywać. Jeśli chcesz, żeby Twoje dziecko nie paliło papierosów sam nie pal. Nie zapominaj też, że dzieci z zasady przerastają swoich rodziców. Jeśli Ty od czasu do czasu poimprezujesz ze znajomymi przy kilku piwkach i wódeczce, ono pewnie też zacznie się bawić, ale już przy piwie i... no właśnie marihuanie, a może amfetaminie lub extasy. W końcu podobno marihuana jest mniej szkodliwa niż alkohol... Nie obawiaj się przyznawać do swojej niewiedzy. To jeden ze sposobów na budowanie autorytetu. W końcu nikt nie oczekuje, że wiesz wszystko.
"Narkotyki? Na co mi to. Odleć z nami, nie z narkotykami!"
Dopal dopalaczom
Dziękuję za uwagę