IT-Consulting.pl: ANALIZY i OPINIE Systemy Wspomagania Zarządzania (Informacją) czyli dokąd zmierzamy (v.1.2, 2001-12-01) Takie pojęcie jak e-commerce, było ledwie rozumiane a tu pojawił się c- commerce, który już w ogóle dla wielu stanowi czarną magię. Co się stanie z systemami ERP, CRM, e-procurement i SCM? Kolejny rodzący się termin to collaborative e-business. Jest to właśnie to co opisuję w tym artykule. Artykuł pomimo, iż napisałem go prawie 10 lat temu nie stracił na aktualności (nie licząc prezentowanych badań pokazujących stan na 2001 rok). JAROSŁAW ŻELIŃSKI HTTP://IT-CONSULTING.PL Systemy WSPOMAGANIA ZARZĄDZANIA (INFORMACJĄ) CZYLI DOKĄD ZMIERZAMY (V.1.2, 2001-12-01)
Spis rozdziałów System Zarządzania Informacją (SZI) 3 Dwie definicje 3 Z zasady systemy IT służą do 3 Jaki to system? 4 W czym problem czyli dla kogo ten komputer 4 Łańcuchy 5 Łańcuch to za mało 6 Ideał systemu branżowego 6 Bezpieczeństwo 7 Kompletny system obsługujący łańcuch dostaw 7 Rynek to konkurencja 8 Systemy aukcyjne 9 Collaborative commerce 10 Co mówi wróżka czyli trendy i badania 10 A więc dokąd zmierzamy? 13 Wnioski 14 A gdzie miejsce dla sprzedawcy? 14 Na zakończenie 14 Spis ilustracji i schematów Rysunek 1: Schemat przepływu przetwarzanej informacji 4 Rysunek 2: Konwergencja zjawisk i ich opisów w systemie IT 5 Rysunek 3: Łańcuch procesów 6 Rysunek 4: Centralizacja przetwarzania. 7 Rysunek 5: Schemat funkcjonalny systemu. 8 Rysunek 6: Przepływ dóbr na rynku. 9 Rysunek 7: Wartość sprzedaży nowych licencji (źr. Gartner Dataquest, Lipiec 2001) 11 Rysunek 8: Prognoza sprzedaży licencji na lata 2000-2005 (źr. Gartner Dataquest, Lipiec 2001) 12 Rysunek 9: Rynek aplikacji AIM w podziale na rejony świata (Źr. Gartner Dataquest, Lipiec 2001) 12 Rysunek 10: Ewolucja ERP (źr. Gartner Research) 13 JAREK ŻELIŃSKI STRONA 2 2009-03-08
System Zarządzania Informacją (SZI) jest dość specyficznym elementem infrastruktury IT w firmie. Jego specyfika polega na tym, że jest to po prostu najmniej lub najgorzej zdefiniowana część w każdej firmie. Nie wiadomo czym jest taki system ale wiadomo też czym nie jest. Ale na początek pytanie: kto wie czym się różni wiadomość od informacji? Odpowiedź w dalszej części. Na temat systemów SZI napisano już dużo, sprzedano także nie mało jednak szczególnie w tym przypadku wiele trudności sprawia nawet ocena jakości zakupionego produktu. A jak wskazać moment zakończenia jego wdrożenia? W tym artykule postaram się wyjaśnić, że praktycznie każdy system informatyczny to właśnie System Zarządzania Informacją. Dwie definicje W tym miejscu przyszła pora na rozróżnienie dwóch bardzo istotnych a często zaniedbywanych i MYLONYCH pojęć. Aby więc co nieco uporządkować treść tego artykułu przypomnę podstawowe dwa pojęcia z teorii informacji: wiadomość: opis zaistniałego zdarzenia, stanowi stwierdzenie faktu; w postaci zarejestrowanej są to po prostu DANE. informacja: miara "ładunku" jaki niesie ze sobą wiadomość, ilość informacji jaką niesie dana wiadomość jest odwrotnie proporcjonalna do prawdopodobieństwa zaistnienia zdarzenia opisanego ta wiadomością. Jako przykład weźmy wiadomości: "Jutro rano będzie wschód słońca". Jest to zdarzenie, którego prawdopodobieństwo wystąpienia jest bliskie jedności i wiadomość ta nie niesie praktycznie żadnej informacji dla nas (wiemy o tym i bez tej wiadomości). Natomiast wiadomość "Jutro o godzinie czternastej nastąpi całkowite zaćmienie słońca" niesie ogromny ładunek informacji gdyż prawdopodobieństwo tego zdarzenia jest bardzo małe. Same wiadomości "w pojedynkę" często nie wiele wnoszą ale mogą posiadać dużą ilość informacji w postaci ukrytej. Wiadomość o dokonaniu pojedynczej sprzedaży, np. otrzymanie kopii faktury, nie niesie ze sobą zbyt wielkiej informacji gdyż być może sprzedajemy coś średnio co godzinę. Jednak zebrane i przetworzone dane o sprzedaży z całego miesiąca wraz z danymi o kosztach tej sprzedaży to już bardzo ważna (czyli dużo) INFORMACJA np. na temat rentowności tej sprzedaży. Z zasady systemy IT służą do gromadzenia i przetwarzania informacji oraz do udostępniania jej w usystematyzowanej postaci. Pamiętać należy, że najpowszechniejszą i zarazem najtrudniejszą rzeczą (rodzajem przetwarzania) jest porządkowanie i systematyzowanie danych. Poniżej uproszczony schemat, który przygotowałem specjalnie na użytek tego artykułu. Jest o moje własna próba zobrazowania tego co się dzieje pod "podszewką" niemalże każdej używanej aplikacji czy systemu. JAREK ŻELIŃSKI STRONA 3 2009-03-08
Rysunek 1: Schemat przepływu przetwarzanej informacji Jaki to system? No właśnie. Odpowiedź na to pytanie brzmi: każdy. O czym więc będzie ten artykuł? O tym, że każdy system informatyczny to system zarządzania informacją, niezależnie od tego czy nazwiemy go ERP, CRM, SCM czy też będzie to pakiet biurowy. W czym problem czyli dla kogo ten komputer Proszę zwrócić uwagę na to, że system informatyczny przetwarza fakty zamienione na usystematyzowane opisy. Mogą to być opisy przedmiotów, czynności lub reguł. Tak więc niezależnie od tego jaką role w przedsiębiorstwie spełnia pojedynczy program czy duży, rozwinięty system celem jego zastosowania jest przetworzenie wprowadzanych danych w taki sposób by wynik był zgodny z oczekiwaniami tj. aby otrzymać potrzebne informacje. Pamiętajmy jednak, że oczekiwaniem tym może być tylko to co jesteśmy w stanie zrobić sami bez komputera lub z pomocą podwładnych i podwykonawców. Praktycznie regułą jest to, że Ci którzy najbardziej narzekają na to co robi, a raczej czego nie robi dla nich komputer to ludzie, którzy po JAREK ŻELIŃSKI STRONA 4 2009-03-08
Łańcuchy prostu sami nie potrafią tego czegoś zrobić. Jest to o tyle istotne, że twórcą systemu jest człowiek i musi on wiedzieć po co to robi. Bez tego trudno mówić o celowym przetwarzaniu. Komputer może zastąpić liczydło, książki i wszystko to co jest możliwe do zrobienia jednak robienie tego własnoręcznie byłby pracochłonne, długotrwałe i kosztowe. Podkreślam to gdyż podstawowa przyczyna wielu nieporozumień wokół informatyki to po prostu oczekiwanie, że komputer zrobić za nas coś czego sami nie potrafimy. A my musimy przynajmniej rozumieć to co zrobi za nas komputer. Pisząc My mam na myśli wszystkich użytkowników. Oznacza to, ze jeśli wdrażamy np. system ERP w firmie to każdy jego użytkownik musi rozumieć co robi moduł, którego używa do pracy. Bez tego system nigdy nie spełni swej roli w 100%. Podobnie rzecz się ma z prostym arkuszem kalkulacyjnym. Nawet jeśli nie pamiętamy wzoru na odchylenie standardowe i szukamy takiej funkcji wśród dostępnych w arkuszu musimy przynajmniej wiedzieć po co chcemy tej funkcji użyć i rozumieć czym jest jej wynik. Rola programu, jakim jest elektroniczny arkusz, sprowadza się do szybkiego liczydła i do biblioteki wzorów (reguł). Dokładnie tak samo jak w każdym innym systemie. Opiszmy więc zjawisko jakim jest przetwarzanie informacji. Opiszmy to co dzieje się w przedsiębiorstwie i jak to działanie odzwierciedlone jest w systemie IT. Wszystko to co nazywamy oprogramowaniem służy do przetwarzania informacji ale także do zarządzania nią. Łańcuchów mamy kilka: łańcuch wartości, łańcuch zaopatrzenia i inne. Wszystkie one są szeregowym połączeniem procesów jakie zachodzą w trakcie tworzenia dóbr. Jak już wcześniej wspomniano wewnątrz systemu przetwarzane są informacje o odpowiednio opisanych następujących po sobie faktach. Dla przykładu łańcuch zaopatrzenia to przepływ produktów i półproduktów. Rysunek 2: Konwergencja zjawisk i ich opisów w systemie IT Każdy taki łańcuch przedstawia pewną sekwencję procesów związanych z przetwarzaniem. W sferze faktów (fizycznych zdarzeń) przetwarzane są surowce, półprodukty, gotowe wyroby, zjawiska. W sferze systemu informatycznego przetwarzane są dane opisujące elementy tego łańcucha i przedmiot przetwarzania lub opisy zjawisk. W tym momencie proszę zwrócić uwagę na to, że z punktu widzenia procesu produkcji nie ma różnicy czy na powyższym schemacie przerywane linie przedstawiają granice wydziałów jednej firmy czy też granice obszarów działania kolejnych niezależnych firm. Nawet jeśli mamy do czynienia z jedną firmą i podwykonawcami to i tak kolejne etapy procesu produkcji następują szeregowo po sobie. W przypadku wielu skomplikowanych produktów np. samochodów część prac przebiega równolegle jednak dotyczy to elementów jednego etapu (procesu) np. wyprodukowanie silnika, nadwozia itp. Gotowy silnik przekazywany jest z wydziału produkcji silników do wydziału montażu albo z fabryki silników do fabryki samochodów gdzie zostanie zamontowany w nadwoziu. JAREK ŻELIŃSKI STRONA 5 2009-03-08
Rysunek 3: Łańcuch procesów Tak więc jak widać proces powstania wyrobu to łańcuch kolejno następujących po sobie etapów produkcji, mogą to także być usługi (np. lakierowanie). Łańcuch ten aby był kompletny powinien być zakończony odbiorcą produktu czyli po prostu klientem. Łańcuch to za mało Rysunek 3 obrazuje łańcuch procesów. Może to być obszar jednego przedsiębiorstwa. W takiej sytuacji najczęściej wszystkie dane o procesach przetwarzane są w jednym zintegrowanym systemie informatycznym. Co będzie jeśli są to różne firmy funkcjonujące w ramach łańcucha wartości? Pojawia się problem związany z brakiem prostego przepływu informacji w relacji oznaczonej znakiem zapytania na tym schemacie czyli pomiędzy dwoma nie następującymi po sobie elementami. Ten tor pozyskiwania danych jest najczęściej wynikiem pracy działu zajmującego się badaniami rynkowymi, śledzeniem konkurencji, pokrewnych sektorów itp. Widać tu poważny wyłom w twierdzeniach, że idealną postacią przetwarzania są łańcuchy (wartości, zaopatrzenia itp.). Rozwiązują one problemy logistyczne jednak nie rozwiązują problemów planowania i badań rynku. Ideał systemu branżowego Wniosek jaki nasuwa się od razu: można podzielić dużą firmę na mniejsze ale po co dzielić system IT? Podzielenie systemy IT powoduje utratę tego co jest bardzo potrzebne: zarządzanie całością procesu produkcji od projektu do sprzedaży detalicznej. JAREK ŻELIŃSKI STRONA 6 2009-03-08
Bezpieczeństwo Rysunek 4: Centralizacja przetwarzania. Powyższy schemat to złożenia dwóch poprzednich rysunków. System informatyczny jest jeden (np. dzierżawiony od usługodawcy typu ASP) a przedsiębiorstw kilka. Osiągnęliśmy sytuację, w której całość nie ma wady pokazanej na Rysunku 3 jaką był brak przepływu informacji pomiędzy innymi niż sąsiadujące ze sobą elementami łańcucha. Jednak w tym momencie napotykamy podstawową przeszkodę jaką jest poufność. Kim miałby być operator systemu centralnego? Zaufanie jest podstawą przystąpienia do takiego systemu. Z jednej strony ma takie zalety jak skrośny przepływ informacji (nie szeregowy) czy niższe koszty (płaci się za dostęp do systemu a nie za jego zakup i wdrożenie) z drugiej informacje o działalności rożnych podmiotów są przetwarzane wspólnie i powstaje problem bezpieczeństwa. Drugi problem to branżowość: jeden system nie będzie w stanie obsługiwać rynków np. chemicznego i samochodowego. Specyfika każdego z rynków to także różnice w regułach przetwarzania informacji o towarach, sposobach ich transportu itp. Tak więc jednym z wyznaczników podziału takich systemów jest branża jaką obsługują a także etap produkcji (surowce, półprodukty, wyroby gotowe). W tym miejscu przytoczę tylko jedno zdanie z raportów wielu audytorów zajmujących się bezpieczeństwem informacji: około 90% ważnych informacji wykradanych jest z firm drogami pozainformatycznymi. Tak więc (jak już pisałem w moim raporcie o rynku ASP w Lutym 2001 roku) system informatyczny a wraz z nim wewnętrzne tajemnice firmy są najbezpieczniejsze poza firma. Paradoks ten jest pozorny gdyż tak naprawdę miękkim czynnikiem są ludzie i zabezpieczenie informacji polega na chronieniu jej przed ludźmi. Nie chodzi tu o administratorów baz danych bo ci niejednokrotnie nie wiedzą w ogóle co kryją dyski twarde, którymi się opiekują. Chodzi o pracowników posiadających nie tyle bierny dostęp do danych co po prostu wiedzę o nich gdyż sami je tworzą i magazynują. Wniosek: fizyczne miejsce przechowywania danych jest daleko mniej istotne niż procedury dostępu do nich. Najprostszym przykładem są nasze pieniądze w bankach. Kompletny system obsługujący łańcuch dostaw Dobry system powinien więc obejmować tylko jedną branżę lub ich grupę. Jego rolą byłaby koordynacja dostaw począwszy od surowców a skończywszy na odbiorcach gotowych produktów. Pojawia się w tym momencie problem rozdzielenia procesów specyficznych dla produktu od procesów związanych ze specyfiką przedsiębiorstwa. JAREK ŻELIŃSKI STRONA 7 2009-03-08
Np. system kadrowowo-płacowy jest ściśle związany z konkretnym przedsiębiorstwem. Dotyczy to także księgowości i magazynów. Tak więc np. sterowanie produkcją, system finansowy itp. mogą być zarówno autonomicznymi systemami wewnątrz firmy jak i systemami dzierżawionymi np. od dostawców typu ASP. Autonomiczność jest tu rozumiana jako osobna aplikacja. Ważne by istniał mechanizm wymiany danych z otoczeniem. Czym więc jest nasz idealny system? Jest to systemem wymiany towarów i usług. Proszę zwrócić uwagę na to, że to co nazywamy łańcuchem dostaw, łańcuchem wartości itp. to tak naprawdę przepływ towarów i usług. Logistyka to tylko utrzymywanie porządku w fizycznym przemieszczaniu się towarów. W całym łańcuchu istotne jest są tylko takie fakty jak np. zapotrzebowanie na produkt. I tu wracamy do pojęcia informacji. Wiedza o tym, kto, gdzie, jak często, za ile jest skłonny nabyć nasz produkt stanowi już wartość samą w sobie. Jest to właśnie informacja powstała jako skutek przetwarzania takich faktów jak liczba zamówień czy ich odbiorcy. Taką informację jest w stanie dać nam np. system przetwarzający zbiorczo dane z wielu (wszystkich?) źródeł jakimi są podmioty gospodarcze biorące udział w takim łańcuchu. Rysunek 5: Schemat funkcjonalny systemu. Rysunek 5 obrazuje ogólny schemat przepływu danych pozwalający na ich zbiorcze przetwarzanie w systemie nadzorującym i generowanie informacji o bieżącym zapotrzebowaniu na produkty. Byłby to więc jeden system obsługujący wiele podmiotów. Rynek to konkurencja Oczywiście przytoczone przykłady to wzory monopoli dlatego w warunkach rzeczywistych nie możliwe (czytaj niewskazane) jest powstanie jednego systemu dla wszystkich. Powodem jest chociażby brak mechanizmu wymuszającego na takim podmiocie jakość usług. Rysunek 5 zmieni swą postać także z innego powodu. Jest nim specjalizacja. Na każdym etapie produkcji inne problemy stają kluczowymi potrzebami. Specyfika dostaw akurat na czas wymusza specjalizację np. inne rygory mają dostawy płynnych półproduktów naftowych, inne podzespołów do montażu silników, jeszcze inne dostawy gotowych wyrobów do hurtowni. Na każdym z tych etapów mamy także do czynienia grą rynkową. Dlatego schemat ten przybierze postać jak na Rysunku 6. Rysunek ten obrazuje przepływ dóbr na rynku a dokładniej rzecz biorąc jest to schemat przepływu danych i informacji o nich. Nie ma znaczenie w tym momencie czy mówimy o usługach czy produktach. Bardzo często też to co dla jednej firmy jest produktem finalnym dla innej będzie podzespołem. JAREK ŻELIŃSKI STRONA 8 2009-03-08
Rysunek 6: Przepływ dóbr na rynku. Spójrzmy na schemat otrzymany w wyniku porządkowania informacji o przepływach dóbr, łańcuchach dostaw, zarządzaniu informacją. Punkty, które zbierają i udostępniają dane na temat zapotrzebowania na produkty na rynku to systemy tak naprawdę zarządzające całym tym łańcuchem. Są to właśnie systemy lub lepiej giełdy B2B i B2C. Są one naturalnym produktem ewolucji prywatnych systemów handlu elektronicznego. Skuteczność takiej giełdy zawsze będzie lepsza niż prywatny system handlu elektronicznego gdyż o skuteczności decyduje tu liczba graczy rynkowych zaangażowanych w grę. Giełda zawsze zgromadzi ich więcej niż nawet bardzo duży pojedynczy dostawca. Proszę zwrócić uwagę na to o czym wspominałem wcześniej: giełda także jest graczem na swoim rynku (dochodem giełdy są prowizje od transakcji) dlatego nie może ona być na nim monopolistą (na schemacie są dwie). Ich liczba jednak zawsze będzie mała (rynek nie utrzyma ich więcej niż kilka). W tej postaci każdy podmiot ma dostęp do informacji zbiorczej na każdym etapie dlatego np. firma z początku tego łańcucha może mieć dostęp do wiarygodnych informacji (badania rynkowe) pozwalających na skuteczne planowanie produkcji. Systemy aukcyjne Ciekawym elementem rynku są systemy aukcyjne. Niektórzy uważają, że to one będą tymi systemami B2B i B2C. Tu należy jednak zwrócić uwagą na istotny element różniący system aukcyjny od giełdy towarowej: giełda towarowa jako platforma handlu pomiędzy podmiotami gospodarczymi z założenia służy na równi do handlu półproduktami i produktami gotowymi czyli nowymi. Systemy aukcyjne to platformy obrotu na rynku wtórnym. Oczywiście granica pomiędzy przetargiem a aukcją jest dość płynna jednak nie jest to tylko kwestia zwyczajowa. Rynek produktów gotowych i usług sterowany jest zyskiem sprzedającego: cena sprzedaży musi być wyższa od kosztów wytworzenia lub pośrednictwa. Rynek wtórny już nie ma tego rygoru. Jest raczej sposobem na odzyskanie części wartości zbywanego przedmiotu. Na tym rynku funkcjonuje też pojęcie okazji gdyż pojęcie odzyskania części wartości jest bardzo względne. Dla każdego oznacza ono co innego. Próby sprzedawania produktów nowych na aukcjach kończą się konkurowaniem z produktami używanymi o znacznie niższych cenach. W prawidłowo funkcjonującej gospodarce paradoksalnie produkt traci na wartości już w momencie zakupu (zakładając, że nie mamy do czynienia z chwilowym niedoborem). Produkty nowe mają oprócz wartości wynikającej z funkcjonalności (większość produktów kupujemy dla ich cech i korzyści z ich posiadania) wartość, która jest wynikiem bycia pierwszym właścicielem. Są to np. brak zużycia ale JAREK ŻELIŃSKI STRONA 9 2009-03-08
także prestiż. Dlatego w miarę kształtowania się rynku elektronicznego będzie następował wyraźny podział na giełdy towarowe (rynek pierwotny) i aukcje (rynek wtórny). Collaborative commerce Ten termin powoli zaczyna się wyłaniać się w publikacjach prasowych. Zaczyna także zatruwać menedżerom życie gdyż po e-commerce, który to termin był ledwie rozumiany pojawił się c- commerce, który już w ogóle dla wielu stanowi czarną magię. Co wynika z tego, że systemy ERP, CRM, e-procurement i SCM będą stanowiły po prostu zespół aplikacji wspierających zarządzanie informacją? Jak już wspomniano wcześniej lokalnie nadana nazwa systemu określa cel jego użycia a nie jakieś magiczne wnętrze. Prawdą jest, że obecne i ostatnio oferowane aplikacje miały większość swoich funkcji wbudowany na sztywno z możliwością co najwyżej ich parametryzacji? Procesy biznesowe można wyliczyć i opisać w postaci wyników ich analizy. Każdy proces można wspierać za pomocą systemy IT (dużym systemem lub nawet nie dużą aplikacją zależnie od komplikacji procesu). Wdrożenia ostatnich lat, szczególnie te nieudane, wskazują na starą prawdę nie my dla systemu a system dla nas. Firma powinna na początek opisać się sama w postaci listy zachodzących procesów, podzielić je na: kluczowe dla biznesu czyli związane bezpośrednio z generowaniem przychodów, wspierające czyli te, które wspierają wytwarzanie i związane są bezpośrednio ze strategią pomocnicze czyli te, które są konieczne dla poprawnego funkcjonowania firmy jednak nie są elementami strategii; są to te procesy, które można np. zlecić w outsourcing. W efekcie otrzymuje kolejny rodzący się termin czyli: collaborative e-business. Co mówi wróżka czyli trendy i badania Przyjrzyjmy się różnego rodzaju badaniom związanym np. z systemami ERP i tym co się wokół nich dzieje. W sierpniu tego roku (2001) Gartner opublikował wyniki badań zatytułowane: The Global Economic Impact on the Application Integration and Middleware Markets. Tytuł mówi sam za siebie (Wpływ ekonomii globalnej na integracje aplikacji i rynek systemów typu middleware). Wyżej opisane zjawisko czyli naturalne dążenie do powstania systemów funkcjonujących niejako na zewnątrz podmiotów gospodarczych zdaje się być potwierdzone trendami na rynku produktów AIM (Application Integration and Middleware). JAREK ŻELIŃSKI STRONA 10 2009-03-08
Rysunek 7: Wartość sprzedaży nowych licencji (źr. Gartner Dataquest, Lipiec 2001) Jak widać największym powodzeniem cieszą się narzędzia di integracji już posiadanych zasobów. Po ostatnich latach entuzjazmu i zachwytu systemami wspierającymi zarządzanie przedsiębiorstwem, zasobami itp. widać już małe nasycenie rynku. Sprzedaż tych systemów nadal rośnie jednak dynamika tej sprzedaży już nie. Firmy szukają sposobów skonsumowania tych inwestycji. Do kluczowych czynników mających wpływ na obecne trendy na rynku należy zaliczyć następujące fakty: wzrost popularności systemów typu e-business; implementacja rozwiązań typu B2B wymaga (jeśli nie chcemy kupować wszystkiego jeszcze raz) integracji aplikacji typu ERP, CRM, SCM itp. Służą do tego własnie systemy typu A2A (application-to-application) Inwestycje Y2K (związane z problemem roku 2000) wyczerpały na okres ok. trzech lat poważniejsze środki na IT Miało miejsce wiele połączeń i przejęć firm co zaowocowało obecnością wielu różnych aplikacji w jednej organizacji, które o wiele taniej jest zintegrować niż wymieniać na nowe Urzędy regulujące takie obszary jak ochrona zdrowia czy świadczenia socjalne wymagają coraz to bardziej szczegółowych sprawozdań co powoduje konieczność szukania systemów raportujących z heterogenicznego środowiska aplikacji, Rynek i wymagania klientów zmuszają do prawy w trybie dostawa następnego dnia. Nowe standardy w serwisach internetowych SOAP (simple object access protocol) czy XML wymagają nowych technologii i narzędzi, Nowości takie jak zarządzanie procesowe, konwergencja metod przekazywania informacji, wymagają nowych strategii i taktyk. Fakty te obrazują szybki wzrost złożoności problemów z jakimi muszą się borykać zarządy wielu firm. Jak widać na rysunku trend ten już zaczął się pojawiać. A jak wyglądają prognozy? JAREK ŻELIŃSKI STRONA 11 2009-03-08
Rysunek 8: Prognoza sprzedaży licencji na lata 2000-2005 (źr. Gartner Dataquest, Lipiec 2001) Dla formalności przytoczę obraz tych inwestycji w podziale na obszary świata czym najprawdopodobniej nikogo nie zaskoczę. Pozostaje mieć nadzieję że Polska naprawdę leży w Europie: Rysunek 9: Rynek aplikacji AIM w podziale na rejony świata (Źr. Gartner Dataquest, Lipiec 2001) Wzrost liczby systemów takich jak EIP (ang. Enteprice Internet Portal), BPM (business processing monitoring) czy BAM (business activity monitoring) wymusza przede wszystkim integrację posiadanych zasobów i narzędzi informatycznych.. Na temat systemów SCM (Supply Chain Management) napisano już wiele. Nie będę tu się rozpisywał o nich gdyż stanowią naturalne rozszerzenie systemów ERP. W przypadku CRM jest to seria równoległych z ERP i SCM procesów biznesowych, których celem jest utrzymanie więzi z klientem w całym procesie obsługi. Począwszy od etapu ofertowania. JAREK ŻELIŃSKI STRONA 12 2009-03-08
A więc dokąd zmierzamy? Jeśli więc chcieć opisać te zmiany w sposób schematyczny można stworzyć obraz tych zmian w sposób wskazujący na procesy lub przedmioty tych procesów. Aby nie być gołosłownym posłużę się gotowym schematem zaczerpniętym z Gartner Research: Rysunek 10: Ewolucja ERP (źr. Gartner Research) Systemy AIM są niczym innym jak tylko niezbędnymi składnikami w procesie tworzenia relacji specyficznych dla elektronicznego handlu. Aby powstał system giełd i serwisów B2B musimy mieć możliwość automatycznej wymiany informacji w sposób zapewniający pełną kompatybilność z tymi serwisami. Nie ma takiej możliwości by np. giełda towarowa dopasowywała swój system niezależnie dla każdego klienta chociażby dlatego, że to dostawcy są po prośbie. Symptomy tej sytuacji JAREK ŻELIŃSKI STRONA 13 2009-03-08
obserwujemy na przykładzie supermarketów. To producenci czyli dostawcy walczą o półki w centrach handlowych a nie odwrotnie. Wnioski Wróćmy do pierwszego rysunku. Niezależnie od tego czego będzie dotyczył proces przetwarzania danych zawsze można wyróżnić wskazane na nim elementy. Związki pomiędzy podmiotami gospodarczymi i procesami są tak silnie ze sobą splecione, że wyodrębnienie się funkcjonujących niezależnie elementów jest tylko kwestią czasu. Wymusi to stałe dążenie do obniżania kosztów. Proces ten daje się już zauważyć w postaci wolno ale jednak stale rosnącej popularności różnych odmian outsourcngu. W technologiach informatycznych na dobre zadomowiły się systemy obiektowe, idea swobodnej wymiany danych (XML), podpis elektroniczny. To wszystko zmierza w stronę tego co znamy od dawna w postaci klocków LEGO. To czy dany system informatyczny będzie systemem ERP czy CRM będzie zależało tylko od tego jaką funkcjonalność nadamy temu co sami skompletujemy. W pewnym momencie być może w ogóle zaniknie ten podział. Pierwsze symptomy można zaobserwować na rynku hurtowni danych. Jeszcze niedawno były to monolityczne systemy za setki tysięcy dolarów. Teraz można sobie skompletować taki system kupując odpowiedni motor bazy danych i system raportowania a koszt całości będzie o rząd lub nawet dwa mniejszy. Co ciekawe poszczególne elementy tego systemu nie muszą pochodzić od jednego producenta. Tak wiec czeka nas duża automatyzacja i utrata podziału na osobne rodzaje systemów. Celowo napisałem duża a nie pełna gdyż osobiście nie wierzę by możliwe było całkowite wyeliminowanie ludzi z tego łańcucha. A gdzie miejsce dla sprzedawcy? Na szczęście systemy takie jak giełdy towarowe to sposób na masowe przetwarzanie. W każdej dziedzinie będzie zawsze miejsce dla człowieka. Tak jak elektroniczna bankowość nie wyeliminuje tradycyjnych stanowisk obsługi klienta tak handel elektroniczny nie wyeliminuje instytucji sprzedawcy. Zawsze cześć transakcji będzie zawierana na warunkach innych niż uznane za typowe. Zawsze tam gdzie zawiedzie suchy algorytm będzie potrzebny człowiek do podjęcia decyzji. Na zakończenie W tym miejscu chciałbym wskazać na rodzące się nieporozumienia. Swego czasu spotkałem się artykułem, w którego tytule padło pytanie: Czy systemy P2P zastąpią systemy ERP (P2P to skrót od peer-to-peer, tym terminem określa się architekturę systemu pozwalającą na tworzenie bezpośrednich relacji pomiędzy współpracującymi podmiotami lub osobami na czas wspólnej pracy). W wyniku procesów, które opisałem wyodrębnia się w systemach informatycznych coraz silniej podział na odrębne elementy jakimi są uzyskana funkcjonalność systemu, jego architektura oraz technologia wykonania. W te pojęcia wkraczają dodatkowo nowe trendy w zarządzaniu co powoduje pewien zamęt w terminologii. Tak więc P2P to architektura systemu informatycznego i organizacji pracy natomiast ERP to funkcjonalność systemu polegająca na posiadaniu narzędzia do wspomagania zarządzaniu zasobami. Nie ma więc raczej obawy, że inwestycje np. w systemy typu ERP będą stracone. Będzie ewentualnie konieczne przystosowanie ich do pracy w nowych warunkach. Elektroniczne transakcje staną się chlebem powszednim. Jednocześnie będzie postępowała unifikacja elementów systemów JAREK ŻELIŃSKI STRONA 14 2009-03-08
informatycznych. Poszczególne aplikacje będą się posługiwały zunifikowanymi strukturami danych, będzie możliwe skompletowanie dowolnego systemu z pojedynczych elementów takich jak motor bazy danych, system obsługujący kontroling i plany kont, systemy wprowadzania danych, sprzedaży, produkcji itp. Ale to już temat na osobny artykuł. Autor: Jarosław Żeliński Redaktor i wydawca serwisu IT-Consulting.pl http://it-consulting.pl e-mail: j.zelinski@it-consulting.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Zegrze 2001. (Treść artykułu i schematy to w całości własne opracowanie autora. Materiały zaczerpnięte z innych źródeł są jawnie oznaczone) JAREK ŻELIŃSKI STRONA 15 2009-03-08