Zespół Szkół Ekonomiczno-Turystycznych w Jeleniej Górze 1 RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ Problem badawczy: Rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnianie czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży. Rok szkolny 2015/2016. Jelenia Góra, styczeń 2016r.
2 Rok szkolny 2015/2016 jest rokiem Otwartej Szkoły czyli takiej, która nie zamyka się na kulturę, sztukę, sport, środowiska lokalne. Potrafi korzystać z tego, co ją otacza. W celu zdiagnozowania kompetencji czytelniczych uczniów Zespołu Szkół Ekonomiczno-Turystycznych oraz upowszechnieniu czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży poprzez działania nauczycieli przeprowadzono diagnozę w zakresie procesów edukacyjnych oraz nabywania wiadomości i umiejętności przez uczniów Zespołu Szkół Ekonomiczno-Turystycznych w roku szkolnym 2015/2016. Informacje przedstawione w raporcie z Ewaluacji wewnętrznej pochodzą z ankiet przeprowadzonych wśród nauczycieli, pracowników Biblioteki, rodziców oraz uczniów. W celu zbadania procesów edukacyjnych i ich zorganizowania w sposób sprzyjający uczeniu się poprzez czytanie, jak również motywowania uczniów przez rodziców i nauczycieli do korzystania z czytelnictwa zarówno tradycyjnego, jak również elektronicznego, zastosowano metody badawcze, które stały się kompletnym źródłem wiedzy odnoszącym się do badanego problemu. 1. Narzędzia ewaluacji Ankieta dla nauczycieli Ankieta dla pracowników biblioteki Ankieta dla rodziców Ankieta dla uczniów 2. Odbiorcy ewaluacji Nauczyciele Rodzice Uczniowie 3. Próba badawcza Nauczyciele 33 osoby Pracownicy biblioteki 2 osoby Rodzice 192 ankiety Uczniowie 301 osób kształcących się w klasach pierwszych, drugich, trzecich i czwartych. 4. Pytania kluczowe dotyczyły: 1. Sposobu spędzania czasu wolnego, 2. wielkości posiadanego księgozbioru, 3. typu książek czytanych w czasie wolnym, 4. rozmów na temat przeczytanej literatury, 5. zasobów biblioteki szkolnej, 6. czytania prasy drukowanej na papierze oraz na nośniku elektronicznym,
7. częstotliwości czytania w czasie wolnym. 3 I. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród 33 nauczycieli i 2 pracowników biblioteki Jaka jest wielkość księgozbioru (liczba książek) w Państwa domu? Ile książek przeczytał/a Pan/Pani w zeszłym roku? Jakie książki czyta Pan/Pani w czasie wolnym?
4 Jak często czyta Pan/Pani prasę w czasie wolnym? Prasa drukowana na papierze Prasa na nośniku elektronicznym Codziennie lub prawie codziennie 8 Codziennie lub prawie codziennie 14 Co najmniej 1 raz w tygodniu 13 Co najmniej 1 raz w tygodniu 6 Co najmniej 1 raz w miesiącu 6 Co najmniej 1 raz w miesiącu 1 Rzadziej lub 1 raz w roku lub nigdy 3 Rzadziej lub 1 raz w roku lub nigdy 5 Jaki typ prasy Pan/Pani czyta w czasie wolnym najchętniej? Gazety codzienne 9 Tygodniki 15 Miesięczniki 15 Z jakiego urządzenia korzysta Pan/Pani czytając książki/prasę w formie elektronicznej? Tablet 7 Telefon komórkowy 9 Laptop 20 Komputer stacjonarny 8 Czytnik książek 3 Jak oceniacie Państwo jakość zasobów biblioteki szkolnej? o Bardzo bogate 7 o Wystarczające 17 o Niewystarczające 7 o Nie znam zasobów biblioteki szkolnej 0
5 Czy w pracy z uczniami zachęcacie Państwo uczniów do korzystania z zasobów biblioteki lub czytelni szkolnej? Tak, często 20 Tak, ale rzadko 9 Nie 1 Ile godzin zajęć bibliotecznych (w czytelni) mieli uczniowie klasy, której jest Pan/Pani wychowawcą w I semestrze roku szkolnego 2015/2016 (proszę określić przybliżoną ilość do 12.2015)? 0-1 13 2-3 2 więcej niż 4 1 Nie pełniłam/pełniłem funkcji wychowawcy 14 43% ankietowanych nauczycieli wychowawców określiło liczbę godzin, jakie ich klasa przebywała w bibliotece w przedziale 0-1. Tylko 2 wychowawców przebywało w bibliotece szkolnej lub uczniowie z jego klasy przebywali w bibliotece szkolnej z innym nauczycielem w przedziale czasowym 2-3 godzin. Jeden nauczyciel zadeklarował, iż jego klasa korzystała z zasobów biblioteki więcej niż 4 godziny. Zajęcia biblioteczne odbywają się dla uczniów wszystkich klas, co oznacza, że uczniowie z poszczególnych klas biorą w nich udział, niekoniecznie jako cała klasa. Nauczyciele w salach korzystają z łącza internetowego w celu weryfikacji treści zajęć, a co za tym idzie nie muszą odsyłać ucznia do literatury bibliotecznej. Czy zachęca Pan/Pani młodzież do czytania? Tak, często 24 Tak, ale rzadko 6 Nie 1 Czy jest Pan/Pani zapoznany z księgozbiorem biblioteki szkolnej? Tak 21 Częściowo 10 Nie
Czy uważa Pan/Pani, że książka to dobry prezent? Tak 31 Nie 6 Wszystkie ankietowane osoby z Grona nauczycielskiego uważają książkę za słuszny pomysł na prezent, co świadczy o chęci nauczycieli do korzystania z literatury pisanej tradycyjnie na papierze. Czy widzi Pan/Pani potrzebę zmian w pracy biblioteki/czytelni szkolnej? Tak 6 Nie 25 80% badanych nauczycieli uważa, że praca biblioteki szkolnej nie wymaga większych zmian Pozostałe 20% określiło możliwość udoskonalenia pracy biblioteki poprzez: - wprowadzenie większej liczby nowości - e-biblioteka - większy księgozbiór - wymiana komputerów - przed zajęciami oraz do 16:00 w bibliotece pracują często dwie osoby, co jest niepotrzebne - inny dobór nowości - wzbogacenie księgozbioru podręcznego. Wydarzenia organizowane w bibliotece szkolnej, których celem jest zaangażowanie uczniów i zachęcanie do korzystania z zasobów biblioteki lekcje biblioteczne imprezy okolicznościowe np. Andrzejki, Walentynki, karaoke kolędowe, Dzień Chłopaka, Mikołajki lekcje w zakresie tworzenia bibliografii konkursy czytelnicze we współpracy z polonistami warsztaty czytelnicze konkursy dotyczące treści książek lekcje dla klas maturalnych Gry i zabawy podczas Dni Drzwi Otwartych ZSE-T II. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród 192 rodziców oraz 301 uczniów Ze względu na konieczność dokonania porównania ankiet uzyskanych od uczniów z ankietami, który zostały oddane przez rodziców, wyniki dla obu tych grup zestawiono w jednym punkcie. W jaki sposób Państwa dziecko spędza czas wolny i jak często? Lp. Czynności w czasie wolnym Codziennie lub prawie codziennie Co najmniej raz w tygodniu Co najmniej raz w miesiącu Kilka razy w roku Rzadziej niż raz w roku lub nigdy 1. Oglądanie TV 126 45 14 6 8 2. Słuchanie muzyki (z radia, 145 39 4 2 2 komputera, MP3 itp.) 3. Gry komputerowe (Playstation, X- 21 28 36 47 50 Box, w komputerze) 4. Czytanie książek drukowanych na 26 33 52 42 21 papierze 5. Czytanie książek 12 14 23 58 77 na nośnikach elektronicznych) 6. Wizyty w teatrze, galerii sztuki, 4 2 19 106 55 filharmonii, muzeum 7. Uprawianie sportu 45 73 28 19 21
7 W jaki sposób spędzasz czas wolny i jak często? Lp. Czynności w czasie wolnym Codziennie lub prawie codziennie Co najmniej raz w tygodniu Co najmniej raz w miesiącu Kilka razy w roku Rzadziej niż raz w roku lub nigdy 1. Oglądanie TV 190 54 53 17 8 2. Słuchanie muzyki (z radia, 273 27 6 5 4 komputera, MP3 itp.) 3. Gry komputerowe (Playstation, 39 59 47 67 87 X-Box, w komputerze) 4. Czytanie książek drukowanych 36 70 57 94 31 na papierze 5. Czytanie książek 16 58 34 67 128 na nośnikach elektronicznych) 6. Wizyty w teatrze, galerii sztuki, 5 35 26 150 94 filharmonii, muzeum 7. Uprawianie sportu 82 101 59 28 18
8 Rodzice zapytani o wielkość księgozbioru ich dziecka w 23% deklarują przedział 0-5 książek, odsetek uczniów, którzy deklarujących liczbę woluminów na podanym poziomie 0-5, to 19%. Zarówno uczniowie jak i ich rodzice deklarują w większości posiadanie księgozbioru w przedziale 5-20 książek (43% rodziców oraz 47% uczniów). Wielkość księgozbioru na poziomie 20-50 pozycji rodzice 15%, uczniowie 20% Wielkość księgozbioru na poziomie 50-150 pozycji rodzice 10%, uczniowie 8% Wielkość księgozbioru na poziomie więcej niż 150 pozycji rodzice 5%, uczniowie 6% Pytanie dotyczyło rozmów rodziców z dziećmi odnośnie przeczytanych książek
Pytanie dotyczące zaangażowania rodziców w czytanie książek przez ich dzieci 9
Jak oceniacie Państwo jakość zasobów biblioteki szkolnej? o Bardzo bogate 9 o Wystarczające 71 o Niewystarczające 16 o Nie znam zasobów biblioteki szkolnej 92 10
11 48% badanych rodziców nie zna zasobów biblioteki szkolnej, 27% badanych określa zasoby biblioteki jako wystarczające, 5% jako bardzo bogate, a 8% badanych rodziców uważa, iż można by było powiększyć zasoby biblioteki szkolnej. Jak często czyta Pan/Pani prasę w czasie wolnym? Prasa drukowana na papierze Prasa na nośniku elektronicznym Codziennie lub prawie codziennie 13 Codziennie lub prawie codziennie 19 Co najmniej 1 raz w tygodniu 61 Co najmniej 1 raz w tygodniu 14 Co najmniej 1 raz w miesiącu 31 Co najmniej 1 raz w miesiącu 3 Kilka razy w roku 13 Kilka razy w roku 12 Rzadziej lub 1 raz w roku lub nigdy 10 Rzadziej lub 1 raz w roku lub nigdy 30 Z odpowiedzi udzielonych przez rodziców wynika, iż na 192 osoby badane, 32% badanych czyta prasę drukowaną na papierze co najmniej raz w tygodniu, 16% badanych co najmniej 1 raz w miesiącu. Rodzice naszych uczniów niechętnie korzystają z nośników elektronicznych jako źródła prasy. Tylko 10% badanych codziennie lub prawie codzienne czyta prasę na nośniku elektronicznym, wykorzystując do tego tablet (11%), telefon komórkowy (20%), laptop (43%), komputer stacjonarny (23%), czytnik książek (2%). Tablet 21 Telefon komórkowy 38 Laptop 82 Komputer stacjonarny 44 Czytnik książek 4 Nasi uczniowie natomiast chętnie wykorzystują urządzenia elektroniczne do pozyskiwania niezbędnej wiedzy. 11% uczniów korzysta z tabletu, telefon komórkowy jako nośnik informacji wykorzystywany jest przez 54% badanych uczniów, 31% uczniów korzysta z laptopa, 12% z komputera stacjonarnego, a 3% z czytnika książek. Tablet 33 Telefon komórkowy 163 Laptop 93 Komputer stacjonarny 36 Czytnik książek 9 Jak często Pana/Pani dziecko czyta prasę w czasie wolnym/czytasz prasę w czasie wolnym? Prasa drukowana na papierze Rodzice/Dzieci Prasa na nośniku elektronicznym Rodzice/Dzieci Codziennie lub prawie codziennie 24% / 11% Codziennie lub prawie codziennie 29% / 26% Co najmniej 1 raz w tygodniu 27% / 23% Co najmniej 1 raz w tygodniu 19% / 22% Co najmniej 1 raz w miesiącu 19% / 28% Co najmniej 1 raz w miesiącu 12% / 14% Kilka razy w roku 11% / 15% Kilka razy w roku 13% / 11% Rzadziej lub 1 raz w roku lub nigdy 11% / 9% Rzadziej lub 1 raz w roku lub nigdy 17% / 15% Według ankietowanych rodziców, ich dzieci wg 27% ankietowanych czytają prasę drukowaną na papierze co najmniej raz w tygodniu, w 24% codziennie lub prawie codziennie, a 19% co najmniej raz w miesiącu. Młodzież natomiast wg opinii 29% ankietowanych chętnie czyta prasę codziennie lub prawie codziennie, ale na nośniku elektronicznym, w 19% co najmniej 1 raz w tygodniu. Niekorzystnie wypada wg rodziców 11% ankietowanych, którzy znajdują czas na czytanie prasy rzadziej niż 1 raz w roku lub w ogóle w 11%, wg uczniów w 9%. 17% badanych wg rodziców nie korzysta z nośników elektronicznych, wg uczniów 15%. 85 osób ankietowanych wśród rodziców na 192 osoby, deklaruje, iż zachęca swoje dzieci do czytania ale rzadko. 67 osób często mobilizuje swoje dzieci do czytania, bez względu czy na nośniku elektronicznym, czy tradycyjnym.
12 Według 78 ankietowanych uczniów wśród 301 osób, 78 uczniów odpowiedziało, iż rodzice często motywują ich do czytania, 107 osób okresliło odpowiedź na to pytanie jako rzadkie zachęcanie przez rodziców do czytania. Niepokojący wynik, jaki pojawił się w badania to deklaracja 110 uczniów, którzy stwierdzili, iż rodzice w ogóle nie motywują ich do sięgania po literaturę. Uczniowie w 67% korzystają z biblioteki szkolnej wypożyczając książki, 28% deklaruje, iż w bibliotece najczęściej korzysta z internetu, 9% z czytelni, 1% badanych z czasopism. Liczba książek przeczytanych w ciągu roku na poziomie 0-5 została podana przez 38% badanych, 35% badanych deklaruje przeczytanie w ciągu roku 5-10 pozycji, 27% badanych przeczytało w ciągu roku 10 i więcej książek. Uczniowie sięgają po książkę dla przyjemności w 50%, w celach informacyjnych w 19%, z konieczności np. z powodu lektury szkolnej w 55%. Tylko 10% ankietowanych czyta książki poszerzając swoje zainteresowania. 68% preferuje literaturę obcą, 27% badanych wybiera literaturę polską. Uczniowie zapytani o elementy brakujące w bibliotece szkolnej odpowiedzieli: - więcej stanowisk komputerowych 14 osoby - wygodniejszych mebli 34 osoby - lepiej zaopatrzonej czytelni 43 osoby - większej ilości książek 72 osoby - niczego nie brakuje 127 osób inne: lepiej działających komputerów, przytulniejszego wnętrza, biblioteka jest uboga a komputery z PRL U Osobami, z którymi uczniowie najczęściej rozmawiają z książkach czytanych w czasie wolnym są: Czy książka to dobry prezent dla Ciebie/Państwa dziecka?
13 59% ankietowanych uczniów chciałoby otrzymać książkę jako prezent, 69% rodziców chętnie podarowało by książkę jako prezent dla swojego dziecka. III. Działanie w ramach Roku Otwartej Szkoły, która nie zamyka się na kulturę, sztukę, sport, środowiska lokalne W ramach pracy Zespołu ds. Wyjść do Instytucji Kultury zrealizowano w I semestrze roku szkolnego 2015/2016 poniższe wyjścia i uroczystości: 28.09. 2015 Wyjście do kina Helios (we współpracy z wychowawcami) Kl. 2a, 2f, 3d, 4c/h Film Karbala i spotkanie z weteranem 22.10.2015 Wyjście do BWA Kl. 4c/h W ramach 19 godz. i częściowo po lekcjach uczniowie zwiedzili wystawę Milczenie dźwięków 10.11.2015 Obchody Święta Niepodległości Kl. 1d, 2b, 2d, 3b 4.12.2015 Wyjście do kina Grand Klasy I a, be, d, f Wyjście do kina Grand na film pt. Pilecki, ponadto pomoc w organizacji działań w szkole Film Makbet IV. Wnioski i propozycje zmian wynikające z przeprowadzonych ankiet
14 W bibliotece szkolnej znajduje się 11 945 pozycji możliwych do wypożyczenia, dodatkowo 400 innych nośników informacji ( płyt DVD, kaset video). Według osób wypożyczających literaturę dla młodzieży, najczęściej sięgają oni po fantastykę, literaturę sensacyjną, kryminalną, obyczajową oraz romanse i historie miłosne. Opisane preferencje młodzieży co do czytanych książek mogłyby zwiększyć liczbę woluminów z zakresu fantastyki dla młodzieży. Najchętniej nasi uczniowie czytają miesięczniki, jednak są to sporadyczne przypadki. Osoby pracujące w bibliotece zaznaczyły, iż nauczycielami, którzy najczęściej mobilizują naszą młodzież do korzystania z zasobów biblioteki są poloniści. Nauczyciele innych przedmiotów rzadko zachęcają naszych uczniów do wizyt w czytelni czy bibliotece. Istnieje jednak szereg działań, które mogłyby wspomóc pracę biblioteki i czytelni szkolnej: Nauczyciele mogliby wykazywać więcej chęci w zakresie informowania uczniów o konkursach i wydarzeniach organizowanych w bibliotece, zwłaszcza takich, które są związane z tematyką ich zajęć lekcyjnych Uczniowie zmotywowani przez nauczycieli na pewno chętniej niż samodzielnie korzystaliby z księgozbioru lub księgozbioru podręcznego w celu uzupełnienia wiadomości z lekcji lub opracowania nowych tematów na zajęcia, na przykład poprzez większe zastosowanie lekcji prasówek Wspólne przygotowanie lekcji bibliotecznych, czego rezultaty można by wykorzystać podczas zajęć Osiągnięcie celów opisanych powyżej może być możliwe tylko i wyłącznie przy chęciach i zaangażowaniu nauczycieli, wyposażenie biblioteki w sprzęt multimedialny umożliwia prowadzenie zajęć w sposób bardzo atrakcyjny. Ze względu na umiejscowienie biblioteki na III piętrze zachęcenie młodzieży do przyjścia poprzez prowadzenie w niej lekcji, może wpłynąć na większą chęć pokonania przez uczniów w czasie w wolnym dystansu trzech pięter. Również skrócenie poszczególnych przerw do 5 minut, uczniowie nie zawsze znajdują czas na skorzystanie z zasobów biblioteki. Sprzęt komputerowy wymaga aktualizacji, z uwagi na prędkość oraz możliwości pracy. Uczniowie bardzo chętnie korzystają z komputerów w bibliotece (28%) badanych. 55% korzysta z biblioteki wypożyczając lektury, a 19% z 301 uczniów wypełniających ankietę korzysta z zasobów biblioteki w celach informacyjnych. 42% naszych uczniów definiuje bibliotekę, jako miejsce, w którym niczego nie brakuje. Osoby, które chciałyby mieć wpływ na zmiany w czytelni szkolnej w 14% doposażyłyby czytelnie w nowe pozycje, a 254% zwiększyłoby liczbę dostępnych woluminów. Uczniowie naszej szkoły biorą czynny udział w życiu biblioteki poprzez zaangażowanie ich w pomoc przy porządkowaniu zbiorów (osoby nie ćwiczące na lekcjach w-fu), organizacji imprez bibliotecznych, spotkaniu DKK (przygotowanie list książek), promocję szkoły i jej Jubileuszu oraz organizację zadań w ramach Mojej Małej Ojczyzny. Rodzice natomiast w 44% zachęcają swoje dzieci do czytania, ale rzadko. Wśród rodziców 35% badanych wzbudza w swoich dzieciach chęć czytania zarówno na nośnikach elektronicznych, jak i tradycyjnych. Uczniowie czują większą potrzebę czytania Młodzież wg opinii 29% ankietowanych chętnie czyta prasę codziennie lub prawie codziennie, ale na nośniku elektronicznym. Nośnikiem informacji zarówno tych bieżących, jak i potrzebnych na lekcje staje się telefon komórkowy. Młodzież chętnie dzieli się z rówieśnikami pozyskanymi informacjami, jednak nie w sposób tradycyjny poprzez rozmowę, lecz poprzez portale społecznościowe, które często wymagają nie tyle tekstu, ile emocji wyrażanych za pomocą różnych znaków.
15 W celu zaprzestania przez uczniów tak aktywnego życia w cyber świecie, należałoby wdrożyć działania wszystkich przebadanych grup w zakresie promocji czytelnictwa, ale przede wszystkim tego papierowego, gdzie uczeń może poczuć książkę, fizycznie się z nią zapoznać i podzielić się pozyskaną wiedzą nie tylko z najbliższymi, ale również z nauczycielami. Akcje przeprowadzone w naszej szkole, odnoszące się na przykład do 5 minut czytania na zajęciach ulubionej książki lub tygodnika, magazynu, czasopisma czy miesięcznika związanego z tematyką lekcji może okazać się największą zachętą dla młodzieży upatrującej w nauczycielach swój autorytet i pozwoli pokonać barierę II-go piętra, niepełnej sprawności komputerów czy limitu czasowego związanego z krótkimi przerwami.