RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ ROK SZKOLNY 2015/2016

Transkrypt

1 RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ ROK SZKOLNY /6 CZĘŚĆ I Czytelnictwo uczniów, działania szkoły w zakresie rozwijania kompetencji czytelniczych oraz upowszechniania czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży. CZĘŚĆ II Rozpoznanie stopnia rozpowszechniania sprawstwa agresji elektronicznej. Zdiagnozowanie cech i charakterystyk rodzajów przemocy z wykorzystywaniem nowych technik komunikacji. Zbadanie stopnia wiktymalizacji z powodu cyberbulligu oraz typu osób wiktymalizowanych. Opracowanie narzędzi badawczych: Monika Kałuża, Ewa Łudzeń, Dorota Skołucka, Monika Wileczek Prowadzenie badań: Monika Kałuża, Ewa Łudzeń, Dorota Skołucka, Monika Wileczek Zliczanie ankiet: Dorota Skołucka, Monka Wileczek Opracowanie danych analiza wyników: Dorota Skołucka, Monika Wileczek, Opracowanie wniosków: Dorota Skołucka, Monika Wileczek Przygotowanie raportu z badań: Monika Kałuża, Ewa Łudzeń, Dorota Skołucka, Monika Wileczek

2 KONCEPCJA BADANIA. Podstawa prawna: Rozporządzenie MEN z dnia pedagogicznego (Dz. U. poz. 7) sierpnia r. w sprawie nadzoru.. Przedmiot ewaluacji: Czytelnictwo uczniów, działania szkoły w zakresie rozwijania kompetencji czytelniczych oraz upowszechniania czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży... Cele ewaluacji: Zebranie informacji na temat zakresu czynności służących: a) doskonaleniu działań szkoły służących rozwijaniu kompetencji czytelniczych, b) modyfikacji metod upowszechniania czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży..4. Pytania kluczowe: ) Z jaką częstotliwością uczniowie czytają książki/prasę w czasie wolnym? ) Po jaki rodzaj książek/prasy uczniowie sięgają najczęściej? ) Kto lub co ma największy wpływ na kształcenie nawyków czytelniczych ucznia? 4) Jaka jest strategia czytania przez uczniów lektur i co mogłoby wpłynąć na podejście do obowiązku ich czytania? ) Czy czas pracy biblioteki szkolnej umożliwia łatwy dostęp do niej, a stan jej wyposażenia w woluminy, czasopisma, e-booki, materiały edukacyjne jest wystarczający? 6) W jaki sposób nauczyciele upowszechniają czytelnictwo wśród uczniów i które z zastosowanych metod wymagają zintensyfikowania lub modyfikacji?.. Kryteria ewaluacji: ) Nauczyciele rozpoznają potrzeby uczniów w zakresie czytelnictwa. ) Czas pracy biblioteki szkolnej umożliwia łatwy dostęp do niej, a stan jej wyposażenia w woluminy, czasopisma, e-booki, materiały edukacyjne jest wystarczający? ) Nauczyciele stosują różnorodne metody upowszechniania czytelnictwa wśród uczniów.

3 .6. Informacje dotyczące sposobu przeprowadzenia ewaluacji: a) Wskazanie źródeł informacji, metod i narzędzi badawczych: Powołany Zespół ds. ewaluacji wewnętrznej opracował projekt, harmonogram i narzędzia badawcze ewaluacji. Zastosował zasadę triangulacji źródeł badając 9 rodziców, 47 uczniów I etapu edukacyjnego, 9 uczniów II etapu edukacyjnego oraz 7 nauczycieli za pomocą opracowanych ankiet. b) Terminy przeprowadzenia czynności ewaluacyjnych: Lp. Czynności Terminy. Powołanie zespołu ewaluacyjnego, zaprojektowanie ewaluacji. (kryteria oceny). VIII. Ustalenie źródeł danych metod i narzędzi badawczych Dokumenty analiza dokumentacji. Informacje uzyskane od: uczniów, rodziców, nauczycieli, dyrektora ankiety i wywiady. Obserwacje. IX. Wyodrębnienie grupy badawczej (uczniowie, rodzice, nauczyciele, dyrekcja) X 4. Przekazanie informacji uczniom, rodzicom, i nauczycielom o prowadzonych działaniach. X. Opracowanie narzędzi badawczych, pilotaż. X 6. Opracowanie i przedstawienie harmonogramu badań. X 7. Prowadzenie badań. XI 8. Opracowanie danych analiza wyników. XI 9. Opracowanie wyników badań- projektowanie wniosków. XI/XII. Przygotowanie raportu z badań. XII. Przedstawienie raportu z badań I. Projektowanie sposobu wdrażania wyników i wniosków z prowadzonej ewaluacji wewnętrznej. I.7. Odbiorcy ewaluacji: - dyrektor, - nauczyciele, - uczniowie, - rodzice..8. Czas przeprowadzenia ewaluacji: wrzesień styczeń 6

4 .9. Sposób upowszechniania wyników raportu: - prezentacja i dyskusja podczas zebrania Rady Pedagogicznej, - zamieszczenie na stronie internetowej szkoły, - prezentacja uczniom podczas godzin wychowawczych (najważniejsze informacje), - prezentacja rodzicom na zebraniach (najważniejsze informacje). Rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnianie czytelnictwa wśród uczniów klas II i III: Ile masz swoich własnych książek w domu? 4% % od do książek od do książek od do książek od do książek 4% % więcej niż książek 47% Blisko połowa ankietowanych uczniów klas II i III 47 % - posiada w domu od do książek. 4 % badanych wskazuje, iż zgromadziło od do książek, a % stwierdza, iż w swojej domowej biblioteczce przechowuje od do książek. Jak często czytasz książki w czasie wolnym? rzadziej niż raz w roku kilka razy w roku co najmniej raz w miesiącu co najmniej raz w tygodniu codziennie 9 Czy inni uczniowie obrażali Cię za pomocą Internetu lub telefonów komórkowych? 4

5 Najwięcej badanych uczniów klas II i III 4 % - czyta książki przynajmniej raz w tygodniu. Nieco mniej % co najmniej raz w miesiącu, % kilka razy w roku, a 9 % czyta codziennie. Ile książek przeczytałeś/-łaś w tym roku? więcej niż książek od do książek od 4 do 9 książek lub książki lub książkę Czy inni uczniowie obrażali Cię za pomocą Internetu lub telefonów komórkowych? Blisko połowa ankietowanych uczniów 47 % przeczytała w ciągu roku od 4 do 9 książek. Nieco mniej 6 % badanych - przejawiając zamiłowanie do książek przeczytało ich od do, % lub, a 6 % więcej niż. Jakie książki/prasę czytasz w czasie wolnym? czasopisma z upominkiem 9 miesięczniki 6 tygodniki gazety codzienne literatura lektury szkolne literatura religijna literatura dla dzieci, bajki komiksy encyklopedie, słowniki, 8 literatura przygodowa książki hobbistyczne, 8 fantastyka dla młodzieży

6 Jaki jest Twój sposób czytania lektur? nie czytam % czytam streszczenie % czytam z pomocą dorosłych 47% słucham audiobooków % czytam samodzielnie 79% % % % % 4% % 6% 7% 8% 9% Najchętniej badani uczniowie klas II i III czytają lektury (7 %) samodzielnie lub z pomocą dorosłych. Równie często sięgają po literaturę dla dzieci i bajki. Dużym powodzeniem cieszy się literatura przygodowa (6 %). i komiksy ( %). 7 % ankietowanych wybiera encyklopedie, słowniki, atlasy, książki hobbistyczne i poradniki. Wyniki badań wskazują, iż najrzadziej dzieci czytają gazety codzienne. Jak często czytasz książkę/prasę w formie elektronicznej? nie korzysta rzadziej niż raz w roku 7 kilka razy w roku 8 co najmniej raz w miesiącu 4 co najmniej raz w tygodniu codziennie 6

7 Z jakiego urządzenia korzystasz, czytając książkę/prasę w formie elektronicznej? czytnik książek laptop 6 komputer stacjonarny telofon komórkowy tablet 6 Uczniowie klas II i III rzadko czytają książkę lub prasę w formie elektronicznej. Przeszło połowa ankietowanych 7 % - rzadziej niż raz w roku, 7 % - kilka razy w roku, 9 % kilka razy w miesiącu, a 6 % co najmniej raz w tygodniu i tyle samo codziennie. Najczęściej wybierają do tego celu urządzenia takie jak, laptop % oraz tablet 4 %. Rzadko wykorzystują telefon komórkowy % oraz komputer stacjonarny - 4 Od czego najczęściej zależy wybór rodzaju książek, które czytasz? oferty biblioteki miejskiej oferty biblioteki szkolnej dostępnych recenzji (omówień) opinii zamieszczanych w Internecie propozycji rodzeństwa propozycji rodziców 9 propozycji nauczyciela opinii rówieśników zainteresowań 7 4 Uczniowie klas II i III najczęściej wybierają książki, które odpowiadają im zainteresowaniom (79 %). Chętnie korzystają z propozycji nauczyciela (47 %) lub rodziców (4 %). Niewielki wpływ na ich preferencje czytelnicze ma oferta biblioteki szkolnej i miejskiej ( %). Rzadko biorą pod uwagę propozycje rodzeństwa lub rówieśników 6 %. 7

8 Kto zachęca Cię do czytania prasy/książek? nikt mnie nie zachęca 6 starsi koledzy/koleżanki rówieśnicy nauczyciele rodzeństwo rodzice 9 dziadkowie 9 4 Do czytania prasy lub książek ankietowanych uczniów klas II i III najczęściej zachęcają rodzice (8 %) oraz nauczyciele (66 %). Niewielkie oddziaływanie w tym zakresie mają dziadkowie 9 %. % badanych podaje, że nikt ich nie zachęca do czytania. Czy godziny pracy biblioteki umożliwiają łatwy dostęp do niej? % tak raczej tak nie 8% % Czy liczba książek, czasopism i e-booków w bibliotece szkolnej jest Twoim zdaniem? 6% 9% bardzo wysoka wystarczająca niewystarczająca 89 % ankietowanych uczniów klas II i II uważa, że godziny pracy biblioteki umożliwiają łatwy dostęp do niej, a znaczna większość 7 % - jest zdania, że znajdująca się w niej liczba książek, czasopism i e-booków jest wystarczająca. 7% 8

9 W jaki sposób nauczyciele rozwijają Twoje zamiłowanie do książek? proponują udział w akcjach takich, jak np. "Czytające szkoły" 6 przygotowują wystawy książek organizują spotkania z pisarzami 6 zachęcają i przygotowują do udziału w konkursach recytatorskich organizują konkursy recytatorskie 9 zachęcają i przygotowują do udziału w konkursach czytelniczych 6 organizują konkursy czytelnicze organizują zajęcia w bibliotece 7 pracujemy z książką na lekcji 7 przedstawiają propozycje książek, które warto przeczytać 8 wskazują zalety czytania (zdobywanie nowych wiadomości, poznawanie głośno czytają ciekawe teksty literackie

10 Uczniowie klas II i III wskazują na różnorodne sposoby, za pomocą których nauczyciele rozwijają ich zamiłowanie do książek. Duże znaczenie mają metody takie, jak praca z książką na lekcji (7 %), wskazywanie zalet czytania i głośne czytanie ciekawych tekstów literackich ( %), zachęcanie i przygotowywanie do konkursów recytatorskich (49 %). 8 % ankietowanych wskazuje na przedstawianie propozycji książek, które warto przeczytać, a 4 % na organizowanie spotkań z pisarzami oraz zachęcanie ich i przygotowywanie do udziału w konkursach czytelniczych. Największy wpływ na kształtowania zamiłowania do czytelnictwa ma organizacja konkursów recytatorskich (6 %), a najmniejsze przygotowywanie wystaw książek (4 %). Do czytania książek zachęciłaby ankietowanych przede wszystkim interesująca treść ( %) oraz ciekawe ilustracje (9 %). W dalszej kolejności opinia kolegów lub znajomych, ciekawe postacie, krótkie streszczenie, dobre opinie o książce 4 %. Co zachęciłoby Cię do czytania? opinia kolegów/znajomych polecenie rodziców nauczyciel ciekawie opowiadający o książce nagrody za czytelnictwo więcej czasu na przeczytanie ciekawe postacie krótkie streszczenie dobre opinie o książce ciekawe ilustracje interesująca treść % % % 4% 4% 4% 4% 4% 9% % % % 4% 6% 8% % % 4% 6% Czy uważasz, że książka to dobry prezent dla Ciebie? 9% tak nie 9% 8 % ankietowanych uczniów klas II i III uważa, że książka stanowiłaby dla nich dobry prezent.

11 Rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnianie czytelnictwa wśród uczniów klas IV VI: Ile masz swoich własnych książek w domu? % 8% % od do książek od do książek od do książek od do książek więcej niż książek 4% 8% Uczniowie klas IV- VI posiadają w swojej biblioteczce znaczną ilość własnych książek: 8 % ankietowanych w ilości od do, 4 % zgromadziło od do książek. % uczniów deklaruje, iż ma więcej niż własnych książek. Jak często czytasz książki w czasie wolnym? % % 6% % codziennie co najmniej raz w tygodniu co najmniej raz w miesiącu kilka razy w roku rzadziej niż raz w roku % Przeszło połowa ankietowanych uczniów klas IV- VI przejawia zamiłowanie do czytelnictwa i czyta co najmniej raz w tygodniu. Znaczny odsetek badanych 6 % - czyta codziennie. Niepokojąco wielu aż % ankietowanych uczniów - czyta tylko kilka razy w roku.

12 Ile książek przeczytałeś/-łaś w tym roku? % 8% lub książkę lub książki od 4 do 9 książek od do książek więcej niż książek % % 9% 9 % ankietowanych uczniów przeczytało w ciągu roku od 4 do 9 książek. Nieco mniej % - przejawiając zamiłowanie do książek przeczytało ich od do. Wśród badanych uczniów aż % zadeklarowało, iż przeczytało więcej niż książek. Jakie książki/prasę czytasz w czasie wolnym? czasopisma z upominkiem miesięczniki tygodniki gazety codzienne literatura popularnonaukowa lektury szkolne literatura religijna literatura dla dzieci, bajki komiksy 7 encyklopedie, słowniki, atlasy literatura przygodowa książki hobbistyczne, poradniki 9 fantastyka dla młodzieży Wyniki badań wskazują, iż badani uczniowie klas IV VI najchętniej czytają lektury szkolne 9 %. W dalszej kolejności interesuje ich fantastyka dla młodzieży % ankietowanych, literatura przygodowa 6 % oraz książki hobbistyczne i poradniki %. Powodzeniem cieszą się także komiksy 8 % oraz czasopisma z upominkiem %. Uczniowie rzadko

13 wybierają encyklopedie, słowniki, atlasy 8 % oraz tygodniki i gazety codzienne 6 %. Najrzadziej skłaniają się ku miesięcznikom i literaturze religijnej %. Nie czytają literatury popularnonaukowej. Jaki jest Twój sposób czytania lektur? nie czytam czytam streszczenie czytam z pomocą dorosłych słucham audiobooków 4 czytam samodzielnie 6 4 Prawie wszyscy badani uczniowie klas IV VI (9 %) deklarują, iż czytają lektury samodzielnie. % ankietowanych wskazuje, iż słucha audiobooków, a % korzysta jeszcze z pomocy dorosłych. % nie czyta lektur, a jedynie ich streszczenie. Jak często czytasz książkę/prasę w formie elektronicznej? % codziennie co najmniej raz w tygodniu co najmniej raz w miesiącu kilka razy w roku rzadziej niż raz w roku 8% 4% 8% %

14 czytnik książek Z jakiego urządzenia korzystasz, czytając książkę/prasę w formie elektronicznej? laptop 4 komputer stacjonarny telofon komórkowy 6 tablet Spośród badanych uczniów klas IV VI 4 % czyta książkę lub prasę w formie elektronicznej co najmniej raz w tygodniu, 8 % kilka razy w roku, % codziennie i % co najmniej raz w miesiącu. Ankietowani najczęściej wybierają do tego celu urządzenia, takie jak telefon komórkowy 4 %, laptop 6 % lub tablet %. Rzadko korzystają z czytnika książek 8 % lub komputera stacjonarnego %. Od czego najczęściej zależy wybór rodzaju książek, które czytasz? oferty biblioteki miejskiej oferty biblioteki szkolnej dostępnych recenzji (omówień) opinii zamieszczanych w Internecie propozycji rodzeństwa propozycji rodziców propzycji nauczyciela 6 opinii rówieśników zainteresowań 4 Badani uczniowie klas IV VI, podobnie jak klas II i III, najczęściej wybierają książki, które odpowiadają im zainteresowaniom (8 %). Czasami korzystają z propozycji nauczyciela ( 4

15 %), propozycji rodzeństwa lub rodziców oraz dostępnych recenzji % ankietowanych. Znikomy wpływ na ich preferencje czytelnicze ma oferta biblioteki miejskiej oraz opinie rówieśników ( %). Oferta biblioteki szkolnej wg opinii ankietowanych nie ma żadnego wpływu na wybór rodzaju czytanych przez nich książek, podobnie jak opinie zamieszczane w Internecie. Kto zachęca Cię do czytania prasy/książek? nikt mnie nie zachęca 9% starsi koledzy/koleżanki % rówieśnicy % nauczyciele 8% rodzeństwo % rodzice % dziadkowie 8% % % % % 4% % 6% Do czytania prasy lub książek ankietowani uczniowie klas IV VI najczęściej zachęcają rodzice ( %), nauczyciele (8 %) oraz dziadkowie (8 %). Niewielki wpływ w tym zakresie mają rodzeństwo % oraz starsi koledzy lub koleżanki %. 9 % badanych deklaruje, że nikt ich nie zachęca do czytania prasy/książek.

16 Czy godziny pracy biblioteki umożliwiają łatwy dostęp do niej? tak raczej tak nie % 6% 69% Czy liczba książek, czasopism i e-booków w bibliotece szkolnej jest Twoim zdaniem? % bardzo wysoka wystarczająca niewystarczająca 6% 64% Według opinii ankietowanych uczniów klas IV VI godziny pracy biblioteki umożliwiają łatwy dostęp do niej, a znajdująca się w niej liczba książek, czasopism i e-booków jest bardzo wysoka (6 %) lub wystarczająca (64 %). Tylko % nie odpowiadają ustalone godziny pracy biblioteki szkolnej. 6

17 W jaki sposób nauczyciele rozwijają Twoje zamiłowanie do książek? inne: spotkania z pisarzami inne: konkursy recytatorskie proponują udział w akcjach takich, jak np. "Czytające szkoły" przygotowują wystawy książek organizują spotkania z pisarzami zachęcają i przygotowują do udziału w konkursach recytatorskich 6 organizują konkursy recytatorskie zachęcają i przygotowują do udziału w konkursach czytelniczych 7 organizują konkursy czytelnicze 9 organizują zajęcia w bibliotece pracujemy z książką na lekcji przedstawiają propozycje książek, które warto przeczytać 7 wskazują zalety czytania (zdobywanie nowych wiadomości, poznawanie znaczenia nowych słów, utrwalenie poprawnej pisowni wyrazów, itp.) 6 głośno czytają ciekawe teksty literackie Według opinii badanych uczniów klas IV VI nauczyciele wykorzystują różnorodne metody rozwijania w nich zamiłowania do książek. Najczęściej wskazują sposoby takie, jak głośne czytanie tekstów literackich (6 %), uświadamianie zalet czytania (4 %), praca z książką na lekcji (6 %) oraz organizowanie konkursów czytelniczych ( %). Duży wpływ na kształtowanie zamiłowania ankietowanych do czytelnictwa ma także zachęcanie 7

18 i przygotowywanie do udziału w konkursach czytelniczych (8 %), przedstawianie książek, które warto przeczytać (8 %) oraz zachęcanie i przygotowywanie do konkursów recytatorskich ( %). Znacznie mniejsze oddziaływanie, w porównaniu z wynikami badań wśród uczniów klas II i III (6 %), ma organizacja konkursów recytatorskich 8 %. Pozostałe metody cieszą się niewielkim powodzeniem wskazało na nie % ankietowanych. Co zachęciłoby Cię do czytania? krótka treść nowa książka wybór spośród książek sugestia nauczycieli sugestia rodziców dobra recenzja % % % % % % ciekawa zapowiedź dobre opinie o książce % % interesująca treść 44% % % % % % % % % 4% 4% % Do czytania zachęciłaby ankietowanych interesująca treść (44 %), dobre opinie o książce ( %) oraz ciekawa jej zapowiedź ( %). Czy uważasz, że książka to dobry prezent dla Ciebie? tak nie 6% 64% 64 % ankietowanych uczniów klas IV - VI uważa, że książka stanowiłaby dla nich dobry prezent. 8

19 Wnioski: ) Wyniki przeprowadzonej ewaluacji wewnętrznej dowodzą, iż uczniowie przejawiają zamiłowanie do czytelnictwa. Chętnie gromadzą książki we własnej biblioteczce. ) Blisko połowa badanych dzieci czyta przynajmniej raz w tygodniu. Znaczny odsetek sięga po książkę każdego dnia. Wiele dzieci czyta w ciągu roku od 4 do 9 książek lub więcej. Najczęściej są to lektury czytanie samodzielnie lub w przypadku blisko połowy ankietowanych dzieci I poziomu edukacyjnego z pomocą dorosłych. ) Dużą poczytnością cieszy się literatura dla dzieci i bajki w przypadku ankietowanych I poziomu edukacyjnego lub fantastyka w przypadku badanych II poziomu edukacyjnego. W obydwu grupach znacznym powodzeniem cieszy się literatura przygodowa i komiksy. Najrzadziej uczniowie sięgają po prasę. Książki lub gazety czytają często w formie elektronicznej, wykorzystując do tego celu laptop, tablet lub telefon komórkowy. Najczęściej wybierają pozycje odpowiadające ich zainteresowaniom. Dzieci I poziomu edukacyjnego deklarują, iż duży wpływ na dokonywane przez nich wybory mają rodzice i nauczyciele. 4) Na kształtowanie nawyków czytelniczych ankietowanych oddziałują, oprócz rodziców i nauczycieli, także dziadkowie. Niepokojący jest fakt, iż w przypadku uczniów II poziomu edukacyjnego oferta biblioteki szkolnej nie ma żadnego wpływu na dokonywane przez nich wybory książek wartych przeczytania. Ponadto 9 % spośród nich deklaruje, że nikt ich nie zachęca do czytania prasy i książek. ) Prawie wszyscy ankietowani zgodnie twierdzą, iż godziny pracy biblioteki szkolnej ułatwiają łatwy dostęp do niej, a liczba zgromadzonych w niej książek, czasopism i e - booków jest bardzo wysoka lub wystarczająca. 6) Nauczyciele wykorzystują różnorodne metody rozwijania zamiłowania do książek. Niewątpliwie jest to wskazywanie zalet czytania, praca z książką na lekcji, głośne czytanie ciekawych tekstów. Dzieci I poziomu edukacyjnego podają dodatkowo sposoby takie, jak organizowanie konkursów recytatorskich, zachęcanie i przygotowywanie do konkursów recytatorskich. Dla uczniów II poziomu edukacyjnego ważne jest organizowanie konkursów czytelniczych i przedstawianie propozycji książek, które warto przeczytać. 7) Do czytania m. in. lektur niewątpliwie zachęciłaby wszystkich interesująca treść, dobre opinie o książce oraz ciekawa ich zapowiedź, a w przypadku dzieci I poziomu edukacyjnego także szata graficzna - oryginalne ilustracje. 9

20 Rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnianie czytelnictwa wśród uczniów wyniki ankiet przeprowadzonych wśród rodziców uczniów: Jaka jest wielkość księgozbioru Państwa dziecka (ile mają swoich własnych książek)? 9% 6% więcej niż 9% 4% 4% Analiza ankiet dowodzi, że w u każdego dziecka w domu znajduje się księgozbiór u 4% ankietowanych liczy on - książek, natomiast najmniej książek posiada 6% ankietowanych. Największy księgozbiór - powyżej egzemplarzy - znajduje się u 9% badanych. Jak często Państwa dziecko czyta książkę w czasie wolnym? % codziennie co najmniej raz w tygodniu co najmniej raz w miesiącu kilka razy w roku rzadziej niż raz w roku % % 9% 46% 46% badanych ujawnia, że ich dziecko sięga po książkę w wolnym czasie co najmniej raz w tygodniu, a raz w miesiącu robi to % dzieci. 9% ankietowanych przyznaje, że ich dziecko czyta codziennie, natomiast % - rzadziej niż raz w roku.

21 Ile książek Państwa dziecko przeczytało w tym roku? lub książka książki 4 9 książek 6% % 9% książek więcej niż książek 4% 48% Ankietowani rodzice przyznają, że 48% ich pociech w tym roku przeczytało 4-9 książek, 4% - od -, a 4% - - książki. Wśród badanych są też tacy, których dziecko w tym roku przeczytało lub książkę. Jest ich 9%, natomiast % ankietowanych stwierdza, że ich dziecko przeczytało ponad pozycji książkowych. Jakie książki/prasę Państwa dziecko czyta w czasie wolnym? czasopisma z upominkiem miesięczniki tygodniki gazety codzienne literatura popularnonaukowa lektury szkolne literatura religijna literatura dla dzieci komiksy encyklopedie, słowniki, atlasy literatura przygodowa książki hobbistyczne, poradniki fantastyka dla młodzieży

22 W czasie wolnym dzieci ankietowanych rodziców najczęściej sięgają po: a) lektury szkolne 7%, b) literaturę dla dzieci 7%, c) literaturę przygodową 8%, d) czasopisma z upominkiem - %, e) komiksy 9%, f) encyklopedie, słowniki, atlasy - 8%, g) miesięczniki 7 %, h) literaturę popularnonaukową 7%, i) literaturę religijną 6%, j) gazety codzienne - %, k) tygodniki - %. Jak często Państwa dziecko czyta książkę/prasę na nośniku elektronicznym w czasie wolnym? codziennie % 9% co najmniej raz w tygodniu 4% co najmniej raz w miesiącu kilka razy w roku 8% rzadziej niż raz w roku 6% 8% ankietowanych podaje, że ich dziecko czyta książkę/prasę na nośniku elektronicznym rzadziej niż raz w roku, natomiast % dzieci robi to codziennie. Jednocześnie rodzice podali, że 6% dzieci czyta książkę na nośniku elektronicznym kilka razy w roku, 4% - co najmniej raz w miesiącu, a 9% - co najmniej raz w tygodniu.

23 Z jakiego urządzenia Państwa dziecko korzysta czytając książki/prasę w formie elektronicznej? % tablet telefon komórkowy komputer stacjonarny laptop % % czytnik książek brak odpowiedzi 9% 8% 4% Jeżeli dziecko czyta książkę/prasę w formie elektronicznej, to - zdaniem ankietowanych, najczęściej korzysta z tabletu % lub laptopa 9%. Najmniej popularny w tej dziedzinie jest czytnik książek %. Od czego zależy wybór rodzaju książek, które czyta Państwa dziecko? oferty biblioteki miejskiej oferty biblioteki szkolnej dostępnych recenzji rekomendacji zamieszczanych na portalach internetowych propozycji rodzeństwa 6 propozycji rodziców propozycji nauczyciela 7 9 opinii rówieśników zainteresowań

24 Ankietowani (79 %) często twierdzili, że podczas wyboru rodzaju książek czytanych przez ich dzieci największe znaczenie mają zainteresowania. Wybór uzależniony jest także od propozycji nauczycieli 4 % lub rodziców 4 %. Dzieci prawie w ogóle nie sugerują się rekomendacjami zamieszczonymi na portalach internetowych (6%) odpowiedzi, ani dostępnymi recenzjami takiej odpowiedzi udzieliła osoba (%). Jaka jest strategia czytania lektur szkolnych przez Państwa dziecko? czyta samodzielnie czyta z pomocą dorosłych słucha audiobooków czyta streeszczenie nie czyta ankietowanych osób, czyli 88% stwierdza, że ich dzieci same czytają lektury, a 7% twierdzi, że potrzebują pomocy dorosłych. Natomiast % chętnie słucha lektur z wykorzystaniem audiobooków i tylko % czyta streszczenia. Kto ma największy wpływ na kształcenie nawyków czytelniczych Państwa dziecka? nikt go/jej nie zachęca starsi koledzy/koleżanki rówieśnicy 7 nauczyciele 4 rodzeństwo 8 rodzice 84 dziadkowie

25 9% ankietowanych, czyli 84 osoby uznały, że rodzice maja największy wpływ na kształcenie nawyków czytelniczych dzieci. Równie duże oddziaływanie mają nauczyciele tę odpowiedź ankietowani wybrali 4 razy (44%). Natomiast na kształtowanie nawyków czytelniczych najmniejszy wpływ mają starsi koledzy czy koleżanki takich odpowiedzi udzielono razy, co stanowi ok %. Czy godziny pracy biblioteki umożliwiają uczniom swobodny dostęp do jej zasobów? 4% tak raczej tak nie 4% 6% 6% wszystkich ankietowanych rodziców stwierdziło, że godziny pracy biblioteki umożliwiają uczniom swobodny dostęp do jej zasobów, a 4% odpowiedziało raczej tak. Tylko 4% badanych nie jest zadowolonych z godzin pracy biblioteki szkolnej. Jak oceniają Państwo jakość zasobów biblioteki szkolnej, biorąc pod uwagę liczbę książek, czasopism i e-booków? bardzo bogate wystarczające niewystarczające % % 8%

26 8% ankietowanych rodziców uważa, że jakość zasobów biblioteki szkolnej, biorąc pod uwagę liczbę książek, czasopism i e-booków jest wystarczająca, a % - że jest bardzo bogata. Tylko % badanych uważa jakość zasobów biblioteki za niewystarczające. W jaki sposób nauczyciele upowszechniają czytelnictwo wśród uczniów? inne udział w takich akcjach, jak np. Czytające szkoły przygotowywanie wystaw książek organizowanie spotkań autorskich 8 zachęcanie i przygotowanie uczniów do udziału w konkursach recytatorskich 6 organizowanie konkursów recytatorskich 8 zachęcanie i przygotowanie uczniów do udziału konkursach czytelniczych organizowanie konkursów czytelniczych udział w zajęciach organizowanych w bibliotece praca z książką na lekcji 6 przedstawianie propozycji książek, które warto przeczytać wskazywanie korzyści wypływających z obcowania z książką 4 głośne czytanie ciekawych tekstów literackich

27 Ankietowani rodzice wypowiadając się na temat sposobów upowszechniania czytelnictwa wśród uczniów za najbardziej popularny uznali pracę z książką na lekcjach 6 odpowiedzi 68 % Badani uważali, że skutecznym sposobem jest również głośne czytanie tekstów literackich oraz wskazywanie korzyści wypływających z obcowania z książką - po 4 odpowiedzi 46 %. rodziców (9 %)wskazało na zachęcanie i przygotowanie uczniów do udziału w konkursach recytatorskich, 8 (%) na organizowanie konkursów recytatorskich, 6 (9 %) na zachęcanie i przygotowywanie dzieci do konkursów recytatorskich. Czy uważają Państwo, że książka to dobry prezent dla dziecka? tak nie Rodzice, biorący udział w badaniu, w zdecydowanej większości uważają, że książka jest dobrym pomysłem na prezent 98%. % uważa, że nie. 98% WNIOSKI: ) Uczniowie posiadają księgozbiory, dzięki którym rozwijają kompetencje czytelnicze i upowszechniane jest wśród nich czytelnictwo. ) Bardzo dużo dzieci ankietowanych rodziców czyta książki w wolnym czasie co najmniej raz w tygodniu lub miesiącu. Dowodem tego jest liczba książek przeczytanych przez nie, o których informują badani rodzice. W czasie wolnym uczniowie najczęściej sięgają po lektury szkolne i literaturę przeznaczoną dla nich. Dodatkowo gustują w literaturze przygodowej, często wybierają komiksy. ) Rodzice podkreślają, że ich pociechy chętnie biorą do ręki czasopisma, czasami takie z upominkiem. 4) Badania dowodzą, że niewielka ilość członków młodego pokolenia korzysta z nośników elektronicznych podczas czytania. Jeśli już czytają książkę/prasę w formie elektronicznej, to najczęściej korzystają z laptopa lub tabletu. ) Wybierając rodzaj książek do czytania dzieci kierują się swoimi zainteresowaniami, często korzystają z propozycji nauczyciela lub rodzica. Młodzi czytelnicy wykorzystują ofertę bibliotek szkolnej i miejskiej. 7

28 6) Przeważająca większość uczniów czyta lektury samodzielnie, ale czasem przy czytaniu pomagają im dorośli. 7) Zdaniem rodziców znaczącą rolę odgrywa nauczyciel, który zachęca dziecko do czytania poprzez ciekawą recenzję, mającą na celu rozbudzenie ciekawości czytelniczej. 8) Rodzice proponują przygotowywanie i wystawianie przedstawień związanych z przeczytaną lekturą. 9) Dorośli, którzy dają dziecku prezent w postaci książki zachęcają je do czytania. Są też dzieci, których nie trzeba zachęcać, ponieważ lubią czytać nie tylko lektury. ) Rodzice uważają, że to oni i nauczyciele maja największy wpływ na kształtowanie nawyków czytelniczych. Ich zdaniem oddziałują na dzieci w tym zakresie także dziadkowie. Prawie wszyscy rodzice stwierdzili, że książka jest doskonałą propozycją na prezent dla dziecka. ) Na upowszechnianie czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży wielki wpływ ma dostępność biblioteki. Ogromna większość rodziców uważa, że godziny pracy biblioteki szkolnej umożliwiają uczniom swobodny dostęp do jej zasobów. Uznają jakość zasobów biblioteki szkolnej, z uwzględnieniem liczby książek, czasopism i e- booków, za wystarczającą. ) Rodzice dostrzegają, iż nauczyciele systematycznie upowszechniają czytelnictwo wśród uczniów. Regularnie przedstawiają propozycje książek, które warto przeczytać, wskazują korzyści wypływające z obcowania z książką (zdobywanie nowych wiadomości, poszerzanie zasobu słownictwa, utrwalanie poprawnej pisowni, itp.). Często wykorzystują książki podczas pracy na lekcji. Rodzice twierdzą, iż nauczyciele zachęcają i przygotowują dzieci do konkursów czytelniczych i recytatorskich. Ich zdaniem dużą popularnością cieszą się też zajęcia organizowane w bibliotece. Rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnianie czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży wyniki ankiet przeprowadzonych wśród nauczycieli. Jak oceniasz jakość zasobów biblioteki szkolnej, biorąc pod uwagę liczbę woluminów, czasopism i e-booków? 6% 6% bardzo bogate wystarczajace niewystarczajace 88% 8

29 88% ankietowanych nauczycieli sądzi, iż zasób biblioteki szkolnej, biorąc pod uwagę liczbę woluminów, czasopism i e-booków, jest wystarczający. 6% badanych uważa zasób biblioteki za bardzo bogaty i tyle samo za niewystarczający. Jak oceniasz jakość zasobów szkolnych, biorąc pod uwagę liczbę materiałów edukacyjnych i innych, niezbędnych nauczycielowi do przygotowania zajęć? bardzo bogate wystarczajace niewystarczające % % 6% 6 % ankietowanych nauczycieli, oceniając jakość zasobów szkolnych i biorąc pod uwagę liczbę materiałów edukacyjnych, uznaje je za wystarczające. % stwierdza, iż zasoby są niewystarczające, a % - bardzo bogate. Czy w pracy z uczniami zachęcasz ich do korzystania z biblioteki? tak, często tak, ale rzadko nie 6% 6% 88% 88% ankietowanych nauczycieli zachęca uczniów do korzystania z biblioteki. 6% badanych przyznaje, że również ich zachęca, ale rzadko oraz tyle samo nie zachęca uczniów wcale. 9

30 Czy godziny pracy biblioteki umożliwiają swobodny dostęp uczniów do jej zasobów? tak raczej tak nie % 8% 9% 9% ankietowanych nauczycieli zdecydowanie twierdzi, że godziny pracy biblioteki umożliwiają swobodny dostęp uczniów do jej zasobów. Z tą opinią nie zgadza się 8 % badanych. Czy w pracy z uczniami wykorzystujesz konkretne zasoby biblioteczne? tak nie % 88% 88% ankietowanych nauczycieli przyznało, że w swojej pracy wykorzystuje zasoby biblioteczne, natomiast % nie robi tego.

31 Jak często wspomagasz proces dydaktyczny zasobami bibliotecznymi? raz w tygodniu lub częściej raz na dwa tygodnie % 7% 7% % % raz w miesiącu 46% 46% ankietowanych nauczycieli przyznaje, że wspomaga proces dydaktyczny zasobami bibliotecznymi raz na dwa tygodnie, 7% - raz w tygodniu lub częściej, % - raz w miesiącu, a 7% - tylko raz w półroczu. Od czego, Twoim zdaniem, zależy wybór książek czytanych przez uczniów? fantastyka dla młodzieży książki hobbistyczne, poradniki literatura przygodowa encyklopedie, słowniki, atlasy komiksy literatura dla dzieci, bajki literatura religijna lektury szkolne literatura popularnonaukowa gazety codzienne tygodniki miesięczniki czasopisma z upominkiem nie mam wiedzy na ten temat

32 Ankietowani nauczyciele zapytani o książki, po które ich zdaniem sięgają uczniowie wskazali: - lektury szkole 6% - literaturę dla dzieci, bajki % - komiksy % - literaturę przygodową 47% - fantastykę dla młodzieży 47% - czasopisma z upominkiem 7% - encyklopedie, słowniki, atlasy % - literaturę popularnonaukową % - miesięczniki 7% - literaturę religijną 7% - książki hobbistyczne, poradniki 7%. Od czego, Twoim zdaniem, zależy wybór książek czytanych przez uczniów? nie mam wiedzy na ten temat oferty biblioteki miejskiej oferty biblioteki szkolnej dostępnych recenzji rekomendacji na portalach internetowych propozycji rodzeństwa propozycji rodziców propozycji nauczyciela opinii rówieśników zainteresowań

33 Ankietowani nauczyciele odpowiadając na pytanie dotyczące wyboru czytanych przez uczniów książek stwierdzili, że w głównej mierze zależy to od zainteresowań uczniów (88%) i propozycji nauczyciela (88%) Badani nauczyciele podali również, że wybór książki przez ucznia zależy od: - opinii rówieśników 64% - propozycji rodziców 4% - oferty biblioteki szkolnej 9% - dostępnych recenzji %. Po 6% ankietowanych podało, że taki wybór zależy od oferty biblioteki miejskiej, rekomendacji na portalach internatowych i od propozycji rodzeństwa. Jaka jest, Twoim zdaniem, strategia czytania lektur szkolnych przez uczniów klasy, której jesteś wychowawcą? czytają samodzielnie czytają z pomoca dorosłych słuchaja audiobooków czytają streszczenia nie czytają nie mam wiedzy na ten temat % % % 4% % % 4% ankietowanych wychowawców podaje, że uczniowie czytają lektury szkole z pomocą dorosłych, % czyta samodzielnie. Są też nauczyciele, którzy nie mają wiedzy na ten temat %. Tyle samo uczniów zdaniem badanych czyta streszczenia (%). Kto ma, Twoim zdaniem, największy wpływ na kształcenie nawyków czytelniczych dzieci? nie mam zdania na ten temat starsi koledzy/koleżanki nauczyciele rodzeństwo rodzice dziadkowie

34 Wszyscy ankietowani nauczyciele (%) uważają, że największy wpływ na kształtowanie nawyków czytelniczych dzieci mają rodzice. Jednocześnie badani podają, że nawyki te kształtują również: - nauczyciele 8%, - dziadkowie 4%, - rodzeństwo %. W jaki sposób upowszechniasz czytelnictwo wśród uczniów? inne udział w akcjach takich, jak np. "Czytające szkoły" 7 organizowanie spotkań autorskich przygotowywanie wystaw książek zachęcanie i przygotowywanie do udziału w konkursach recytatorskich 8 organizowanie konkursów recytatorskich 4 zachęcanie i przygotowywanie do udziału w konkursach czytelniczych 8 organizowanie konkursów czytelniczych 4 udział w zajęciach organizowanych w bibliotece 8 praca z książką na lekcji przedstawianie propozycji książek, które warto przeczytać 7 wskazywanie korzyści wypływających z obcowania z książką (zdobywanie nowych wiadomości, poznawanie znaczenia głośne czytanie ciekawych tekstów literackich

35 8% ankietowanych nauczycieli podaje, że sposobem na upowszechnianie czytelnictwa wśród uczniów jest głośne czytanie ciekawych tekstów literackich. Tyle samo badanych podaje inny sposób, a mianowicie: wskazywanie korzyści wypływających z obcowania z książką (zdobywanie nowych wiadomości, poszerzanie zasobu słownictwa, utrwalanie poprawnej pisowni, itp.). Badani wymieniali również: - pracę z książką na lekcji - 7% ankietowanych, - udział w zajęciach organizowanych w bibliotece - 47%, - zachęcanie i przygotowanie uczniów do udziału konkursach czytelniczych - 47% i recytatorskich 47%, - przedstawianie propozycji książek, które warto przeczytać - 4%, - udział w takich akcjach, jak np. Czytające szkoły - 4%, - organizacja konkursów czytelniczych i recytatorskich - % - organizowanie spotkań autorskich - %. Dwoje ankietowanych, czyli % wskazało jeszcze sposoby upowszechniania czytelnictwa wśród uczniów takie, jak: - prezentacje ulubionych książek ucznia na godzinie wychowawczej, - dzień z ciekawą książką, np.: wakacyjna lektura. Ankietowani zgodnie uważają, że przygotowywanie wystaw książkowych nie jest dobrym sposobem na upowszechnianie czytelnictwa. WNIOSKI: ) Na rozwijanie kompetencji czytelniczych i upowszechnianie czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży duży wpływ ma biblioteka szkolna. Nauczyciele uważają, iż jakość jej zasobów, z uwzględnieniem liczby materiałów edukacyjnych i innych niezbędnych pedagogom do przygotowania zajęć, jest wystarczająca. W pracy z uczniami często zachęcają podopiecznych do korzystania z biblioteki, której godziny pracy uznali za umożliwiające swobodny dostęp do niej. Przeważająca większość nauczycieli w pracy z uczniami wykorzystuje konkretne zasoby biblioteczne raz na tydzień lub raz na dwa tygodnie. ) Zdaniem nauczycieli uczniowie, rozwijając swe kompetencje czytelnicze, najczęściej sięgają po lektury szkole. Dużą popularnością cieszą się literatura dla dzieci, bajki i komiksy. Interesujące są też dla nich książki przygodowe. Za godną uwagi uznali także literaturę fantastyczną dla młodzieży. ) Wybór książek czytanych przez uczniów zależy głownie od ich zainteresowań oraz od propozycji nauczycieli. W popularyzacji czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży częściowe znaczenie mają też opinie rówieśników. Nauczyciele znają strategie czytania lektur szkolnych przez uczniów swojej klasy i stwierdzają, iż w zdecydowanej większości czytają je oni samodzielnie lub z pomocą dorosłych. 4) Nauczyciele podejmują wiele działań, by wpłynąć na podejście uczniów do obowiązku czytania lektur. Są to między innymi:

36 a) testy sprawdzające, b) zaciekawienie tematem, wykorzystanie treści na lekcjach, ocena bohatera, c) omawianie oprócz głównych wątków lektury także tych, zaproponowanych przez uczniów, d) innowacyjne podejście do pracy z tekstem literackim, nowe lektury, e) wybór książek bliskim dzieciom, tematyka zgodna z zainteresowaniami, f) wybór ciekawych współczesnych pozycji, wskazanie na przydatność zamieszczonych w nich treści, g) skuteczne motywowanie i zachęcanie uczniów do czytania. ) Zdaniem nauczycieli największy wpływ na kształcenie nawyków czytelniczych dzieci mają rodzice, a później dopiero nauczyciele. Ci ostatni starają się upowszechniać czytelnictwo wśród uczniów poprzez: a) głośne czytanie ciekawych tekstów literackich, b) wskazywanie korzyści wypływających z obcowania z książką (zdobywanie nowych wiadomości, poszerzanie zasobu słownictwa, utrwalanie poprawnej pisowni, itp.), c) pracę z książką na lekcji, d) zachęcanie i przygotowanie uczniów do udziału w konkursach czytelniczych i recytatorskich, e) przedstawianie propozycji książek, które warto przeczytać. 6) Nauczyciele proponują inne sposoby na upowszechnianie czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży: a) prezentacje ulubionych książek ucznia na godzinach wychowawczych, b) dzień z ciekawą książką, np.: wakacyjna lektura. Mocne strony: ) Uczniowie przejawiają zamiłowanie do czytelnictwa. Chętnie gromadzą książki w swojej domowej biblioteczce. Bardzo dużo dzieci czyta przynajmniej raz w tygodniu. Zainteresowania czytelnicze uczniów są różnorodne. Czytają nie tylko lektury szkolne, ale wybierają także bajki, literaturę fantastyczną, komiksy, książki przygodowe. ) Nauczyciele mają znaczny wpływ na preferencje czytelnicze uczniów. Zdaniem rodziców, to właśnie rolą nauczyciela jest zachęcenie dzieci do czytania na przykład poprzez ciekawą recenzję książki, wystawianie przedstawień na podstawie lektur, stałe motywowanie do czytania, sprawdzanie stopnia znajomości przeczytanej lektury, itp. ) Badani dostrzegają mnogość metod, za pomocą których pedagodzy rozwijają w uczniach zamiłowanie do czytelnictwa. Najczęściej wymieniają zalety czytania, pracę z książką na lekcji, głośne czytanie ciekawych tekstów, organizowanie, zachęcanie i przygotowywanie dzieci do konkursów recytatorskich, przedstawianie propozycji książek, którymi warto się zainteresować. 6

37 4) Nauczyciele w pracy z uczniami wykorzystują konkretne zasoby biblioteczne raz w tygodniu lub raz w miesiącu i zachęcają uczniów do korzystania z biblioteki szkolnej. Wskazują na różnorodne sposoby zainteresowania uczniów książką, takie jak prezentacje ulubionych pozycji uczniów na godzinach wychowawczych, dzień z ciekawą książką (na przykład wakacyjna lektura), omawianie oprócz głównych wątków lektury także tych, zaproponowanych przez uczniów. ) Biorący udział w badaniu rodzice uważają, iż są także dzieci, które czytają chętnie i nie trzeba ich do tego zachęcać. 6) Godziny pracy biblioteki szkolnej umożliwiają swobodny dostęp uczniów do niej, a jakość jej zasobów, w tym liczba zgromadzonych książek, czasopism i e -booków, jest bardzo wysoka lub wystarczająca. Według opinii ankietowanych książka jest dobrym prezentem dla dzieci. Słabe strony: ) Spośród ankietowanych uczniów % przyznaje, iż czyta książki kilka razy w roku. Uczniowie bardzo rzadko sięgają po prasę, a jeżeli już, to najczęściej są to czasopisma z upominkiem. W niewielkim stopniu interesuje ich literatura popularnonaukowa. Rzadko sięgają po encyklopedie. ) Niepokojący jest fakt, iż uczniowie II poziomu edukacyjnego deklarują, iż biblioteka szkolna nie ma żadnego wpływu na dokonywane przez nich wybory książek wartych przeczytania. Rodzice wręcz przeciwnie uważają, że młodzi czytelnicy wykorzystują ofertę bibliotek szkolnej i miejskiej. ) 9 % spośród uczniów II poziomu edukacyjnego oświadcza, że nikt nie zachęca ich do czytania prasy i książek. Niewielka część uczniów nie czyta lektur, tylko ich streszczenia. Zdaniem uczniów i rodziców rówieśnicy i starsi koledzy/koleżanki w małym stopniu lub wcale nie mają wpływu na kształcenie nawyków czytelniczych wśród dzieci. REKOMENDACJE ) Zachęcać młode pokolenie do poszerzania swojej wiedzy, poprzez korzystanie z gazet codziennych i tygodników. Wykorzystywać prasę w toku realizacji podstawy programowej i prowadzonych zajęć. ) Skłaniać uczniów do samodzielnego poszukiwania informacji, poprzez wykorzystanie literatury popularnonaukowej oraz encyklopedii, i korzystać z tych źródeł podczas pracy na zajęciach lekcyjnych. Wprowadzić zadania domowe skłaniające do korzystania z zasobów biblioteki szkolnej. ) Promować ofertę biblioteki szkolnej, celem zwiększania zainteresowań czytelniczych uczniów, np. poprzez stworzenie listy książek, które warto przeczytać; bieżące informowanie o nowo nabytych pozycjach; zadawanie pracy domowej w oparciu o jej księgozbiór; zachęcanie do poszukiwania w bibliotece książek odpowiadających tematowi zaplanowanej lekcji lub organizowanemu konkursowi, itp. 7

38 4) Wykorzystywać wypracowane przez nauczycieli metody upowszechniania czytelnictwa i wzbogacać je o propozycje nowe, np. przedstawianie recenzji książki poleconej dzieciom do przeczytania; prezentacja ulubionych książek ucznia na godzinach wychowawczych; organizowanie dni z ciekawą książką (np.: wakacyjna lektura); wystawianie przedstawień na podstawie lektur; omawianie oprócz głównych wątków lektury także tych; zaproponowanych przez dzieci, itp. ) Uświadamiać i podkreślać mnogość wykorzystywanych przez nauczycieli metod upowszechniania czytelnictwa i rozwijania kompetencji czytelniczych dzieci, poprzez publikacje na stronie internetowej szkoły i w gazetce internetowej Szkolne Wieści, podczas zebrań z rodzicami, w toku pracy z uczniami w tym na lekcjach wychowawczych. 6) Zachęcać uczniów, by dzielili się swoimi doświadczeniami czytelniczymi, przemyśleniami, odczuciami i wpływali w ten sposób na kształtowanie zamiłowania do książek swoich rówieśników oraz starszych kolegów i koleżanek (uczniowie I poziomu edukacyjnego w ramach edukacji polonistycznej lub społecznej, II poziomu edukacyjnego na godzinach wychowawczych, wszyscy na łamach na przykład szkolnej gazetki internetowej w Kąciku czytelniczym ). 7) Zintensyfikować działania, mające na celu wyeliminowanie praktyk czytania streszczenia lektury, na przykład poprzez szczegółowe testy sprawdzające znajomość ich treści. 8) W II półroczu zorganizować konkurs literacki oraz przedstawienie teatralne/kukiełkowe w oparciu o pozyskane woluminy w ramach programu Książki naszych marzeń we współpracy z Biblioteką Miejską, ZSO nr 4, SP 8, PM 4 osoby odpowiedzialne: B. Rodak, M. Kałuża 9) Zorganizować w II półroczu akcję czytelniczą wspólnie z rodzicami uczniów Czterdziestka lubi czytać konkurs czytelniczy o puchar dyrektora szkoły na najciekawszą czytelniczą parę (rodzic/dziecko, rodzeństwo, dziadkowie/dziecko). Osoby odpowiedzialne: Wychowawcy klas, B. Rodak, M. Kałuża Część II Problem badawczy: Rozpoznanie stopnia rozpowszechniania sprawstwa agresji elektronicznej. Zdiagnozowanie cech i charakterystyk rodzajów przemocy z wykorzystywaniem nowych technik komunikacji. Zbadanie stopnia wiktymalizacji z powodu cyberbulligu oraz typu osób wiktymalizowanych.. KONCEPCJA BADANIA:. Podstawa prawna: Rozporządzenie MEN z dnia sierpnia r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U z, poz. 7) 8

39 . Przedmiot ewaluacji: PROBLEM BADAWCZY: Rozpoznanie stopnia rozpowszechniania sprawstwa agresji elektronicznej. Zdiagnozowanie cech i charakterystyk rodzajów przemocy z wykorzystywaniem nowych technik komunikacji. Zbadanie stopnia wiktymizacji z powodu cyberbulligu oraz typu osób wiktymizowanych.. Cele ewaluacji: Zebranie informacji na temat działań szkoły służących: a) pozyskaniu informacji na temat bezpieczeństwa uczniów w sieci i typu zagrożeń związanych z cyberprzemocą; b) zapobieganiu zjawiskom cyberbullyingu wśród uczniów; c) systematycznemu dążeniu do zmniejszania się skali wiktymizacji; d) praktycznemu zastosowaniu działań profilaktycznych i technicznych zapobiegających rozpowszechnianiu sprawstwa agresji elektronicznej; e) opracowanie wniosków do działań prowadzących do wyeliminowania wśród społeczności szkolnej zachowań sprzyjających rozpowszechnianiu się zjawiska cyberprzemocy..4 Pytania kluczowe: ) W jaki sposób, w ocenie uczniów, nowoczesne technologie wpływają na funkcjonowanie świata? ) W jakim wymiarze uczniowie są zaangażowani w komunikację poprzez nowe media i komunikację zapośredniczoną? ) Czy uczniowie rozumieją zagrożenia związane z użytkowaniem nowych mediów, w tym agresji elektronicznej? 4) Jakie najczęściej kanały komunikacji wykorzystują do rozpowszechniania agresji elektronicznej? ) Jakie cechy charakteryzują cyber-bullig? Jaki jest najpowszechniejszy rodzaj tego sprawstwa? 6) Jaki jest typ ofiary doznającej od szkolnych kolegów przemocy elektronicznej? 7) W jaki sposób agresja elektroniczna związana jest z agresją rówieśniczą (przemoc fizyczna, werbalna, inna)? 8) Jakie są najczęstsze motywy stosowania i wykorzystywania przemocy elektronicznej przez sprawców? 9) Czy uczniowie potrafią bronić się przed przemocą stosowaną z wykorzystaniem nowoczesnych technologii?. Kryteria ewaluacji: ) Szkoła prowadzi działania zapobiegające cyberprzemocy. ) Działania prowadzone przez szkołę są znane uczniom i rodzicom. ) Działania zapobiegające agresji elektronicznej prowadzone przez szkołę są skuteczne. 4) Uczniowie są świadomi złego wpływu cyberprzemocy na ich bezpieczeństwo. ) Działania podejmowane przez szkołę są spójne z działaniami profilaktycznymi, 9

40 6) Nauczyciele diagnozują zachowania uczniów..6. Informacje dotyczące sposobu przeprowadzenia ewaluacji: ) Wskazanie źródeł informacji, metod i narzędzi badawczych: Powołany zespół ewaluacyjny opracował projekt, harmonogram i narzędzia badawcze ewaluacji. Po zgromadzeniu danych zastosowano zasadę triangulacji metod wykorzystując ankiety, wywiad i analizę dokumentów, a także triangulację źródeł, badając 4 rodziców, 4 uczniów II etapu edukacyjnego oraz 8 nauczycieli. ) Terminy przeprowadzenia czynności ewaluacyjnych: a) ustalenie źródeł danych metod i narzędzi badawczych, b) dokumenty - analiza dokumentacji, informacje uzyskane od: uczniów, rodziców, nauczycieli, dyrektora - ankiety i wywiady, obserwacje / wrzesień r., c) wyodrębnienie grupy badawczej (uczniowie, rodzice, nauczyciele, dyrekcja) / październik r., d) przekazanie informacji uczniom, rodzicom, i nauczycielom o prowadzonych działaniach / październik r., e) opracowanie narzędzi badawczych, pilotaż / październik r., f) opracowanie i przedstawienie harmonogramu badań / październik r., g) prowadzenie badań / listopad r., h) opracowanie danych analiza wyników / listopad r., i) opracowanie wyników badań- projektowanie wniosków / listopad/grudzień r., j) przygotowanie raportu z badań / grudzień r., k) przedstawienie raportu z badań / styczeń r., l) projektowanie sposobu wdrażania wyników i wniosków z prowadzonej ewaluacji wewnętrznej / styczeń r..7. Odbiorcy ewaluacji: a) dyrektor, b) nauczyciele, c) uczniowie, d) rodzice..8. Czas przeprowadzenia ewaluacji: wrzesień styczeń 6 r..9. Sposób upowszechniania wyników raportu: a) prezentacja i dyskusja podczas zebrania rady pedagogicznej, b) zamieszczenie na stronie internetowej szkoły, c) prezentacja uczniom podczas godzin wychowawczych (najważniejsze informacje), d) prezentacja rodzicom na zebraniach (najważniejsze informacje). 4

41 . ANALIZA WYPOWIEDZI RODZICÓW. Z których urządzeń nowych technologii korzysta Państwa syn/córka? 8 6 telefon komórkowy komputer tablet netbook 7 smartfon Najwięcej rodziców uczniów - 9% - stwierdziło, że ich dzieci przede wszystkim korzystają z komputera. 6% rodziców uczniów wskazało, że ich synowie/córki używają także telefonów komórkowych. Niewiele mniej, bo 6,%, odpowiedziało także, że urządzeniem, które używają ich dzieci, jest tablet. Ponadto 4% respondentów wymieniło smartfon, a % - netbook.. Ile przeciętnie godzin dziennie korzysta z Internetu Państwa syn/córka? nie korzysta korzysta godzinę dziennie korzysta godziny dziennie korzysta godziny dziennie 4

42 Ankietowani rodzice zdecydowanie (bo aż 9%) wskazali, że ich dzieci korzystają z Internetu codziennie. 8% odpowiedziało, że ich synowie/córki korzystają godzinę dziennie, % - godziny dziennie, a,% - godziny dziennie. Tylko % badanych stwierdziło, że ich dzieci nie korzystają z Internetu.. Proszę zaznaczyć, które z poniższych zdań są prawdziwe w przypadku Państwa syna/córki: 8 4 7,% badanych odpowiedziało, że ich dzieci bardzo lubią spędzać czas przed komputerem. Niewiele mniej, bo,%, stwierdziło także, że ich synowie/córki posiadają profil na portalach społecznościowych. Ponadto, 7,% wskazało, że ich dzieci nudzą się, gdy przez jeden dzień nie mają dostępu do Internetu. Z kolei % rodziców uznało, że ich dzieci znają się na komputerze lepiej niż ich znajomi.,% odpowiedziało, że ich dzieci publikują w Internecie swoją twórczość. % uznało, że ich dzieci potrafią samodzielnie stworzyć stronę internetową/bloga/witrynę, a,% ( ankietowany) dodał, że jego dziecko prowadzi taką stronę..4 Czy zdarzyło się w ostatnim roku, że przy pomocy Internetu Państwa syna/córkę: Ktoś ich obraził przez komunikator internetowy Ktoś ich obraził w trakcie grania w gry online Ktoś zamieścił w Internecie ośmieszające ich materiały Ktoś umieścił/rozesłał w Internecie ich zdjęcia w Ktoś wysłał na portal randkowy/towarzyski fałszywe Ktoś założył fikcyjne konto internetowe w portalu Ktoś komentował ich wypowiedzi na forum internetowym Ktoś wysłał SMS, który im dokuczył Ktoś dostał się do ich poczty internetowej/komunikatora i Ktoś wysłał im zawirusowaną wiadomość Ktoś wykluczył ich z grupy swoich znajomych, aby ich Ktoś podszywał się pod nich w sieci raz lub kilka razy dziennie raz lub kilka razy w tygodniu raz lub kilka razy w miesiącu raz lub kilka razy w roku nigdy

43 Ankietowani rodzice dostrzegli, że w ostatnim roku zdarzyło się, że przy pomocy Internetu, ich syna/córkę: - ktoś obraził przez komunikator internetowy (9% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, natomiast % stwierdziło, że miało to miejsce raz lub kilka razy w roku); - ktoś obraził ich podczas grania w gry online (6% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, natomiast % stwierdziło, że miało to miejsce raz lub kilka razy w roku); - ktoś zamieścił w Internecie ośmieszające ich materiały (9% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, natomiast % zauważyło, że takie sytuacje miały miejsce raz lub kilka razy w roku); - ktoś umieścił/rozesłał w Internecie ich zdjęcia w niekorzystnej sytuacji (% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca); - ktoś wysłał na portal randkowy/towarzyski fałszywego ogłoszenia z ich danymi (9,% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, % przyznało, że taka sytuacja miała miejsce raz lub kilka razy w roku, natomiast,% stwierdziło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w miesiącu); - ktoś założył fikcyjne konto internetowe w portalu społecznościowym ośmieszające ich (% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca); - ktoś komentował ich wypowiedzi na forum internetowym w taki sposób, że sprawił im przykrość (9% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, natomiast % stwierdziło, że miało to miejsce raz lub kilka razy w roku); - ktoś wysłał SMS-a, który im dokuczył (87,% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, natomiast,% zauważyło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w roku); - ktoś dostał się do ich poczty internetowej/komunikatora i ujawnił ich tajemnice (% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca); - ktoś wysłał im zawirusowaną wiadomość (9,% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, zaś 7,% zauważyło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w roku); - ktoś wykluczył ich z grupy swoich znajomych, aby ich ośmieszyć (9% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, 7,% przyznało, że taka sytuacja miała miejsce raz lub kilka razy w roku, natomiast,% stwierdziło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w miesiącu); - ktoś podszywał się pod nich w sieci (% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca).. Jeśli zdarzyło się, że Państwa syn/córka doświadczył/doświadczyła wymienionych wyżej zachowań, proszę zaznaczyć, kto był ich sprawcą: 4

44 8 koledzy i koleżanki z klasy inni młodzi ludzie, których znają (np. z podwórka) nauczyciele osoby, które znają tylko z Internetu osoby całkowicie przypadkowe/nieznajome inni dorośli nie tyle konkretne osoby, co grupy ludzi/kolegów nie wiem, nie pamiętam Ankietowani stwierdzili, że najczęściej sprawcami cyberprzemocy wobec ich dzieci są koledzy i koleżanki z klasy. Z kolei po % badanych wskazało, że sprawcami są także: inni dorośli, osoby całkowicie przypadkowe/nieznajome oraz osoby, które znają tylko z Internetu..6 Czy zdarzyło się, że Państwa syn/córka wykorzystywał/-a Internet w celu: Obrażenia kogoś przez komunikator internetowy Obrażenia kogoś w trakcie grania w gry online Zamieszczenia w Internecie materiałów ośmieszających inne osoby Wysłania na portal randkowy/towarzyski fałszywego ogłoszenia z danymi Założenia fikcyjnego konta internetowego w portalu społecznościowym w Komentowania wypowiedzi innych na forum internetowym w taki sposób, Wysłania SMS, który innym dokuczył Dostania się do poczty internetowej/komunikatora innych i ujawnienia ich Wysłania celowo innym zawirusowanej wiadomości Wykluczenia celowo innych z grupy swoich znajomych, aby im sprawić Podszywania się pod innych w sieci raz lub kilka razy dziennie raz lub kilka razy w tygodniu raz lub kilka razy w miesiącu raz lub kilka razy w roku nigdy 44

45 % ankietowanych rodziców stwierdziło, że nigdy nie zdarzyło się, by ich syn/córka: wysłał na portal randkowy/towarzyski fałszywe ogłoszenie z danymi innych, założył fikcyjne konto internetowe w portalu społecznościowym, które miało by na celu ośmieszenie drugiej osoby, dostał się do poczty internetowej/komunikatora innych i ujawnił ich tajemnice, wysłał celowo innym zawirusowaną wiadomość oraz podszywał się pod innych w sieci. Z kolei,% przyznało, że raz lub kilka razy w roku zdarzyło się, że ich dziecko obraziło kogoś przez komunikator internetowy. % odpowiedziało, że raz lub kilka razy w roku ich dziecko obraziło kogoś w trakcie grania w gry online. 7,% respondentów udzieliło odpowiedzi, że ich dzieciom raz lub kilka razy w roku zdarzyło się zamieścić w Internecie materiały ośmieszające inne osoby. % przyznało z kolei, że ich syn/córka raz lub kilka razy w roku komentował wypowiedzi innych na forum internetowym w taki sposób, by sprawić innym przykrość. 7,% odpowiedziało także, że ich dzieciom raz lub kilka razy w roku zdarzyło się wysłać SMS-a, który miał na celu dokuczenie drugiej osobie. % stwierdziło ponadto, że ich syn/córka raz lub kilka razy w roku celowo wykluczył innych z grupy swoich znajomych, aby sprawić im przykrość..7 Jeśli Państwa córce/synowi zdarzyło się zrobić choćby jedną z rzeczy wymienionych w pytaniu 6, proszę napisać, kogo to dotyczyło? W przypadku 7,% zachowania synów/córek respondentów, które były związane z cyberprzemocą, dotyczyły kolegów/koleżanek z klasy.,% ankietowanych dodało, że takie sytuacje miały miejsce tylko wobec osób, które dziecko zna jedynie z Internetu..8 Jeśli Państwa córce/synowi zdarzyło się zrobić choćby jedną z rzeczy wymienionych w pytaniu 6, proszę zaznaczyć przyczyny takiego postępowania? 4

46 Ankietowani odpowiedzieli, że przyczyną zachowań związanych z agresją elektroniczną była najczęściej chęć odegrania się (7,%). Respondenci wskazali także na: chęć zabawy (%), wpływ grupy rówieśniczej (%), chęć zaimponowania (,%) oraz inne (,%)..9 Czy Państwa zdaniem agresja elektroniczna jest skutkiem agresji fizycznej lub słownej? 7 zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie 7,% rodziców uważa, że agresja elektroniczna raczej jest skutkiem agresji fizycznej lub słownej. % dodaje, że cyberprzemoc zdecydowanie jest skutkiem agresji fizycznej lub słownej. Z kolei 7,% na zadane pytanie udzieliło odpowiedzi raczej nie. 46

47 . Czy Państwa zdaniem agresja elektroniczna jest przyczyną agresji fizycznej lub słownej? 8 4 7,% badanych udzieliło odpowiedzi raczej nie zadane pytanie, co oznacza, że uważają oni, że agresja elektroniczna raczej nie jest przyczyną agresji fizycznej lub słownej. Co więcej, % respondentów odpowiedziało, że agresja elektroniczna zdecydowanie nie jest przyczyną agresji fizycznej lub słownej. Z kolei,,% na zadane pytanie udzieliło odpowiedzi raczej tak, twierdząc, że agresja elektroniczna może być przyczyną agresji fizycznej lub słownej. Ponadto % zaznaczyło odpowiedź zdecydowanie tak.. Jak w skali od do określą Państwo prawdziwość poniższych zdań? (-całkowicie nieprawdziwe, całkowicie prawdziwe) W naszym domu ustalamy zasady dot. używania Internetu, a mój syn/moja córka ich przestrzega. 8 tak, zawsze tak, czasami nigdy 47

48 77,% ankietowanych rodziców stwierdziło, że w ich domu podczas korzystania z Internetu obowiązują ustalone zasady, a ich synowie/córki zawsze tychże zasad przestrzegają. % udzieliło odpowiedzi tak, czasami. Natomiast,% badanych ( osoba) stwierdziło, że w ich domu nie obowiązują żadne zasady dotyczące korzystania z Internetu. Sprawdzamy, co syn/córka robi w Internecie. 4 4 tak, zawsze tak, czasami nigdy 6% rodziców zawsze sprawdza, co ich syn/córka robią w Internecie. % przyznało, że kontroluje to tylko czasami, natomiast % - nigdy. Mój syn/moja córka rozmawia ze mną o tym, co robi w Internecie. tak, zawsze tak, czasami nigdy 48

49 Największa ilość ankietowanych - % - udzieliła odpowiedzi tak, czasami, co oznacza, że ich dzieci tylko czasem opowiadają o tym, jak i do czego wykorzystują Internet. 7,% z podanym stwierdzeniem zgodziło się w całości, udzielając odpowiedzi tak, zawsze. Natomiast 7,% rodziców stwierdziło, że ich dzieci nigdy nie rozmawiają z nimi na temat swoich zachowań w Internecie.. Czy szkoła posiada i czy zostali Państwo zaznajomieni z procedurami w zakresie radzenia sobie z przypadkami agresji elektronicznej z udziałem uczniów szkoły? tak 9 nie 7,% rodziców odpowiedziało, że szkołą posiada procedury w zakresie radzenia sobie przypadkami agresji elektronicznej z udziałem uczniów szkoły. Natomiast 7,% ankietowanych stwierdziło, że szkoła nie posiada tego typu procedur. zapisy dotyczące używania telefonów komórkowych w szkole regulacje wewnątrzszkolne dotyczące nagrywania filmów i regulacje wewnątrzszkolne dotyczące korzystania z regulacje wewnątrzszkolne dotyczące zabezpieczenia zakaz korzystania z komputerów na stanowiskach nauczycieli moderowanie treści szkolnych serwisów internetowych unikanie anonimowości (przydzielanie loginów i haseł, stałe procedura reagowania w szkole w sytuacji cyberprzemocy procedura reagowania wobec sprawcy cyberprzemocy procedura reagowania wobec ofiar cyberprzemocy inne

50 Najwięcej ankietowanych - 7,% - wskazało na obowiązujące w szkole zapisy dotyczące używania telefonów komórkowych w szkole. 4,% badanych wymieniło także regulacje wewnątrzszkolne dotyczące korzystania z komputerów szkolnych. Niewiele mniej, bo 7,%, wskazało także na obowiązujące w szkole regulacje wewnątrzszkolne dotyczące nagrywania filmów i robienia zdjęć. % odpowiedziało, że w szkole obowiązuje zakaz korzystania z komputerów na stanowiskach nauczycieli. Ankietowani rodzice wymienili także: regulacje wewnątrzszkolne dotyczące zabezpieczenia komputerów przed treściami niepożądanymi (%), unikanie anonimowości (przydzielanie loginów i haseł, stałe miejsca pracy) (7,%), procedurę reagowania w szkole w sytuacji cyberprzemocy (%), procedurę reagowania wobec sprawcy cyberprzemocy (%) oraz procedurę reagowania wobec ofiar cyberprzemocy (%).. Czy Państwa zdaniem syn/córka rozumie zagrożenia związane z użytkowaniem nowych mediów, w tym agresji elektronicznej? 4 4 6% rodziców stwierdziło, że ich dzieci raczej rozumieją zagrożenia związane z użytkowaniem nowych mediów. Z kolei % uważa, że ich dzieci zdecydowanie rozumieją takie zagrożenia. % badanych udzieliło odpowiedzi raczej nie, co oznacza, że, ich zdaniem, synowie/córki nie rozumieją zagrożeń związanych z agresją elektroniczną..4 Jakie działania podejmują pracownicy szkoły w celu uświadomienia uczniom zagrożeń związanych z użytkowaniem nowych mediów, w tym agresji elektronicznej?

51 Zdecydowana większość - 9% - ankietowanych rodziców przyznała, że pracownicy szkoły prowadzą z uczniami pogadanki na temat zagrożeń związanych z użytkowaniem nowych mediów. 4% dodało, że w szkole wyświetlane są prezentacje multimedialne na temat nowych mediów, a 7,%, że prowadzone są prelekcje związane ze zjawiskiem agresji elektronicznej. % natomiast przyznało, że w uświadamianiu uczniom zagrożeń wynikających z użytkowania nowych mediów pomagają gazetki ścienne, które są przygotowywane przez nauczycieli. 7,% wymieniło także zajęcia prowadzone przez pedagoga szkolnego. Ankietowani wskazali również na następujące działania: organizowanie Dnia Bezpiecznego Internetu (,%), zamieszczanie informacji na stronie internetowej szkoły (%), odtwarzanie filmów (,%), udział w programach edukacyjnych (%) oraz zajęcia z psychologiem (%). W których z nich Państwo uczestniczyli? 9,% ankietowanych rodziców uczestniczyło w pogadankach dotyczących zagrożeń wynikających z korzystania z nowych mediów.. Czy Państwa zdaniem syn/córka potrafi bronić się przed przemocą stosowaną z wykorzystaniem nowoczesnych technologii? Zdecydowana większość badanych - 67,% - na zadane pytanie udzieliła odpowiedzi raczej tak, co oznacza, że, zdaniem rodziców, ich dzieci potrafią bronić się przed przemocą stosowaną z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Co więcej, % uważa, że ich dzieci zdecydowanie potrafią sobie radzić z tego rodzaju przemocą. % na zadane pytanie udzieliła odpowiedzi raczej nie, zaś,% - zdecydowanie nie. % ankietowanych, udzielając odpowiedzi trudno powiedzieć, wskazało, że nie są pewni, czy ich dzieci potrafią sobie radzić z cyberprzemocą, czy też nie.

52 .6 Jakie działania podejmują pracownicy szkoły w celu wyposażenia uczniów w umiejętności obrony przed przemocą stosowaną z wykorzystaniem nowoczesnych technologii? % rodziców przyznało, że pracownicy szkoły uświadamiają uczniom zjawisko przemocy cyfrowej. 6% stwierdziło ponadto, że nauczyciele informują uczniów, jak mają sobie radzić z tego rodzaju przemocą. 4,% dodało, że nauczyciele prowadzą edukację w zakresie bezpiecznego wykorzystywania nowych mediów i przemocy cyfrowej. 7,% odpowiedziało, że pracownicy szkoły podejmują interwencje w sytuacji zagrożenia i udzielają wsparcia ofiarom przemocy elektronicznej. % na ankietowanych wskazało także na podejmowanie innych działań, takich jak chociażby udział w programie Wiemy, jak! Nowoczesne technologie w szkole i uzyskanie przez szkołę certyfikatu w zakresie bezpiecznego korzystania z nowych technologii..7 Jakie działania podejmują pracownicy szkoły, w celu uświadomienia uczniom skutków prawnych stosowania cyberprzemocy i wyposażenia ich w umiejętność obrony przed przemocą stosowaną z wykorzystaniem nowoczesnych technologii?

53 pogadanki na lekcjach wychowawczych prelekcje prezentacje multimedialne odtwarzanie filmów gazetki ścienne warsztaty profilaktyczne zajęcia z pedagogiem zajęcia z psychologiem udział w programach edukacyjnych spotkania ze specjalistami konkursy szkolne i miejskie organizacja Dnia Bezpiecznego Internetu w szkole inne Najwięcej ankietowanych - aż 8% - wskazało na prowadzone przez nauczycieli pogadanki na lekcjach wychowawczych, mające na celu uświadamianie uczniom skutków prawnych stosowania cyberprzemocy oraz wyposażanie w umiejętność obrony przed przemocą stosowaną z wykorzystaniem nowych technologii. Badani wskazali także na prowadzone przez pracowników szkoły prelekcje (4%) oraz przygotowywane prezentacje multimedialne (7,%). Ponadto respondenci wymienili także: udział w programach edukacyjnych (,%), udział w konkursach szkolnych i miejskich (,%), zajęcia prowadzone przez pedagoga szkolnego (7,%), spotkania ze specjalistami (7,%) oraz organizowanie w szkole Dnia Bezpiecznego Internetu (7,%)..8 Czy Państwa zdaniem syn/córka zna skutki prawne stosowania cyberprzemocy? 6 4 6% rodziców stwierdziło, że ich dzieci raczej znają prawne skutki stosowania cyberprzemocy. Co więcej, na zadane pytanie,% ankietowanych udzieliło odpowiedzi zdecydowanie tak. Także,% odpowiedziało raczej nie, a % trudno powiedzieć, co oznacza, że ta grupa rodziców nie jest pewna, czy ich dzieci rozumieją skutki prawne wynikające z przemocy związanej z użytkowaniem nowych mediów.

54 .9 Czy mają Państwo poczucie, że kompetencje komputerowe syna/córki przewyższają umiejętności nauczycieli w tym zakresie? 4 4 8% rodziców stwierdziło, że, ich zdaniem, kompetencje komputerowe ich dzieci raczej nie przewyższają umiejętności nauczycieli w tym zakresie. % natomiast na zadane pytanie odpowiedziało zdecydowanie nie. Natomiast % badanych udzieliło odpowiedzi trudno powiedzieć.. ANALIZA WYPOWIEDZI UCZNIÓW II ETAPU EDUKACYJNEGO. Z których urządzeń nowych technologii korzystasz? 8 4 telefon komórkowy komputer tablet netbook 9 smartfon 4

55 6,% ankietowanych uczniów przyznała, że korzysta z komputera. Kolejnym, najczęściej używanym przez uczniów, urządzeniem nowych technologii jest telefon komórkowy (6% badanych). Uczniowie często korzystają też z tabletu (47,%), smartfonu (4%). Najmniejsza ilość uczniów - 7,% - korzysta z netbooka.. Ile przeciętnie godzin dziennie korzystasz z Internetu? 7 7 nie korzystam korzystam godzinę dziennie korzystam godziny dziennie korzystam godziny dziennie 7 korzystam 4 godziny dziennie korzystam godzin dziennie Wszyscy ankietowani uczniowie przyznali, że codziennie korzystają z Internetu. Największa ilość uczniów - 7,% - przyznała, że korzysta z Internetu godziny dziennie. 7,% badanych korzysta godzinę dziennie. Tyle samo badanych (7,%) korzysta godziny, jak i tyle samo (7,%) - 4 godziny dziennie. % badanych przyznało, że z Internetu korzysta dziennie godzin. Także % stwierdziło, że korzysta z Internetu 6-7 godzin w ciągu dnia.. Zaznacz proszę, które z poniższych zdań są w Twoim przypadku prawdziwe?

56 Z udzielonych odpowiedzi wynika, że aż 67,% uczniów posiada profil na portalach społecznościowych. % ankietowanych przyznało, że bardzo lubią spędzać czas przed komputerem. % uczniów stwierdziło, że nudzą się, gdy przez jeden dzień nie mają dostępu do Internetu.,% badanych przyznało, że w Internecie publikuje swoją twórczość. Z kolei 7,% respondentów uważa, że znają się na komputerze lepiej niż ich znajomi. % uczniów przyznało, że ma swoje tajemnice związane z tym, co robi, korzystając z Internetu. 7,% stwierdziło, że zdarza się, że zarywają noce, aby korzystać z Internetu. W przypadku % takie sytuacje mają miejsce często..4 Czy zdarzyło Ci się w ostatnim roku, że przy pomocy Internetu? Ktoś obraził Cię przez komunikator internetowy Ktoś obraził Cię w trakcie grania w gry online Ktoś zamieścił w Internecie ośmieszające Cię materiały Ktoś umieścił/rozesłał w Internecie Twoje zdjęcia w niekorzystnej Ktoś wysłał na portal randkowy/towarzyski fałszywe ogłoszenie z Ktoś założył fikcyjne konto internetowe w portalu Ktoś komentował Twoje wypowiedzi na forum internetowym w Ktoś wysłał SMS, który Ci dokuczył Ktoś dostał się do Twojej poczty internetowej/komunikatora i Ktoś wysłał Ci zawirusowaną wiadomość Ktoś wykluczył Cię z grupy swoich znajomych, aby Cię ośmieszyć 4 raz lub kilka razy dziennie raz lub kilka razy w tygodniu raz lub kilka razy w miesiącu raz lub kilka razy w roku nigdy Ankietowani uczniowie dostrzegli, że w ostatnim roku, że przy pomocy Internetu, miały miejsce następujące sytuacje: - ktoś ich obraził komunikator internetowy (87,% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, 7,% stwierdziło, że miało to miejsce raz lub kilka razy w miesiącu, natomiast % - raz lub kilka razy w roku); - ktoś ich obraził podczas grania w gry online (77,% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca. Z kolei 7,% przyznało, że takie sytuacje miały miejsce raz lub kilka w roku, jak i 7,% stwierdziło, że takie sytuacje zdarzały się raz lub kilka razy w miesiącu. % udzieliło odpowiedzi, że ma to miejsce raz lub kilka razy w tygodniu, natomiast,% przyznało, że dzieje się to raz lub kilka razy dziennie); - ktoś zamieścił w Internecie ośmieszające ich materiały (% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca);

57 - ktoś umieścił/rozesłał w Internecie ich zdjęcia w niekorzystnej sytuacji (9% badanych stwierdziła, że taka sytuacja nigdy nie miała zdjęcia, natomiast % przyznało, że miało to miejsce raz lub kilka razy w roku); - ktoś wysłał na portal randkowy/towarzyski fałszywego ogłoszenia z ich danymi (97,% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, natomiast,% przyznało, że taka sytuacja miała miejsce raz lub kilka razy w roku); - ktoś założył fikcyjne konto internetowe w portalu społecznościowym ośmieszające ich (97,% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, natomiast,% przyznało, że taka sytuacja miała miejsce raz lub kilka razy w roku); - ktoś komentował ich wypowiedzi na forum internetowym w taki sposób, że sprawił im przykrość (9% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, 7,% stwierdziło, że miało to miejsce raz lub kilka razy w roku, natomiast,% przyznało, że zdarzało się to raz lub kilka razy w miesiącu); - ktoś wysłał SMS-a, który im dokuczył (9% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, natomiast % stwierdziło, że miało to miejsce raz lub kilka razy w roku, jak i % przyznało, że zdarzało się to raz lub kilka razy w miesiącu); - ktoś dostał się do ich poczty internetowej/komunikatora i ujawnił ich tajemnic (% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca); - ktoś wysłał im zawirusowaną wiadomość (97,% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, zaś,% zauważyło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w roku); - ktoś wykluczył ich z grupy swoich znajomych, aby ich ośmieszyć (9,% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, natomiast 7,% przyznało, że taka sytuacja miała miejsce raz lub kilka razy w roku).. Jeśli zdarzyło Ci się doświadczyć wymienionych wyżej zachowań, zaznacz proszę, kto Ci to zrobił? koledzy i koleżanki z klasy 4 inni młodzi ludzie, których znają (np. z podwórka) nauczyciele osoby, które znają tylko z Internetu osoby całkowicie przypadkowe/nieznajome inni dorośli 7

58 Ankietowani uczniowie przyznali, że najczęściej (,%) sprawcami zachowań wymienionych w poprzednim pytaniu są osoby całkowicie przypadkowe/nieznajome. % dodało, że takich zachowań dopuszczają się także koledzy i koleżanki z klasy. 7,% przyznało ponadto, że cyberprzemoc stosują wobec nic inni młodzi ludzie, których znają (np. z podwórka), natomiast % ankietowanych udzieliło odpowiedzi, że są to najczęściej osoby, które znają tylko z Internetu..6 Czy Ty, wykorzystując Internet: Obraziłeś/-łaś kogoś przez komunikator internetowy Obraziłeś/-łaś kogoś w trakcie grania w gry online Zamieściłeś/-łaś w Internecie ośmieszające innych materiały Wysłałeś/-łaś na portal randkowy/towarzyski fałszywe ogłoszenie z danymi innych Założyłeś/-łaś fikcyjne konto internetowe w portalu społecznościowym Komentowałeś/-łaś wypowiedzi innych na forum internetowym w taki sposób, że Wysłałeś/-łaś SMS, który innym dokuczył Dostałeś/-łaś się do poczty internetowej/komunikatora innych i ujawniłeś/-łaś ich Wysłałeś/-łaś celowo innym zawirusowanej wiadomości Wykluczyłeś/-łaś celowo innych z grupy swoich znajomych, aby im sprawić Podszywałeś/-łaś się pod innych w sieci raz lub kilka razy dziennie raz lub kilka razy w tygodniu raz lub kilka razy w miesiącu raz lub kilka razy w roku nigdy Uczniowie przyznali, że: - kilka lub kilka razy w roku zdarzyło im się obrazić kogoś przez komunikator internetowy (,% ankietowanych), przy czym,% ( osoba) przyznała, że zdarzyło się to raz lub kilka razy w miesiącu; - kilka lub kilka razy w roku zdarzyło im się obrazić kogoś w trakcie grania w gry online (,% ankietowanych), przy czym % przyznało, że zdarzyło się to raz lub kilka razy w miesiącu, jak i % dodało, że takie sytuacje miały miejsce raz lub kilka razy dziennie; - kilka lub kilka razy w roku zdarzyło im się komentować wypowiedzi innych na forum internetowym w taki sposób, by sprawić im przykrość (% ankietowanych); - kilka lub kilka razy w roku zdarzyło im się wysłać SMS, który dokuczył innym (% ankietowanych); - kilka lub kilka razy w roku zdarzyło im się wykluczyć celowo innych z grupy swoich znajomych, aby sprawić im przykrość (,% ankietowanych); Żadnemu z ankietowanych uczniów nigdy nie zdarzyło się: zamieścić w Internecie materiałów, które ośmieszałyby innych, wysłać na portal randkowy/towarzyski fałszywego ogłoszenia z danymi innych, 8

59 założyć fikcyjnego konto internetowe w portalu społecznościowym, które miałoby na celu ośmieszenie kogoś innego, dostać do poczty internetowej/komunikatora innych i ujawnić ich tajemnice, wysłać celowo innym zawirusowanej wiadomości oraz podszywać się pod innych w sieci..7 Jeśli zdarzyło Ci się zrobić choćby jedną z rzeczy wymienionych w pytaniu 6, napisz, proszę, kogo to dotyczyło? 4 Ankietowani uczniowie, którzy dopuścili się zjawiska cyberprzemocy, przyznali, że w ich przypadku takie zachowanie dotyczyło kolegów/koleżanek z klasy (%). % stwierdziło, że miało to miejsce wobec innych młodych ludzi, których znają (np. z podwórka). Respondenci przyznali także, że takie zachowanie dotyczyło również: osób, które znają tylko z Internetu (,%), osób całkowicie przypadkowych/nieznajomych (,%) oraz nie tyle konkretnych osób, co grup ludzi/kolegów..8 Jeśli zdarzyło Ci się zrobić choćby jedną z rzeczy wymienionych w pytaniu 6, zaznacz przyczyny takiego postępowania? 9

60 Ankietowani uczniowie przyznają, że najczęstszymi powodami stosowanego przez nich zjawiska cybeprzemocy są: odegranie się (stwierdza tak 7,% badanych) i chęć zabawy (%)..9 Czy Twoim zdaniem agresja elektroniczna jest skutkiem agresji fizycznej lub słownej (twarzą w twarz)? 8 6 zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie 7% uczniów stwierdziło, że agresja elektroniczna raczej jest skutkiem agresji fizycznej lub słownej, natomiast 7,% na zadane pytanie udzieliło odpowiedzi zdecydowanie tak. Z kolei % uczniów uważa, że agresja elektroniczna raczej nie jest skutkiem innych rodzajów agresji, natomiast zdaniem 7,% badanych cybeprzemoc zdecydowanie nie jest skutkiem agresji fizycznej lub słownej.. Czy Twoim zdaniem agresja elektroniczna jest przyczyną agresji fizycznej lub słownej (twarzą w twarz)? zdecydowanie nie raczej nie raczej tak zdecydowanie tak 6

61 % respondentów uważa, że agresja elektroniczna raczej jest przyczyną agresji fizycznej lub słownej. Co więcej, 7,% uczniów przyznało, że tego rodzaju agresja zdecydowanie wiąże się z innymi rodzajami agresji. Z kolei 7,% badanych na zadane pytanie udzieliło odpowiedzi raczej nie, co oznacza, że ci uczniowie uważają, iż agresja elektroniczna nie wiąże się z agresją fizyczną lub słowną.. Jak określisz prawdziwość poniższych zdań? W moim domu rodzice/opiekunowie ustalają i przestrzegają zasad dotyczących używania przeze mnie Internetu. 6 tak, zawsze tak, czasami nigdy 7,% uczniów stwierdziło, że w ich domu są ustalone zasady korzystania z Internetu, a ich rodzice/opiekunowie zawsze tych zasad przestrzegają. Z kolei % przyznało, że ich rodzice/opiekunowie tylko czasami przestrzegają ustalonych zasad. Natomiast,% (jedna osoba) na zadane pytanie udzieliło odpowiedzi nigdy, co oznacza, że w jego domu nie ma ustalonych zasad korzystania z Internetu. Moi rodzice/opiekunowie sprawdzają, co robię w Internecie. 9 9 tak, zawsze tak, czasami nigdy 6

62 Zarówno 47,% badanych przyznało, że ich rodzice/opiekunowie zawsze sprawdzają, co uczniowie robią w Internecie, jak i 47,% stwierdziło, że rodzice/opiekunowie czynią to tylko czasami. Z kolei % uczniów udzieliło odpowiedzi nigdy, co wskazuje na to, że ich rodzice nie kontrolują tego, do jakich celów uczniowie wykorzystują Internet. Rozmawiam ze swoimi rodzicami/opiekunami o tym, co robię w Internecie. 7 tak, zawsze tak, czasami nigdy Zaledwie % ankietowanych przyznało, że czasami rozmawia ze swoimi rodzicami/opiekunami o tym, co robi w Internecie. Na zadane pytanie tylko 7,% udzieliło odpowiedzi tak, zawsze. Natomiast aż,% badanych uczniów odpowiedziało, że nigdy nie rozmawia ze swoimi rodzicami/opiekunami na temat tego, co robi w Internecie.. Czy w szkole prowadzone są zajęcia na temat bezpiecznego korzystania z Internetu? 4 zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie % ankietowanych uczniów na zadane pytanie udzieliło odpowiedzi zdecydowanie tak, co oznacza, że większość uczniów uważa, że w szkole prowadzone są zajęcia na temat bezpiecznego korzystania z Internetu. Potwierdza to także 7,% badanych, którzy udzielili odpowiedzi raczej tak. % respondentów stwierdziła, że w szkole raczej nie są prowadzone zajęcia związane z bezpiecznym poruszaniem się w środowisku internetowym, natomiast 7,% na zadane pytanie udzieliło odpowiedzi zdecydowanie nie. 6

63 Jeśli tak, to jakie? 7 4 Wszyscy uczniowie, którzy odpowiedzieli twierdząco na zadane powyżej pytanie (8% ankietowanych), stwierdzili, że w szkole prowadzone są pogadanki na temat bezpiecznego korzystania z Internetu. Ponadto 7,% wśród działań prowadzonych przez szkołę wymieniło także organizowanie Dnia Bezpiecznego Internetu. Ponadto ankietowani wskazali także na: prezentacje multimedialne (7,%), odtwarzanie filmów (%), informacje zamieszczane na stronie internetowej szkoły (7,%), gazetki ścienne (%), zajęcia z pedagogiem (%) oraz udział w programach edukacyjnych (%).. Czy w szkole ustalono i egzekwuje się zasady korzystania z Internetu i telefonów komórkowych na jej terenie? 9 6 zdecydowanie nie raczej nie raczej tak zdecydowanie tak Na zadane pytanie, dotyczące ustalenia i egzekwowania w szkole zasad korzystania z Internetu i telefonów komórkowych na jej terenie, 47,% uczniów udzieliło odpowiedzi zdecydowanie tak, natomiast % - raczej tak, co pozwala stwierdzić, że w szkole egzekwowane 6

64 są zasady korzystania z Internetu i telefonów komórkowych. Jednak aż % uczniów uważa, że w szkole zdecydowanie nie ma takich zasad, zaś 7,% na pytanie udzieliło odpowiedzi raczej nie..4 Czy masz poczucie, że wiedza i umiejętności komputerowe Twoje i Twoich kolegów oraz koleżanek z klasy przewyższają umiejętności nauczycieli w tym zakresie? % ankietowanych na zadane pytanie udzieliło odpowiedzi trudno powiedzieć, co oznacza, że uczniowie nie wiedzą, czy ich wiedza i umiejętności komputerowe przewyższają umiejętności nauczycieli w tym zakresie. % uczniów udzieliło odpowiedzi raczej nie, zaś 7,% - zdecydowanie nie. Jednakże,% uczniów stwierdza, że posiadane przez nich umiejętności komputerowe raczej przewyższają zdolności nauczycieli w tym zakresie. Co więcej, % respondentów udzieliło odpowiedzi zdecydowanie tak. 4. ANALIZA WYPOWIEDZI NAUCZYCIELI 4. Czy zdarzyło Ci się kiedykolwiek interweniować w sytuacji agresji elektronicznej, w której uczestniczyli Twoi uczniowie? 6 tak nie 64

65 Jak wynika z powyższego wykresu, % nauczycieli zdarzyło się interweniować w sytuacji agresji elektronicznej, której uczestnikami byli uczniowie. Zdecydowana większość, bo aż 67%, w takiej sytuacji nigdy nie uczestniczyła. Nauczyciele, którzy uczestniczyli w sytuacji agresji elektronicznej z udziałem swoich uczniów, zostali poproszeni o udzielenie odpowiedzi na kolejne pytania. 4. Czy Twoi uczniowie zgłaszali Ci, że przy pomocy Internetu? Ktoś ich obraził przez komunikator internetowy Ktoś ich obraził w trakcie grania w gry online Ktoś zamieścił w Internecie ośmieszające ich materiały Ktoś umieścił/rozesłał w Internecie ich zdjęcia w niekorzystnej sytuacji Ktoś wysłał na portal randkowy/towarzyski fałszywe ogłoszenie z ich danymi Ktoś założył fikcyjne konto internetowe w portalu społecznościowym ośmieszające ich Ktoś komentował ich wypowiedzi na forum internetowym w taki sposób, że sprawił im przykrość Ktoś wysłał SMS, który im dokuczył Ktoś dostał się do ich poczty internetowej/komunikatora i ujawnił ich tajemnice Ktoś wysłał im zawirusowaną wiadomość Ktoś wykluczył ich z grupy swoich znajomych, aby ich ośmieszyć Ktoś podszywał się pod nich w sieci 4 6 raz lub kilka razy dziennie raz lub kilka razy w tygodniu raz lub kilka razy w miesiącu raz lub kilka razy w roku nigdy Ankietowani nauczyciele dostrzegli, że ich uczniowie zgłaszali im następujące przypadki agresji elektronicznej: - obrażenie ich przez komunikator internetowy (7% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, % zauważyło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w roku, natomiast % stwierdziło, że ma to miejsce raz lub kilka razy w miesiącu); - obrażenie ich podczas grania w gry online (% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, % zauważyło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w roku, natomiast 7% stwierdziło, że ma to miejsce raz lub kilka razy w miesiącu); - zamieszczenie w Internecie ośmieszających ich materiałów (% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, jak i % zauważyło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w roku); 6

66 - umieszczenie/rozesłanie w Internecie ich zdjęcia w niekorzystnej sytuacji (67% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, zaś % zauważyło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w roku); - wysłanie na portal randkowy/towarzyski fałszywego ogłoszenia z ich danymi (% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca); - założenie fikcyjnego konta internetowego w portalu społecznościowym ośmieszającego ich (67% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, z kolei % zauważyło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w roku); - komentowanie ich wypowiedzi na forum internetowym w taki sposób, że sprawił im przykrość (% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, natomiast 67% zauważyło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w roku); - wysłanie SMS-a, który im dokuczył (7% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, natomiast aż 8% zauważyło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w roku); - dostanie się do ich poczty internetowej/komunikatora i ujawnienie ich tajemnic (8% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, zaś 7% zauważyło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w roku); - wysłanie im zawirusowanej wiadomości (8% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, zaś 7% zauważyło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w roku); - wykluczenie ich z grupy swoich znajomych, aby ich ośmieszyć (% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca, jak i % zauważyło, że takie sytuacje mają miejsce raz lub kilka razy w roku); - podszywanie się pod nich w sieci (% badanych dostrzegło, że taka sytuacja nigdy nie miała miejsca). 4. Kto był sprawcą zgłaszanych przez uczniów powyższych zdarzeń? koledzy i koleżanki z klasy inni młodzi ludzie, których znają (np. z podwórka) nauczyciele osoby, które znają tylko z Internetu osoby całkowicie przypadkowe/nieznajome inni dorośli nie tyle konkretne osoby, co grupy ludzi/kolegów nie wiem, nie pamiętam 66

67 Ankietowani nauczyciele dostrzegli, że sprawcami agresji elektronicznej są najczęściej (%) koledzy i koleżanki z klasy ucznia, który jest jej ofiarą. Ponadto badani wskazali także, że w dużej mierze (%) sprawcami są także: inni młodzi ludzie, których uczniowie znają (np. z podwórka), a także osoby całkowicie przypadkowe/nieznajome (%). Zdarza się również, że do sprawców agresji elektronicznej zaliczają się także: osoby, które uczniowie znają tylko z Internetu (6%), a także inni dorośli (6%) oraz nie tyle konkretne osoby, co grupy ludzi/kolegów. 4.4 Czy, Twoim zdaniem, agresja elektroniczna jest skutkiem wcześniejszej agresji fizycznej i słownej? zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie Znaczna część ankietowanych nauczycieli (7%) uważa, że agresja elektroniczna raczej jest skutkiem wcześniejszej agresji fizycznej i słownej. Z kolei 8% jest zdania, że cyberprzemoc raczej nie ma związku z wcześniejszą agresją słowną i fizyczną. 4. Czy, Twoim zdaniem, agresja elektroniczna jest przyczyną późniejszej agresji fizycznej i słownej? zdecydowanie nie raczej nie raczej tak zdecydowanie tak 4 67

68 67% badanych stwierdziła, że cyberprzemoc ściśle (odpowiedź: raczej tak) wiąże się z późniejszą agresją fizyczną i słowną. Co więcej, % ankietowanych uważa, że agresja elektroniczna ma ogromny wpływ na agresywne reagowanie słowem i czynem. Tylko % stwierdziło, że cyberprzemoc nie ma związku z późniejszą agresją słowną i fizyczną. 4.6 Czy zdarzyło się, że uczniowie wykorzystali Internet/telefon komórkowy przeciwko Tobie? kilka razy raz nigdy nie wiem, nie pamiętam 7 Zdecydowana większość nauczycieli (94%) odpowiedziała, że nigdy nie zdarzyło się, by ich uczniowie wykorzystali przeciwko nim Internet lub telefon komórkowy. Jedna osoba (6% ankietowanych) stwierdziła, że nie pamięta takiej sytuacji. 4.7 Ilu pracownikom szkoły zdarzyło się doświadczyć negatywnych działań ze strony uczniów, realizowanych przy wykorzystaniu nowych technologii? nikomu nielicznym znaczącej liczbie osób nie wiem 68

69 % badanych przyznało, że nie wie, ilu pracownikom szkoły zdarzyło się doświadczyć negatywnych działań ze strony uczniów, realizowanych przy wykorzystaniu nowych technologii. 7osób (9%) stwierdziło, że taka sytuacja nie przydarzyła się nikomu ze współpracowników, zaś osoba (6% ankietowanych) stwierdziła, że nie wie. 4.8 Czy szkoła, w której pracujesz posiada procedury w zakresie radzenia sobie z przypadkami agresji elektronicznej z udziałem uczniów szkoły? Jeśli tak, to jakie? tak nie % ankietowanych odpowiedziało twierdząco na pytanie dotyczące posiadania przez szkoły procedur w zakresie radzenia sobie z przypadkami agresji elektronicznej z udziałem uczniów szkoły. Wśród wymienionych procedur ankietowani zwrócili szczególną uwagę na: zapisy dotyczące używania telefonów komórkowych w szkole regulacje wewnątrzszkolne dotyczące nagrywania filmów i regulacje wewnątrzszkolne dotyczące korzystania z komputerów regulacje wenątrzszkolne dotyczące zabezpieczenia komputerów zakaz korzystania z komputerów na stanowiskach nauczycieli moderowanie treści szkolnych serwisów internetowych unikanie anonimowości (przydzielanie loginów i haseł, stałe procedura reagowania w szkole w sytuacji cyberprzemocy procedura reagowania wobec sprawcy cyberprzemocy procedura reagowania wobec ofiar cyberprzemocy inne Wszyscy ankietowani wymienili: zapisy dotyczące używania telefonów komórkowych w szkole, regulacje wewnątrzszkolne dotyczące korzystania z komputerów szkolnych oraz zakaz korzystania z komputerów na stanowiskach nauczycieli. % badanych wskazało, że w szkole, dzięki przydzielaniu loginów i haseł oraz stałych miejsc pracy uczniów przy komputerach, możliwe jest unikanie anonimowości. 44% stwierdziło, że szkoła posiada wewnątrzszkolne regulacje, które dotyczą nagrywania filmów i robienia zdjęć. 8% ankietowanych dostrzegło, że szkoła posiada regulacje 69

70 wewnątrzszkolne dotyczące zabezpieczenia komputerów przed treściami niepożądanymi. Ankietowani wymienili również na: procedurę reagowania w szkole w sytuacji cyberprzemocy (7%), moderowanie treści szkolnych serwisów internetowych (%), procedurę reagowania wobec sprawcy cyberprzemocy (%) oraz procedurę reagowania wobec ofiary cyberprzemocy (%). 4.9 Jakie, Twoim zdaniem, są najczęstsze motywy stosowania i wykorzystywania przemocy elektronicznej przez uczniów? chęć zabawy dokuczenie komuś odegranie się dowartościowanie siebie chęć zaimponowania 4 chęć popisania się swoimi umiejętnościami wpływ grupy rówieśniczej wpływ środowiska szkolnego wpływ środowiska społecznego nie w pełni ukształtowana zdolność i gotowość do refleksji nad sobą brak empatii anonimowość w sieci poczucie bezkarności inne Zdecydowana większość ankietowanych (94%) zauważyło, że, według nich, najczęstszym motywem stosowania i wykorzystywania przemocy elektronicznej przez uczniów jest chęć dokuczenia komuś. Spora część badanych (8%) dodało również, że takim motywem jest również poczucie anonimowości w sieci. Ponadto ankietowani wymienili także takie motywy, jak: - chęć zabawy (%), - poczucie bezkarności (%), - wpływ środowiska społecznego (kryzys rodzinny, kryzys wartości moralnych, propagowanie przemocy w filmach, grach, mediach) (%), - chęć dowartościowania siebie (%), - wpływ grupy rówieśniczej (8%), - chęć popisania się swoimi umiejętnościami (8%), - chęć odegrania się (%), - chęć zaimponowania innym (%), - brak empatii (%). 7

71 Niewielka część ankietowanych wskazała także na: nie w pełni ukształtowaną zdolność i gotowość do refleksji nad sobą (7%) oraz wpływ środowiska szkolnego (np. niewłaściwy system norm, niewłaściwe reakcje na zachowania agresywne itp.) (%) 4. Czy Twoim zdaniem uczniowie rozumieją zagrożenia związane z użytkowaniem nowych mediów, w tym agresji elektronicznej? zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie % badanych nauczycieli stwierdziło, że uczniowie raczej nie rozumieją zagrożeń związanych z użytkowaniem nowych mediów, w tym agresji elektronicznej. Co więcej, 7% wskazało, że uczniowie zdecydowanie nie pojmują niebezpieczeństw związanych z użytkowaniem Internetu itp. 8% wybrało odpowiedź raczej tak, wskazującą na to, że uczniowie rozumieją zagrożenia płynące z korzystania z nowych technologii. 4. Jakie działania podejmują pracownicy szkoły, w celu uświadomienia uczniom zagrożeń związanych z użytkowaniem nowych mediów, w tym agresji elektronicznej?

72 8% badanych wskazuje, że pracownicy szkoły prowadzą z uczniami pogadanki, mające na celu uświadomienie uczniom zagrożeń związanych z użytkowaniem nowych mediów, w tym agresji elektronicznej. % ankietowanych wśród działań podejmowanych przez szkołę wymieniło także: prelekcje i pogadanki multimedialne. 8% wskazało także na: organizowanie Dnia Bezpiecznego Internetu, zamieszczanie informatorów na stronie internetowej szkoły oraz przygotowywanie gazetek ściennych. Ponadto 7% wymieniło także udział szkoły w programach edukacyjnych, takich jak: Stop cyberprzemocy i Wiemy, jak! Nowe technologie w szkole, natomiast % zwróciło także uwagę na odtwarzanie filmów. 4. Czy uczniowie potrafią bronić się przed przemocą stosowaną z wykorzystaniem nowoczesnych technologii? Zdecydowana większość ankietowanych (7%) udzieliła odpowiedzi raczej nie, wskazując, że uczniowie nie potrafią bronić się przed przemocą stosowaną z wykorzystaniem współczesnych technologii. Pozostała część badanych (8%) udzieliła odpowiedzi raczej tak. 4. Jakie działania podejmują pracownicy szkoły, w celu wyposażenia uczniów w umiejętności obrony przed przemocą stosowaną z wykorzystaniem nowoczesnych technologii?

73 67% ankietowanych wskazało, że pracownicy szkoły najczęściej informują uczniów, podczas zajęć edukacyjnych, jak mają radzić sobie z przemocą stosowaną z wykorzystaniem nowych technologii. % badanych wymieniło także: zaznajamianie się ze specyfiką przemocy cyfrowej, zaznajamianie się z polityką bezpieczeństwa i ochrony danych oraz treningi umiejętności społecznych. Ponadto 9% dostrzegło wśród działań podejmowanych przez pracowników szkoły tworzenie bezpiecznego środowiska sprzyjającego ujawnianiu się ofiar cyberprzemocy. 8% wskazało na edukację w zakresie bezpiecznego wykorzystywania nowych mediów (etykietę) i przemocy cyfrowej, a % na zamieszczanie na stronie internetowej szkoły informatorów dotyczących obrony przed cyberprzemocą. 4.4 Czy uczniowie znają skutki prawne stosowania cyberprzemocy? zdecydowanie nie raczej nie raczej tak zdecydowanie tak Zdecydowana większość ankietowanych (7%) udzieliła odpowiedzi raczej nie, co wskazuje, że uczniowie nie znają skutków prawnych stosowania cyberprzemocy. Pozostała część badanych (8%) udzieliła odpowiedzi raczej tak. 4. Jakie działania podejmuje szkoła, w celu uświadomienia uczniom skutków prawnych stosowania cyberprzemocy? pogadanki na lekcjach wychowawczych prezentacje multimedialne gazetki ścienne warsztaty profilaktyczne zajęcia z psychologiem spotkania ze specjalistami inne