ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 768 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 63 2013



Podobne dokumenty
Zachowania indeksów branżowych GPW czerwiec październik 2013, część 1

Akademia Młodego Ekonomisty

R E G U L A M I N DOM MAKLERSKI PEKAO

Rynek instrumentów pochodnych w listopadzie 2011 r. INFORMACJA PRASOWA

Grupa LOTOS od ponad 10 lat na GPW

Aktualizacja. Warszawa, 08 marca 2006 r. numer ewidencyjny 06/03/03

Certyfikat Polska. Na indeksie giełdowym WIG20 Kod GPW: UCW20AOPEN

Market Multiples Review

DEWELOPERZY. Puls EXTRA WIGDEV INDEX. Źródło : BLOOMBERG; notowania z dnia r., godz. 12:26

Session 2 Implementation challenges practical experience and challenges for the preparer

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Citigroup Inc. (C) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Kontrakty terminowe. na koniec roku 3276 kontraktów i była o 68% wyższa niż na zakończenie 2010 r.

Budowa portfela inwestycyjnego za pomocą siły relatywnej i elementy pairs trading

REGULAMIN SPORZĄDZANIA ANALIZ INWESTYCYJNYCH ORAZ INNYCH REKOMENDACJI O CHARAKTERZE OGÓLNYM

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR NNN FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR FF 2013

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O PRZEMYŚLE CENTRALNYCH BANKÓW PIENIĘŻNYCH

Barometr Finansów Banków (BaFiB) propozycja badania koniunktury w sektorze bankowym

Fundusze ETF w Polsce październik 2012 r. (Exchange-traded funds in Poland October 2012)

Specjalistyczny Fundusz Inwestycyjny Otwarty Telekomunikacji Polskiej Bilans na dzień (tysiące złotych)

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Goldman Sachs Group Inc. (GS) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Fundusze ETF w Polsce sierpień 2012 r. (Exchange-traded funds in Poland August 2012)

Top 5 Polscy Giganci

REKOMENDACJE GIEŁDOWE JAKO ŹRÓDŁO WIEDZY DLA INWESTORA INDYWIDUALNEGO STOCK MARKET RECOMMENDATIONS AS A SOURCE OF KNOWLEDGE FOR AN INDIVIDUAL INVESTOR

Ocena nadzoru właścicielskiego Rating PINK 2010Y

Efektywność źródłem bogactwa. Tomasz Słoński Piechowice, r.

Rozdział1. Postanowienia ogólne. Obowiązuje od 1 kwietnia 2015 r.

Ćwiczenia 1 Wstępne wiadomości

POLSKI RYNEK AKCJI W 2014 ROKU

Market Multiples Review

1. W przypadku rachunków prowadzonych w innej walucie prowizja będzie przeliczana zgodnie z Kursem Wymiany X-Trade w momencie zawarcia transakcji.

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych General Electric Company (GE) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Fundusze ETF w Polsce grudzień 2012 r. (Exchange-traded funds in Poland December 2012)

Analiza inwestycji i zarządzanie portfelem SPIS TREŚCI

RADA NADZORCZA SPÓŁKI

Bank of America Corp.(DE) (BAC) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

charakteryzująca się obecnie takimi wskaźnikami fundamentalnych, których poziom sprzyja wysokiej stopie zwrotu z akcji tej spółki w przyszłości.

Akademia Młodego Ekonomisty

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych American Express Company (AXP) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Microsoft Corp. (MSFT) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

WIG.GAMES: nowy indeks, nowe możliwości. - Warszawa, 2 kwietnia 2019 r

SYGNITY S.A. IT. Informacje o powiązaniach DM AmerBrokers ze Spółką znajdują się na ostatniej stronie, w rozdziale Informacje dodatkowe.

Avon Products Inc. (AVP) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Roczne sprawozdanie ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego sporządzone na dzień 31 grudnia 2010 roku

Roczne sprawozdanie ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego sporządzone na dzień 31 grudnia 2010 roku

Cena do wartości księgowej (C/WK, P/BV)

American International Group, Inc. (AIG) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Market Multiples Review

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Czarodziejski młynek do pomnażania pieniędzy: Akcje na giełdzie

PREZENTACJA INFORMACJI O SEGMENTACH OPERACYJNYCH W SPRAWOZDANIACH FINANSOWYCH SPÓŁEK GIEŁDOWYCH

Publikacji prospektu emisyjnego należy dokonać po zatwierdzeniu dokumentu przez Komisję Nadzoru Finansowego.

WYPEŁNIANIE ZASAD CORPORATE GOVERNANCE W SPÓŁKACH RESPECT INDEXU. Tomasz Bujak

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Młynek do pomnażania pieniędzy: Akcje na giełdzie

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 689 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR

numer ewidencyjny 05/01/02

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Kimberly-Clark Corp. (KMB) - spółka notowana na giełdzie NYSE.

Co to są akcje? Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Czarodziejski młynek do pomnażania pieniędzy

Raport kwartalny FIZ-Q-E

MATERIAŁ INFORMACYJNY

VII.1. Rachunek zysków i strat t Grupy BRE Banku

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych General Motors Corporation (GM) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

INFORMATYKA A RYNEK PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

TYPY MODELOWYCH STRATEGII INWESTYCYJNYCH

Roczne sprawozdanie ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego sporządzone na dzień 31 grudnia 2010 roku

Wyniki Grupy Kapitałowej GETIN Holding za I kwartał 2009 roku

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Coca-Cola Co. (KO) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

1/ W oparciu o znajomość MSSF, które zostały zatwierdzone przez UE (dalej: MSR/MSSF): (Punktacja dot. pkt 1, razem: od 0 do 20 pkt)

Ebay Inc. (EBAY) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ).

Eurofundusz Zrównoważony Otwarty Fundusz Inwestycyjny Bilans na dzień (tysiące złotych)

POMIAR KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO WSKAŹNIKIEM MV/BV

Eurofundusz Akcji Otwarty Fundusz Inwestycyjny Bilans na dzień (tysiące złotych)

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Exxon Mobil Corp. (XOM) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Relatywne stopy zwrotu do WIG

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych British American Tobacco plc (BTI) - spółka notowana na giełdzie londyńskiej.

Roczne sprawozdanie ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego sporządzone na dzień 31 grudnia 2010 roku

STRATEGIE INWESTOWANIA NA RYNKU PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH. Wykład 8

MATERIAŁ INFORMACYJNY. Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe powiązane z indeksem giełdowym ze 100% ochroną zainwestowanego kapitału w Dniu Wykupu

Struktura rynku finansowego

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Wal-Mart Stores Inc. (WMT) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Tyco International Ltd. (TYC) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

MATERIAŁ INFORMACYJNY

Specjalistyczny Fundusz Inwestycyjny Otwarty Telekomunikacji Polskiej Bilans na dzień (tysiące złotych)

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Dell Inc. (DELL) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ).

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy

GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

Wycena przedsiębiorstwa

Rekomendacja - narzędzie manipulacji, czy skuteczne narzędzie inwestycyjne? Dr Piotr Sieradzan, CFA Członek Zarządu Pocztylion-Arka PTE S.A.

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Młody inwestor na giełdzie

STOPY ZWROTU Z AKCJI NA PODSTAWIE REKOMENDACJI GIEŁDOWYCH BANKÓW NOTOWANYCH NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE

MATERIAŁ INFORMACYJNY

Metody mieszana. Wartość

Stopa zwrotu a ryzyko inwestycji na NewConnect. Marek Zuber Dexus Partners

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Johnson & Johnson (JNJ) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Nasze wyniki. Komentarz do sytuacji finansowej

STRATEGIA FW20 RAPORT OTWIERAJĄCY SPRZEDAJ

ASM ASM ASM 605: Finansowanie i wycena nieruchomości jako inwestycji cz. 1-3

Rating relacji inwestorskich. IX Europejski Kongres Finansowy Sopot, 5 czerwca 2019

W metodzie porównawczej wskaźniki porównywalnych firm, obecnych na giełdzie, są używane do obliczenia wartości akcji emitenta.

Transkrypt:

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 768 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 63 2013 PIOTR BUZAŁA Szkoła Główna Handlowa w Warszawie REKOMENDACJE GIEŁDOWE A WYBRANE CHARAKTERYSTYKI REKOMENDOWANYCH SPÓŁEK ANALIZA Z GIEŁDY PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE Streszczenie Analitycy giełdowi to specjaliści, którzy dokonują wyceny akcji i na jej podstawie wydają określone zalecenia inwestycyjne w stosunku do danej spółki bądź sektora. Analiza wykazała, że wskaźnik cena/zysk (bazujący na ostatnim rocznym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym) oraz trzymiesięczna historyczna stopa zwrotu są powiązane z poziomem wydania określonych rekomendacji dla spółek z indeksu WIG20. Analitycy rekomendują do kupna (sprzedaży) spółki, które mają niższy (wyższy) niż średni wskaźnik cena/zysk oraz w okresie poprzedzającym wydanie rekomendacji ich cena spadła (wzrosła) relatywnie więcej niż indeks WIG20. Słowa kluczowe: rekomendacje, spółki, giełda papierów wartościowych Wprowadzenie Giełda papierów wartościowych to miejsce, gdzie dokonuje się wyceny kapitału. Takiej wyceny dokonują także analitycy giełdowi, którzy na podstawie istniejących informacji starają się określić wartość wewnętrzną notowanych akcji. Następnie tak obliczoną cenę porównują do obecnej ceny rynkowej i na tej podstawie wydają określoną rekomendację inwestycyjną. Zalecenia są wydawane zarówno w skali absolutnej, tj. bezpośrednio sugerujące określony kierunek inwestycyjny (np. kupuj, sprzedaj, trzymaj, redukuj, czy akumuluj )

66 Piotr Buzała jak i relatywnej, tj. w odniesieniu do zachowania się szerokiego rynku ( lepiej niż rynek, gorzej niż rynek, neutralnie ). Nie istnieje wystandaryzowana praktyka rynkowa do wydawania określonych typów rekomendacji, wobec czego relacja ceny docelowej do obecnej a poziom wydania rekomendacji wahają się pomiędzy instytucjami maklerskimi. Celem artykułu jest próba analizy powiązań wydanych rekomendacji giełdowych przez analityków tzw. sell-side z wybranymi sygnałami analizy technicznej oraz finansowymi wskaźnikami spółek, dla których zostały przygotowane. W pierwszej części artykułu przybliżono definicję rekomendacji giełdowej, procesu jej przygotowywania i wydania. W dalszej kolejności zaprezentowano przegląd wybranych badań dotyczących prezentowanej tematyki z rynku amerykańskiego i z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Trzecia część to analiza empiryczna autora zakończona wnioskami. 1. Pojęcie rekomendacji i proces jej wydawania Rekomendacje giełdowe to zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów [RMF 2005] raporty, analizy lub innego rodzaju informacje sugerujące bezpośrednio lub pośrednio określone działania inwestycyjne w stosunku do konkretnego lub grupy instrumentów finansowych (ewentualnie emitenta tych instrumentów). Mogą być sporządzane przez osoby zatrudnione 1 w firmach inwestycyjnych (domach maklerskich lub bankach prowadzących działalność maklerską), jak również przez niezależnego analityka. Są przekazywane do rozpowszechnienia za pomocą tzw. kanałów dystrybucyjnych, przez które rozumie się środki zapewniające dotarcie do szerokiego grona odbiorców bądź do publicznej wiadomości. W rozumieniu rozporządzenia rekomendacją nie jest porada inwestycyjna skierowana do oznaczonego imiennie adresata. Nie istnieje standardowy wzór rekomendacji, mimo to rozporządzenie enumeratywnie określa minimalną treść dokumentu. Powinien zawierać m.in.: sugerowane działanie inwestycyjne lub/i opinię dotyczącą bieżącej wartości i kształtowania się przyszłej ceny wraz z horyzontem czasowym; datę opracowania; krąg adresatów oraz datę pierwszego udostępnienia; 1 Również przez osoby pozostające w stosunku umowy zlecenia bądź umowy o podobnym charakterze.

Rekomendacje giełdowe a wybrane charakterystyki rekomendowanych spółek 67 wyjaśnienia dotyczące stosowanej terminologii; wykaz rekomendacji z ostatnich sześciu miesięcy sporządzanych przez rekomendującego w odniesieniu do danego instrumentu, wraz z cenami docelowymi i cenami z dnia sporządzenia; strukturę wszystkich wydanych rekomendacji w ostatnim kwartale; wskazanie silnych i słabych stron założeń przyjętych w metodologii wyceny wraz ze źródłem danych, prognozami i projekcjami finansowymi; oznaczenie firmy i analityka sporządzającego. Należy zaznaczyć, że jest wymagane zastosowanie przynajmniej dwóch metod wyceny w celu określenia wartości instrumentu finansowego. Najczęściej analitycy stosują metodę dochodową DCF (zdyskontowanych przepływów pieniężnych) oraz porównawczą. Rekomendacja jest produktem analizy faktów (wiedzy) oraz subiektywnych opinii i ocen analityka. Aby uniemożliwić przyjmowanie nierzeczywistych założeń, wprowadzono zasadę należytej staranności i rzetelności, za której naruszenie grożą sankcje prawne 2. Ponadto aby chronić interesy inwestorów w treści rekomendacji, powinny być ujawnione i rozdzielone fakty od własnych opinii wykorzystanych przy sporządzaniu porady inwestycyjnej. W treści dokumentu powinien być określony zakres odpowiedzialności analityka oraz ujawniony ewentualnie istniejący konflikt interesów (głównie dotyczący zaangażowania rekomendującego w instrumenty finansowe lub powiązania z emitentem). Przygotowana rekomendacja powinna być utajniona do momentu jej udostępnienia, a dany instrument wpisany na listę restrykcyjną dla osób ją sporządzających lub mających do niej dostęp. Zazwyczaj pierwsze udostępnienie następuje dla wąskiego grona adresatów, w praktyce klientów danej instytucji. Następnie w ciągu kilku dni od tego zdarzenia jest podawana do publicznej wiadomości w formie krótkiego streszczenia w depeszy informacyjnej, niejednokrotnie łącznie z załączonym pełnym tekstem. 2 Ustawa z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi przewiduje, że Komisja Nadzoru Finansowego może w drodze decyzji administracyjnej nałożyć karę w wysokości do 1 mln zł za naruszenie obowiązujących przepisów.

68 Piotr Buzała 2. Przegląd wybranych badań Badania z dojrzałego rynku amerykańskiego dowodzą, że analitycy sell-side rekomendują do kupna spółki, które charakteryzują się pozytywnym momentum ceny i obrotów, wyższą historyczną i prognozowaną stopą wzrostu, wyższym poziomem wydatków kapitałowych oraz są relatywnie droższe [Jegadeesh i in. 2004]. Boni i Womack [2006] stwierdzili, że analitycy kierują się analizą sektorową przy wycenie i wydawaniu określonego typu rekomendacji. Odpowiednie uszeregowanie spółek w obrębie sektora (sektorowa analiza porównawcza), warunkuje większą skuteczność wydanych rekomendacji. Problematyką powiązań rekomendacji z czynnikami finansowo-ekonomicznymi polskich spółek giełdowych zajął się Majewski [2008]. Stwierdził, że trudno się doszukać, czym kierują się analitycy przy wydaniu określonego poziomu rekomendacji. Określił czynniki warunkujące wydanie danego typu rekomendacji jako subiektywno-psychologiczne. Badaniem procesu wyceny w rekomendacjach giełdowych zajmowali się m.in. Napiórkowski [2003] oraz Zarzecki i Matecki [2006]. Zauważyli, że standardy wyceny dokonywanej przez analityków dla polskich spółek nie są ujednolicone. Istnieją istotne różnice w przyjętych założeniach (współczynnikach β, premiach za ryzyko czy stopach wolnych od ryzyka) zarówno pomiędzy instytucjami finansowymi, jak i w obrębie danej instytucji maklerskiej. Rezultatem tego są niejednokrotnie sprzeczne rekomendacje wydane dla tej samej spółki w tym samym czasie. Z kolei Hamrol i Mikołajewicz [2003] stwierdzili, że metoda analizy fundamentalnej nie pozwala stwierdzić, które spółki należy kupić czy sprzedać. Okres ważności rekomendacji (zazwyczaj 9 12 miesięcy) nie odpowiada założeniom analizy fundamentalnej. Taka analiza wskazuje tylko kierunek i wielkość ruchu, natomiast nie określa horyzontu czasowego. 3. Empiryczna weryfikacja powiązań poziomu rekomendacji z wybranymi charakterystykami spółek giełdowych na rynku polskim 3.1. Opis próby i metodologia badania Badaniu poddano 2124 depesz o wydaniu rekomendacji z lat 2008 2011 dostępnych na stronie www.gpwinfostefa.pl dla spółek z indeksu WIG20. Łącznie w próbie znalazły się rekomendacje dla trzydziestu spółek. W tabeli 1 zaprezen-

Rekomendacje giełdowe a wybrane charakterystyki rekomendowanych spółek 69 Skład indeksu WIG20 w latach 2008 2011 Tabela 1 Nazwa spółki Sektor Liczba rekomendacji w próbie Udział ogółem (%) Okres pozostawiania w indeksie WIG20 (lata) Przemysł Bioton biotechnologiczny 10 0,47 3,0 Grupa Lotos Przemysł paliwowy 88 4,14 4,0 PKN Orlen Przemysł paliwowy 117 5,50 4,0 Bank Polska Kasa Opieki Banki 160 7,52 4,0 BRE Bank Banki 130 6,11 4,0 Bank Zachodni WBK Banki 114 5,36 3,3 Rovese Przemysł materiałów budowlanych 41 1,93 2,4 Čez. AS Energetyka 88 4,14 3,7 Globe Trade Centre Deweloperzy 77 3,62 4,0 PGNiG Przemysł paliwowy 94 4,42 4,0 PKO BP Banki 179 8,42 4,0 Polimex-Mostostal Budownictwo 81 3,81 3,2 Telekomunikacja Polska Telekomunikacja 137 6,44 4,0 TVN Media 135 6,35 4,0 Agora Media 75 3,53 2,2 PBG Budownictwo 88 4,14 4,0 KGHM Polska Miedź Przemysł surowcowy 149 7,01 4,0 Polnord Deweloperzy 6 0,28 1,2 Bank BPH Banki 4 0,19 0,2 Prokom Software Informatyka 0 0,00 0,2 Asseco Poland Informatyka 75 3,53 3,8 Getin Holding Banki 68 3,20 3,8 Cyfrowy Polsat Media 54 2,54 2,0 PGE Energetyka 44 2,07 1,8 PZU Ubezpieczenia 31 1,46 1,6 Tauron Polska Energia Energetyka 18 0,85 1,0 Lubelski Węgiel Bogdanka Przemysł surowcowy 23 1,08 0,8 Kernel Holding Przemysł spożywczy 11 0,52 0,8 Bank Handlowy w Warszawie Banki 22 1,03 0,7 Jastrzębska Spółka Węglowa Przemysł surowcowy 5 0,24 0,3 Źródło: opracowanie własne.

70 Piotr Buzała towano skład indeksu WIG20 na przestrzeni okresu badawczego wraz z liczbą odnotowanych dla nich rekomendacji. Zawężenie próby do spółek wchodzących w skład indeksu WIG20 wynika głównie z faktu, że to głównie duże spółki stanowią przedmiot analizy przez analityków sell-side w firmach inwestycyjnych. Rekomendacje usystematyzowano w skali trzystopniowej 3, co zostało zaprezentowane w tabeli 2. Tabela 2 Rozkład rekomendacji dla spółek z indeksu WIG20 w latach 2008 2011 Rok Typ Poziom 2008 2009 2010 2011 Absolutne Kupuj 247 217 177 194 Sprzedaj 67 136 76 63 Trzymaj 131 169 151 141 Absolutne razem 445 522 404 398 Relatywne Poniżej rynku 21 20 12 12 Powyżej rynku 12 4 13 26 Równo z rynkiem 65 56 42 72 Relatywne razem 98 80 67 110 Ogółem 543 602 471 508 Źródło: opracowanie własne. W dalszej kolejności dla daty wydania rekomendacji policzono charakterystyki spółek oparte na historycznych kursach oraz wskaźnikach finansowych: Sygnały techniczne oparte na historycznych kursach poprzedzających wydanie rekomendacji: trzymiesięczna stopa zwrotu oraz trzymiesięczna stopa zwrotu skorygowana o benchmark (w tym przypadku WIG20): R ( P P D )/ P j3m jt jt 3M jt 3 M... t jt 3M gdzie: R j3m trzymiesięczna stopa zwrotu z akcji j, P jt cena akcji j w dniu wydania rekomendacji, 3 Rekomendacje absolutne są wydawane zazwyczaj w skali pięciostopniowej w przeciwieństwie do rekomendacji relatywnych. Autor zaliczył rekomendacje pozytywne (np. akumuluj, kupuj ) do grupy kupuj, negatywne (np. redukuj, sprzedaj ) do grupy sprzedaj.

Rekomendacje giełdowe a wybrane charakterystyki rekomendowanych spółek 71 D jt-3m t dywidenda wypłacona przez akcje j w okresie trzech miesięcy do dnia wydania rekomendacji, cena akcji j trzy miesiące przed dniem wydania rekomendacji. P jt-3m AR R R j3m j3m WIG203M gdzie: AR j3m trzymiesięczna skorygowana stopa zwrotu z akcji j, R j3m trzymiesięczna stopa zwrotu z akcji j, R WIG203M trzymiesięczna stopa zwrotu z indeksu WIG20. sygnały EMA (Exponential Moving Average) policzone jako różnica pomiędzy 12-sesyjną średnią ruchomą wygładzoną wykładniczo (EMA j12 ), a 26-sesyjną średnią ruchomą wygładzoną wykładniczo (EMA j26 ). Jeżeli przynajmniej na 4 z 5 dni poprzedzających dzień wydania rekomendacji, linia EMA j12 znajdowała się powyżej linii EMA j26, był to sygnał do kupna, jeżeli na 4 z 5 poniżej, to zakwalifikowano to jako sygnał sprzedaży. W pozostałych przypadkach sygnał EMA sklasyfikowano jako zalecenie trzymania danej akcji. EMA n-sesyjna dla akcji j dana jest wzorem: EMA jn R jt 1 2 R jt 1 (1 ) R jt 2 (1 )... R 1 2 1 (1 ) (1 )... (1 ) jt n n (1 ) gdzie: EMA jn n-sesyjna średnia ruchoma wygładzona wykładniczo dla akcji j, R jt stopa zwrotu z akcji j w dniu t, α = 2/(n+1) współczynnik wygładzania. n Wskaźniki fundamentalne oparte na ostatnim dostępnym skonsolidowanym sprawozdaniu rocznym, których źródłem był Notoria Serwis: cena/wartość księgowa (C/WK) cena jednej akcji do wartości księgowej kapitałów własnych przypadających na jedną akcję; cena/zysk (C/Z) cena jednej akcji do zysku netto przypadającego na jedną akcję. Wybór wskaźników został podyktowany wynikami wcześniejszych obserwacji rynków kapitałowych. Badania z rynków rozwiniętych potwierdzają zarówno występowanie krótkoterminowego momentum w kształtowaniu się stóp zwrotu [zob. Jegadeesh i Titman 1993], jak również efektu spółek dochodowych (value

72 Piotr Buzała stock) [zob. Basu 1979; Fama i French 1993]. Powyższe zjawiska oznaczają, że spółki charakteryzujące się relatywnie niższymi wskaźnikami C/Z i C/WK oraz relatywnie lepszym historycznym zachowaniem się kursów akcji, przynoszą wyższe stopy zwrotu w przyszłości. Postawiono hipotezę badawczą, że zarówno zmienne fundamentalne, jak i historyczne kursy akcji są powiązane z poziomem wydawanych rekomendacji giełdowych. Spółki rekomendowane do kupna (sprzedaży) charakteryzują się niższymi (wyższymi) rynkowymi wskaźnikami C/Z i C/WK oraz trendem wzrostowym (spadkowym) kursu akcji w okresie poprzedzającym wydanie rekomendacji kupna (sprzedaży). 3.2. Wyniki badania Ponad 80% wydanych rekomendacji dla spółek z indeksu WIG20 to rekomendacje wydawane w skali absolutnej. W tej grupie około 47% stanowią rekomendacje pozytywne, 33% neutralne i odpowiednio 20% negatywne. Zauważalny jest wzrost liczby wydanych rekomendacji negatywnych w 2009 w stosunku do roku 2008 na niekorzyść rekomendacji pozytywnych; 32% ogółu zaobserwowanych rekomendacji to zalecenia wydane dla spółek z sektora bankowości, 14% dla przemysłu paliwowego oraz 12% dla sektora mediów. W tabeli 3 zaprezentowano wyniki badania dla sygnałów technicznych. Sygnały techniczne dla rekomendowanych spółek (%) Tabela 3 Typ Poziom R j3m AR j3m wygenerowanych Odsetek poprawnie sygnałów EMA Absolutna Kupuj -5,05-1,06 34,85 Sprzedaj 3,96 3,30 34,80 Trzymaj -1,89-0,42 27,20 Relatywna Poniżej rynku -7,23-2,94 41,54 Powyżej rynku -4,23-1,98 32,73 Równo z rynkiem -4,73-1,60 21,70 Źródło: opracowanie własne. Analiza sygnałów technicznych wykazała, że w grupie rekomendacji absolutnych spółki, dla których wydano pozytywne rekomendacje, charakteryzowały się ujemną trzymiesięczną stopą zwrotu wynoszącą przeciętnie ponad 5%, pod-

Rekomendacje giełdowe a wybrane charakterystyki rekomendowanych spółek 73 czas gdy indeks WIG20 zanotował w analogicznym okresie średnio czteroprocentowy spadek. Dla rekomendacji negatywnych zachowanie się kursów akcji było przeciwne, tj. spółki rekomendowane do sprzedaży notowały dodatnią trzymiesięczną stopę zwrotu w granicach 4% wobec około 0,5% stopy zwrotu z indeksu WIG20. Zachowanie się kursów akcji spółek, dla których wydano zalecenia neutralne, było zgodne z trendem zachowania się indeksu dużych spółek. W grupie rekomendacji relatywnych nie znaleziono podobnych zależności. Dla tego typu zaleceń skorygowana stopa zwrotu była ujemna dla każdego typu rekomendacji. Również analiza sygnałów EMA nie wykazała jednoznacznej zależności pomiędzy krótkookresowymi (pięciosesyjnymi) sygnałami technicznymi a poziomem wydanych rekomendacji. Może to świadczyć o fakcie, że analitycy nie sugerują się analizą zachowania się kursów akcji w krótkich szeregach czasowych. W tabeli 4 zaprezentowano wyniki badania dla wskaźników fundamentalnych. Wskaźniki fundamentalne dla rekomendowanych spółek Tabela 4 Typ Poziom C/Z Średni C/Z dla WIG20 C/WK Średni C/WK dla WIG20 Kupuj 17,22 22,11 2,62 3,00 Absolutna Sprzedaj 27,83 22,47 2,17 2,76 Trzymaj 21,67 22,67 2,43 2,81 Relatywna Poniżej rynku 16,24 19,70 1,70 3,00 Powyżej rynku 22,69 24,09 2,36 2,78 Równo z rynkiem 18,57 22,82 2,21 2,91 Źródło: opracowanie własne. W grupie rekomendacji absolutnych istnieje zróżnicowanie pomiędzy wskaźnikiem C/Z dla różnego typu poziomów a średnią wartością tego wskaźnika dla spółek z indeksu WIG20. Analitycy rekomendowali do kupna spółki relatywnie tańsze, tj. mające niższy niż średni wskaźnik C/Z, analogicznie do sprzedaży droższe, tj. z wyższą wartością wskaźnika. Nie znaleziono podobnej relacji dla rekomendacji relatywnych, jak również dla wskaźnika C/WK.

74 Piotr Buzała Wnioski Analitycy giełdowi rekomendują do kupna (sprzedaży) spółki, które zanotowały przeciętnie mniejszą (większą) stopę zwrotu niż indeks dużych spółek w okresie trzech miesięcy poprzedzających wydanie rekomendacji oraz mają niższy (wyższy) wskaźnik C/Z niż średni dla dużych spółek. Zaobserwowano negatywne (pozytywne) momentum ceny dla polskich spółek rekomendowanych do kupna (sprzedaży), co jest sprzeczne z rezultatami zanotowanymi na dojrzałym rynku amerykańskim. Artykuł nakreśla dalsze obszary badawcze w obrębie rekomendacji giełdowych. Potrzebna jest pogłębiona i wielowymiarowa analiza powiązań poziomu, jak również zmian w ratingach z różnymi wskaźnikami finansowymi wyliczonymi na podstawie nie tylko rocznych, lecz także kwartalnych sprawozdań finansowych. Weryfikacji wymaga ponadto relacja poziomu rekomendacji do wartości wskaźników rynkowych i sygnałów momentum ceny w obrębie danego sektora giełdowego. Wyniki takich analiz powinny być odniesione do dochodowości, tj. możliwości uzyskania ponadprzeciętnej stopy zwrotu ze strategii inwestycyjnych skonstruowanych na podstawie zaleceń analityków. Literatura Basu S. [1977] Investment Performance of Common Stocks in Relation to Their Price Earning ratios: A Test of Effi cient Market Hypothesis, The Journal of Finance, Vol. 32, 663 682. Boni L., Womack K.L. [2006], Analyst, Industries, and Price Momentum, The Journal of Financial and Quantitative Analysis, Vol. 41, No. 1, 85 109. Fama E.F., French K.R. [1993] Common Risk Factors in the Return on Stocks and Bonds, Journal of Financial Economics, Vol. 33, 3 53. Hamrol M., Mikołajewicz G. [2003], Analiza fundamentalna i jej wykorzystanie w rekomendacjach biur maklerskich, w: D. Zarzecki D. (red.), Zarządzanie fi nansami. Mierzenie wyników i wycena przedsiębiorstw, Szczecin, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Jegadeesh N., Kim J., Krische S., Lee Ch. [2004], Analyzing the Analyst: When Do Recommendations Add Value, The Journal of Finance, Vol. 59, No. 3, 1083 1124. Jegadeesh N., Titman S. [1993] Returns to Buying Winners and Selling Losers: Implications for Stock Market Effi ciency, The Journal of Finance, Vol. 48, No. 1, 65 91.

Rekomendacje giełdowe a wybrane charakterystyki rekomendowanych spółek 75 Majewski S. [2008], Analiza powiązań rekomendacji analityków giełdowych z wybranymi czynnikami ekonomiczno-fi nansowymi spółek giełdowych, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 2, Szczecin. Napiórkowski S. [2003], Ocena parametrów wycen dokonywanych metodą DCF na przykładzie polskiego rynku kapitałowego, w: D. Zarzecki (red.) Zarządzanie fi nansami. Mierzenie wyników i wycena przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin. RMF [2005], Rozporządzenie Ministra Finansów z 19 października 2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych, ich emitentów i wystawców, DzU 2005, nr 206, poz. 1715. Zarzecki D., Matecki T. [2006], Rekomendacje biur maklerskich próba analizy, w: D. Zarzecki (red.), Zarządzanie fi nansami. Inwestycje i wycena przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin. ANALYSTS RECOMMENDATIONS AND SELECTED CHARACTERISTICS OF RECOMMENDED STOCK EVIDENCE FROM WARSAW STOCK EXCHANGE Summary Investment analysts are professionals who value companies and based on that recommend specific investment actions towards stock or industry sector. Analysis proved that P/E ratio (based on latest annual consolidated financial statement) as well as 3 month historical rate of return is related to level of analysts recommendations for WIG20 companies. Analysts recommend to buy (sell) stock with lower (higher) than average P/E ratio and with 3 month historical rate of return lower (higher) than rate of return from overall WIG20. Keywords: recommendations, companies, stock exchange Translated by Piotr Buzała