78 Anna Kra je wska Niniejszy przegląd zmian i wydarzeń prawnych dotyczących organizacji pozarządowych obejmuje okres od lip ca do wrz eśnia 2010 roku. Je sienną ed ycję ka lend ari um roz poczn iemy od kró tkiej in form acji na te mat planowanych zmian w prawie, wywołanych styczniową nowelizacją Ustawy o działalnoś ci pożyt ku publicznego i o wolontariacie. Następnie przedstawimy informacje związane z prawnymi aspektami finansowania działalności podmiotów trzeciego sektora. Kalendarium zakończymy przeglądem zmian i wydarzeń z różnych gałęzi pra wa, które dotyczą funkcjonowania sektora pozarządowego. Akty wy ko na w cze do zno weli zo wa nej Usta wy o dzia³al no œci po y t ku publicznego i o wolontariacie Jedną z konsekwencji wejścia w życie 12 marca 2010 roku przepisów nowelizujących Usta wę o działalności pożytku publicznego i o wolontaria - cie (da lej: UDPP) 1 jest konieczność przygotowa - nia nowych rozporządzeń, które wdrożą modyfika - cje wprowadzone w omawianym akcie prawnym. Przypomnijmy, że w związku z nowelizacją UDPP w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej już od zimy to czyły się pra ce nad trze ma akta mi wyko na w - czymi: rozporządzeniem w sprawie sprawozdania merytorycznego z działalności organizacji poza - rządowej, rozporządzeniem w sprawie przeprowa - dzania kontroli organizacji pożytku publicznego oraz rozporządzeniem w sprawie wzoru oferty realizacji zadania publicznego, ramowego wzoru umowy o wykonanie umowy zadania publicznego i wzo - ru sprawozdania z wykonania tego zadania. Z kolei Krajo wa Rada Ra dio fo nii i Te le wi zji zo stała zo bo - wiązana rów nież na mocy prze pi sów zno weli zo - wanej UDPP do wy da nia roz porządze nia w spra - wie trybu postępowania związanego z nieodpłatnym informowaniem w programach publicznej radiofo - nii i telewizji o działalności pożytku publicznego prowadzonej przez organizacje pożytku publiczne - go 2. W okresie wakacyjnym dobiegły końca konsultacje wszystkich projektów rozporządzeń pełny ze staw no wych aktów wy ko na w czych po wi nien być gotowy w październiku 3. W okresie objętym niniejszą edycją kalenda - rium, ści ślej we wrze ś niu 2010 roku, w Dzien ni ku Ustaw ogłoszo no Rozporządzenie Ministra Pracy i Po li ty ki Społecz nej z dnia 14 wrze ś nia 2010 roku w sprawie przeprowadzania kontroli organizacji pożytku publicznego 4. W rozporządzeniu określono szcze gółowe wa run ki oraz szcze gółowy spo sób i tryb przeprowadzania takiej kontroli, a także wzór upo - ważnienia do kontroli (będący załącznikiem do omawianego rozporządzenia). Kontrole będą doko - nywane na podstawie rocznego planu kontroli spo - rządzanego przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego albo doraźnie w zakresie rozpatrywania skarg i wniosków oraz sprawdzania wykonania przez organizacje pożytku publicznego za le ceń po kon tro l nych za wa r tych w wystąpie niu po - 1 DzU 2010, nr 28, poz. 146. 2 Wszy stkie pro je kty roz porządzeń do zno weli zo wa nej UDPP mo ż na zna leźć w Biu le ty nie In fo r ma cji Pu b li cz nej Mi ni ste r stwa Pra cy i Po li ty ki Społecz nej pod ad re sem: http://www.mpips.gov.pl/bip/in dex.php?id kat=1621 [do stęp: 21 paź dzie r ni ka 2010 r.]. 3 Zob. A. Sie ni cka: RDPP: Po kon su l ta cjach roz porządzeń do usta wy o po ży t ku, tekst info rma cy j ny z 8 wrze ś nia 2010 r., opub li ko wa ny na po rta lu: wia do mo s ci.ngo.pl.
Anna Krajewska 79 kontrolnym. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego będzie mógł powierzyć przepro - wadzenie kontroli ministrowi właściwemu ze względu na przedmiot działalności pożytku publicznego prowadzonej przez daną organizację albo wo - jewodzie. Organizacja ma być zawiadamiana o pla - nowanej kontroli z siedmiodniowym wyprzedzeniem nie do ty czy to sy tu a cji, kie dy kon tro la jest przeprowadzana na podstawie skargi albo wniosku. Kontrole będą prowadzone w siedzibie danej orga - ni za cji (przez ze społy składające się z co naj mniej dwóch osób), w cza sie wy ko ny wa nia przez nią za - dań, ewentualnie za zgodą organizacji poza godzi na mi jej działania lub w dni wo l ne od pra cy, je śli okaże się to niezbędne do właściwego przeprowa - dzenia kontroli. Na wniosek kontrolowanej organizacji pożytku publicznego kontrola (lub poszczegól - ne jej czynności) może być przeprowadzana także w siedzibie urzędu obsługującego właściwego mini - stra (lub wojewodę). Kon tro lujący ma usta lać rze czy wi sty stan do - tyczący fun kcjo no wa nia da nej or ga ni za cji po ży t ku publicznego na podstawie dowodów zgromadzonych w toku kontroli. Dowodami w postępowaniu kon tro l nym będą prze de wszy stkim do ku men ty wiążące się z działalnością organizacji, przedmioty, oględzi ny i opi nie biegłych oraz wy ja ś nie nia i oświa d - czenia. Przedstawiciel organu zarządzającego kontrolowanej organizacji pożytku publicznego albo osoba przez niego uprawniona będą zobowiązani do udostępnienia kontrolującemu, na jego żądanie, do - ku men tów oraz opa r tych na nich ze sta wień i ob li - czeń. Członkowie organu zarządzającego organiza - cji, osoby przez nich upoważnione albo pracownicy organizacji mogą być poproszeni o złożenie kontro - lującemu wyjaśnień związanych z przedmiotem kontroli. Reprezentanci kontrolowanej organizacji będą mieli prawo odmówić składania wyjaśnień w kilku wskazanych w rozporządzeniu sytuacjach gdy wyjaśnienia miałyby dotyczyć faktów i okoliczno ści, któ rych uja w nie nie mogłoby na ra zić na odpo - wiedzialność karną, dyscyplinarną lub majątkową składającego ta kie wy ja ś nie nia albo bliską mu oso bę. W toku kontroli można będzie również składać oświa d cze nia do tyczące spraw ob ję tych kon trolą (kontrolującemu nie wolno odmówić ich przyjęcia). Na podstawie dokonanych ustaleń kontrolujący będzie sporządzał protokół kontroli (który ma być jak wska za no w roz porządze niu uporządko - wa ny, zwięzły i prze j rzy sty ) oraz pro jekt wystąpie - nia pokontrolnego. Przedstawiciele kontrolowanej organizacji pożytku publicznego mają prawo zgłaszać zastrzeżenia do ustaleń spisanych w protokole, które kontrolujący będzie obowiązany przeanalizować i jeśli okaże się to konieczne ponow - nie przeprowadzić czynności kontrolne w zakresie, w jakim zgłoszono zasadne zastrzeżenia. Wystąpie - nie pokontrolne będzie podpisywane przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Organizacja pożytku publicznego, w której przepro - wadzono kontrolę, ma obowiązek poinformować (w terminie wskazanym w wystąpieniu pokontrol - nym) ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego (lub w wypadku powierzenia kontroli innemu ministrowi albo wojewodzie odpowiednio te podmioty) o sposobie usunięcia uchybień i wyko - nywania zaleceń pokontrolnych, a także o podjętych działaniach albo powodach niepodjęcia określonych działań. Roz porządze nie zo stało ogłoszo ne 23 wrześ - nia 2010 roku, jego prze pi sy za częły obo wiązy wać od 8 października 2010 roku. Spo rych zmian w po rów na niu z pro je ktem, jaki został opublikowany w Biuletynie Informacji Pu b li cz nej Mi ni ste r stwa Pra cy i Po li ty ki Społecz nej w kwie t niu 2010 roku mo że my się spo dzie wać w innym rozporządzeniu z zestawu aktów wykonawczych do znowelizowanej ustawy. Chodzi o przygo - towywane przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji roz porządze nie re gu lujące do stęp or ga ni za cji pożytku publicznego do czasu antenowego w publicznym radiu i telewizji publicznej. Wer sja, jaką za pre - zentowała Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wiosną 2010 roku, wzbu dziła li cz ne wątpli wo ści or - ganizacji pozarządowych, które wzięły udział w kon su l ta cjach społecz nych pro je ktu. Przy po mni j - my 4 : jego przepisy przewidywały, że informacje na te mat nie odpłat nej działal no ści po ży t ku pub li cz ne - go prowadzonej przez organizacje będą rozpo - wszechniane w programach ogólnokrajowych Tele - wi zji Pol skiej SA i Pol skie go Ra dia SA przez nie mniej niż 20 mi nut w ciągu jed ne go mie siąca oraz w pro gra mach re gio na l nych Te le wi zji Pol skiej 4 Zob. A. Kra je wska: Trwają pra ce nad roz porządze niem re gu lującym do stęp OPP do pu b li cz nej ra dio fo nii i te le wi zji, tekst info rma cy j ny z 31 maja 2010 r., opub li ko wa ny na stro nie: http://www.isp.org.pl.
80 nr 22 jesień 2010 i spółek ra dio fo nii re gio na l nej przez nie mniej niż 30 mi nut w ciągu jed ne go mie siąca. Do cza su roz - pow sze ch nia nia tych in fo r ma cji miały być rów nież wliczane wszystkie informacje związane z nieod - płatną działalnością pożytku publicznego prowa - dzoną przez organizacje pożytku publicznego, pre - zentowane w audycjach lub innych przekazach. Wię kszość kry ty cz nych uwag na te mat pro je ktu do - tyczyła właśnie rozwiązań kwestii czasu antenowe - go dedykowanego organizacjom pożytku publicznego przedstawiciele organizacji argumentowali, że czas ten jest zbyt kró t ki, a wej ście w ży cie roz porządzenia w formie proponowanej przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji wręcz pogorszyłoby sytuację sektora pozarządowego w zakresie dostępu do me - diów publicznych. W toku konsultacji wskazywano również, że przepisy projektu nie precyzują, kto miałby de cy do wać o po rze emi sji au dy cji. Re pre zen - tan ci or ga ni za cji zgłasza li w związku z tym oba wy, że pro gra my o działal no ści or ga ni za cji po ży t ku pu - blicznego mogłyby być nadawane w godzinach naj - niższej oglądalności, co stawiałoby pod znakiem zapytania celowość ich prezentowania. Za problema - tyczną uznano także możliwość zaliczenia do czasu rozpowszechniania audycji wszystkich informacji do tyczących nie odpłat nej działal no ści or ga ni za cji pożytku publicznego. W takiej sytuacji jak podno - sili uczestnicy konsultacji wszystkie wzmianki związane z działalnością pożytku publicznego prezen to wa ne na przykład w pro gra mach info rma cy j - nych mogłyby się wliczać do przewidzianego limitu czasowego i zważywszy na to, jak niewielka liczba mi nut miałaby przysługi wać or ga ni za cjom tym sa - mym całko wi cie go wy cze r py wać. W odpowiedzi na niedostatki projektu opracowanego przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji alternatywną propozycję przygotowali przedstawiciele Rady Działalności Pożytku Publicznego i Departamentu Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. W projekcie rozporządzenia przedstawionym przez reprezentantów tych gremiów zdefiniowano trzy rodzaje emisji 5 : au dy cje info rma cy j ne, pub licy sty cz ne i doku men ta l ne, w których organizacje pożytku publicznego mają pre zen to wać się przez nie kró cej niż 30 mi nut tygo d - niowo, kampanie społeczne (tutaj organizacjom ma przysługi wać nie mniej niż 1 mi nu ta w ka ż dych 2 godzinach emisji programu) oraz przekazy informujące o możliwości i zasadach przekazywania 1% należności podatkowej organizacjom pożytku pu - blicznego w cza sie od sty cz nia do kwie t nia. W wy pad - ku tego ostatniego typu emisji, prezentowaniu infor - macji o działalności organizacji pożytku publiczne - go miałaby być po świę co na co naj mniej 1 mi nu ta na każde 4 godziny emisji programu. Wspólna propozycja rady i departamentu przewiduje, że: Reguły ogólne dopuszczania do emisji kampanii społecz - nych zostaną ustalone przez przedstawicieli anten telewizyjnych i radiowych oraz osoby wskazane przez RDPP. W czas ten nie wli czają się pro du kcje te le wi zji, któ rych ofi cja l nie jest ona pa tro nem 6. Opra co wa ny przez Radę Działal no ści Po ży t ku Pu bli cz ne go i De pa r ta ment Po ży t ku Pub li cz ne go Mi ni ste r stwa Pra cy i Po li ty ki Społecz nej pro jekt zo - stał przekazany do Krajowej Rady Radiofonii i Telewi zji, na któ rej zgod nie z art. 23a zno weli zo wa nej UDPP ciąży obo wiązek wy da nia aktu wyko na w - czego. Dla organizacji pożytku publicznego korzyst - ne byłoby wej ście roz porządze nia w ży cie do począt - ku 2011 roku, tak aby od sty cz nia mogły one na no wych za sa dach re gu lujących do stęp do cza su an - tenowego prowadzić swoje kampanie dotyczące pozyskiwania środków z mechanizmu 1%. Na marginesie warto dodać, że wkrótce czeka nas prawdopodobnie kolejna nowelizacja omawianej usta wy. Część zmian, ja kie wpro wa dziła uchwa - lona w styczniu 2010 roku ustawa nowelizująca UDPP, już oka zała się pro ble maty cz na. W cza sie dziewiątego posiedzenia Rady Działalności Pożytku Pub li cz ne go Piotr Kon tkie wicz, za stę pca dy re kto ra Departamentu Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, wskazał kilka nowych rozwiązań prawnych, które budzą kontrowersje i wątpliwości 7. Cho dzi o prze pis z art. 15 usta wy, na mocy którego w składzie komisji konkursowych oce - niających oferty realizacji zadania publicznego składane przez organizacje zasiadają obligatoryjnie przedstawiciele sektora pozarządowego (oczywiście z wyłączeniem reprezentantów organizacji biorących udział w da nym kon ku r sie), roz wiąza nie z art. 16 5 Za: D.M. Mól: Dzie wiąte po sie dze nie RDPP, tekst info rma cy j ny z 13 wrze ś nia 2010 r., opub li ko wa ny na po rta lu: po zy tek.ngo.pl. 6 Ibidem. 7 Za: ibi dem.
Anna Krajewska 81 dotyczące regrantingu (instytucji umożliwiającej organizacji, która wygrała konkurs ofert, zlecenie wy - ko na nia za da nia pub li cz ne go wy bra nej in nej or ga - nizacji) oraz uregulowanej w art. 23 ustawy kwestii składania przez organizacje pożytku publicznego elektronicznych sprawozdań z działalności (nie jest ja s ne, czy ma to być obli gato ry j ne, czy faku lta ty w - ne). In nym ob sza rem, z ja kim rów nież wiążą się trudności, jest określenie działalności odpłatnej po - żytku publicznego. Jak wskazywano podczas posie - dzenia Rady Działalności Pożytku Publicznego, błędem było zaliczenie do tej kategorii sprzedaży przedmiotów darowizny, która ponieważ generuje zysk dla organizacji powinna być raczej włączona do działalności gospodarczej. Rozpoczęły się już przygotowania do nowelizacji UDPP w za kre sie tych kon trowe rsy j nych roz wiązań. Po da t ki i fi nan se or ga ni za cji pozarz¹dowych W okresie objętym niniejszym przeglądem urzędy skarbowe przesłały na konta organizacji po - żytku publicznego środki z tegorocznej alokacji pro - centowej. Z informacji resortu finansów wynika, że kwota przekazana w 2010 roku w ramach mechaniz - mu 1% jest ni ż sza niż rok temu. Po da t ni cy zde cy do - wali, że do organizacji pożytku publicznego trafi w tym roku ponad 350 mi lio nów złotych. Przy po m - nijmy, że w 2009 roku kwota dokonanych alokacji wy niosła ponad 380 mi lio nów złotych. Wa r to jed nak dodać, że liczba podatników przekazujących 1% należnego podatku wybranej organizacji pożytku publicznego systematycznie rośnie w 2010 roku zde - cy do wało się na to o 1,3 mi lio na osób wię cej niż w 2009 roku. Skąd więc ni ż sza wa r tość śro d ków z 1%, które trafiły na konta organizacji? Spadek wysoko ści tej kwo ty jest w du żym sto p niu spo wo do wa ny zmianą stawek podatkowych, które obowiązywały w rozliczeniach za 2009 rok. Przekazywane środki trafiły także do większej liczby organizacji (w 2009 roku z alo ka cji sko rzy stało około 6 ty się cy orga niza - cji po żyt ku pub li cz ne go, w 2010 roku około 7 ty - sięcy 8 ). Jak co roku, ta k że i te raz nie obyło się jed nak bez kontrowersji i problemów. W rezultacie rosnącej liczby skarg dotyczących funkcjonowania mechanizmu 1% in ter we ncję w tej spra wie podjął Rze cz nik Praw Obywatelskich. W skierowanym do Minister - stwa Pra cy i Po li ty ki Społecz nej pi śmie 9 z 1 cze r w ca 2010 roku rze cz nik wska zał, że otrzy mu je co raz wię - cej sy g nałów do tyczących pro ble mów z wyko rzystywaniem przez organizacje pożytku publicznego środków pochodzących z alokacji procentowej. ródłem trudności okazuje się usankcjonowana na gruncie przepisów prawa podatkowego praktyka wskazywania przez dokonujących alokacji podatni - ków określonego celu lub konkretnego beneficjanta, na rzecz którego ma być spożytkowany przekazywa - ny przez nich 1% po da t ku. Jak stwier dził Rze cz nik Praw Obywatelskich, podczas kampanii promu - jących ideę prze ka zy wa nia 1% na rzecz or ga ni za cji cieszących się za ufa niem społecz nym, wie le fun da - cji i stowarzyszeń informuje o akcji gromadzenia śro d ków na rzecz oso by wy mie nio nej z imie nia i na - zwiska, najczęściej dotkniętej ciężką chorobą lub znajdującej się w trudnej sytuacji materialnej. Zdaniem podatnika, fakt, że przekazał pieniądze ze wskazaniem ich określonego przeznaczenia, ozna - cza, że tra fią one do wy bra nej przez nie go oso by. Tymczasem zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów, ostateczną decyzję o przeznaczeniu gro - madzonych środków podejmuje organizacja pożytku publicznego 10. Prze pi sy UDPP sta no wią, że pie - niądze pozyskiwane z alokacji procentowych mają być przeznaczane wyłącznie na prowadzenie działal - ności pożytku publicznego, ale wielu podatników mylnie traktuje alokację jako formę darowizny i oczekuje, że organizacja pożytku publicznego za - stosuje się do instrukcji, jakie wpisują w formularzu swojego zeznania podatkowego. Sednem problemu są właśnie rozbieżne rozwiązania przyjęte na gruncie UDPP i w prze pi sach pra - wa podatkowego. W 2008 roku, kiedy pierwszy raz wpłaty z 1% na rzecz organizacji pożytku publiczne - go podatnicy nie dokonywali osobiście, ale za po - średnictwem urzędów skarbowych, wpisując nazwę wybranej organizacji w deklaracji podatkowej, resort 8 Na pod sta wie: Ponad 350 mln z 1% za 2009 r., tekst info rma cy j ny z 1 paź dzie r ni ka 2010 r., opub li ko wa ny na po rta lu: ngo.pl. 9 Sygn. RPO/633987/09/I/3.6.4 RZ. Stre sz cze nie pi s ma Rze cz ni ka Praw Oby wa te l skich i od po wie dzi Mi ni ste r stwa Pra cy i Po li ty ki Społecz nej http://www.spra wy-ge nera l ne.brpo.gov.pl/szcze go ly.php?pi s mo=1488948 [do stęp: 21 paź dzie r ni ka 2010 r.]. 10 Ko pia pi s ma http://www.spra wy-ge nera l ne.brpo.gov.pl/pdf/2009/11/633987/1488948.pdf [do stęp: 21 paź dzie r ni ka 2010 r.].
82 nr 22 jesień 2010 fi nan sów zgo dził się na to, żeby mo ż li we było za - mie sz cza nie w fo r mu la rzu PIT 37 do da t ko wych in - fo r ma cji o celu lub be ne fi cjan cie, na rzecz któ re go ma być przekazana część należnego podatku. Takie rozwiązanie nadal obowiązuje równolegle ze wspom - nianym już prze pi sem UDPP, na mocy któ re go dedykowanie 1% konkretnej osobie jest niedopusz - czal ne. W związku z tą pro wadzącą w pra kty ce do wielu nieporozumień i konfliktów rozbieżnością Rzecznik Praw Obywatelskich zaapelował do Ministra Pracy i Polityki Społecznej o rozważenie takiej zmiany przepisów o działalności pożytku publicznego, która wprowadziłaby przejrzyste zasady do - tyczące możliwości gromadzenia środków z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych na rzecz konkretnej osoby i jednocześnie rozstrzygała o zasadach dysponowania tymi środkami przez organizacje pożytku publicznego 11. Rzecznik zaznaczył przy tym, że w jego opi nii me cha nizm 1% nie po - winien funkcjonować jako quasi-darowizna, i wskazał, że pozyskiwanie przez organizacje środków na rzecz kon kre t nych be ne fi cjan tów jest mo ż li we na grun cie ist niejących roz wiązań pra wnych: w ra mach zbiórek publicznych albo darowizn z poleceniem. W odpowiedzi na wątpliwości podniesione przez Rzecznika Praw Obywatelskich sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej poin - for mo wał, że UDPP nie reguluje kwestii doty - czących przekazywania przez organizacje pożytku publicznego środków pochodzących z alokacji na rzecz osób trzecich. Dodał również, że podatnicy będą mieli możliwość weryfikowania tego, w jaki sposób wskazana przez nich organizacja pożytkuje otrzy - mane środki, na podstawie sprawozdań merytorycz - nych z działalności organizacji pożytku publicznego (które będą zamieszczane w Internecie). Rozporządzenie regulujące kwestie dotyczące sprawozdawczości organizacji pożytku publicznego jest jednym z kilku aktów wykonawczych, nad którymi toczą się obecnie prace. Problem rozbieżnych regulacji UDPP i prawa podatkowego nadal pozostaje jednak nie roz wiązany być może ce lo we byłoby w tym wy - padku skierowanie odpowiedniego wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, który jednoznacznie rozstrzygnąłby kontrowersje na tym tle 12. Wątpliwości pojawiły się również wokół innej kwestii związanej z przekazywaniem środków w ramach me cha ni z mu pro cen to we go. Or ga ni za cja po - żytku publicznego będąca beneficjantem takiej alokacji może otrzymać od urzędu skarbowego dane osobowe podatników, którzy wskazali ją w swojej deklaracji podatkowej. W związku z tym należałoby wyjaśnić, czy takie zestawienie, zawierające dane osobowe podatników, wymaga rejestracji u Głównego Inspekto ra Ochro ny Da nych Oso bo wych. Or ga ni za - cje pod niosły ta k że inny pro blem: czy or ga ni za cja pożytku publicznego może przetwarzać uzyskiwane od urzędu skarbowego dane podatników, na przy - kład po to, żeby wysłać im po dzię ko wa nia za do ko - naną alokację. Ze stanowiska Głównego Inspektora Ochrony Danych Osobowych 13 wynika, że zgoda podatnika na przekazanie przez naczelnika urzędu skarbowego jego danych wybranej przez niego organizacji pożytku publicznego nie oznacza automatycznie zgody na przetwarzanie jego danych osobowych. Dlatego też jak uznaje inspektor wykorzystywanie ich do kontaktowania się z podatnikami jest niezgodne z prawem. Okazuje się również, że przetrzymywa - nie baz danych osobowych podatników (nawet jeśli są one odkłada ne do szu fla dy ) w sen sie pra wnym oznacza, że organizacja pożytku publicznego prze - twarza ich dane osobowe. Dlatego też organizacja powinna zniszczyć uzyskiwane od urzędu skarbo - we go ze sta wie nia albo usunąć z nich część da nych tak, żeby niemożliwe było zidentyfikowanie poszcze - gó l nych wy mie nio nych w nich po da t ni ków. W ten sposób organizacja pożytku publicznego może spraw - dzić na przykład, z ja kich miej s co wo ści po chodzą podatnicy, którzy wsparli ją procentem swojej należności podatkowej, nie naruszając jednocześnie prze - pisów Usta wy o ochro nie da nych oso bo wych 14. Sta no - wi sko Głów ne go In spe kto ra Ochro ny Da nych Osobowych wyraźnie wskazuje jednak, że organiza- 11 Ibidem. 12 Zob. G. Ma ko wski: RPO za brał głos w spra wie 1 proc., tekst info rma cy j ny z 29 li pca 2010 r., opub li ko wa ny na stro nie: http://www.isp.org.pl. 13 Opi nia Głów ne go In spe kto ra Ochro ny Da nych Oso bo wych http://po zy tek.ngo.pl/fi les/wia do mo s ci.ngo.pl/pu b lic/do ku men ty_ 2009/ opi nia_giodo.pdf [do stęp: 21 paź dzie r ni ka 2010 r.]. Por. A. Kra w czyk, R. Ski ba: OPP: Czy wysyłać po dzię ko wa nia za prze ka za nie 1%?, tekst info rma cy j ny z 6 wrze ś nia 2010 r., opub li ko wa ny na po rta lu: po zy tek.ngo.pl. 14 Tekst jed no li ty usta wy: DzU 2002, nr 101, poz. 926.
Anna Krajewska 83 cje muszą bar dzo ostro ż nie ob cho dzić się z pozy ski - wa ny mi od urzę dów skar bo wych info r ma cja mi o podatnikach. Od 1 wrze ś nia 2010 roku za częły obo wiązy wać zmodyfikowane ustawą nowelizującą UDPP re - gu la cje do tyczące me cha ni z mu pro cen to we go, wa r - to więc przy oka zji po kró t ce przy po mnieć, ja kim no - wym obowiązkom muszą sprostać organizacje pożytku publicznego ubiegające się o środki z alokacji. W wykazie prowadzonym przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, za wie rającym spis pod mio tów upra w nio nych do po - zyskiwania środków z 1%, znajdą się tylko takie orga ni za cje, któ re poza do sta r cze niem aktu a l nych danych (nazwy, siedziby, numeru wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego oraz numeru rachunku bankowego) przekazały ministrowi sprawozdanie merytoryczne ze swojej działalności i sprawozdanie finansowe za rok, w którym jest składane zeznanie podatkowe. Wykaz organizacji pożytku publicznego zostanie najpóźniej do 15 grudnia opublikowany na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicz - nej. Do ko ń ca roku or ga ni za cje będą miały czas na zgłoszenie ministrowi ewentualnych zastrzeżeń co do poprawności zamieszczonych w nim danych. Korekty dotyczące upublicznionych w wykazie numerów rachunków bankowych organizacje pożytku publicz - ne go będą mogły zgłaszać do na cze l ni ków urzę dów skarbowych w terminach wskazanych w UDPP (war - to pa mię tać, że te r mi ny te są dość kró t kie). Od 15 ma r ca do 31 li pca roku na stę pującego po roku po - datkowym opublikowane numery rachunków bankowych organizacji pożytku publicznego nie będą zmieniane. Na gruncie nowych regulacji organizacje będą mogły otrzy my wać śro d ki z alo ka cji już w ma ju, a nie jak do tej pory w okre sie wa ka cy j nym. Znowelizowane przepisy mają przede wszystkim charakter dyscyplinujący jak zauważają jed - nak komentatorzy, w praktyce mogą się one przełożyć na zmniejszenie rozmiaru środków pozy - skiwanych przez organizacje pożytku publicznego z alokacji procentowej. Nowe regulacje mogą okazać się szczególnie skomplikowane dla małych, niedoświadczonych podmiotów 15. W okresie objętym zakresem niniejszego ka - len da rium weszła w ży cie zmia na w za kre sie pra wa podatkowego, której przyjęcie jest niewątpliwie sukcesem sektora pozarządowego. Od 4 sierpnia 2010 roku obowiązują przepisy Rozporządzenia Ministra Fi nan sów z dnia 2 cze r w ca 2010 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług 16. Po długotrwałych apelach ze strony środowiska poza - rządowego kierowanych do resortu finansów i po wie lu dys ku sjach na te mat mo ż li wych roz wiązań w tym zakresie rozporządzenie wprowadziło zwol - nie nie z po da t ku VAT ese me sów wysyłanych w ra - mach akcji cha ryta ty w nych 17. Aby uniknąć ewen tualnych problemów ze strony organów unijnych (przypomnijmy, że na gruncie prawa europejskiego niedopuszczalne jest zwolnienie z podatku VAT usługi telekomunikacyjnej), przyjęto regulację, na mocy której zwolniona z podatku jest tylko część przesyłanej kwoty. Zwolnienie dotyczy mianowicie kwoty należnej z tytułu wykonywanych usług o podwyż - szo nej opłacie, w czę ści prze kra czającej kwo tę za - trzy my waną przez do sta w cę usługi a więc ty l ko tej części wpływów z esemesów, która zostanie przekazana przez operatora organizacji pożytku publicznego. Wygląda jed nak na to, że su kces, ja kim było wydanie rozporządzenia zwalniającego dobroczyn - ne ese me sy z po da t ku VAT, jest na ra zie połowi cz - ny. Organizacje charytatywne wchodzące w skład Ko a li cji SMS bez VAT (któ rej ce lem było właś nie wywalczenie tego zwolnienia) są wprawdzie zado - wolone z obowiązującego od niedawna rozporządze nia, uz nając je za krok w do brym kie run ku, deklarują jednak, że docelowo zwolnione z podatku VAT powinny być wszystkie środki przekazywane na ce le cha ryta ty w ne za po mocą ese me sów. W tym uję ciu pro ble mem, jaki bę dzie wy ma gał roz - wiązania, jest wyłączenie z zakresu zwolnienia esemesów przesyłanych przez abonentów korzysta - jących z usług typu prepaid. Koalicja zapowiada prowadzenie dalszych analiz zmierzających do zna - lezienia rozwiązania, które umożliwi objęcie zwol - nie niem rów nież śro d ków po chodzących z tego typu esemesów. 15 Zob. Or ga ni za cje będą mu siały sta rać się o 1 proc., Dzien nik Ga ze ta Pra w na, 12 sie r p nia 2010 r. 16 DzU 2010, nr 96, poz. 623. 17 A. Kra je wska: Weszły w ży cie prze pi sy zwa l niające cha ryta ty w ne SMS-y z po da t ku VAT, tekst info rma cy j ny z 11 sie r p nia 2010 r., opub li ko wa ny na stro nie: http://www.isp.org.pl.
84 nr 22 jesień 2010 Wątpli wo ści budzą ta k że prze pi sy do tyczące zakresu podmiotowego nowej regulacji, część organi - za cji po zarządo wych jest bo wiem wyłączo na z mo ż - liwości korzystania ze zwolnienia. Warto dodać, że uwa gi do tej kwe stii pod no siła rów nież Rada Dzia - łalności Pożytku Publicznego, zauważając, że zwolnione z po da t ku VAT są wyłącz nie ese me sy wysyłane w ramach akcji charytatywnych prowadzonych przez organizacje mające status organizacji pożytku publicznego. Jak argumentowała rada, regulacja taka może być uznana za godzącą w zasadę równości organizacji po zarządo wych w do stę pie do wsze l kich form pozyskiwania funduszy od darczyńców indywidual - nych. Kry ty cz nie oce nia ne są rów nież prze pi sy do ty - czące formalnych wymagań związanych z możliwością skorzystania ze zwolnienia. Zdaniem organizacji zrzeszonych w koalicji, przepisy w obecnym brzmie - niu mogą uniemożliwić organizacjom pozarządowym uzyskanie zgody Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na przeprowadzenie zbiór ki pu b li cz nej w wy ma ga nym cza sie i te r mi nie. Możemy się zatem spodziewać, że batalia o esemesy bez podatku VAT jeszcze się nie zakończyła. Inne zmia ny w pra wie do tycz¹cym se kto ra po zarz¹do we go Kończąc ni niejszą edy cję Kalendarium zmian pra wnych, wa r to kró t ko wspo mnieć o dwóch zmia - nach w pra wie, któ re dotkną część or ga ni za cji se kto - ra po zarządo we go. Pierwszą z nich jest nowa Ustawa o sporcie, którą Sejm uchwa lił 25 cze r w ca 2010 ro - ku, a któ ra zo stała ogłoszo na 15 li pca 2010 roku 18. Rozwiązania wprowadzone nowym aktem będą rzutować na funkcjonowanie jednego z najliczniej reprezentowanych (jeśli brać pod uwagę przedmiot działalności) rodzajów organizacji pozarządowych. Jed nym z pod sta wo wych założeń przy świe ca - jących nowej regulacji było uznanie, że uprawianie sportu poza systemem współzawodnictwa sportowe - go organizowanego przez polskie związki sportowe jest wolne i nie podlega reglamentacji prawnej 19. W konsekwencji ustawa nie wprowadza ograniczeń co do funkcjonowania klubów sportowych 20. Będą one mogły przy bie rać fo r mę prawną zgodną z wolą ich założy cie li. Klu by spo r to we, w li cz bie co naj - mniej trzech, będą mogły two rzyć związki spo r to we. Związki sportowe będą działać w formie stowarzy - szenia lub związku stowarzyszeń. Nadrzędna pozy - cja w strukturze organizacyjnej sportu nadal przypa - da pol skim związkom spo r to wym, któ re mają powstawać w celu organizowania i prowadzenia współzawodnictwa w danym sporcie. Tak jak do tej pory, będą mogły je two rzyć związki spo r to we po uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw kul - tury fizycznej. Członkiem polskiego związku spor - towego będzie klub sportowy, związek sportowy oraz inna oso ba pra w na, któ rej sta tut, umo wa albo akt założycielski przewiduje prowadzenie działal - no ści w danej dyscyplinie sportowej. Istotna część regulacji przewidzianych na grun - cie omawianej ustawy dotyczy warunków wspierania sportu przez organy władzy publicznej, zwłaszcza władze sa morządowe. Wraz z wej ściem w ży cie omawianych przepisów, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego otrzymają możliwość okre śle nia w dro dze uchwały wa run ków i try bu fi nan - sowania zadań w zakresie rozwoju sportu. Będzie to instrument stosowany niezależnie od realizacji obo - wiązków wy ni kających dla sa morządów z in nych ustaw. Ponad to, w no wej fo r mu le, klu by spo r to we, działające na za sa dach not-for-profit, będą mogły otrzy my wać spe cja l ne do ta cje ce lo we na po kry cie kosztów szkolenia, zakupu sprzętu, organizacji za - wodów sportowych, a nawet fundowania lokalnych stypendiów 21. Na po zio mie sa morządów bę dzie również możliwe tworzenie rad sportu, które będą się zajmować opiniowaniem dokumentów dotyczących lokalnej polityki w zakresie kultury fizycznej. W skład zie rad będą za sia dać obok re pre zen tan tów in sty tu cji działających w ob sza rze ku l tu ry fi zy cz nej również przedstawiciele organizacji trzeciego sektora. Organizacje sportowe są na gruncie ustawy traktowane na równi z innymi organizacjami po - zarządo wy mi, co oz na cza, że będą mogły ubie gać się o śro d ki z bu dże tów sa morządów na tych sa mych 18 DzU 2010, nr 127, poz. 857. 19 Uza sad nie nie do pro je ktu usta wy o spo r cie druk se j mo wy nr 2313. 20 Zob. A. Kra je wska: Sejm pra cu je nad ustawą o spo r cie, tekst info rma cy j ny z 4 sty cz nia 2010 r., opub li ko wa ny na po rta lu: wia do mo s ci.ngo.pl. 21 G. Ma ko wski: Oby wa tel wy spor to wa ny to oby wa tel akty w ny, tekst info rma cy j ny z 29 li pca 2010 r., opub li ko wa ny na stro nie: http://www.isp.org.pl.
Anna Krajewska 85 zasadach co inne organizacje. Mogą uzyskiwać status pożytku publicznego i zabiegać o 1 proc. podatku, mobilizując podatników w swoim najbliższym otoczeniu 22. Prze pi sy Ustawy o sporcie za częły obo - wiązywać od 16 października 2010 roku. Drugą kwe stią wy ma gającą wzmian ki jest pro - jektowana nowelizacja Ustawy o pomocy społecznej 23. Przygotowany przez sejmową Komisję Polityki Społecznej i Rodziny projekt ustawy 24 tra fił do la ski ma r szałko wskiej 22 li pca 2010 roku. Część zmian, ja kie ma wpro wa dzić przy goto wy wa na no we li za cja, dotyczy opracowywanych przez władze gminne i powiatowe strategii rozwiązywania problemów społecznych oraz strategii w zakresie polityki społecznej sporządzanej przez samorząd wojewódzki. W projek - cie wskazano między innymi, jakie elementy mają być bra ne pod uwa gę przy sporządza niu wy mie nio - nych stra te gii. Oprócz in fra stru ktu ry, sy tu a cji be ne - ficjantów, aktualnie udzielanej pomocy, kadrach urzęd ni czych, czy za so bach fi nan so wych, wspo mi - na się tam rów nież o ko nie cz no ści wzię cia pod uwa - gę potencjału lokalnego trzeciego sektora 25. Z per - spektywy organizacji pozarządowych istotną zmianą, któ ra może przy nieść ne ga ty w ne re zu l ta ty, będzie zablokowanie możliwości podpisywania kontraktów socjalnych przez organizacje po - zarządowe, czy cen tra po mo cy ro dzi nie. Tę czyn - ność będą mo gli wy ko ny wać wyłącz nie pra co w ni cy socjalni ośrodków pomocy społecznej. Wejście ta - kiego przepisu w życie oznaczałoby oczywiście zmniejszenie wpływu organizacji pozarządowych na kształt mie j s co wych sy ste mów po mo cy społecz - nej 26. Na razie projekt trafił do pierwszego czytania w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. Zestawienie naj waż nie j szych zmian lub pro je któw zmian w aktach pra wnych oma wia nych w te k ście: Roz porządze nie Mi ni stra Pra cy i Po li ty ki Społecz nej Z ko ń cem wrze ś nia 2010 roku weszły w ży cie prze pi sy no we go roz porządze nia z dnia 14 wrze ś nia 2010 r. w spra wie prze pro wa dza - do tyczącego kon tro li or ga ni za cji po ży t ku pub li cz ne go, wy da ne go na pod sta wie nia kon tro li or ga ni za cji po ży t ku pub li cz ne go (DzU zno weli zo wa nych prze pi sów Usta wy o działal no ści po ży t ku pub li cz ne go i o wo - 2010, nr 173, poz. 1172) lon ta ria cie. Usta wa z dnia 22 sty cz nia 2010 r. o zmia nie usta wy Po ki l ku mie siącach od wej ścia w ży cie prze pi sów no we li zujących Usta wę o d ziałal no ści po ży t ku pub li cz ne go i o wo lon ta ria cie o dzia łal no ści po ży t ku pub li cz ne go i o wo lon ta ria cie oka zało się, że część z nich (DzU 2010, nr 28, poz. 146) po no w nie musi być zmo dyfi ko wa na. Roz po czy nają się przy go to wa nia do ko le j - nej no we li za cji. Roz porządze nie Mi ni stra Fi nan sów z dnia 2 cze r w ca W sie r p niu 2010 roku weszły w ży cie prze pi sy roz porządze nia, na mocy któ re go 2010 r. zmie niające roz porządze nie w spra wie wy ko - ese me sy wysyłane na cele cha ryta ty w ne zo stały zwo l nio ne z po da t ku VAT. na nia nie któ rych prze pi sów usta wy o po da t ku od to - wa rów i usług (DzU 2010, nr 96, poz. 623) Usta wa z dnia 25 cze r w ca 2010 r. o spo r cie (DzU 2010, nr 127, poz. 857) W paź dzie r ni ku 2010 roku za częły obo wiązy wać prze pi sy no wej Usta wy o spo r - cie. Regulują one między innymi funkcjonowanie organizacji sportowych oraz wa run ków wspie ra nia przez władze pu b li cz ne działal no ści w ob sza rze ku l tu ry fi zy cz nej. Ko mi sy j ny pro jekt usta wy o zmia nie usta wy o po mo - Roz po częły się pra ce nad pro je ktem no we li za cji, któ rej re gu la cje wpłyną mię dzy cy społecz nej oraz usta wy o świa d cze niach opie ki in ny mi na rolę or ga ni za cji se kto ra po zarządo we go przy opra co wy wa niu lo ka l - zdro wo t nej fi nan so wa nych ze śro d ków pu b li cz nych nych stra te gii prze ciw działania pro ble mom społecz nym. (Druk se j mo wy nr 3392) Dr Anna Kra je wska prowadzi monitoring prawny w ramach projektu KOMPAS w Instytucie Spraw Publicznych. 22 Ibidem. 23 Tekst jed no li ty usta wy: DzU 2008, nr 115, poz. 728. 24 Ko mi sy j ny pro jekt usta wy o zmia nie usta wy o po mo cy społecz nej oraz usta wy o świa d cze niach opie ki zdro wo t nej fi nan so wa nych ze śro d ków pu b li cz nych druk se j mo wy nr 3392. 25 G. Ma ko wski: Pro jekt zmian w usta wie o po mo cy społecz nej, tekst info rma cy j ny z 30 wrze ś nia 2010 r., opub li ko wa ny na stro nie: http://www.isp.org.pl. 26 Ibidem.