Pamięć i uczenie się Pamięć przemijająca: krótkotrwała, robocza W 5 Pamięć krótkotrwała George Miller - pojemność pamięci krótkotrwałej 7 (+/-2) pytanie: 7 (+/-2) czego? 7 (+/-2) elementów (ang. chunks). dr Łukasz Michalczyk 1 3 Pamięć Daniel Simons Pamięć krótkotrwała George Miller - pojemność pamięci krótkotrwałej 7 (+/-2) 7 (+/-2) elementów APCLKFAOILDLMKEPFBOERAUSSOKO PACKLOADFILLKEEPFOURMASSBOOK BYĆALBONIEBYĆOTOJESTPYTANIE 2 4
Dowody wspierające hipotezę porcjowania Pamięć krótkotrwała George Miller - pojemność pamięci krótkotrwałej 7 (+/-2) 7 (+/-2) elementów Murdock, 1961 warunek 1 warunek 2 warunek 3 pseudosłowo spółgłoska - samogłoska - spółgłoska XUW trzy literowe słowo DOG trzy literowe słowa X 3 DOG BAR PAD 3 litery (3 porcje) 3 litery (1 porcja) 9 liter (3 porcje) 5 Wyniki były porównywalne w warunku 1 i 3. Zatem porcje a nie litery determinują wynik w teście pamięci. 7 pamięć krótkotrwała Definicja: porcja (ang. chunk) to zbiór elementów, które mają silne związki ze sobą nawzajem, a jednocześnie słabe związki z elementami będącymi częścią innej porcji. pamięć pierwotna pamięć aktywna pamięć natychmiastowa 6 8
pamięć krótkotrwała przechowywanie informacji przez krótki czas np. zapamiętaj numer tel.: 602 142765 vs pamięć robocza przechowywanie informacji przez krótki czas A także zdolność manipulowania nimi efekt pozycji w serii efekt pierwszeństwa krzywa U-kształtna krzywa pozycji w serii efekt świeżości Hermann Ebbinghaus (1850-1909) 9 11 moda aprobata rozkaz sukienka łyżka delfin werdykt księgarnia samolot klasyka tworzyć papier pierwsze itemy z listy są zapamiętywane lepiej ostatnie itemy z listy są zapamiętywane lepiej 10 model standardowy Atkinsona i Shiffrina (1968) 12
model standardowy Atkinsona i Shiffrina Trzy główne etapy przetwarzania: I. otrzymanie informacji na wejściu do systemu (S) II. te informacje generują procesy poznawcze (O) III. na wyjściu z systemu - wykonywane jest jakieś zachowanie (R) Magazyny pamięci to miejsce gdzie informacje są przechowywane i przetwarzane. Procesy kontrolne regulują i kontrolują przepływ informacji pomiędzy magazynami. model jednorodny Nelson Cowan (1988) istnieje tylko pamięć długotrwała pamięć krótkotrwała jest jedynie aktywizacją pamięci długotrwałej 13 15 model standardowy Atkinsona i Shiffrina Pamięć krótkotrwała jest posiada jednorodna conajmniej dwa subsystemy: werbalny i wzrokowo-przestrzenny Pamięć Wykonywanie krótkotrwała zadań jest wzrokowych niezależna nie od interferuje modalności z zmysłowej wykonywaniem zadań słuchowych (Baddeley, 1986) Pamięć robocza Alan Baddeley, Graham Hitch (1974) 14 16
Alan Baddeley, Graham Hitch (1974) Centralny system wykonawczy (CES) - niezależny od modalności - kontroluje uwagę - kontroluje: LTM, PL VSSP - superwizor Pamięć robocza badania empiryczne wspierające teorię paradygmat dwóch zadań jednoczesnych (dual-task paradigm) - pierwsze zadanie: badanie werbalnej STM np. przypomnienie sobie nr tel. - drugie zadanie: badanie wzrokowo-przestrzennej STM (np. zadanie Corsi) Atkinson, Shiffrin: STM przechowuje i przetwarza informacje Baddeley, Hitch: oba procsy mogą być wykonywane równolegle, bez większych kosztów pętla fonologiczna (Pl) głos wewnętrzny bufor epizodyczny podtrzymuje i integruje informacje z LTM, PL VSSP szkicownik wzrokowoprzestrzenny (VSSP) wewnętrzne oko 17 a więć: przechowywanie informacji (pętla, szkicownik) jest oddzielone od ich przetwarzania (centralny system wykonawczy) 19 Pamięć robocza badania empiryczne wspierające teorię paradygmat dwóch zadań jednoczesnych (dual-task paradigm) - pierwsze zadanie: przypomnienie sobie nr tel. - drugie zadanie: myślenie Atkinson, Shiffrin: STM przechowuje i przetwarza informacje Alan Baddeley, Graham Hitch (1974) Centralny system wykonawczy (CES) - niezależny od modalności - kontroluje uwagę - kontroluje: LTM, PL VSSP - superwizor Baddeley, Hitch: oba procsy mogą być wykonywane równolegle, bez większych kosztów a więc: przechowywanie informacji (pętla, szkicownik) jest oddzielone od ich przetwarzania (centralny system wykonawczy) 18 pętla fonologiczna (Pl) głos wewnętrzny bufor epizodyczny podtrzymuje i integruje informacje z LTM, PL VSSP szkicownik wzrokowoprzestrzenny (VSSP) wewnętrzne oko 20
Definicja: Pętla fonologiczna to pamięć krótkotrwała dla informacji bazujących na mowie. Skłąda się z dwóch komponentów: magazynu fonologicznego ( ucho wewnętrzne ) i pętli artykulacyjnej ( głos wewnętrzny ). komponenty STM w badaniach rejestracja sensoryczna werbalna STM wzrokowo-przestrzenna STM 21 23 demonstracja: eksperyment Sperlinga George Sperling Definicja: Szkicownik wzrokowoprzestrzenny to pamięć krótkotrwała dla informacji bazujących na informacjach wzrokowo-przestzrennych. Skłąda się z dwóch komponentów: podręcznego magazynu wzrokowego ( wewnętrzne oko ) i wewnętrznego systemu piszącego ZWKG RQAO REF X KLDG 22 24
George Sperling, 1960 - wyjaśnienie efektu pamięć sensoryczna utrzymuje informacje na bardzo krótki okres czasu informacje są usuwane z pamięci sensorycznej w czasie ich odpamiętania dzięki procesom uwagowym ożemy zadecydować, które 4 litery/elementy zostaną przekazane do STM demonstracja 1: zapamiętaj liczby, które ci podam demonstracja 2: zapamiętaj liczby, które ci pokażę 9 5 6 1 7 Rejestracja sensoryczna daje na wejściu dostęp do wszystkich liter, ale uniemożliwa nazwanie ich wszystkich 25 27 komponenty STM w badaniach rejestracja sensoryczna W jaki sposób zrobiliście to zadanie? demonstracja 1 (usłyszeliście liczby) demonstracja 2 (widzieliście liczby) informacje werbalne są kodowane jako seria dźwięków (nawet jeśli prezentowana jest wzrokowo) werbalna STM wzrokowo-przestrzenna STM 26 28
Conrad, 1964 - fonologiczne kodowanie informacji werbalnych badanie 1 - zadanie: przypomnieć wypowiadane litery, gdy w tle podawano inne (szum) - gdy szum był akustycznie podobny do litery, którą trzeba było odpamiętać - wtedy więcej błędów (np. Ndo M lub B do P) W obu demosntracjach miałeś odpamiętać 5 słów. Które było trudniej odpamiętać? I dlaczego? efekt długości słowa (Baddeley, 1975) werbalna STM jest ograniczona w czasie (2 sek; Baddeley) badanie 2 - przywołanie liter prezentowanych wzrokowo, gdy obok nich inne litery (szum informacyjny) - nadal szum liter podobnych brzmieniowo wywoływał więcej błędów 29 31 Jak wiele liter może być przechowywanych? Miller (1956): 7 +/- 2 porcje (bazując na informacjach wzrokowych) jednakże słowa są przechowywane fonologicznie (jako dźwięki) komponenty STM w badaniach rejestracja sensoryczna werbalna STM wzrokowo-przestrzenna STM 30 32
W obu demosntracjach miałeś odpamiętać 5 słów. Które było trudniej odpamiętać? I dlaczego? Shepard, Metzler, 1971 - zadani rotacji mentalnej Plan wykładów 4.Organizacja pamięci: systemy i procesy 5.Pamięć krótkotrwała, operacyjna 6.Pamięć deklaratywna: semantyczna i epizodyczna Roger Shepard Jacqueline Metzler 33 35 procesy kontroli itp... 34