BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY

Transkrypt

1 NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY UCZENIA SIĘ I PAM IĘCI BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) Objętość ok cm 3 Kora mózgowa powierzchnia ok. 1m 2 Obszary podkorowe: Rdzeń przedłużony (oddychanie, połykanie, trawienie) Móżdżek (koordynacja, ruch) Podwzgórze (popędy, emocje) Ukł. Limbiczny Hipokamp (pamięć) 1

2 KORA MÓZGOWA PŁAT POTYLICZNY (wzrok) PŁAT SKRONIOWY (słuch, rozpoznawanie przedmiotów) PŁAT CIEMIENIOWY (funkcje sensoryczne, przetwarzanie przestrzenne) PŁAT CZOŁOWY: Kora ruchowa (motoryka ciała) Kora przedczołowa (planowanie, rozwiązywanie problemów) ROLA KOROWYCH OKOLIC RUCHOWYCH Kora ruchowa zlokalizowana jest w tylnej części płatów czołowych, zawiaduje ruchami zamierzonymi. Zawiera mapę narządu ruchu - każda grupa mięśniowa, ma tam swoją reprezentację OŚRODKI MOWY Ośrodek Broki znajduje się w tylnej części zakrętu czołowego dolnego Znajduje się w zakręcie skroniowym górnym płata skroniowego. 2

3 OŚRODEK BROKI (ZAOBSERWOWANY PRZEZ PAULA BROKĘ) obszar w mózgu odpowiedzialny za generowanie mowy. Utrata umiejętności posługiwania się językiem nazywana jest afazją Broki. Badania nad afazją całkowitą wykazały, że ośrodek Broki jest odpowiedzialny za łączenie głosek w wyrazy i zdania oraz za formułowanie płynnych wypowiedzi. OŚRODEK WERNICKEGO (CARL WERNICKI) obszar kory mózgowej kierujący i inicjujący procesy rozpoznawania głosek, wyrazów i zdań oraz czynnością nadawania mowy. Uszkodzenie tego ośrodka sprawia iż wypowiedzi są prawidłowe pod względem ruchowym, lecz mimo to całkowicie niezrozumiałe. NEURONY komunikują się ze sobą w połączeniach synaptycznych, w których jeden neuron może hamować lub pobudzać aktywność neuralną innego neuronu 3

4 METODY BADANIA CZYNNOŚCI UN 1. Sprawdzanie, które obszary mózgu są najbardziej aktywne w trakcie wykonywania określonych zadań 2. Zastosowanie elektrod rejestrujących badających poszczególne komórki STEREOTAKSJA CHIRURGICZNA 3. Selektywne usuwanie struktur mózgowych 4. Badanie ludzi, którzy doznali urazów określonych obszarów mózgu 5. Interakcje pomiędzy grupami neuronów 6. Tomografia komputerowa, MRI, tomografia emisji pozytronowej (PET), EEG Uszkodzenia lewej półkuli: trudności z mówieniem, pisaniem, czytaniem, matematyką. Uszkodzenia prawej półkuli: trudności z rozpoznawaniem struktur geometrycznych, twarzy, trudności z rysowaniem, percepcją muzyki. Dominacja półkuli: prawej - artyści, humaniści; lewej - naukowcy, umysły ścisłe. MOLEKULARNE MECHANIZMY PAMIĘCI Długotrwałe wzmocnienie transmisji synaptycznej LTP Długotrwałe osłabienie transmisji synaptycznej LTD 4

5 LTP ZE WZGLĘDU NA CZAS PAMIĘTANIA: 1. PAMIĘĆ KRÓTKOTRWAŁA STM (BEZPOŚREDNIA) ROBOCZA, pamiętanie bodźców bezpośrednio po ich zadziałaniu 2. PAMIĘĆ DŁUGOTRWAŁA LTM pamiętanie bodźców, przedmiotów, czynności przez długi, a czasem nieograniczony okres czasu 3. PAMIĘĆ ULTRA-KRÓTKOTRWAŁA (PAMIĘĆ SENSORYCZNA) Atkinson i Shiffrin 1968 WYRÓŻNIAMY JESZCZE PAMIĘĆ: 1. DEKLARATYWNA (JAWNA) EPIZODYCZNA (wydarzenia) AUTOGIOGRAFICZNA SEMANTYCZNA (fakty) 2. NIEDEKLARATYWNA (NIEJAWNA) PROCEDURALNA OPERACYJNA ODTWÓRCZA SQUIR, ZOLA-MORGAN,1991 5

6 RODZAJE PAMIĘCI 2 sek. BADDELEY i HITCH, 1974 IKONICZNA (związana ze zmysłem wzroku) ECHONICZNA (związana ze zmysłem słuchu) PROSPEKTYWNA (Dotyczy zapamiętywania planów i zamiarów jest to pamiętanie o wykonaniu określonej czynności w przyszłości. Pamięć prospektywna, w odróżnieniu od pamięci retrospektywnej (dotyczącej zapamiętywania zdarzeń i faktów z przeszłości), dotyczy przyszłości) PAMIĘĆ ROBOCZA OPERACZJNA FUNKCJE: Przechowywanie Przetwarzanie Nadzorowanie koordynacja TECHNIKI MNEMONICZNE!!! WIESZAKI, KOŁKI MAPA PAMIĘCIA 6

7 PAMIĘĆ DOBRA, ALE KRÓTKA... Ludzie pamiętają (źródło Charles Merrill): 10% z tego co przeczytali 30-50% z tego co zobaczyli 70% z tego co powiedzieli lub napisali 90% z tego co zrobili DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ... 7