Jcdnodn 15 zł 1986 r. Ne ostały nemal zupełne materalne pamątk zązane z życem Staszca arunk poszednego jyca, których dzałał. Jakaż to sła spraa ęc, że mę Stansłaa Staszca staje cąż na noo, arunkach tak nnych, elkm zaołanem, które moblzuje zbera ludz różnego ykształcena różnych zaodó, różnych pozomó eku? Jak to dzeje, że mę Staszca ma taką słę? Dzęk czemu tak dzeje?' Oto są pytana, na które b ardzo krótko chcał bym szukać odpoedz., KRóTKO O KONCEPCJI Jednym z podstaoych typó muzeó (ekspozycj muzealnych) są muzea bografczne pośęcone życu dokonanom zasłużonych dla kraju czy regonu osób. Takm muzeum założenu jest Muzeum Stansła a Staszca Ple. Placóka meszcząca budynku zą.zanym tradycją z mejscem urodzena elkego Polaka gromadz eksponuje pamątk dokumentujące życe dzeło sojego patrona. Muzeum Ple od początku sego stnena znalazło nezykle trudnej sytuacj. Poza budynkem, częś coo zachoanym zmenonej forme ne dysponoało obektam zązanym z osobą Stansłaa Staszca. Weloletn trud kolekcjonersk zaoocoał postac zgromadzena penej lośc eksponató, które mogły stanoć punkt yjśca do podjęca próby zorganzoana nowe'j ekspozycj sl'1łej oraz do nakreślena szczegółoego programu permanentnego poęk szen a zboró, co efe kce ponno zaoocoać stałym zbogacanem ystay, a Muzeum zapenć możlość realzoana szerokego programu dydaktycznego. Ogranczone możlośc pozyskana przedmotó bezpośredno zązanych z osobą pa trona, jak róneż koneczność 'llzględnena dzałalnosc po trzeb społecznych pozalają założyć, że Muzeum doceloo stane plocóką będącą centrum edzy o życu dzałal nośc Stansłaa Staszca. W zązku z poyższym dzałalność merytoryczna placók nezależne od programu kolekcjonerskego nna koncentroać na zebranu marę peł nej dokumentacj archalnej naukoej z życem dzełem Staszca zązanej, a dalszej perspektye należałoby uzględnć poszerzene proflu placók gromadzene złaszcza opracoań naukoych dotyczących epok patron0. Konsekentna realzacja tak nakreślonego programu spra, że cągu klku lat centrum edzy o Stansłae Staszcu jego epoce będące bez ątpe na dla muzeum dużą szansą, przeobraz placókę "sensu strcto" naukoą. Tej ogólnej teze podporząd koana została koncepcja muzeum jego <.!kspozycj, którt.. mając otarty charakter umożla jący marę napłyu eksponató jej zbogacene, łączy aktualne możlośc ekspoz\'cyjne z szerokm programem dzałat nośc uposzechnenoej. MUZEUM ZAPRASZA Aktualne oterana ekspozycja posada trzy zasadncze ąt (cqg dal szy na str. 4) c r do ych ypsać soje nazsko, by ne osłabć sły argumentacj, gdyby stało adomym, że syn meszczańsk pozolł sobe na taką krytykę szlacheckej Rzeczypoopo,J.tej. A jednak te dzeła mały zna_ czene. Jednak take dzałane arunkach unemożlających je uży publcznej Ksta Króles_ ta. Otorzyły przed nm szeroke możlośc dzałana, ale ne znaczy to, żeby ta odaga mądrośc skutecznego dzałana, która go cechoała perszej faze życa, mała być nepotrzebna. Wręcz przecne, tych latach sukcesó Staszc ostrzej naczej dzał przyszłą drogę Folsk nż elu jego spółczesnych plątyał nejeden eczny BOGDAN SUCHODOLSKI Fascynująca była przede szystkm jego osoboość. To, co stanoło szczególną artość, polegało na mądrośc od_ ażnej skutecznej dzała nu. Mądrość skuteczna dzałanu arunkach poedzmy to yraźne, chocaż to brzm paradoksalne unemożlających dzałane. Refleksja nad życem Staszca, złru;zcza nad jego perszą połoą, to t łaśne przede szystkm pokazuje. Odażne. umejętne. mądre dzałane arunkach unemoż lających dzałane. Dlaczego unemożlonego? Po persze dlatego, że był on prześladoa.n, m Pol".k,.~'l'l "Trafłem psał na <:za~ neszczęść. gałtó, rozbojó mojej Ojczyzny", a naązu ją.c do losó rodznnego masta sterdzał: "Cało dźga neojncze jarzmo Prus9.ka. Dusza olno myśl dotych czas". W tych najnekorzystnejszych arunkach pol tycz nych Staszc zdobyał umejętność odagę dzał:na. Rónocześne zakres jego dzałana yznaczony był przez społecz.ne pochodzene. Sta,s zc był synem meszczanna. W autobograf skarżył z rza,dkm jego tekstach zruszenem "szędze stydzć musałem sego urodzena, szędze je znalazłem okryte zgardą, odrzucone od ez;c, od urzędu od zem". Rzeczyś_ ce. km był Staszc Rzeczypospoltej szlacheckej? Był guernerem domu Zamoyskch. Wyobraźmy sobe tę sytuację; być guernerem. ychoacó synó Zamoyske~o. 111Czym ęcej! Dzeła, które ogłosł tedy: "Uag nad życem Jana Zamoyske_ go" "Przestrog dla Polsk" dzeła, które odegrały tak ażną rolę pra,cach poprzedzający. ch uchalene Konstytucj 3 Maja ukazały anonmoo. Ne ażył na to. by na ch kartach tytuło śadczyło o elkośc Stansłaa Staszka. Wadomo, że Stansła AugUJSt kazał W)':bć słynny medal na cześć Stansłaa KonarSkego, podkreśla jąc, że jest to człoek, który odażył być mądrym, ale neporónane bardzej medal tak przysługać ponen by Staszco. Bo chocaż dzeło Konal'lskego było rzeczyśce mponujące. to jednak za Ko_ narskm stał Zakon. Potężny Zakon Pjaró mmo enętrznych sprzecznośc tym Zakone panujących była to sła~ na której Konarsk mógł oprzeć. Za Staszcem ne stał nkt. Staszc był zup:=łn ; z samotny..jego dzałalnośc nkt ne sperał. Oto nezykły, oto może jedyny przykład samotnego dzałana Polsce. Po klęsce szlacheckego pań sta zenętrzne borąc :z.naczne lepej ułożyły losy dzałalnośc Staszca. Zaczął on zajmoać ybtne stanoska admnstracj ostry. konflkt z tym~ którzy rządz.11 krajem. To Staszc ":'alczył konsekentne przecjwtko przylejom arystokracj szlachty, która sense formal?ym utracła prao y_ łącznosc rządzena krajem ale która faktyczne nadal tym k.rajem rządzła. Był też przectko tradycyjnej polskej kulturze.,doró". Był także przecko noym aspracjom arst~y, która szukała rzą dzącej pracy,,kancelarach", co stanotło dla młodzeży szlacheckej arystokratycznej no.ą formę ładana krajem. Staszc był także nekedy trzeba poedzeć: nestety przecko młodzeży reolucyjnej, Przyszłość śata Folsk dzał na nnych drogach poltycznych, ale był takż~ przecko ro<zącemu óczas programo rozoju kaptalzmu Polsce, edle którego dzałalność gospodarcza mała być przede szystkm spraą ncjatyy jednostek jednostkoych zyskó. a ne spraą pracy, nauk pożytku ogólnonarodoego. Bronł zj przyszłośc jako społeczeńst.va pracy (cąg dalszy na str. 5) Jest to ju trzece ydane jednodnók.,pła Mó", ncjoanej przez Toarzysto Mło nkó Masta Pły. W tym nu merze zachęcamy Czytelnkó do przeczytana nteresujących refleksj o życu dzałalnośc Sta nsłaa Staszca, które sych publkacjach ujęl: prof. Bogdan Suchodolsk, doc. Barbara Szacka dr Tadeuaz A. Jakubak. Sporo łamó zajmują też spray plskej kultury, a sym spostrzeżenam dzelą tu Stefana Porbadnk artykule o tradycjach muzealncta Ple Krzysztof Tadych publkacj pl,.pomędzy Paryem a Wyrzyskem". Poza tym spray kul tury omaane sq m.n. ma terlale o dzałałnok pllskego Klubu Ml.zynarodoJ Ksążk Praą oraz nformacj naq zującej do obchodó.,rollu Sta szcoskego". Ale zachęcamy róneż do lektury szystkego, co zązane jest z naszym mastem, a ęc o plskch ZNTK, o strażakach, drukarzach, służbe zdroa oraz o przyszłym hotelu.,rodło" osedlu Koszyce. Ne zabrakło te mejsca na prezentację Klubu Senora, Toarzysta Przyjacół Dzec, Toarzysta Młoś nkó Masta Pły, Klubu Aka rysłó l Klubu,.Bartek". Kolejnym tematem, który pole camy, sq orygnalne poojenne pamętnk napsane przez bj,. dza Jerzego Rumaka. Ne ma Pl e u znanych zabyt kó archtek t ury, ale meśce tym obok przeażającej noej zabudoy zachoały stare, pełne uroku domy. Rys. Andrzej Sątek Mamy te nespodzank. Sq nm: yad z Jolantq Borsuk e cz, planką najładnejszą dzeczyną.,studla 1" oraz dla młołnlkó rozryek umysłoyclt specjalna knyó_.a (1 ar tokoym nagrodam). l na ko nec... polecamy ymony fele ton Jacka Przełlug pt..,nocn.życe marzycel". Redakcja
O potrzeb:e modernzacj cześnej z myślą o zaspokonapraczych Tajenu m.n. potrzeb ZNTK, boru Kolejoego m. I Arm które partycypoały koszwojska Folskego móono tach tej. nestycj. Doceloo podejmoano problem już poberać będze cepło rzę dano, jeszcze latach sześć du 40 Gcal. dzesątych. Mmo upłyu lat zrastających z roku na rok W drugm etape przedzazadań ZNTK proadzło sono budoę budynku arsztają dzałalność arunkach toosocjalnego oraz stacj takch jake storzono głónego zaslana zakładó perszych latach po drugej energę elektryczną. Budynek. ojne śatoej, ynku arsztatoosocjalny będze odbudoy po znszczenach mał klka kondygnacj. Na ojennych. W mędzyczase parterze będą stanoska narozpoczęto remonty lokomoty pracze drobnej armatury. spalnoych dostosoując stanoska napracze do tego ce'lu Natomast na perszym drugm pętrze zaplecze s.oce łasnym zakrese. Różne były koleje losy modemzacj. jalnobytoe dla 500600 osób zatrudnonych hal głónej Był naet tak moment, że bynapra paroozó lokomoły środk fnansoe, których ty spalnoych. Przedzacąż dla Pły brakoało, a no m.n. dużą salę jadalnę, ne było ykonacy. A zadaelofunkcyjną będze mogna mogła podjąć tylko ła służyć np. do narad. okoyspecjal zoana frm'.l.. Było lcznoścoych spotkań. W tym ną dzałające na terene oobekce meścć będą takjeództa plskego Poznań że zakładoe laboratora, ske Przedborsto Budotym kontrol jakośc. Druge ncta Przemysłoego nr 2. zadane to budoa dóch Dopero 1984 roku doszło do podpsana umoy na real głónych stacj zaslana energę elektryczną, garantuzację tego tak długo oczekanego przez klkutyczną za jących pełne zabezpeczene przed np. yłączenam prądu. łogę zadana nestycyjnego. Zakładó Modernzacja rozpoczęta 1984 roku zgodne z planem realzacyjnym ponna. być zakończona cągu 8 lat, nformuje głóny specjalsta d/s nestycj Kazmerz Kosmatka. Zadane to ma artość kosztorysoą rzędu klku mlardó złotych edług cen roku 1984. Stąd też, trosce o utrzymane normalnej, oczyścle dotychczasoych bardzo trudnych, arunkach produkcj zadane zostało podzelone na cztery etapy, Take dzałane jest także penym sense ymuszone przez ykonacó. Poznańske Przedborsto Budoncta Przemysłoego nr 2 podjęło ykonasta robót ogólnobudolanych. Stąd te ne mamy generalnego ykonacy l musmy poszukać odpoednch do zadań podykonacó. To dodatltoo komplkuje realzację tego ogromnego przedzęca. W przyszłym roku rozpoczne realzację trzecego etapu najażnejszego. Zadane to polega na adaptacj plskch ZNTK do napra lokomoty spalnoych. Jest to najtrudnejsze zarazem najbardzej kosztone zadane. Na ten etap zaplanoano całkotą modernzację stnejącej hal głónej o poerzchn ponad 1,5 hektara. W zmodernzoanej hal znajdą noocześne yposażone st,anoska napracze lokomoty spalno ych. Wybudoana zostane hamona lokomoty, hamona agregató prądotórczych, myjna śrutona (urządze ne do oczyszczana z rdzy brudu ram podoz lokomoty), noą stacja pal. Flanoana hamona będze yposvżona ęzeł odzyskana energ elektrycznej. Na sedmu stanoskach zanstaloane będą falonk tyrystoroe, które umożlają g pomysłu racjonalzatoró ynalazcó z ZNTK Pła, odzyskane energ elektrycznej postającej procese hamoana. Przeduje także zastąpene tym procese energ elektrycznej tańszym gazem zemnym, W ząz.ku z tym do ZNTK doproadzana jest seć gazoa. W czartym etape zmodernf'zoane zostaną szystke stnejące na terene zakładó obekty energetyczne: kompre~ SCJIWna, acytylenona, postaną urządzena rozproadzające gaz zemny. Przedzęć o mnej kludla dzałalnośc zakładó znaczenu jest ele. Poza programem modernzacj znajduje np. budoa szkoły przyzakładoej. Jest to spólne przedzęce z Węzłem PKP. Ze spólnych środkó spólnym słam do roku 1990 ponna postać szkoła, której poszukanych zaodó uczyć będze 500 ucznó. Obecne stnejąca ręcz.,pęka szach". czoym Dłużej z ne sterdza dyrektor naczelny Krzy_ sztof Wróbel. Warunk ja kch pracuje załoga plskch ZNTK są na pogranczu bezpecznego pułapu. Zdaać sobe trzeba spraę z tego, że dużej częśc pracują ludze arunkach ręcz poloych. Mmo to pracują bardzo dobrze, o ofarnośc już ne móąc. Nasze zakłady nastaone były na remonty paroo zó, W zązku z systematycznym ycofyanem tego typu jednostek 1976 roka Dzś, po klku lotach, Zakłady Grafczne RSW Plle, to noocześne funkcjonujqce przedborsto przemytłu polgrafcznego specjolzujqce sł~ druku ksqżek oroz czasopsm. O skol zman śadczyć może skaźnk zrostu artośc produkcj no przestrzen lot 19821985, który ynósł proe 654 procent l Było to możle. dzflk reolłzo cj znacznych przedsłęzl~ć nestycyjnych, pozyskanu ysokakolfłkqonej kadry sterdza dyrektor naczelny Anton Jonck. Nasza drukarno ykonuje druk akcydensoe oraz off. setoe. Akcydensy y~onujemy sto rych przejętych oblelha.ch z Poznań skch Zakładó Grafcznych m. Marcna Kasprzoka. Oczyśce zostały one poddane zabegom modernlzo cyjnym. Wyposażylśmy te zakłady 2 PIŁAMÓWI Czy założone 8 lat na zakoń czene tej nestycj ystarczy? To pytane, na które dzś trudno dać odpoedź. Jedno jest pene, raz rozpoczęte po tylu latach dzeło trzeba skoń czyć termne, nnej alternatyy zasadze ne ma. Zdają sobe z tego spraę plskch ZNTK sądzę, że tej szansy ne zmarnuje. WŁAD'f St.A W WRZASK JACEK KIEPEL Do tego szaconego grono dołączyła także a to zo spraą przypodkoo znalezonego, podczas remontu strażncy dokumentu OSP Złotoe. Dokument ten sterdza, że postała 8 styczna 1879 roku. Dzsaj Zązek Ochotnczy~h Straży Pożarnych należy dó najlcznejszych najprężnej dzałających organzacj społecznych ojeództe. W 256 terenoych 137 zakładoych jednostkach OSP zrzeszonych jest ponad 11,5 tysąca członkó czynnych ponad 5.300 członkó sperających. Jeżel dolczymy do tego 168 młodzeżoych drużyn pożarnczych ( tym 103 drużyny chłopęce, 26 dzeczę cych, 32 harcerske 7 kobecych), które skupają okola 2200 osób to będzemy.mel obro;z: popularnośc tego strażoc ta regone. Praktyczne sq obecn e szystkch dzedznach życa społecz nego. Wedzą o tym najlepej meszkańcy małych mejscoośc, których remza czy śetlco strażacka są jedynym placókam kulturalnym. Tutaj odbyają zebrana spotkana ejske, zabay, pokazy, seanse flmoe, próby zespołó amatorskch czy orkestr, a często słu żą też jako zby lekcyjne sole gmnastyczne. Dzałalność strażokóochotnkó ypłya z potrzeb ch środosko służy zapełnenu penej luk życu Wele uag dzałalnosc OSP pośęca procy z mło dzeżą. Propagoanu edzy o ochrone przecpożaroej służą m.n. lczne konkursy organzoane spólne z Kuratorum Ośaty Wychoana organzacjam młodzeżoym. Najększą popularnoścą ceszy doroczny Ogólnopolsk Turnej Wedzy Pożarnczej.,Młodzeż zapobega pożarom", którym co roku berze udzał około 3 tys. dzec młodzeży z ojeództa plskego. Coroczne też około 6 tycy prac p.łya na konkurs plostyczny organzoany śród młodzeży szkolnej. O ch pozome śadczyć mogą chocaż by ynk ubegłorocznej edycj mprezy, której przedstacele ojeództa plskego zdobyl 48 z 50 nagród głónych. Wszystke te dzałana stanotylko neelk ycnek pracy OSP. Sadczą jednak o róż norodnośc form oddzałyana służących realzacj podstaoych, obok oczyśce, bezpośredno udzału akcjach gaszena pożaró zadań jake staają przed sobą OSP, a ęc szeroko pojętej proflaktyk przecpożaroej. Sadczą także o społecznkoskej pasj straża kóochotnkó. Jest to tym bardzej godne uznana, że cola dzalalność OSP fnansoana jest z łasnych funduszy ypracoanych przez ch członkó, uzyskonych z kest ulcznych, skła dek czy sprzedaży kalendarzy, breloczkó nnych drobazgó. ą małych społecznośc, ZOSP jest bodaj jedyną orktóra ngdy ne przerkrytykoanej sego czasu, akcj czynó społecznych. To z ch ncjatyy postają ne tylko strażnce ze śetlcam klubam ruchu, zbornk przecpożaroe, punkty czerpana ody, ole róneż szkoły, drog, chodnk, bosko ele nnych obektó. ganzacją, ała, tak Fot. Eugenusz Mkuszesk nooczesny Mmo, że mn~lo już klka lat od uruchomlena Zakładó Grafcznych Robotnczej Spółdzeln Wydanczej,.Praso Ksqżka Ruch" Plle (postały 1 styczna 1982 roku). c:qż stneje swosta luko Informacyjno o tym noym zjasku no mape prze myslu polgrafcznego Polsce. Zakłady postoły no boze dóch neelkch drukorn Ple l Czarnko e przejętych z Poznońskłch Zakładó ł. Marcna Kasprząl<a. Zanm posoło somodzelne przedslflborsto za lqtk jego torzyły pod opekuń czym skrzydłam Welkopolskego Wy donlcto Prosoego Poznanu. Postęp prac oraz podejmoane dzałana tym zakrese znajdują centrum zanteresoana ne tylko robotnczej załog dyrekcj zakła dó. Interesują tym także ładze poltycznoadmnstracyjne Pły ojeództa oraz resortu komunkacj. Z realzacją tego zadana zapoznała także zytująca obekty zaplecza techncznego kole państoych podkomsja poselska. Jednym z ncjatoró tej zyty był poseł na Sejm Czesła Wtkosk robotnk plskch ZNTK. modernzacją można było czekać Tra realzacja perszego etapu. Z zem "ychodz" obekt akumulatoron zajezdn ózkó. Na parterze postaną nooczesne stanoska napracze. Natomast na pętrze zaplecze socjalnobytoe dla załog tego ydzału. Dzęk temu dametralny sposób popraą arunk pracy oraz bhp. W ramach perszego etapu ykonuje nadto pra.ce budolanomontażoe zakrese nfrastruktury techncznej, których celem jest przygotoane ZNTK do przyjęca energ ceplnej z KR "Zachód". Cepłona ta budoana była Rośne o rozpoczęto Ple napray lopobudka czartej rano. Trzeba nakarmć oprzqtnqć nentarz. komoty spalnoych. StanoPotem zaraz pole. %1emla. obdarza szczodrze tylko tych, którzy ska napracze przygotoao nq dbajq. l łak do eczora. A przez ten cały czas trzeba być no łasnym słam. Obecne gotoołc szczególne teraz, kedy szystko jest suche. Nemal skal rocznej ykonuje klasycznym jest ju przykład Józefa Dorsza z Masteczka Krojeń Już 300 Jednostek, a potrzeby sklego, który majqc na polu pętnastu ludz ynajętych do zboru rosną. zemnakó, kone sprzęt, rzuca to szystko na głos syreny beg ne ratoać. Kogo coł Tego jeszcła,ne e. Ważny jest sygnał... Według założeń techncznoekonomcznych nestycj Strażacy ochotncy. Jest ch Ogromną popularnoścą ceszą strażacke orkestry dęte. Jest modernzacyjnej planuje po naszym regone elu. Od ch ojeództe dzeęć. jej zakończenu remonty loko zaodocó różną, jedyne tym, że do sej społecznej dzarozojo tej formy muzykoamoty spalnoych na pozo łalnośc dokładają... na sprzyjają szczególne doroczme 900 jednostek skal ne przeglądy organzoane Ochotncze Straże Pożarne na spólne z Polsklm Zązkem rocznej. Inaczej móąc zachóró Orkestr Dętych. W dana zrosną trzykrotne. tej zem obrosły już ogromną, gojącą ubegłego stuleca, tym roku, po raz czarty, plscy Wpradze ZNTK Pła tradycją. Są tutaj rodzny, strażacy byl. gospodarzam przespecjalzoać będze naktórych strażacke poołane glądu strefoego, którym zę ło udzał czternaśce orkestr z praach lokomoty spalno przekazyane jest z ojca na ych pozostane jednak pełen syna. Jedna z najstarszych całego kraju. Docenając pręż Polsce OSP e Wronk'och daność organzacyjną doskonałe zakres napra głónych parotuje początk sej dzałalnośc arunk sprzyjające tego typu ozó. Cóż, ktoś to mus od 1857 ro~u. Ponad 100 lat mprezom Zarząd Głóny ZOSP stneją jednostk OSP Romanos z zamarem zorganzopolsce robć, a najększe noe Górnym, Slętej, Wągro ana Ple festalu ogólnodośadczene ma tym zacu, Krajence, Welenu, Pało polskego. Na raz.e jednak no krese załoga plskch ZNTK. e żońsklm. 15 czerca 1986 przeszkodze sto brak środkó, Taka jest koneczność, choć jest roku setną roczncę sego poktóre borąc pod uagę skolę stana obchodzła OSP Czarntego przedzęca muszą to sosta "kłoda" realzacj koe, a jeszcze tym roku być znaczne. Ne dotoane przez podjętego zadana modernobchodzć będze OSP Buczku nkogo OSP no raze ne są zacyjnego. Welkm. stane sprostać takm kosztom. zakład noe maszyny urzqdzenło. W lutym 1982 roku rozpoczęło dzałalność drukarno offsetoo, zbudoano raz z zapleczem socjalnoburoym przy ul. Okrze S. Wydzał Zakładó Grofcz yposażony m.in. urzqdzonq przygotoołnę oraz maszyn~ rotacyjnq meszy ny do druku koloroego clqż rozja sój potencjał ytórczy. Młodo załogo tego ydzołu ścśle spół procujqc z ydzołem typografcznym ( zakrese składu) podejmuje ykonasto coraz trudnejszych y do'ńnct. Dzęk t,!!mu szybkm czase oponoano technolog ~ druku:,.tygodnka Pllskego", klku nnych perodykó, kslqżek. Do ostatnch osqgn~ć plskch drukarzy zalczyć trzebo koloroy album pt.,.szkce pl sk e". nych OHsetoy Płe, noocześne Plscy drul<or:r.e coraz śmelej podejmujq tradycje mstrzó czarnej sztuk. Sq obecność zaznaczyl ostatno barnym doskem chrztem dru kankm centrum Pły. Podczos tego obrzędu, tradycyjnego yzalana adeptó.trudnej sztuce drukarskej, zaprezentoano dorobek l oslqgnę co. Było to także e>kozjo do poko zana tego, o czym jeszcze ne szy scy edzq. Faktem boem bezspornym jest te>, że postał Ple nooczesny ośrodek pe>llgroflczny, który sym ynkam poterdzo słuszność lokalzacji tege> typu nestycj grodze Staszca. polgrafczny Dynamczny re>zój Zakładó Gro lcznych Ple spoode>ol, że Zorzqd Głóny RSW postonoł dolej łożyć znaczne koty no rozbudoę potencjału ytórczego. Przeznaczono no ten cel nebogotelnq kotę 500 mln złotych. Rok 1986 zamyka per szy etap rozbudoy modernzacj. Do ło zakończena tego etapu pozostajeszcze uruchomene maszyny dru kujqcej,.domnant", maszyny do opra,.p::!ny", drożene technk fo tosklodu. Fotoskład to,.najnosze dzlecke>" plsklej drukarn, które być może już najblższej przy.,.łośc zmen tradycyjne poj~ce,.czarnej sztuk". Technologo fotoskładu yprze boem tradycyjny skład gorqcy odleane czconek drukarskch metolu. zaman za to skład yko nyoć będze systemem kompute roym. Efektam perszego etapu modernzacj rozbudoy będq take: budynek meszkolny dla 18 rodzn, o bekt socjalnoprodukcyjny o poerzchn 233 metró kadratoych Czornke>e. W tym roku Zakłady Grafczne RSW Ple zbogacły e> drukarn~ Złotole, którq prze jęto od Wojeódzkego Przedbłor s ta Turystycznego.,Not,ć". Jeszcze pradze ne zrealzoano perszego etapu, o jut rozpoczęto reolzacj~ nektórych przedslęzflć za plonoanych no etap drug rozbu doy l modernzacj. Przeduje nm ykupene dolszych oblekt6 od.,poogozu" rejone ul. Okrzeł ch adoptację no arsztat mecho Każdego nczny magazyny, o przede szy stkm budoę noej hol produkcyjnej przy Ale Postańcó Welkopol skch o pc>werzchn 3 800 metró kadratoych. Zakłady m~dzyczose (tj. de> roku 1990) zbogoc:q o noq mopyn~ rotocyjnq czteroog regatoq, o dutej ydajnośc druku, która pozol pełn ykorzystać pe>tencjol produkcyjny już funkcjonu Jqcy, jak ne>o uruchomony. Za pyto kte>ł, o co z kodromlł Jest to ogromny problem. Keronltto Za kładó Grafcznych stoo no mło dzeż uczqcq cekaego, aczkol ek trudnego zaodu szko:fe przyzakładoej. lczy no młodq kadrę oraz zoongażoonłe starych fachocó. O szystkm neqtple zodecydujq ludze. Dla młodzeży zorem mo g q być: Zenon Sypnlaskl b rygo dzslo ntrollgotor, Edmund ltennertlnotypsto, Andrzej Noak zecer, Morlon Czajkosk mstrz, Plotr Kaslor mstrz, Wtold Skoron kle maszynsto, Stansła Stek ronłk zakładu, Czomkoe, Irena Kraure keronk dzału przygotoana produkcj, Ea Wodarlrlala keronk ydzołu offsetoego, o tokte szeroke grono Innych starych fachocó, których szystdch trudno ymenć. To take dzęk nm moż le jest ukazane kolejnej edy cj.,pło Mó"... roku strażacy yko nują społeczne prace artośc około 40 mlonó złotych. Tylko tym roku członkoe ZOSP zoboązal ykonać do dna rozpoczęca X Zjazdu PZPR proce na sumę 35 mln złotych. Przy OSP prężne rozja amatorsk ruch artystyczny. Są to orkestry dęte, zespoły okalnonstrumentalne, zespoły folklorystyczne, chóry. Nektóre z nch gają po laury ne tylko na szczeblu ojeódzkm, ole skuteczne konkurują także przeglądoch ogólnokrajoych. W tym roku stnejący przy OSP Chadzeży zespół Instrumentalno. okalny.,mnor 2" reprezentoać będze 'ojeództo plske na Ogólnopolskm Przeglądze Posenk Strażackej Cechocnku, o zespół folklorystyczny KGW OSP Tarnóce ystą p Ogólnopolskm Przeglądze Zespołó Scencznych OSP Paczkoe. Przed ejścem życe usta. y o ychoanu trzeźośc poażnym punktem budżece były dochody uzyskane z zaba z yszynkem. Dzsaj, jeżel strażakochotnk chce nosć mundur, mus na połoę jego artośc yłożyć z łasnej kesy bądź ypracoać. Resztę pokrya Zarząd Wojeódzk ZOSP. Podobne jest z yposażenem śetlc; jedyne sprzęt pożarn czy OSP otrzymują od Komend Zaodoych SP. Kesta środkó fnansoych jest tej chl nezykle poażnym problemem, z jakm borykają OSP. Temu zagadnenu pośęcona była mędzy zjazdoa konferencja poszerzo. nego plenum ZG ZOSP, której uczestnczyl delegac na ostatn zjozd krajoy. Zgłoszone tam postulaty zostaną przekazane odpoednm ładzom celu ureguloana tej spray. Na raze jednak strażacy mogą lczyć jedyne na łasną ncjatyę pomysłoość. W tej sytuacj ogromnego znaczena dla poczynań dzałoczy OSP nabera prodłoa spółpraco z terenoym organam admnstracj państoej, przede szystkm z naczelnkam, która układa ększośc przypadkó popta(cąg dalszy na str. 7)..Pła Mó'' jednodnóka Toarzysta Młośn kó Masta Pły. Druk: Zakłady Grafczne RSW.,PrasaKs ążkaruch" Ple.
Muzea masta Pły postały ukształtoały sój profl Polsce Ludoej, Gromadząc dobra kultury narodoej celu uposzechnana zacho. ana ch dla przyszłych pokoleń, muzea umożlają poązane dorobku danych ekó z potrzebam kulturalnym społeczeństa spół czesnego. Zbory muzeó są ścśle autentyczne zązane z regonem, obrazują jego h storę, specyfkę kulturalną oraz życe spółczesne. Stąd ynka ch szczególne mejsce rola permanentnej edukacj narodoej. Zajmują one czołoe mejsce procese patrotycznego ychoan:t społeczeństa kształtoana jego śadomośc narodoej. Muzea nasze postały dzęk ncjatyom społecznym meszkańcó przy poparcu ładz poltycznoadmnstracyjnych. 35 lat muzealncta _;;.';1', Ple,. STEFANIA I'ORBADNII< styczna 1986 roku m35 lat od postana perszego" muzeum Fle rónocześne perszego na terenach obecnego ojeództa plskego. Było to muzeum bografczne, zorganzoane przez Muzeum Narodoe Poznanu domu rodznnym Stansłaa Staszca noszące jego mę. Początkoo zbory składały z fotokop depozytó. Weloletnla żmudna praca celu zbogacena zboró przynosła reszce efekty. Dzsaj muzeum posada kolekcję staszcjanó, która lczy zdobyła uznane kraju. Składają na ną dokumenty, lsty, ksążk, obra zy, medale. sposób opracoana ekspozycja Wągrocu, ce tego zrealoryzoanym budynku. Mamy nadzeję, że przyczyn do lepszej percepcj na zostane zedzającym przyszłym roku. Od styczna 1985 roku na podstae Usta ośatoy oraz zabezpeczono pomeszczena dla admns ne spotkana dyskusyjne z prezydentem masta, radnym posła m, spotkana ramach Forum Młodego Pokolena 1 Studum Wedzy o Zązku Radzeckm. Szeroke kontakty l spółpr aca ze środoskem mają korzystny pły na bogacto prezentoanych form pozalają na pełnej szą realzację zamerzonych celó deoych kulturalnych. Szczególne szeroko reprezentoana jest lteratura społecznopol tyczna, podręcznk do nauk ję zykó obcych, słonk, ydancta albumoe. W kgarn sprzedaje polske zagranczne czasopsma, a z tz. nnych ydanct: pocztók, reproduk,cje obrazó, plakaty oraz vlyty gramofonoe, slajdy taśmy magnetofonoe. Ważne mejsce dzala)nośc plskego Klubu zajmuje ystalenncto propaganda zualna. Plsk KMPK proadz róneż bar kaoy, który znajduje czyteln ększej. 20 Ukazują one ży. szechstronną dzałalność elkego Polaka doby Ośecena oraz najznakomt P.rzez dzałalnośc St. zedzających. y o Radach Narodoych Terytoralnym muzea regonalne Muzeum St. Staszca oraz Muzeum Wyzolena Masta Pły podporządkoane zostały naczelnkom oraz Prezydento Pły. Muzeum Okręgoe sprauje obecne opekę merytoryczną nad tym muzeam. Muzeum Okręgoe, które zorganzoało tyle nstytucj muzealnych samo mało ma najgorsze arunk do sojej dzałalnośc merytorycznej. Początkoo pracoano Muzeum St. Staszca neelkch pomeszczenach, które ne były przystosoane an do zększonej obsady kadroej. an do przechoyana gromadzonych eksponató, an też do szeroko zakrojonej dzałalnośc ośatoej. Dopero, kedy dzęk ładzom masta otrzymalśmy budynek danego Bracta Strzeleckego przy ulcy Chopna l poprały arunk pracy praconkó muzeum. Zorganzoano pracone arcneologczną, etnografczną, hstorycz szego syna Pły. Muzeum prezentuje znakomtego psarza, tłumacza, organzatora nauk szkolncta. tórcę nooczesnej gospodark narodoej, człoeka alczącego o róność spraedlość społecz ną, uczonego flozofa, flantropa, geologa organzatora górncta oraz mnstra. Kolekcja mnetałó skamenałośc, szkce, ykresy, mapy, dokumenty lustrują dzeło Staszca "0 zemorództe Karpató". Muzeum St. Staszca, będąc jedną z perszych placóek kulturalnych Fle, przyczynło także do ntegracj społeczeństa masta, boem tutaj przybysze z różnych stron kraju zapoznaal ne tylko z życem elkego planna, lecz także z dokumentam, które obrazoały polske pochodzene masta jego alkę z germanzacją. Dzesątk y ' kładó oraz ysta z zakresu hstor regonu sztuk kształ toały postay patrotyczne zmysł estetyczny zedzają cych. W beżącym roku, 12 maja otarta została noy nęło życa Staszca W 1975 roku na skutek zman admnstracyjnych Muzeum St. Staszca przekształ cono Muzeum Okręgoe m. St. Staszca. Nastąpł rozój organzacyjny placók, postały noe dzały: bografczny pośęcony St. Staszco, archeologczny, etnografczny, hstoryczny, naukooośato y, sztuk gabnet falerystyczny. Muzea regonalne Złoto e Trzcance podporządko ane zostały organzacyjne merytoryczne Muzeum Okrę goemu. W następnych latach Muzeum Okręgoe zorganzoało Muzeum Wyzolena Masta Pły oraz spólne ze społeczeństem ładzam lokalq.ym spółtorzyło muzea Rogoźne, Wałczu, Mrosłacu oraz Izbę Pamęc Ujścu, a także zmodernzoało Izby Pamęc Zdbcach, Podgajach, Szecj, Sypnee. Jastrou, Lpce Zakrzee. W obecnej chl pracujemy nad ekspozycją muze1,1m która udostępno W salone ystaoym prezentuje cekae zbory ekslbrsó, gufkę, rysunk satyryczne, malarsto, tkannę rzeźb~. Organzoane przez Klub ystay problemoe W grudnu 1969 roku plsk Klub Mędzynarodoej Prasy Ksążk, placóka kulturalnoośatoa Robotnczej Spół dzeln Wydanczej "PrasaKsążkaRuch" zaczął soją statutoą dzałalność. Obejmoała ona proadzene czyteln prasy polskej zagrancznej, organzację jmprez ysta, pro. adzene kursó nauczana językó obcych oraz dzałalność handlo!ł. Otarce KMPKu było óczesnej Ple ażnym ydarzenem kulturalnym. Bardzo szybko Klub stal s ę ośrodkem edukacj poltycznej, społecznej kulturalnej oraz mejscem stałych spotkań przy dobrej kae 1 prase. Pllane, głóne młodz, cąraz Ucznej odedzal czytelnę 1 k garnę, oglądal ystay uczestnczyl mprezach. Rosło zanteresoane kursam językó obcych. o randze KMPKu zadecydoa ła przede szystkm rozmatość 1 atrakcyjność form treśc propo noanych Imprez ysta upoprogramoe PZPR kolejnych etapach budoncta socjalstycznego, edzę o ydarzenach kraju na śece, osągnęca Polsk Ludoej na arene mędzynarodo ej, jej dorobek kulturalny 1 naukoy. To łaśne "Empku" można było spotkać z przyjacółm, proadzć rozmoę ze znanym dzennkarzem naukocem, ulubonym psarzem aktorem, słuchać poezj muzyk. szechnających założena a także "odbyać" Andrzej NalęczJaeck, Wesła Rogosk, Ryszard Nemec, Zdzsła l okol\czno<!coe przez klkanaśce lat z poot!zenem spełnają rolę "malej galer sztuk". Borąc pod uagę możl ośc technczne, zapotrzeboane środoska oraz założena programoe placók organzuje ystay przeażne fotografczne oraz ystay zązane z tórczoścą na rzecz yda,1lct (np. grafka ydancza, reprodukcje malarske, ekslbrs, plakat, ydancta flatelstyczne). Samorządze ną, sztuk, (cąg dzał naukoo dalszy na str. 4) Klub Mędzynarodoej Prasy Ksążk Ple rósł jjjż klmat masta życe meszkańcó. Polożony centralnym punkce masta ta serdeczne każdego. kto odczua potrzebę obcoana na co dzeń ze słoem psanym ~yym, muzyką, plastyką, kto ne uceka od problemó rzeczystośc. Każdego, kto chce zgłębć 1 pojąć złożoność spół czesnego śata. Zaprasza na ykłady 1 prelekcje, spotkana autorske, koncerty monodramy. Zachęca do dzałalnośc zaą zanym z ncjatyy czytelnkó Klubu Toarzysta Przyjacół ONZ 1 udzału spotkanach zanauguroanej lpcu.. ~zech ncy Pastoskej". Kamńsk. W zakrese dzałalnośc mprezoej KMPK proponuje kameralne formy o charakterze społecznopoltycznym, popularnonaukoe oraz mprezy kulturalnoartystyczne. Najcekasze z nch to ujęte cykle "Przegląd ydarzeń mędzynarodoych".,.aktualne ydarzena kraju na śece",.,weśc z kontynentó",,.spotkana z Melpomeną", "Pske spotkana z poezją",.,0 rodzne prae szystko",.,wakacyjne spotkana z jazzem" oraz "Spotkana archeologczne" 1.,Wędrók hstoryczne". Na Popularność l rangę plskego podnoszą róneż kursy KMPKu językó obcych: angels~ego, nemeckego francuskego. proadzone przez Ośrodek Nauczana Językó Obcych. Lektorzy ONJO posadają ysoke kalfkacje merytoryczne 1 metodyczne, nerzadko zagra nlczną praktykę językoą. Słu chaczom kursó zapena nezbędne do nauk podręcznk, słonk, czasopsma 1 pomoce audozualne. W roku ośato ym 1986/1987 planuje zorga Propozycje Klubu są różnorod ne, tak jak zanteresoana potrzeby pllskego środoska. Organzatorzy dzałalnośc kulturalnoośatoej pragną. aby ch ysłek, pasje 1 ambcje kulturotórcze przycągały do Klu. bu ludz otartych na zdobyane edzy, rażlych na pękno 1 zanteresoanych problemam spółczesnego śata. Medal.,Zasłużonemu dla masta Ply", nadany przez Prezydenta masta Ply z okazj 15leca dza Senna "przedojeódzka" Pla stanoła ośrodek kul tury na marę potrzeb możlośc proncjonalnego masta położonego na skraju byłego ojeództa po Fot. Wojcech Beszterda szczególne podkreślene zasługują Imprezy muzyczne, koncerty rectale, a także mprezy o tematyce orentalnej. Klub bya mejscem semnaró, konkursó, forum dyskusyjnych 1 turnejó, organzuje mprezy toarzyszące ażnym przedzęcom kulturalnym meśce 1 ojeództe. W Klube odbyały cyklcz nzoane dodatkoej grupy konersacyjnej z języka angelskego 1 grupy esperanto. KMPK utrzymuje kontakty z Czytelną Francuską Konsulatem Brytyjskm OŚrodkem Kultury 1 Informacj NRD, skąd sproadza flmy nagrana orygnalnej ersj językoej.!alnośc, zoboązuje KMPK do utrzymana ysokego rytmu pracy l poszukań jak najlepszych roztązań, aby nadal ceszyć uznanem 1 ysoką renomą. Kgarna KMPKu proadz sprzedaż lteratury pęknej 1 fa ysoką oceną uczestncto meszkańcó Ply organzoanej przez Klub dza łalnośc będze choej polskej 1 zagrancznej. kulturalnoośatoej oczekaną akceptacją 1 pracy ora~ poterdzenem potrzeby stnena l celoośc dzałana. nych mastach elkośc. podobnej Domnują plastycy. Utorzene Klubu Srodosk Tórczych śadczy o rol jaką odgryają chcą odkryać tórcy życu kulturalnym masta. Aktyne dzałają też nne stoarzyszena, jak chocażby plska federacja toarzyst NTSK, Toarzysto Mlośnkó Masta Ply czy Plske Stoarzyszene Plastykó Neprofesjonalnych. Pręż ność organzacj społecz nych jest garantem organcznego rozoju plskej kultury, podstaą jej dalszego uspołecznana. Ne zamerzam daac yszczególnane mocnych słabych stron uposzechnana kultury sztuk meśce. Interpretacja faktó zdarzeń tak będze zasze Ważne jest, że rozna. śadomość "stanu posadana" zastnała społe czeńste znaczne szerzej nż przedtem. Dlatego też psane o tym, ze mamy Pomędzy Paryżem a Wyrzyskem znańskego. Z chlą zlonezłe osągnęca np. zakalzoana Ple sedzkrese uposzechnana teaby noego ojeództa tru czy flmu, dobre skanastąpło gruntone przeźnk czytelncta, aktyne artoścoane potrzeb. Naśrodosko muzealnkó, et dostojny Staszc zróklka łasnych tytułó cl bardzej ku mastu, prasoych, mja z ceprzenesony ze skeru przy lem. ulcy Bydgoskej bezpoperspektyę dalszego razśredne poblże mostu Booju kultury meśce lesłaa Chrobrego na zayznacza od 11 lat jego stochodnm brzegu Gdy. Amleczna funkcja obec btne ojeódzke ładze regonu. WydaJe m, że ne tylko do Staszca pojest to perspektya dość deszły pryncypalne, ustaobecująca. W elu obszalając nejako poza spale.,:\ rach kultury Pla stała czeń_st~em : na sojej rf.'~ autentycznym centrum, censkal t hterachtę k":'lturalnyc~,~ tr. z rosnącym autorytep_ot.~zeb. Stąd tez '!» proster :''tr ' centrum ntegrującym ltm~ od ładz na3yższych romującym. A jeszcze o3eództa płynęły spel( ka lat temu Pla ktakularne ncjatyy kulopn społecznośc l'okalturalnych przedzęć nych, była tylko jednym róne spektakularnych nz mast ojeództe. estycj. Nestety, dzalana Z rosnącym znaczenem te ne nosły tralszych Pły jako ośrodka kultujakośc do plskej kultury. rotórczego o zagu lopo haśle: "W Ple Europa" kalnym ąże nerazpozostały obtłuczone żyranłączne zrost autorytetu dole marmury nezbyt plskch tórcó, dzałaczy fu~kcjonalnym obekce Pl anmatoró kultury, sktego Domu Kultury, paktórzy z rol stydlmęć o zaodoej orkeych "podglądaczy" nstrze kameralnej; protokoły nych, przekształcl ększośc poszechne z konkursó plastycznych, których "o neele" choakceptoanych nauczycel. dzlo, chocaż uczestnczyl nstruktoró, mecenasó nch najznakomts arty promotoró regonaln"ej śc. Metoda tego rodzaju sztuk profesjonalnej a"rónana gorę" do matorskej. Daleka eszcze mast o neporónyalne droga do zaspokojena mobogatszych tradycjach kulcno rozbudzonych ambcj turalnych, poza penym naszych dzałaczy kultury, ymernym efektam, ne chocaż o Paryżu przestal przyczynła (bo ne mojuż myśleć. To też śadczy gła przyczynfc) dd przyo ch dojrzałośc. Chcą on bl~ena mastu, oczekaply "kulturalnejszej", done3 przez ładze, Europy. starczającej som mesztym bardzej, że realzatokańcom rozryk na morzy "zj z góry" ne pożle jak najyższym pochodzl z Pary'źa Londyzome. Dzęk temu uczestnu, an naet z Poznana ncta plan kulturze czy Bydgoszczy, tylko z przybera formę ogólnowyrzyska, Wągroca spolecznej edukacj, podnozłotoa. Coś jedńak po szącej ymagana odbor perszym okrese Pomędzy przysłooym Paryżem przyslooym Wystaa malarsta Andrzeja Tomaszeskego. Zupełne noą jakoścą życu kulturalnym masta są środoska tórcze, bodaj slnejsze nż n Refleksje o kulturze ojeódzkej Ply pozostało. W dalszej perspektye zrodzla potrzeba ogólnospołecznej dyskusj nad problemem tz. proncjonalnośc mejsca na kulturalnej mape kraju masta "średnej ęlkośc" takego jak Pla. Stała spółpraca Klubu z ośrod kam naukoym 1 kulturalnym oocuje cyklcznym, popularnym mprezam ośatoo kulturalnym, których uczestnczą na.jybtnejs tórcy, eksperc. naukocy 1 dzennkarze. Z długej lsty znamentych gośc Klubu ymeńmy przynajmnej nektórych: Zygmunt Bronar.ek, Zofa Chądzyńska, Elżbeta Dzkoska, Władysła Hasor. Lda Zamko, Wojcech Zukrosk, Bernard 1:,~ dysz, Wacła Sadkosk, Bogna Sokorska. Wdoczna meśce aktyność autentyczny udzał życu społecznokulturaln y m zapenły plskemu Klubo MPK stała popularność. Przyczyna tego nezmennego statusu Klubu tk z penoścą zaróno specyfce jego funkcj, jak róneż umejętnośc dostosoanfa form pracy treśc programoych do ryt.mu potrzeb rzeczystośc toarzyszącej ydarzenom problemom poltycznym, społecznogospodar czym kulturalnym masta, regonu, kraju śata. Czytelna KMPKu tradycyjne posada duży ybór prasy krajoej zagrancznej Aktualne proponuje czytelnkom 140 tytułó prasy polskej, 47 tytułó prasy ZSRR, 42 tytuły prasy krajó socjalstycznych 22 tytuły krajó kaptalstycznych. Ponadto czytelncy mają możlość korzystana z bbloteczk podręcz nej prasy archoanej. Jedną ze stałych form uposzechnana czytelncta są kontakty z redakcjam psm regonalnych, jak ró).vneż dzennkó psm o za gu ogólnokrajoym. W ostatnm okrese gośćm plskego,.empku" byl m. n. Zygmunt szellga, stolcą tym podróże szerz globu oraz dyo nemnej ażnych spraach plskego poaórka. zdłuż skutoać 1975 roku Pla stala noo utorzonego ojeództa. Fakt ten stotny sposób płynął na rozój aspracj potrzeb kulturalnych meszkańcó. Postały zupełne noe możlośc materalne organzacyjne, sprzyjające bardzej ofensynej dzałal nośc ramach uposzechnana kultury sztuk. Odżyały noym kształce tradycje hstoryczne społeczne masta, których poczesne mejsce zajmuje elk syn Pay Stansła Staszc. To łaśne staszcoska tradycja, bodaj najększym stopnu, przyczynała do szybko postępującej ntegracj społecznej starych noych meszkańcó masta. Tym samym storzone zostały pozytyne przesłank do spólnego budoana życa kulturalnego u: zmenonych realach społecznych. W Wyrzyskem jest mejsce na dumę z osągnęć, są także do dzsaj czule punkty, których olmy ne dotykać. Jeden z tych czutych punktó przestal po elkch mozolach stneć na mę mu: kno "Iskra". Są nne, że spomnę tylko o braku amfteatru, muzeum okręgoego bblotek ojeódzkej z pradzego zdarzena. Ne brak, rzecz jasna, poodó do zadoolena na nnych odcnkach uposzechnana kultury. W każdym raze blans osągnęć nedostatkó zupelne naczej ygląda z pozycj Ply jako masta żyjącego yłączne dla sebe z pozycj Ply 'jako ojeódzkego centrum. Tylko te de perspektyy lączne dają aktualnej rżeczystośc obraz pr.a dzy. c6 kształtujących ch smak estetyczny. Wdocznym przejaem efektó tej edukacj jest zmenający stosunek społeczeństa do określonych treśc kulturalnych. Torzy Ple pra dze teatralna dona, dla której coraz częścej chcą grać możn polskej sceny. Z drugej strony zaznacza tendencja zmnejszana zanteresoana plskej publcznośc pretensjonalnym, ma!o ambtnym programam estradoym, co zaczyna tak yraźne yróżnać odborcó kultury Ple od publcznośc mnejszych środoskach co jest chyba najlepszym przykladem zryana Ple z proncjonalnoścą. I jeśl naet próboano prase centralnej elokrotne sugeroać jej czytelnkom, że nby Pla jest synonmem proncj kulturalnej, to efekt tych arszaskch sugest przecstaa zalożenom reporteró. Faktem jest boem, że psal o Ple lczn dzennkarze z Warszay, edzen przeceż cekaoścą. A cekaość zasze proadz ludz tam, gdze coś dzeje. KRZYSZTOF TADYCH PIŁA MÓWI 3
(dokończene Flozof BARBARA SZACKA W stycznu beżącego roku mnęło sto sześćdzesąt!at od śmerc Stansłaa Staszca. Staszc urodzł P!e lstopadze 1755 roku. W poloe XVIII eku Pla była nedużym masteczk em. Domó!czyla nespełna trzysta, a Ludnośc około póltara tysąca. Była mastem króleskm, mała mejske praa, a!e meszkańcy już od!at trudnl znaczne częścej upraą ro! nż kupectem czy rzemosłem. Byl ubodzy. Kedy meśce spa!l drenany koścół, budoa noego, muroanego trala ponad sto!at. Brakoalo penędzy. Ród Staszca od dana osadł Ple podobno jeszcze za czasó Władysła a IV. Dzad Stanstaa Staszca, a także ojcec pastoal godność burmstrza. Matka, Katarzyna Mędl cka, byla córką róne znanego Pl e obyatela, który pastoal kolejno urzę dy psarza mejskego burmstrza. Rodzna Staszca byla ęc rodzną szaconą, jedną z perszych Ple. Ale byla to tylko rodzna meszczańska z ubogego, neelkego masteczka na peryferach Rzeczpospoltej, które już po perszym rozborze dostalo pod panoane prusk e. na, ne docenonego tak ze zględu na nefortunną formę erszoaną, jak to, że dotarl do publcznośc tedy, gdy zaarta nm flozofa byla już przestarzała. Jest Autor Staszcgeolog., fundamentalnego dzeła "0 zemorództe Karpató nnych gór rónn Polsk", które zapenło mu mano "ojca geolog polskej". Staszc, który zberając materały do tej pracy ne ahał eku pęćdzecu lat ruszyć Tatry ne zażając na nebezpeczeństa, pogodę chorobę górską, najbardzej naet nesprzyjających arunkach czynć pomary obseracje. Ne można też zapomneć o Staszcu organzatorze nauk ośaty. Weloletnm prezese Toarzysta Przyjacół Nauk, dążącym do realzacj pracach Toarzysta hasła nauk uży tecznej. O członku Izby Edukacyjnej zajmującej szkolnctem Kste Warszaskm Komsj Rządoej Wyznań Rel(Jjnych Ośecena Pub!cznego Króleste Polsk. Na tych stanoskach patronoał zakładanu. szkółek ejskch ujednolcenu szkolnego systemu nauczana. Dbal także o rozjane ośaty śród rzeteż meślnkó. Zajmoał ą. Mmo tych ogromnych trudynkających z braku odpoednch pomeszczeń Muzeum Okręgoe proadz szeroką dzałalność zakrese gromadzena zabytkó, dzałalnośc naukoobadaczej, ydanczej uposzechnenoej. Zebrano około 8000 eksponató. Są to eksponaty archeologczne, które zdobyto ynku proadzonych badań z zakresu pradzejó Zem Plskej np. popelnce kultury schodnopomorskej oraz narzędza neoltyczne. Dzał hstoryczny zgromadzł dokumenty przedmoty oraz dokumentację fotografczną dotyczącą hstor masta regonu, od czasó najdanejszych do dna dzsejszego. W tym ogromne ażne są eksponaty ukazujące alkę z germanzacją o utrzymane polskośc, dzałalność b. Zązku Polakó Nemczech na polu gospodarczym kulturalnonośc ośatoym, materały zą zane z dzałalnoścą Konsulatu Folskego okrese mędzy ojennym, dokumenty opracoana bografczne ybtnych synó Zem Plskej, traged Polakó obozach, materały z alk yzoleń. czych, kształtoana ła dzy ludoej, organzacj poltycznych młodzeżoych przedmoty kultury materalnej charakterystyczne dla szelkch przeman zachodzą cych spółcześne Fle regone oraz dokumentację fotografczną. Dzał sztuk posada znaczny zbór malarsta artystó zązanych z naszym mastem regonem oraz przedmoty przemysłu artystycznego, jak porcelanę szkła, naczyna cynoe, zegary oraz meble. W dzale etnografcznym zgromadzono bogate zbory kultury materalnej sztuk ludoej (dokończene Skromn e zaczynała droga życoa Stansłaa Staszca trudno bylo przypuścć, że u jej kresu że gnać g.o będą tłumy zgromadzone na ulcach Warszay, zdłuż trasy pogrzebu od gmachu Toarzysta Przyjacół Nauk na Krakoskm Przedmeścu aż do Belan. Calą tę paroklometroą trasę trumna Staszca przebyta na ramonach akademkó, którzy ne pozoll yręczyć rzemeślnkom kupcom ubegającym także o ten zaszczyt. A po uroczystoś cach moach pogrzeboych młodzeż rzucła na trumnę, rozryając całun, antaby blachy unosząc je jako najcennejsze relke. Kaalek kru zachoał Fryderyk Szopen, który bral udzał żałob nych uroczystoścach. Męd zy Plą a Belanam sedemdzesąt jeden lat pracotego żyota, którym Stansła Staszc zasłużył sobe ne tylko na szacunek spółczesnych, ale na trałą pamęć potomnych. I to z e!u poodó. Zdumea jego ży cu ne tylko pracotość a!e szechstronność, ne tytko zakres jego dokonań ale ch elkość. Aż trudno uerzyć, że szystke te dokonana byly dzełem jednego tego samego 6zloeka. Znamy boem Stansła a Staszca psarza poltycznego epok Ośecena, autora uag nad życem Jana Zamoyskego Przestróg dla Polsk, alczącego o reformy Polsce, o rónoupran ene meszczan, ulżene dol chłopskej ukrócene samool magnackej. Ale jest róneż Staszcflozof sp@leczny, tórca poematu Ród ludzk, najcekaszego hstorozofcznego dzeła epok Ośece założenem Szkoły Ke!cach AkademcznoGórn czej, spółorganzoał Szkolę Głóną Warszaską, nazaną późnej Unersytetem. Innym polem dzałana Staszca byla organzacja przemysłu, przede szystkm górncta hutncta. Zajmoał tym, jako referendarz Radze Stanu Ksta Warszaskego, a złaszcza jako dyrektor ydzału Komsj Rządoej Spra Wenętrznych Polcj, nazanego Dyrekcją Przemysłu Kunsztó. Starał tu realzoać poltykę zgodną z jego antyfeudalnym hasłem użytecznoś c. Sprzecał ratoanu za szelką cenę zadłu żonej łasnośc szlache ckej, staał po strone ludz zązanych z dzałal noścą przemysłoą, cenąc ch jako obyatel użytecz nych krajo, których penądze przyczynają rozbudoy przemysłu rozbudoy mast. Jest także Staszcflantrop. "Dobroczyńca ludzkośc", jak o nm móono. Ten, który soch dobrach zalożyl Toarzysto Rolncze Hrubeszoske, czynąc chłopó jego człon kam a Toarzysto laś ccelem zem. Ten, który fnansoal sedzbę Toarzysta Przyjacół Nauk znesene pomnka Kopernka, a testamence przekazał cały majątek na cele dobroczynne. I jest reszce Staszcczłoek. Oschły, kostyczny, uparce bronący sojego zdana. Skąpy, doktrynersk. Zatopony pracy, dzak ne pozbaony śmesznostek. Ale mmo szystko ten, o którym ne bez racj pośmertnej eleg napsano: Wszystkm dla szczęśca Polsk dla sebe byt nczym! flantrop 4 PIŁA MÓWI do ze str. 3) tracj. Nestety ne ma tu mejsca dla najażnejszego pomeszczena sal ystaoej, której można by reszce yeksponoać z tak elkm trudem zebrane zbory. Ne ma także pomeszczeń na ystay_ czasoe, bblotekę, praco~ue konseratorske magazyny oraz salę ykłada~ ze str. l) k. Perszy prezentuje syletkę Stansłoo Staszca poprzez nelczne pamątk z nm zązane, publkacje, dokumenty, zerunk. To część ekspozycj uzupeł nono jest o zesta dapozytyó ukazujących mejscoośc zązane z dzałalnoścą Staszca. Z uag no neelką lczbę pamątek osobstych najcekasze są dzeło persze ydana od najpopularnejszych jak: "Przestrog dla Polsk", "Uag nad życem Jana Zamoyskego", do neco mnej znanych przekładó dzel autoró starożytnych francuskch. W grupe archaló przykłody z ogromnej lośc dokumentó sygnoanych przez Staszca trakce jego bogatej dzałalnośc publcznej. Tę część ekspozycj zamkną eksponaty śadczące o ży ej nadal tradycj stoszcosfqej vj Polsce, a złaszcza medale roczncoe Instytucj, które sój rodoód borą z okresu dzałalnośc Staszca. Drug ątek ekspozycj ukazu je zerunk portrety ludz, żyjących dżolojących rónocześne ze Staszcem zaróno kroju jak nektórych z tych, z którym zetknął trakce zagrancznych podróży. Da persze ątk ystay stolej przeplatane są neelkm fragmentam (z uag no Krajny, Pałuk oraz nnych grup etncznych, które osedlły ojeództe plskm. Gabnet falerystyczny posada znaczne zbory medal, orderó, odznak, Qdznaczeń honoroych oraz odznak organzacyjne. Skarb znalezony Fle, na który składają srebrne talary austracke, hszpańske, pruske saske. Bbloteka z zakresu dzedzn reprezentoanych Muzeum udostęp nana jest szystkm, którzy tego potrzebują. Dzałalność naukoobadacza znalazła se odzercedlene ydanctach muzealnych. Wydano około 50 ydanct łasnych 5 opracoań naszych praconkó ukazało nnych ydanctach ("St. Staszc jego dzeło" 1976 r., "Przeodnk po Muzeach Izbach Pamęc Narodoej ojeództa plskego" 1979 r., "Sztuka ludoa Krajny Pałuk" 1981 r., "IzbY. Pamęc na Wale 1 Pomorskm" 1981 r., "Zdobycom Wału Pomorskego"1985 r. Do cekaszych publkacj muzealnych należą : "Bracta Strzelecke na Zem Nadnoteckej" 1980 r., "Z dzejó Pły" 1983 r., zealnych. Przecętne organzoano 5 ysta czasoych około 20 ośatoych roczne muzeach, szkołach zakła dach pracy. Do ceka,szych, z setek zorganzoanych ysta należały: "Postane Welkopolske na Zem Nadnoteckej", "Plane na frontach II ojny śatoej", "Z dzejó ruchu robotnczego na Zem Nadnoteckej", "Ludze spod znaku Rodła", "Sztuka ludoa ojeództe plskm", "Malarsto polske XIX eku", "Drzeoryty japońske", "Ocalć od zapomnena" "Z dzejó Pły", "Pła Polsce Ludoej" oraz "0 żyą pamęć pokoleń". Do tradycj należą organzoane od 25 lat, początkoo przez Muzeum St. Staszca, a przez Muzeum Okrę goe konkursy plastyczne dla dzec plenerze pt. "Moje masto", a także coroczne konkursy nt. "Zyce dzałalność St. Staszca", "Z dzejó Pły" oraz od 9 lat organzoany konkurs "Tórczośc ludoej amatorskej", z którego najlepsze prace nabyane są do zboró muzealnych. Coroczne organzujemy tak następne "Pła na starej fotograf" 1983 r., "Ludze spod znaku Rodła" 1983 r., "Z dzejó Konsulatu Rzeczypospoltej Fle" 1984 r.). Od 1984 roku Muzeum Okręgoe ydaje Rocznk Nadnoteck pośęcony tematyce regonalnej. Muzeum proadz szeroko zakrojoną dzałalność oslatoą. Uposzechna edzę o regone, kształtuje smak estetyczny za pornocą organzoanych ysta, konkursó, sesj popularnoośatoych, prelekcj, flmó lekcj mu że szereg mprez zązanych z "Dnam opek nad zabytkam" oraz "Dnam Archeolog". Bardzo ażne mejsce pracy muzealnej zajmują sesje naukoe, które organzujemy spólne z nstytucjam naukoym kulturalnym oraz organzacjam społecznym celu pełnejszego opracoana penych naukoych zagadneń regonalnych oraz celu ch ększego uposzechnena. Do bardzej udanych sesj, które przynosły spodzeane efekty, szczególne zakrese ydanych materałó należą: możlośc roz1n1ęco funkcj zone letnm lcznym turystom odedzającym ojeództo pldydaktycznych są szczególne. Jest ske. Wreszce ramach tej boem to muzeum jednym z dzałalnośc przeduje cykle perszych kroju dysponują cych najnoocześnejszą technyklodó spotkań o tematyce ką. Zanstaloane urządzeń typu naązującej do dzeła Staszca. vdeo oraz zestau outomatycznych rzutnkó pozala już Dzałalnośc uposzechnenopoczątkach realzacj budoy ej służą róneż publkacje ośatoe, z których persze "centrum stoszcoskego" no już osągalne, dotyczą bezporealzację "modnej" technce klku różnych temató nakreślo średno Stan slaa Staszca, jego życa l prac. (W perszej nych proflem dzałalnośc. W kolejnośc ukażą : Rys życa, cągu dóchtrzech lot możlo Kalendarum podróży, Informator śc te zrosną do około 30 temotó. Muzeum dysponuje prao muzeum.). W dalszej koleconą naukoą, której gronośc ukażą przeduje madzone są szelke materały publkacje tematyczne oraz zązane z życem dzełem Staydaane fragmentó dzel. szca oraz epoką jego życa, a ęc: archala, mkroflmy,. Mmo upłyu elu dzeco przeźrocza, bblografa, ycnk leo, nektóre ze sterdzeń Staprasoe, l teratura naukoa szca zachoały pełną aktual popularnonaukoa. Pracona ność, z uag zaś na całokształt nedługej przyszłośc nna dysjego zasług dla Ojczyzny, jego ponoać zestaam fotogramó spuśczna arta jest szerokego plansz służących do aranżacj uposzechnena. Należy prezenysta poza sedzbą muzeum. toać muzeu"l syletk osób, Tok pomyślana dzałalność podla których Staszc był zorcem nna służyć zaróno profesjodzałalnośc naukoej, publcznalstom, jak róneż szerokm nej, należy prezentoać osąg rzeszom zedzojqcych, o se nęca dyscypln, dla rozoju Staszc a spółczesne geolog polskej"1976 r., "35 rocznca przełama na Wału Pomorskego" 1980 r., "550 rocznca bty pod Dąbkam" 1981 r., "470 rocznca nadana pra mejskch Fle" 1983 r., "Pła Polsce Ludoej" 1983 r., "Zbrodne htleroske na Zem Plskej latach 193945" 1985 r. Od 1979 r. oddzałem Muzeum Okręgoego jest Skansen ArcheologcznoEtnografczny Oseku budoe. Zorganzoano tutaj ekspozycję cmentarzyska kultury schodnopomorskej oraz gromadz obekty budoncta ludoego Północnej Welkopolsk. W przenesonych chatach torzy ekspozycję obrazującą ystrój nętrza meszkalnego oraz technkę pracy codzenne zajęca rolnkó z naszego regonu. Muzeum Okręgoe zorga"st. osągnęca nzoało także najmłodsze muzeum Fle 1978 rokumuzeum Wyzolena Masta Pły zaadaptoanym na ten cel budynku przy ulcy Młej. Jest to Muzeum monografcz ne lustrujące alk o yzo lene Pły 1945 roku oraz polskoradzecke bratersto bron. Ekspozycja składa z fotogramó, dokumentó, prasy frontoej, map lustrujących dzałana bojoe, a także bron, elementó umunduroana ekpunku żołner skego. Ekspozycja pleneroa składa z cężkego sprzętu ojskoego jak: różne typy dzał, czołg samolot. Muzeum ne organzuje ysta, proadz dzałalność odczytoą ydanczą. STEFANIA PORBADNIK których proce Staszca odegrały stotną rolę. Tak nakreślony program starza przed zespołem praconkó Muzeum poażne zadana, których realzacja zapene ne będze łata, z drugej strony jest to program konkretny realny, dający możlośc szechstronnego zbogacena dorobku oraz satysfakcj, tak nezbędnej dzałalnośc kultur.alnej. Program ten jest tym realnejszy, że rozjany będze nezykle korzystnej atmosferze: przy życzl...>ym zanteresoanu społe czeństa oraz znacznym zaangażoanu ładz mejsfqch, czego doody uzenętrznły zaróno poprzednch latach dzałalnośc muzeum, jak okrese przeproadzonych sprane, co ażne soldne prac remontoych oraz organzoana noej ekspozycj. Ponnoścą muzeum jest ten społeczny dług spłacć jak najlepszą dzalalnoścą. TADEUSZ A. JAKUBIAK elkość pomeszczeń) aranżacj nętrz, dojącym skromne przy najmnej yobrażene o ch h potetycznym yglądze do nych ekach. Trzec ątek ekspozycj naą zuje do geografcznogeologcznych zanteresoań Stansłoa Staszca ukazując jego dzeło tym okrese mędzy nnym procę "0 zemorództe Korpotó... " oraz ykononą przez nego mapę geologczną prezentuje przykłody obektó geologcz nych pozyskanych różnych lotach, tym róneż ostatnm okrese no terene ojeództa plskego. DYDAKTYCZNA FUNKCJA MUZEUM Obok gromadzena opracoana zboró trzecą rónorzędną funkcją muzeum jest uposzechnane. Nejednokrotne rola muzeum zakrese edu kacj hstorycznej jest ne dostrzegano, często ne pełn ykorzystuje możlośc Istneją ce tym zakrese. W przypod ku muzeum Stansłaa Staszca W Muzeu~ Stansłaa Staszca. Fot. Eugenusz Mkuszesk
WK SD Ple będze organzatorem sesj popularnonaukoej,.st. Staszc człoek czynu". Muzeum Okręgoe Muzeum St. Staszca proadzć będą staszcoske spotkana muzealne dla młodzeży szkolnej, przygotoano cykl ykładó pośęco nych St. Staszco. W klkunastu mejscooścach prezentoane będą ystay staszcoske ykonane przez Muzeum Okrę goe Plle. Kedy po Dnach Kultury Polskej NRD rócła perszych dnach czerca z zaprzyjaźnonego Scherna plska ekpa artystó, tórcó menadżeró kultury już perszych rozmoach daała o ' sobe znać śadomość sukcesu. Poterdzła ten fakt zresztą przyezona tamtejsza prasa, która na ogół dość poścągla, tym razem słoach daleko ykraczających poza kurtuazję uprzejmość ne szczędzła słó uznana dla plskch prezentacj..l. Co by ne poedzeć, bez popadana oczyśce euforę okazało po raz kolejny, Rok 1986 ogłoszony został Rokem Staszcoskm naszym oszystkch szkól plskch. Podobjeództe. Obchody upamętnające roczncę śmerc St. Staszca ną mprezę o charakterze ozanauguroano 20 styczna tego roku. W.tym dnu delegacja pljeódzkm przygotouje lstoska, skład której chodzl przedstacele Urzędu Masta, mupadze Wojeódzka Bbloteka zeó Toarzysta Mlośnkó Masta Ply złożyła katy na gropublczna, organzując fnał turobchody Roku Stasz.coskebe Staszca Warszae na Belanach. Odbyła róneż spotkane neju o regone pn.,.stansła go zakończy uroczystość nada Pałacu Staszca z uczonym zajmującym problematyką sta, Warzynec Staszc 17551826" na Szkole Podstaoej Moszcoską. W Ple złożono eńce pod pomnkem popersem pokaz flatelstyczny.,st. Starakoe mena St. Staszca. St. Staszca. szc na alorach flatelstycznych". MARIA LECJEJ W 160 roczncę śmerc St. Staszca, którego dokonał cestaszca ybty został medal pamnster Kultury Sztuk. Rómątkoy. Muzeum Okręgoe neż 12 moja zaprezentoano przygotoało ydancto okozostało ystao okolcznoścoa lcznoścoe,.st. Staszc elk KMPK pt.,.nojcekosze nasyn Zem Plskej",.,Pomnk bytk Muzeum Okręgoego tablce pamątkoe Ple", Ple". Imprezą kończącą uroczy.. ~5 lot muzealncto ojestośc.był koncert Chóru Chło ództe plskm" oraz plakat, pęcego.,szpak" Zespole jak ażny pły na artystyczkorty pocztoe plaketk. Z Szkół Muzycznych Ple. ną moblzację ludz ~ zesponcjatyy Muzeum St. Staszca łó mają kontakty mędzynaro ydono.. Podróże St. Staszca" W obchody Roku Staszcadoe. A najcekasze to chyba,.informator Muzeum". skego łączyły róneż zato, że dzęk tej moblzacj dokłody procy szkoły noszące strzegamy jakoś tak lepej zaperszoplonoym ydorzenem mę St. Staszca z colego kroróno nedocągnęca jak ar progrome obchodó Roku ju plske placók kultury. W tośc, czasem słabo doczne na Stoszcoskego było sesjo naustycznu lutym Wojeódzka Błasnym podórku. Myślę zatem, koo nt..,st. Staszc psarz bloteko Publczno eksponoolo że zapoczątkoanej końcu lat dzałacz poltyczny". Jej głóną ystaę pt.:,.st. Staszc pś 70tych Ple konsekentne deą było zaprezentoane St. menncte". Muzeum Okręgoe realzoanej poltyce, zmerzają Staszca jako psarza poltyczne Muzeum St. Staszca naą cej do stałego zaceśnana go dzałacza alczącego o zały kontakty ze szkołam stoszrozszerzana plskch kulturalnych społecznoekonomczny rozój coskm, ch efektem jest cekontaktó mędzynarodoych ojczyzny. Referaty naukoe ykoo dokumentacjo. Muzeum Omożna jedyne przyk,asnąć, jak głosl: doc. dr hab. Borboro kręgoe zorganzoało styczzresztą szystkemu co proadz, Szacka, z PAN.,St. Staszc ponu szkoloch mena St. Stamóąc językem teatralnoflmoltyk mąż stanu", doc. dr hab. szca okolcznoścoe spotkana ym, do,.ychodzena z tła;'. Zbgne Wójck z Muzeum Ze prelekcje, odbyły uroczym Warszae.. Nauko jako ste apele konkursy. Z ncjaczynnk naproy rozoju PolDzś możemy już obseroać tyy Muzeum Okręgoego mask teor praktyce St. Stapersze re:~;ultoty tych poczyło mejsce 6 marca KMPK szca" dr Moron Drozdosk nań. Pła stole s'półprocuje, Ple uroczyste spotkane przeduam Poznonu.,Stoszcosko proodząc ymanę kulturalną, stacel obchodó Roku Stakoncepcjo narodu, społeczeństo oparcu o długotrałe poroszcoskego z młodzeżą nau państo". zumene z okręgem' Schern czycelam ze szkół noszących NRD bratnm Cz.erkasam mę St. Staszca naszym o ZSRR. Ostatno naązano jeództe. Nastąpło róneż No sesję przybyl: cemlnltakże stępne kontakty z St. Erozstrzygnęce konkursu pt.,.st. ster Kultury Sztuk Edórd Gotenne e Francj, o także z... łębosk, przedstacele ojestaszc tórczośc plostycznej Ułan Botor egzotycznej dla dzec młodzeży" otarce ódzkch mejskch ładz parnos Mongol jako, że część.mystay pokonkursoej. 2 3 tyjnych admnstracyjnych, deprez z okazj organzoanych moja odbył półfnał fnał legacje zakładó procy nstytym.roku Polsce Dn Kultury mędzyojeódzkego konkursu tucj noszących mę St. StaszMongolskej, odbyać będze pt.,.st. Staszc życe dzałal ca z colego kroju, muzeolncy no terene oj. plskego. Dobność". Jego organzatoram byl: przedstacele nnych placórze układa ponadto stolo Muzeum Okręgoe Ple Zes ' ek z różnych ojeództ. Sespółpraca z Ośrodkam Kultury pół Szkół Zaodoych Mnstersj toarzyszyły 2 ystay okoczechosłoacj Bułgar Warsto Górncto Energetyk, lcznoścoe ykonone przez Muszae. Szerokm achlarzem spółorganzatoram: Kuratorum zeum Okręgoe.,St. Stosz'c ży kontaktó może poszczycć Ośaty Wychoana, Muzeum ce dzałalność",.obekty także TPPR. Do dzś plone m St. Staszca Wydzał Kultury mena St. Staszca Polsce". mo upłyu czasu spomnają Sztuk Urzędu Masto. W konno sesj grono osób uhonoroystępy radzeckch zespołó kurse zęło udzał 61 ucznó ane zostało okolcznoścoym Wystaa pokonkursoa,.stansła Staszc tórczośc plapeśn tańca, chocażby tokch ze szkół staszcaskch z ojemedalam stoszcoskm. Waż stycznej dzec młodzeży". jak:,.kabardlnka",.,abchazja", ództ: plskego, poznańskego, nym ydorzenem tym dnu,.mengo" z dalekej Kamczatk słupskego, koszalńskego, bydbyło otarce noej ekspozycj czy ostatno.,trmltas" z Wlno, Zdjęca: Arkadusz Brodzak goskego oraz ucznoe ze zrealoryzoanym Muzeum St. który y;tępoal Ple dra dze porotnej z tourn6e po krajach Europy zachodnej. Po krótkej przere ynkaz sytuacj naszym kraju daje zauażyć ostatno dal sze ożyene zajemnych kontaktó kulturalnych. W 1984 roku Scherne przebyała klkuosoboa delegacja naszych bblotekarzy, Czerkasach 35osoboa grupa artystyczna, Ple ojeództe ystępoa la orkestra dęta z Warn NRD, ymenal se dośadcze na muzealncy, artyśc plastycy ymenne bral udzał plejącej Plske zagranczne kontakty kulturalne. 1 IIJ (dokończen e ze str. l) spólnoty ludz dlatego był przecko zakusom admnstracj; bronł polskego górncta, które ulegało slnym jeszcze presjom arst pa.nujących. Starzał na łasną rękę, znou zupełne samotn :e, "Rzeczypo.spoltą Hrube_ szoską": elką próbę "ratoana ludz neszczęś cach" jak to odnos ł przez spólnotę dzałań zajemną ofa rność tym śe ce, który był c ąż jeszcze rog ludzom ch nesz.. częśc u. Ta odaga dzałana, którą bardzo krótko tu charaktery. zuję, była jak myślę jedną z przyczyn, dla których osoba Staszca jest cąż tak żya śród nas. Pragnąc z kole poedzeć coś o jego poglądach ząza nych z tamtym czasam, a jednak mających jakeś elementy trałośc ponadreformacyjnej, chc ałbym skazać na de jego zje przyszłośc. Przede szystkm chodz o zję dotyczącą przyszłego człoeka. Staszc mał szczególne upodo.ban:e szczególną zdolność dzena całej rzeczystośc przyrodnczej społecznej elkch ymarach czasu elkm rytme eolucj hstorycznej. Można by naet zaryzykoa~ sterdzene, że był on ne tylko geologemprzyrodnkem, ale że torzył też jakąś p1!ledzmy cudzysłoe,,geologę społeczną", która mała pokazać arsty hstorycznego rozoju mała dotrzeć do skarbó społecznych, do skarbó pradzego społeczeń sta pradzego człoeka. kreślł k ed yś Marks aby do odkryca pradz. ych lud~ pradzego spodotrze ć łeczeństa. Tę zję przy szłe go społe:zeństa. ydobytą z chaosu aktualnej rzeczystoś c dzał przede szystkm edług dośadczeń polskch, zapoadających ż mus nastą pć kres Rzeczypospoltej szlachty polskej, aby postała y nkem rozoju nauk oś aty, Staszc raczej myślał, że rozój nauk ośaty bę dze skutkem tego, co nazyał.,rokoszenem ludó", a ęc skutkem alk społe cznej o olność spraedlość. Rozumał, że dopero tych noych arunkach po_ stane nauka rzeczyśce słu z feudalnych arunkó spotoej, którą rozjał Króleste Kongresoym, mał łecznych. Mał za złe programo Komsj Eduka>ej.Naro_ Staszc ten łaśne cel przed doej, że był tak sko.1 Struo sobą ychoane ludz myany, ż ne przyczynał ślących. Chocaż elokrotne do ychoana jak mół akcentoał praktyczną użyte.,ludz pracotych btcz.ność nauk. akcentoał rónych". A ludz takch można ne czesto role kształtoana było ychoać jego z<a naukoego rozoju człoeka. nem przede szystkm Umejętnośp psał naprzez ychoane ludz mydają peną dokładność pra uroczystym koncerce z okazj 825leca masta Scherna, natomast dnach od 10 do 16 marca przebyał Czerkasach Plsk Zespół Peśn Tańca, podejmując Ple już ketnu, podczas rezyty soch przyjacół z zespołu czerkaskego. W tym roku dnach od 17 da 24 padzernka br. Plła przyjmoać b dzle delegacje zespoły ze Scherlna z okazj przygotoyanych u nas,.dn Kultury NRD". Natomast do C.:erkas e rześnu yjedze jeden z zes połó artystycznych, klku plastykó efme ymenne udzał plene rach, a BWA zaprezentuje czerkaskej publj:znoścl przygotoanq ze sych zboró ysta grafk l malarsta. Bet qtplenla ażnq płaszczyznq kontaktó pozostane nadal naj'lksza plska Impreza kulturalna pn. M'l dzynarodoe Bennale Fotografl Artystycznej,.Dzecko", na którq prace nadesłal fotografcy z ększośc kra jó europejskch, a naet z Japon, Wetnamu l Noej Gne. Myślę, że te fakty ne tylko poterdzają znaną pradę, że najprostsza drogo do umacnana ęz przyjaźn mędzy norodam proodz przez kontakty kulturalne, ole uzmysłaają jednocześne potrzebę docenana stałego nadaano ysokej rang szystkm poczynanom słu żącym tej de. Złaszcza, że jest to jednocześne jeden z nezłych sposobó Wychodzena pozo zaklęte tło przecętnośc. JAN J. SZUMAŃSKI sposób trudno ne użyć tego słoa nezykle pro_ roczy, chocaż proroctam ngdy ne zajmoał. To, co my dzś czynmy Polsce Ludoej co zamerzamy naszej ojczyźne czynć, znajduje łaśne na szlaku Staszcoskego deału. Kedy przekonyał on, że trzeba służyć ludzom kochającym pradę, urnlejącym myśleć, dla których cekaość stała potrzebą to formoał przeceż dezę dla edukacj permamentnej, która dzś mo blzuje najlepsze sły osób pra.cujących ośace. Rzeczypospolta narodu Polakó, której człoek ne będze łasnoścą człoeka. Te dośadczena uogólnł Staszc,,Rodze ludzkm", ukazując proces załadnęca przez nelcznych ludz zemą, która mała być dobrem szystkch. Ukazał też różnorake, społeczne relgjne "yłącz nośc". Duch yłącznośc psał Staszc najszkodlszym stoarzyszenu ludz; gdze tylko,postaje yłącz.ność, tam g1me spr:a\j.redlość, gdze ne ma spraedlośc, tam ne może być moralnośc, bez moralnośc ne ma obyczaju. I przekonyał. że e szystkch społeczeństach feudalnych z feudalzmu yodzących postać ne mogą arunk dla moralzoana ludz. żąca ludzom. Ilekroć mół o nauce użytecznej mał na myśl ne tylko naukę słu żącą kulturze społecznej, tz.n. spraedlośc położenu kresu szelkm "yłąc:z.nc tom". Ta zja przyszłego społe czeństa zązana była z jego rozumenem człoeka. W tej dzedzne próboał on za po. mocą,.geologcznej metody" gać głąb ludzkej psychk, chcał pokazać, jake są jej arsty zenętrzne, poerzchone. ale fałszye, ' jak poprzez ne można docerać głą'b człoeka pradzego. Ne ma rzeczy psał Staszc o której.byśmy ęcej mel adomośc jak o czło. eku, ale też ne ma rzeczy, którą byśmy mnej znal jak ęc łaśne człoeka. I szukał uparce cerple " Werzył, ż e Mał on szczególną ostro ś ć dzena przenkanu rzeczystego społeczeństa rzeczystych ludz jak to o ż postęp społeczny będze nerach. W roku ubegłym plske zespoły uczestnczyły festalu zespołó folklorystycznych okrę gu meklemburskego ystąpły dokona elk e yzolene ludó przez alkę społeczną. W przeceńste do elu flozofó Ośecen a, erzących to, lcznych studach, bardzo bardzo różnorod nych. rozszyfroana tajemn CY człoeka; erzył możl ość starzana noych ludz, nnych nż c, którzy yrośl rozległych Artykuł ten pad orygnalne brzmącym tytułem.,stansła Staszle...Jego :tyce l dee" prof. Bogdan suchodolsk przedstał podczas sesj naukoej,.stansła Staszc, a spółczesne oalągnlęcla geolog. polskej", zorganzoanej dzle&lę6 lat temu Plle. Refleksje prof. suchodol$klego pośęcone elkemu planno ukazały następne kslątce pt.,.stansła Staszc l jego dzeło", która pod redakcją.jerzego Topolskego jest zborem jeszcze elu Innych cekaych prac publcystó t naukocó, zaerających to szystko co było jest zązane ze Staszcem. Ośata permamentna jest ludzom dzsaj potrzebna ne tylko dlatego, żeby pracoal coraz lepej, dorónując kroku postępom nauk technk, ale także dlatego, aby stal bardzej pełn bardzej szczęśl, dzęk temu, że Ch cekaość będze śata bardzej staać żya ać będze treścą ślących. Nkt chyba z polskch psarzy tak yraźne z. tak elką nadzeją ne formoał programu ychoana myślą cego człoeka. przedmoe do przekładu,.epok natury", ydanego jesz.. cze okrese Folsk szlache<:kej, tłumaczył Staszc z poodó, które go skłonły do przełożena tej ksążk psał: "... ja ne tłumaczyłem dla tej najększej częśc, ludz, którzy jak bobry, śladem soch ojcó, zasze jedno budują zasze jedno myślą, an tych, którzy myśleć lękają s.ę, że drudzy myślą, an dla tych którzy myśleć boją." ' całej dzałalnośc ośa pść roz.umo, a ukształcony rozum strzeże keruje praserca, nadaje człoeka. łasny, enętrzny dla sebe szacunek, zastydza karc go za szelk czyn, który by ten szacunek sam sobe pokrzydzł. ość Jeśl te da elementy Staszcoskej WlZJl przyszłośc przyołamy tu,. na tę skalę zję społeczeństa pracy spólnoty, społeczeństa rónośc, spraedlośc zję człoeka jako stoty. która może być ychoana na stotę myślącą to ne trzeba już będze szerszego yodu, ab y dostrzec, że to łaśne o naszych czasach mół Staszc że sta ch ży. c a. Ta cekaość. o której móstaszc, staje dzś potrzebą szerokch mas pracują cych sytuacj rosnącego uarunkoana dzałalnośc za. odoej przez naukę. I to dlatego jest spraedle, że bre arunkom materalnym jego epok, które znknęły, bre arunkom społ~ cznym, które są dzś nne n:z óczas, elkość Sta szca j'est znou nam blska, że może po raz perszy ne jest on tak bardzo samotny społe czeńste, jakm był cągu ~ałego sego trudnego ofar_ nego życa. ł prof. BOGDAN SUCHODOLSKI Plł.A MÓWI 5
. ' Czy możno ne kochać masta, którym żyje leś tam lot? Którego dzeń szarej codzennośc, ' trosk, rodznnych rodośc smutkó, serdecznego zadumana, splata z drobnym sukcesam procy, okrucham ludzkej Wspomnena plske życzlośc yktłym gdześ tam głęb przyjaznego serca? Czy można ne kochać tego masta, gdy było śadkem jego upadku, a JERZYRUMAK spomneń do~oź Autor okrese od 5 moja 1945 r. dzernko 1946 r. był perszym proboszczem paraf p. ś. Antonego Płe. ' ne tułamy!". Perszy raz Pła! Masto staropolske, do chl rozboró przez długe peśń polska. Chocaż. może. ne. ek należące do ojeódz Jeśl Nemcy, admnstrator ta do archdecezj poznań apost. Ks. Kaller Ks. prałat skej. Nc jednak oprócz koś Hartz psal se lsty pasterske róneż po polsku, to coła ś. Jana (obecne spalochyba ne tylko dla Polakó nego) z jednej strony domu meszkających Złotoskem Staszca ( rune) z drugej strony Głdy ne pozostało co lecz także dla tych Ple, gdze był polsk koścół ś. by o tej polskośc śadczyć Jana pamętający jeszcze nachcało. Zresztą ne mało co szych króló. A ęc Polacy śadczyć. Pła ne była rpastem obronnym, ne posadała plscy do ostatka słuchal po terdzy an żadnego zamku. polsku słoa Bożego, modll Do chl okupacj pruskej po polsku śpeać też mubyła małą meścną, prae sel po polsku, może także "Serdeczna Matko". Ne zaosadą. Za czasó Rzeczypospoltej życe rozjało koncen pomnajmy, że Pła z yjąt kem ostatnch dudzestu lat troało nadgrancznych mastach Wałczu Chojn zasze należała do archdecach. Tam też były kolega je cezj poznańskej, a ęc polzucke. Pła óczas zostaje skość musała przynajmnej cenu rośne dopero od koścele być zachoana. Jeśl Fryderyka, ale już jako masto tej chl śpeamy po polpruske. Skoro zaś po per sku, to naązujemy tylko do szej ojne śatoej ne nedanej tradycj. Na spomnene kazanu mom Warrócła do Folsk stała GrenzmarkStadt, to bogacą ją szay ne było nkogo, kto by noe mponujące budole ne ne płakał. Czyż to masto mecke, teatr, szkoły, potężny runach ta śątyna plska na pół znszczona ne przyposzptal (aż 2000 łóżek), fabryk, mnała m Stolcy? () Fonebank, koścoły przeazme protestancke. Poza tym Pła dzałek 7 maja był dla mne jest ażnym ęzłem kolejo decydującym. Mogłem rozstać z Płą, którą co dopero poym. znałem, na zasze. Oterał Front drugej ojny to 70tyczne rozległe masto boem nespodzeane przede mną Szczecn. ( ) Kezamenł runę, mejsce dy ponedzałek rano znalazśmerc cszy groboej. W 80 procentach szystko legło łem przed tymczasoym gruzach. Prócz stacj kolejo gmachem ojeódzkm, paej (trzykrotne podpalanej), koano mne przemocą do osedla kolejoego odległej perszego auta razem z odzelncy Elzenau (Jadżyn jeodą jadę do Szczecna. przyp.) oraz jeszcze dalszego Wojeoda, lekarz ksądz są osedla pod lasem stronę tam najpotrzebnejs muszą danej grancy polskej nc być pers. Władze czuły ne pozostało. Mosty na Głdze, szczęśle, że akurat ostatpoza jednym dla pojazdó nm momence zjał ksądz, tak m potrzebny. Ale ja kolejoym, ysadzone. Dzeń dzeń pożary nszczą dal zrobłem m kaał spotkał chałem przy końcu maja z ojcam do Pły udałem do nego (ks. prałata Bleske przyp.) z O. Euzeb uszem po jurysdykcję dla nas po tytuł admnstratora paraf dla mne oraz nne facultates, to }uż ne chcał móć po polsku tylko kazał m móć po nemecku. Wtedy ja na to: mómy języ kem koścelnym! To jemu znó trudno było móć po łacne. Zgodzł pradze na szystko, lecz na pśme nczego ne dal. () A aby zabezpeczyć, udałem jeszcze tego samego popołudna 8 maja do magstratu plskego otrzymałem psmo: "Koścół ś. Antonego, dom ogród przyległy oddane są 00. Kapucynom z Krakoa." (). Pła dla tycy przybyszó repatrantó roku 1945 1946 była oknem na Pomorze. Tu na tej ęzłoej stacj zatrzymyały szystke transporty ze schodnch terenó Folsk te z Sybru. Z nch ysypyały masy bednych neśmałych ludz rozglądały po gruzach mejskch. Nejeden onemał z przerażena jak to szystko 'zobaczył pytał: "Po cośmy tu przyjechal?". () Trzeba było tu pozostać albo jechać dalej na zachód. Naet koścoły częsc1 ocalałe ne zachęcały, złaszcza nooczesny koścół ś. Antonego ze są drogą krzyżoą rzuconą na leej ścane pozbaonej oken ze sym ogromnym krzyżem z Chrystusem znoszącym ysoko ponad mensą głónego ołtarza. () W 1945 r. do stablzacj było jeszcze daleko. Na raze jest tu "dzk Zachód". Wele też plag przeróżnych spadło na perszych polskch meszkańcó Pły. Były ypadk tyfusu, dyfterytu, porażena prądem, ybuchy mn neypałó, ypadk drogoe, kłótne kraa Żemsta. ne potem stopnoego przyracana mu łaścego oblcza, kształtoanego sercem, myślą rękoma byłych obecnych meszkańcó Pły? Dzś tylko pamęć starszego pokolena przechouje obrazy tych perszych jakże trudnych nczym ne podobnych do dna dzsejsze. go lat pożółkłe zdjęca jubleuszoych ysta pokazują fragmenty run oprae poskręcanych szyn, z ypalonym dzurorn oken, z których zało pesymzmem. Dobrze, że są to już tylko spomnena, a nosze życe obraca już nnym krajobraze koloroych domó, przystrojonych boram ka tó soczystej zelen, serdecznego zatroskana o przyszłość masta jego meszkańcó. Tę serdeczną troskę o upamętnene polskej przeszłośc Pły, ożyene dna dz sejszego, zbogacene go o noe artośc kulturalne społeczne przejaa postałe z ncjatyy zapaleńcó dzałające od 1982 roku, a skupające dzałoczy społecz nych Toarzysto Młośnkó Pły. Ta lcząca zolede 136 członkó organzacjo udoodnła som dotychczaso ym nedługm dzałanem, że naet najtrudnejszym kryzysoym okrese społecznej aktynośc, można uzyskać 470 roczncy nadana pra mejskch Ple, zbrodnom htleroskm no zem plskej, 40dzś cągu resztę szym całych dobega końca pozostałych Jakaś ręka budynkó. zbrodncza stale je podpala. Stosy gruzó gają do perszych pęter ypalonych domó, tamują przejśca ' utrudnają orentację. Ileż to razy zabłądzło nną dzelncę lub lazło dzurę bez yjśca. z pnc zaalonych cuchne zgnlzną trupem. Chodz z chusteczką przy nose usta zatyka ręką. Pątego maja 1945 r. Jest sobota, persza sobota majoa (). W Ple; obecnym gmachu Szkoły Mlcyjnej yjątkoo ocalałym od pożaru meszczą przejścoo urzę dy oj. szczecńskego. Masa urzędnkó sekretarek, ludze starej daty, z centralnej Polsk, przeażne ze znszczonej Warszay. Zjaene perszego polskego k dza zrobło furorę, bo już drug mesąc tu ludze tką a żaden koścół neczynny. Z bur zaraz pozlatyały pane malują plakaty: jutro o godz. 10 persze nabożeń sto Ple. Rzeczyśce nedzelę 6 maja tebrało u ś. Rodzny pół koścoła narodu. Dz, że runach tyle żyych stot meszka. W czase mszy uderzyła pod sklepene śątyn peśń "Serdeczna Matko..., zltuj, zltuj, nch 6 budoa hotelu "Rod!o", jeszcze klkanaśce Jana... PIŁA MÓWI Lat temu stały brakoało róneż dzelncoej. plagą okazał ber () ryalzacj Ale najększą bmber. Bm stał monetą Mmo kontroersyjnych dyskusj śród fachocó no jego temat, dla przecętnego obyatela czy turysty odedzającego nasze masto stono młą pamątkę. W opracoanu jest róneż "Zarys dzejó masta Pły". Dla zberaczy medal ne loda atrakcję stanoł będze medal ydany z okazj 160 roczncy śmerc Stansłoa Staszca. Toarzysto podję ło zedencjonoana perszych osadnkó Ple, z którym z okazj 40leca PRL zorganzoano spotkane, a przy ulcoch Marano Buczka Stefana Okrze muroano tablce upamęt nające zaangażoane plskch kolejarzy najększej grupy perszych osadnkó odbudoę znszczonego masta. Dzęk aktynośc członkó Toarzysto, tablce pamątkoe umeszczono na budynku b. Konsulatu Polskego przy ul. Broarnej oraz na obelsku upamętna jącym martyrologę ęźnó.,albatrosa" przy Szkole Podstooej Nr 7 Ple (Al. Boh. Stalngradu). Akty Toarzysta Młośn kó Masta Pły jest bardzo zanteresoany spółpracą z postałym nedano stoarzyszenem "WsłaOdra", którego przedstacele zadeklaroal spółdzałane na elu płaszczyznach. W tym roku członkoe Toarzysta zaczęl szerzej popularyzoać hstorę masta jego tradycje alk o polskość tych zem poprzez noą formę zorganzoana "Spaceró po Ple". Do po puloryzocj tych treśc zamerza róneż ykorzystać budujący hotel "Rodło", którego pękna syletko czych kulturolnych osągnęć masto, produkcjo pornątek z Pły, spółdzałane z komtetam osedloym, organzoane konkursó no najpęknejszy balkon oraz spół dzałane z szystkm, którzy pragną społeczne sperać dzałać dla dobro społecz nośc masta. Dzałalność Toarzysto aktyne sperają Zakłady Napracze Taboru Kolejoego Ple, Spółdzelno Meszkanoa "Jadżyn", Plsko Spółdzelno Meszkanoo, Nadnotecke Toarzysto SpołecznoKulturalne, Zarząd Wojeódzk Lg Ochrony Przyrody. Jego ncjatyy z sercem popularyzują "Tygodnk Plsk" oraz "Ilustroany Kurer Polsk". 21osoboy Za rząd, któremu przeodnczy już trzec z kole przeodnczący po p.p. Terese Mendat Stonsłoe Macejskm Henryk Ponkou jest pełen zapolu ncjatyy, posada bogaty program dzałana, erzy, że do Toarzysto nopłyną róneż młodz obyatele Staszcoego Grodu, którzy nosą ele noych ncjaty torząc odpoedne agendy szkołach, zakładach procy nstytucjach. Dzałane no rzecz masta jest dzałonem dla sebe, soch przyjacół, sąsadó, spółpraconkó zakła dze całej społecznośc. Do tokego dzałana serdecznego z yrozumałoścą zrozumenem de, do przyjacelskej pomocy ofarnym społecznkom, tym którzy najpęk nej czas sego życa przekazal semu mastu efekt ch dzałana przyjmujemy z aprobatą, namaałbym szystkch. mu Fot. arch. Roman Zaranek ch zaód. W Wałczu na rynku nagle ysadłem z auta, podzękoałem ojeodze za goścnność. () Dlaczego? Szczecn ydaał m zbyt dalek tym czase jeszcze bardzo nebezp~my. () Dlaczego jednak dałem zaeść do Wałcza? Chcąc osąść Ple zacząć duszpasterzoane, musałem per otrzmać upoażnene od ładz koścelnych. W nedzelę Ple doedzałem (), że Pokrzyncy koło Wałcza meszka Wkarusz Generalny Prałatury Plskej ks. Prałat Bleske, Musałem ęc prałata odszukać o pozolene na osedlene Ple poprosć. () Po przytanu przedstaam Prałato moją proś bę, a on m mó, że przed połudnem był łaśne u nego salezjann z poblskch Kaczoró że jemu zlecł zorganzoane duszpastersta Ple, Dodał jednak: będze mejsce dla as! () W Pokrzyncy przenocoałem u nemeckej rodzny następnego dna 8 maja zaraz rano racam z porotem do Pły. Konec ojny. Skąd mogę o tym edzeć? Zresztą ja mam soje kłopoty sam lede cągnę. (). W drodze ne spotykam nkogo. Upał słoneczny zrobł nemożly. () A kedy przyje stanoć będze ozdobę masta. Do nnych stołych form procy Toarzysta Młośnkó Masto Pły należy gromadzene popularyzoane dokumentó z przeszłośc forme ysta, opnoane nazencta ulc, uposzechnane społecznogospodor HENRYK SZULC śęcone kształtoanu ładzy ludoej Ple, koścola ś. go konsulatu polskego Ple oraz hstorę jeneckego obozu kornego "Albatros", który był usytuoany no terene przylegającym do dzsejszej Szkoły Podstooej nr 7. Z okazj 40 roczncy yzolena, ydona zostało jednodnóka "Pło Mó", której tytuł naązyał do perszej plskej gazety ydonej poojennej Ple. Z ncjatyy społecznych środkó Toarzysto ydono.,szkce plske" album z koloroym dokam naszego masta. masta czy ludze czynu? efekty. Ne ma tam członkó tylko zapsanych, prae szyscy są aktynym dzałaczam. Każdy z nch jest jednej z trzech komsj: hstorycznej, czynó społecznych estetyzacj masto lub ochrony środosko. Udoodnl cągu ostatnch czterech lot, że zasłu gują na pełne uznane. W tym okrese Toarzysto Młośnkó Masta Pły ykazało eloma cekaym ncjatyam no polu aktyzacj kulturalnej meszkańcó, konsoldacj różnych grup społecznych, dzałalno śc popularyzatorskoydanczej, jak dzałalnośc dokumentującej alkę o polskość tych zem. Toarzysto organzoało sesje popularnonaukoe po Ta'l{t, gdze omaające dzałalność byłe Młośncy lczące ry leca porotu Zem Zochod nch Północnych do Macerzy. W tym roku 160 roczncę śmerc St. Staszca delegacja Toerzysta brało udzał uroczystoścoch ogólnopaństoych, zorganzoano róneż sesje ystay pośęcone życu dzałalno śc elkego planna. Toarzysto Mlośnkó Pły ydało drukem broszury obegoą. Na terenach zachodnch dług czas nkt ne był peen życa sego tego mena, które mu zdaało, że posada. Dlatego byłem przezorny pod tym zględem. Do Pły przyjechałem z małą alzką z ną tylko za półtora roku odjechałem. () Wyjątek stanoł stary roer, który nabyłem który ułatał m pracę, ózł do chorych, do szkół, na osk ogóle śmgałem nm po Ple, która take rozległe przestrzene posada. () początku marca 1946 r. przyszedł do Pły Salezjann, jak ongś przepoedzał był ks. Prałat Bleske (pomylł jednak o cały rok) objął parafę ś. Rodzny po praym brzegu Głdy. Wtedy odpadła połoa masta szystke Na osk. () Epopea plska perszej sojej faze kończy z upły em roku 1946. Z poodu jednak sego charakteru ponerskego, a także z racj neraz sej grozy "dzkego Zachodu" utkła głęboko naszej pamęc, oszem należeć będze do najpęknejszych dn naszego życa. Koszyce mają być szlagerem naszej urbanstyce. Zdążylśmy już przyzyczać do osedl sypaln bez jakegokolek,.zaplecza" mejskego, a ęc sec sklepó, usług, placóek kulturalnych, czy naet szkół, przedszkol żłobkó. Duże skups tnejącyz:n Pły Ossolńskch sąsedzte Placu Zycęsta. przy Każdy zakątek malną. Plske Koszyce sej koncepcj, a teraz już zaterdzonych planach, budoane będą, jak samodzelne masto. Ne planuje tu jedyne zakładó pracy. Będze ęc głóna artera nosząca mę Kazmerza Welkego (nazy ulc są już ustalone!), ulce enętrzne, rynek, pasaż handloy, kno, dom toaroy, koścół, targosko, obekty rekreacyjnosportoe, stacja obsług samochodó, a także... 3 szkoły ( tym l średna), 8 przedszkol, 4 żłobk łasna centrala telefonczna. Cała dzelnca podzelona będze na kartały. Ich klmat przestrzenny można porónać z s noego osedla będze mał se charakterys tyczne elementy archtektonczne. Wymeszane zostane budoncto elorodznne z domkam jednorodznnym. Masto ko jednakoych blokó meszkalnych, stało rzeczą nor fragmentarn ulcy przy znoszenu kotłon "Koszyce". Część meszkalną osedla realzoać będze Spółdzel na Meszkanoa "Jadżyn". Ta znana ze sej soldnośc.,. m.1esc1e Na układ osedla koszyckego pły mała ekspertyza różdżkarska przeproadzona n~ zlecene Wojeódzkego Bura Urbanstyk Archtektury. Badana te ykazały na tym terene oddzałyane cekó odnych. Archtekc przygotoujący plan Koszyc uzględnl ęc ynk ekspertyzy obszary o najęk szym promenoanu oraz dużej ucążlośc przeznaczone zostały np. na tereny zelone parkng. Koszyce spółstneć będą z masta za rzeką. Tu boem znajdują najększe zakłady pracy. Już; przyszłym roku rozpoczne budoa mostu na Gdze noej ulcy Ale Wyzolena, która częścą połączy de nne Aleje Nepodległośc Postańcó Welkopolskch. Trają już prace spółdzelna koordynoać bę dze budoncto spółdzelcze zakładoe komunalne. ' Koszyce postaać mają trzech pęcoletnch etapach. Perszy zaplanoano od 1990 do 1995 roku. Po 1995 roku spodzeane będą persze meszkana, a po zakończenu budoy osedla Koszyce zameszka tam 13 tycy plan. Plan szczegółoy Koszyc zaterdzony został na sesj WRN ub.r. Autoram założeń zagospodaroana Koszyc byl archtekc poznańscy: Mchał Ankersztajn, Paeł Kobylań sk, Jarosła Wrońsk Jan Lszkosk. Ich projekt ybrano jako najlepszy spośród 7 nnych prac, które napłynęły na konkurs rozpsany przez SARP. W.P.
roboych. Wele. uag po śęcają róneż proflaktyce. Stąd np. ele pracy środ kó przeznacza na ochronę dzec młodzeży przed y Dzałacze może być Toarzysta Przyjacół Dzec terdzą, że ne szlachetnejszej, bardzej humanstycznej de, jak serdeczna troska o prao najmłodszych do szczęślego dzecństa szechstronnego rozoju, Toarzysto starza natomast szansę szystkm ludzom dobrej ol, rodzcom WY choacom, by spólne służyć nteresom dzecka. Organzacja ojeódzka TPD Plskem zrzesza ponad 20,5 tysąca osób rekrutjących ze szystkch śro dosk. Są śród nch : rodzce, emeryc, nauczycele, praconcy admnstracj szkolnej, służby zdroa opek społecznej, organzacj społecz nych, prokuratury są dó. Dzałalność Toarzysta sperają także zakłady pracy nstytucje, ale ne szystke. Nadal są przedborsta, które przyjmują pozycję,.dusgrosza", tłumacząc to noym arunkam gospodaroana. A przeceż rodzce praconcy takego,.oszczędnego" przedborsta szukają sparca często fnansoego, kase TPD. Nemnej, trzeba oddać, że dzałający na rzecz najmłodszych mogą lczyć na nektóre zakłady pracy. O le ne na złotók, to np. na ypożyczene autokaru na przejazd do teatru, czy na yceczkę, pomoc przy budoe placó zaba. W plskm TPD chalą sobe spółpracę m.n. z PGR Dąbkach, Wojeódzkm Przedborstem Zbo Orzekającym Złotoe Czarnkoe. Na co dzeń koła przyjacół dzec proadzą różnorodn.ą dzałalność opekuńczoycho aczą, pomagającą akcj dożyana ucznó, proadzą koła zanteresoań, przygotoują mprezy dla dzec z róż nych okazj, ypoczynek czase fer akacj, spółpra cują z rodzcam dzec chorych, ne pełn roznętych organzując dla nch prelekcje, pogadank, czy czasy np. z psychologem czy pedagogem. TPD od klku lat organzuje różne formy opek nad dzećm nepełnospranym. Pod egdą Toarzysta zrodzł ruch samopomocy rodzcó posadających take łaśne dzec. Dzała on na podstae najbardzej naturalnej potrzeby łączena sł sytuacjach zagrożena. Tak było na przykład z rodzcam dzec z zespolem złego chłanana (celaką). Brak dostatecznej lośc artykułó bezglutenoych na rynku yołuje zdeneroane śród opekunó chorych, żoomłynarskm, Spółdzelną a przede szystkm zagraża Mleczarską Fle, Kolegamzdrou dzec. Uruchomene padkam drogoym. Przy Za!'ządze Wojeódzkm TPD dzała od dóch lat Komtet Ruchu Bezpeczeństa Drogoego Dzec Młodzeży "Stop! Dzecko na drodze". To z ncjatyy dzałaczy tego Komstosk sklepach spożyczych ne przynos pożądanych rezul tetu proadzono Plskem tató. Nepełny neystarcza noy znak,.uaga przejśce dla dzec" z zerunkem uczjący jest asortyment krajona. ych produktó detetycznych. Wele do życzena potpd jest znaczącym zostaa róneż jakl)ść yorganzatorem pekanego chleba z mąk bez ojeództe glutenoej. Stąd zrodzła koneczność spólnego dzała na. Dużą pomocą służy buletyn nformacyjny pt.,.przekreślony kłos". Zaera on materały omaające zasady opek nad najmłodszym z celaką, propozycje jadłosp só detetycznych na użytek domoy. Przy Zarządze Wojeódzkm TPD dzałają aktyne da koła na rzecz dzec,.bezglutenoych" Ple Czarnkoe. Załatają one ele spra zązanych z określonym potrzebam postulatam opekunó. ypoczynku dla najmłodszych, a jedynym, który przygotouje kolone półkolone zdrootne, ypoczynek meśce dla dzec mejskch tz. małe formy czasó. Wszelkm formam ypoczynku Toarzysto obejmuje przede szystkm dzec z rodzn elodzetnych zanedbanych. Godnym pochały jest organzoane letnch obozó ę dronych dla starszych dzec młodzeży specjalnej trosk, dla których nne nstytucje odpoedzalne za ypoczynek ne przygotoują mejsc na kplanach obozach. Ne szyscy mogą pozolć sobe na a kacyjne yjazdy, z myślą o tych TPD każdego roku uruchama mejske dzecńce oraz punkty małych form ypoczynku. Zapena nch P.Osłk marę możlośc potrzeb,.zajęca sportoe, częste yceczk. Rodzce raz z chorym dzećm mają moż lośc yjazdu na czasy rehabltacyjne. W ub. r. take czasy zorganzoane były Karpaczu dla rodzcó z dzeć m dyslektycznym, Wojnóku z porażenem mózgu, Trzelance dla nedomych nedodzących. W tym roku ta forma ypoczynku rehabltacj będze kontynuoana. TPD przygotouje mejsca dla ok. 60 dzec ch rodzcó. Zakres pracy z dzećm onad nm dzałaczy TPD jest bardzo duży. O jednym jednak jeszcze należy spomneć. Toarzysto poprzez Oś rodek AdopcyjnoOpekuńczy stara, aby jak najęcej dzec pozbaonych opek rodzcelskej znalazło noych rodzcó lub porócło do łasnych rodzn. W ub.r. dzęk pracy Ośrodka 23 seroty społeczne znalazły se mejsce rodznach zastępczych, z tego 8 zostało adoptoanych. peką Innym przykładem dobrze zapoadającej samopomocy rodzcó jest Koło Przyjacół Dzec Nedosłyszących. Zabegają on m.n. o rehabl Wele zadań przyjęły na sebe osoby udzelające plskm TPD. Robą to społecz ne, z potrzeby serca. Chała m za to! tację dzec z adą słuchu, zaopatrzene słuchak. W. planach mają kupno urządzeń fonatrycznych, nezbędnych do przeproadzena badań przez Wojeódzką Poradnę Wycho Szukający pomocy kerujemy do zarządó: ojeódzkego, mejskch gmnnych Toarzysta Przyjacół Dzec. Jest to organzacja, której można szukać sparca! aczozaodoą. Koła mocą Toarzysta służą porodzcom dzec praktyczne szystkch grup cho Fot. Eugenusz Mkuszesk WrnSŁAWA PINKOWSKA l kto juf dzś pamęta arunk jakch pracoała Wojeódzka Przychodna Specjalstyczna Ple przy ul. Pstrosklego. Dzś pracuje arunkach o jakch tylko mofna marzyć. W tym sterdzenu ne ma.nc z przesady. Warunk te chorzy, jak sutba zdroa zadzęczają dutej merze burzlym ydarze nlom perszych lat osemdzesątych. Wśród elu noskó l postulató społeczeństa znalazła propozycja adaptacj obektu budolanego na sedzby ojeódzkch Instytucj rolnczych na Wojeódzką Przychodnę Specjalstyczną. Oecyzja ne była łata. Bądź co bądź lstytuc.le te ło żyły to określone środk penężne, a na dłuższy czas oddalal proces centralzacj systemu zarządzana rolnctem, którego Mało Łatejsza czestncząca Ptaszyńska rozmop dr Ea keronk Wojeódzklej Przychodn Specjalstycznej. W tej chl lczy to, że przychodna normalne funkcjonuje, a pacjenc z terenu ojeództa pllskego mają łatej szy dostęp do szerokego grona specjalstó, korzystana z nooczesnej bazy 1 zanstaloanego sprzętu medycznego. W naszej przychodn ykonuje takte szereg drobnych operacj. Ka:tde~~:o dna przyjmuje od 500 do 600 pacjentó.' Do ch dyspozycj jest 114 lekarzy specjalstó. Welu z nch doje:tdża specjalne z nnych ośrodkó, a głóne z Poznanla. Jest to o tyle a:tne, te są to ysokej klasy specjalśc. W ramach Wojeódzklej Przychodn Specjalstycznej dzała o ze zględu na brak mofloścl kadroych dzała Przychodna Endokrynologczna. Nadto komplekse tym d~lała rónef Wojeódzka Przychodna Rehabltacyjna. mesącu, Czasoo ma tu róneż soją sedzbę Wojeódzka Przychodna Przemysłoa oraz Komsja d/s Inaldzta 1 Zatrudnena, Specjalstyczny Zespół Opek Zdrootnej Nad Matką l Dzeckem, Pracona EKG. Wojeódzką Przychodnę Specjalstyczną obsługuje zorcoo urządzony kompleks rejestracyjny. Obok dzała bezpłatna szatna. Dla oczekują cych oraz służby medycznej uruchomono podzemlach bufet. Przydałby jeszcze kosk.,ruchu". Pękne zagospodaroane terenu zenątrznego szpec prozoryczny parkng. Wydaje, dzała dzału Fot. Eugenusz Mkuszesk Instytucje zlokalzoane są róż nych mastach ojeództa. racje społeczne. E>d podjętej decyzj do zfnauzoanla spray trzeba było klku lat. Obekt trzeba było zaadaptoać na potrzeby służby zdroa. Oboązk generalnego ykonacy podjął Kombnat Budolany. Długo trały poszukana podykonacó, którym ostatecznym 'rozrachunku byl: Wojeódzka Spółdzelna Budoncta Wej skego Kosztoe, POMy z Wyrzyska Zlotoa, Przedborsto Robót Instalacyjnych Montażu Budoncta Rolnczego. Trzeba było ykonać ele skomplkoanych operacj, głóne zakrese rozproadzena Instalacj. Tym bardzej. że chodzło o przygotoane różne go rodzaju pomeszczeń o łącznej poerzchn 5 000 metró kadratoych,. Obekt był gotoy na 22 lpca 1985 roku. Pól roku cześne rozpoczęła dzałalność grupa Ż Wojeódzkego Szptala, którą keroała Mara Domagalska, dzś przełożona pelęgnarek. Dostalśmy,Pół roku na uruchomene tego kompleksu, spomna Mara Oomagałska. Nby czasu dużo, ale zakres prac do ykonana był tak duży, że myśla łam, Iż ne damy rady. Tym bardzej, że obekty służby zdroa mają odpoedne ymagana. Trzeba było to skuteczne od budolanych egzekoać, co cale ne było take łate. To już za nam, dodaje u hecne 10 yodrębnonych przych.odn. Cztery dalsze będą czase uruchomone. Warto m pośęcć klka słó. Przychodna Reumatologczna oprócz specjalstycznych porad yznaczonym dnu zabegoym dokonuje nekcj zastrzykó dostaoych. ramach Przy. chodn Neurologcznej dzałają de poradne. Trzeclą z kole jest Poradna Urologczna. W Przychodn Onkologcznej yodrę bnono: poradnę z chrurgą onkologczną, poradnę chemoterap, gnekologu onkologcznej. WYkol'l'Uje tej przychodn także drobne zabeg. Szeroką ghmę specjalstycznych porad oferuje Przychodna Laryngologczna. Jedną z najlepej zorganzoanych jest Przychodna Okulstyczna. Jeden dzeń tygodnu yznaczono dla tych, którzy starają o okulary. Wyznaczono także jeden dzeń na drobne zabeg. Nadto ramach tej przychodn dzała poradna ad zroku leczena zeza. Jako cekaostkę można podać, że dzec z adą zeza pod okem specjalstó proadzą ć czena ortoptyczne, a procese leczena tej choroby zaangażoa n są także psycholodzy. Jedną z najlepej roznętych jest zespół Przychodn Chrurgcznych. W jego ramach dzałają poradne: chrurgczna,ortopedyczna, urazoa, konsultacyjna oraz gabnet RTG. Na brak pacjj!ntó ne narzeka także Przychodna Po Wrusoym Zapalenu Wątroby. Cztery poradne oraz jedna pracona dzla, łają ramach Wojeódzklej Przychodn Stomatologcznej. Są to poradne: ortodontyczna. pedotontyczna, chrurgl ~tomatolo glcznej, protetyczna oraz pracona stomatologczna. Da razy najblższym Pan Helena Górzna Klube rónle1 nuka cdpr01łenla,,.lrmo'cl", Wnuk sq Jut dute. Obolqzkó do moych coraz mnej. A tu mana spólne zorganlzoat yjazd do opery poznańskej, yclecz.k gdześ Polsk,.... Klub Senlora przy ulcy Bydgoskej od 1977 roku pod egldq WyKultury l Sztuk Urz~u Mla sto. W rejestrach kluboych flgu ruje około 500 członkó. Sq to emeryc, rancl,cl popularne nazya n.,ludze eku poprodukcyjnym". Ne szyscy przychodzq tu co dzenne, ale jest to grupa stałych byalcó. Popoludnlaml pada)q,.na Bydgoskq", aby porozmaać a soch problemach, poplotkoat przy kace kluboej kaarence, zorgon.fzoat leczorek taneczny, pograć karty (dotyczy mczyzn). Każdy z członkó moe pracoat dzała jqcych sekcjach np. tkackej, glmna stycznej, fotog raflcznej, muzyczna) czy. l chórze.,zacsze", a take kole SP.olecznego Komtetu Przecolkoholo ego czy ognsku TKKF. Oczyłcle czyrma jest bbloteka, spólne z BWA organzoane sq mn ystay plastyczne. droga do specjalsty Pneażyły Panl Jadga Kas Jest emerytkq. Kedy' pracoala Zoltładach Zem nlaczanych. Teraz do paludna dzeń ma ypełnany obolqzkaml domoym gotoanem obadó, sprzqtanlem, przygotoa"lem nukó do ukoly, Po poludnu od klku lot przychocbl do Klubu Senlora przy ulcy Bydgo sklej. Tu znajduje toarzysto, od poczynek. Raz tygodnu, czor tek uczestnczy próbach kluboego chóru.,zacsze". Klub nalqzal spólpract~ z Lgq Kobet Polsklch l uruchomł unlrsytet... trzecego eku. Odbyajq sl lt~c SfOkanlayklady z lekarzam, psychologam, socjologam, prankam. Wszelkch spotkań jest bardzo duo, bo oprócz tych o charakterze uśadamlajqcym (unersytet), sq rónleł z cle1<ayml ludtm, osobam znanym z ekranu telezyjnego, la mó gazet. I ty będzesz emerytem... Byalcy Klubu Senlora rozmaal jut m.in. z Wojelechem Slemlonem, Bemordem tadyszem, Barborq Kraf ftónq, dzennkarzam.,ekranu" l,.pomyka". Ten bogaty program dzla lana keroncto Klubu przygotou Je spólne ze SfOłeanq Radq Klu bu. Od poczqtku na JeJ czele sto Alfons Tadych. l chocla co da la ta odb;a)q sl ybory Rady, to Jut klkokrotne typoana go na t fu.nk cl Cały sój olny czas Sf~Za tutaj. Szcz,,cle, e take moltonka clqgn,la sl bez reu.ty do pracy Klube. Panl Regna pnwodz kalamlany bufet. InaczeJ clqgła ne obecnołt p. Alfonsa domu moglaby byt ne lada argumntem dla tony maleńsklch potyczkach... Społeczna Rada Klllbu ustala regu lamn (statut), przygotouje Imprezy, a take szuka sposobó na zboga C"<enle kluboej kesy. Ma Ich lolllta. NajceJ plenl,dzy pochodz z ypołyczanla naczyń l ynajmu sal kluboej, kuchn na uroczystołcl ro dzlnne typu sela, przyjcla roczn~ Symbolczne. opłaty za y cectld oraz dochody ze sostego muzycznego,.koncertu tyczeń" tet Jdq do społecznej kasy. Za 20 złotych mana potańczy\! przy przebojach Mleczysłao Fogga l Innych Idol ludz trzecego eku. o spontanczne potańcók odbyojq sl przed slontu funkc)onujqcym Jako,.hall" Klubu. Gdy Idze sl ullcq Bydgoaltq slychat czasem,.stare kaałk" l ldat tańczqce pary.... Nekedy mot.na traflt na za Jcla gmnastyk korekcyjnej. Ucze stnlczq nch przede szystkm pane dba)qce o sq llnl ln:nego dna że 'ładze masta ponny zadbać o to, aby był tam parkng z pradzego zdarzena. Rozązana ymaga także system przejść przez ruchlą.,trasę Gorzoską" oraz usytuoane przystankó autobusoych. Pókl co pac.enc łamą przepsy ruchu drogoego... chodzą na przełaj. Jak już spomnałem trakce organzacj znajdu.e klka dalszych przychodn. Już nedłu go rozpoczne dzałalność :WoJeódzka Przychodna Kardologczna, yposażana nooczesny sprzęt dagnostyczny. W podobnej faze organzacyjnej jest także Przychodna EEG encelofalograf tj.. boelektrycznego badana czynnośc mózgu, a także Przychodna Nefrologczna chorób nerek. Uruchama także nezbędny Punkt Laboratoryjny. ' zapenała dr Ea Wojeódzka PrzySpecjalstyczna, dzała jąca nespełna rok, ymaga ję szcze szeregu zabegó mających na celu uspranene jej funkcjonoana, jak róneż udrożnena przepłyu zakresu porad tych przychodnach, gdze odczuane są kłopoty kadroe. Chodz o to żeby pacjenc, którzy prźyjeżdżają często z odległych mejscoośc byl łaśce załaten. Jest to jeszcze jeden doód trosk o pacjentó, którzy poterdzają tę dbałość opnach ydaanych o funkcjonoanu tej noej 1 aż nej placók leczncta otartego Plle l ojeództe. Jak mne Ptaszyńska, chodna WLADYSł..AW WRZASK (dokończene ze str. 2) ne. Wynka to m.n. z tego, że naczeln cy gmn są odpoedzaln za ochronę przecpoża roą na som terene, ' a ęc aktyna dzałalność OSP leży ch nterese. Co jednak ne oznacza, że strażacyochotncy są rozpeszczan czy hołuben... żono odocąg, hydranty, szaf k z ężam strażackm. lncjatorem tych dzałań był naczelnk gmny Jerzy Podlesk, który za są dzałalność, pommo mło dego eku, został psany do Kg Honoroej,.Zasłużen dla ochrony przecpożaroej ojeództa plskego". l Przykładem dobrej spółpracy naczelnka strażakó jest gmna Zakrzeo, której cągu ostatnch Jat ybudoano straż ncę; e szystkch mejscooś cach, gdze dzałają OSP, zało Wps tejże kdze to jeden z neelu yrazó uznana z jakm spotykają strażacyochotncy. Ustanoona 1981 roku uchałą Plenum ZW ZOSP na nosek Wojeódzkej Komsj HstorycznoMuzealnej, Kga Honoroa zaera już zobaczy\! je mana ja4c krzqtajq sl'l przy kuchn l przygotoujq ymy"n dana l przekqskl na soje kluboe uroczysto,cl, chaelałby na Imenny którego' z członkó czy na,.lglll dla samotnych", organlzoa nq zasze przed ltaml Botego Narodzena. Gdy aura sprzyja byalcy Klubu przygotoujq spólne yjazdy. Pllfkle zna)q Jut Jak ła. nq keszeń. WyJełdłaJq teraz caralf dalej. Zedzl Jut Krakó, Cz,stocho~, Ołl,clm. Lsta mejsc od edzonych zl,ksza.s l z kodym mleslqcem. Ozlałalno't członkó Klubu Senlora jest znana l poza muram tej placó4cl, Coraz l,kazego rozmachu nabera do roczny Przeg lqd Tórczołcl ArtystyaneJ S~N~Ioró. Za' 3Dosoboy chór,.zacsze" ułlell\11 jut ne Jednq oka deml,, mał soje samodzelne kon certy. Od klku lat ognsko TKKF.,Pogodna Jeseń" organzuje zlot ojócbk'' emerytó l rencstó. Jest to Impreza sportoorekreacyjna, podczas której rótnym eku stars lu dlle mogq ykazot sl11 ttyznq flzycz. nq l sprano,clq cała. Sp~zany WSfÓne czas, tak ele zajt, zanteresoana, rodzq przy)atnle. Czasem nlezauaolnle przelstacza)q sl one ybze uczuca. Byalcy Klubu proadzq nezbyt łcblq sto tystyk11. Wy.nlka z nej, fe skojarzyło sl tu ucz,łtlle przynajmnej 5 pat moleńsklch. A małłeństo to teł spoób na samotnołt... (P) 81 nazsk najbardzej zasłużo nych dzałaczy. Każdego roku, z okazj Dna Strażaka Tygodna Ochrony Przecpożaroej, dokonuje uroczystego psu kolejnych 15 strażakóochotn kó. Znaleźć tam można nazska m.in. Antonego Sztuby z lobżency, którego pęcu synó trzech nukó kontynuuje strażacke tradycje, Józefa Gasłer skego z Połajea, który pommo 80 lat sprauje funkcję prezesa ZG ZOSP, Francszka Rogosza z Trzelank Czesłaa Słońskego z Chodzeży, Czesłaa Jądrzyka z Wronek, Antonego Smolsza z Krajenk, Maksymlana Appolda z Czarnkoa, zoroego rolnka Tadeusza Krupy z Wtankoa czy ne żyjących już: Stansłaa Bednarza z Krzyża, Andrzeja Dudy z Wałcza nnych. W ększośc są to ludze, których ne nteresują odznaczena honory, le konkretne ynk ch poczynań. W tę dzałalność kładają całą pasję energę. A każdy z nas może też zostać strażakem... JACEK KIEPEL PIŁA MÓWI 7
To Pan jest uczenncą? Tak, no może ne tyle u_ co słuchaczką 2let. nego Pomaturalnego Stud.Jum Medycznego Ple. czenncą, I będze Pan pelęgnar ką? Tak. Bardzo chcę. To zrerodznne. Moja mama też jest pelęgnarką na oddzale laryngolog Szptalu Wojeódzkm. Mom marzenem jest zostać położną. Bardzo lubę soją praktykę na Oddzale sztą Nasz reporter rozmaa z meszkan~ą Pły, Jolantą Borsukecz, trumfatorką plebscytu "Arene", zdobyczyną tytułó "Mss publcznośc" V ce mss telezyjnego "Studa l". Tuż po ogłoszenu ynkó fnału konkursu dzoe zaróno C przed telezoram całej Polsce jak obecn na don dzel Pan radość, malujące oczach szczęśce... ogromny kosz kató, który podobno natychmast po zakończenu transmsj TV nagle znknął ne yjaśnonych okolcznoś cach. Czy to prada? Tak, małam take zabane zdarzene. Zanm zeszłam z estrady "ktoś" przed_ borczy zagospodaroał moje katy. Chocaż to drobazg, było m trochę przykro. Ale mmo to byłam szczęśla, a przede szystkff dzęczna poznańskej publcznośc.za elk aplauz jak łaśne mne zgotoała "Arene". Pan persze rażena po ogłoszenu ynkó konkursu? Ne mogłam uerzyć sój sukces. Startoałam bardzo slnej konkurencj. Przeceż stanęło do konkursu aż 96 dzecząt z całej Polsk, a jeszcze półfnale małam 16 konkurentek. Cały czas małam ogromną tremg. Trochę penej poczułam dopero ychodząc na estradę u boku Ireny Jarockej, która nezykły, a t ylko sob:e chyba znany sposób potraf dodaać otuchy. P;ersze rażene po ogłoszenu ynkó przypomnało m moment jakbym zrzucła z s: ebe ogromny cężar, mejsce na_ pęca tremy zajęła e poznańskej ka radość szczęśce. Tych bra, gratulacj naet od neznajomy c h, błyskó fleszó, lcznych telefonó z gratulacjam do domu, słoem tej nezapomnanej atmosfery po rozstrzygnęcu fnałó "Arene" ngdy chyba ne zapomnę. To spanała przy_ g oda. ładne uberać. Lubę tańczyć, słuchać muzyk. Mój ulubony zespół to,.papa Dance", a SQl lsta George Mkhel. Pene ne szyscy m uerzą, ale tak napradę, to także na co dzeń nteresuję szystkm co ąże z położnctem. Po prostu tak składa, że zaód ja.k sobe ybrałam pokrya z mom zalnteresoanam. zechcą przy podobnych konkursach jak Pan? Czy sostry Ea terdz, że ne, ale Justyna jest cała takm planam przejęta. młodsza A Pan ne zamerza stardalej, chocażby konkurse Mss Polona? toać Na dzś na peno ne. Przede szystkm chcę skoń czyć szkołę zdobyć upragnony dyplom położnej. Całą za. baę "Mss" napradę traktoałam traktuję tylko jak spanałą przygodę. Ceszę, że mogę teraz żyć trochę bogatsza o ludzką sympatę życzlość z jaką spotkałam tak necodzenny sposób, przy okazj konkursu którym brałam udzał. błyskaczne. Najper prezentacja przed kameram TV "Studo l'' res:ace najtrudnejszy dla mne koncert fnałoy "Arene". A jak przyjęl Pan sukces rodzce, blscy znajom? Najbardzej ceszyła chyba moja mama sostry, młodsza Justyna chodz teraz do szkoły podstaoej s:ostra Ea uczennca Lceum Medycznego. Tata był dumny. Kbcoal m cały czas "Arene". W szkole szystko musałam opoadać k'lka razy to ze szczegółam. Wszystko bardzo nteresoało moje koleżank. Ceszę, że tym razem poznańska publczność ne pomylła. Podzając trafność yboru "Mss publcznośc" muszę przyznać, że trudno ne być pod Pan urokem. Dzękuję Fot. ln odnych. Tu też proadzono jest, cągle cesząca dużym poodzenem stała gełdo ryb rośln. W ubegłym roku klub ten, drodze konkursu, przybrał nazę.. Złota rybko". W ostatnm czase Plska Spół dzelnc Meszkanoa udostęp nło oddzało druge pomeszczene, którym urządzono śetlcę. Wykorzystyano jest ono no spotkana członkó PZA młośnkó akarystyk, podczas których proodzone są m.n. tematyczne pogadank, dyskusje po lekturze publkacj czasopsmoch PZA, ymano dośad czeń hodolanych, szczególne adresoano do członkó proodzonej tu róneż sekcj mło dzeżoej. To dzałalność, du żej merze popularyzatorsko, sprało, że nedano postolo koło akarystyczne przy ZNTK Ple. Jak kronk notują, dokładne sto lat temu, co możnejs spro adzal do Polsk, m.n. z Azj, potem 7. Afryk, rybk cechujące sympatycznym y,glądem. W óczesnych latach były one ho daane róneż na zenątrz meszkań. Kedy jednak nasz.,ze lony śat" zacząl kurczyć oraz cofać poza grance mast o sedl, kedy przyroda środosku społecznym zaczęła już yraź ne zatracać sój naturalny charakter, poczęło zrastać zantere soane hodolą dekoracyjnej fauny flory najblższym otocze nu człoeka meszkanach. Konstruoano nch mn ake Choć plskch akarystó ny, hodując ryby co atrakcyjnejsze roślny. Tak zaczęła rozpo' okrese czternastoletnej dzałal szechnać akarysty!ta, barny śat za szkłem, którym pa nośc ne rozpeszczały zbytno sjonują dzś zaróno młodocan, jak dorośl, ludze pracujący on to arunk lokaloe, o prze różnych zaodach. de szystkm fnansoe, to jednak pod zględem lczebnośc gonzoolo u sebe ystaę Posjo upraana akarystyk aktynośc dzałana znajdują ryb pn... Akofl 75", której ogarnęło róneż meszkańcó on cągle czołóce kro najęcej czasu pośęcł emegrodu Staszca. Persze basejoej. W lotoch 197475 plsk rytoany nauczycel Edmund nk meszkanoch urządzono oddzał PZA zajmoał persze Spltt. Z jego też ncjatyy e już klko lot po yzolenu Pmejsce. Taką somą lokatę mał rześnu tegoż roku Złoto ły. Jednakże, oby doproadzć okrese 198384. W ubegłym e postal somodzelny oddzał do zorganzoanego sposobu roku uplasoał no drugm PZA, aktyne dzałający do popularyzacj tego pęknego hobmejscu (za oddzałem krokodzś, o keroany obecne przez by, lutym 1972 roku młody skm). Obecne oddzał, jako eloletnego hodocę rybek óczas młośnk egzotycznych jeden z 55 kroju keroazdzsłao Gusta. Tom też, e rybek Tadeusz Kondeja zany przez Tadeusza Krupńskego rześnu 1977 roku, zorgonzo ncjoał przy ydatnej pomocy skupa 174 członkó, ole z eno zqstoło l Ogólnopolska Zarządu Głónego Polskego jego usług korzysta nezlczona Wystao Złotych Rybek, no któzązku Akarystó plskego rzesza hodocó rybek to ne rej jedną z czołoych nagród dzałacza Francszko Speko tyjko z Pły. O utrzymyanu zdobył plsk akarysto dz,autorzene Ple grupy ak krajoej czołóce zodecydo łocz Henryk Flakecz. arystó. Materolne sparło oły też zorganzoane mprezy ją keroncto Plskego Domu łasne oraz efektyny udzał Rónocześne z rozojen> akkultury, które użyczyło jej rónnych. W cągu czternastu lat arystyk regone nadnotecmez. pomeszczena... Tadeusz urządzono 5 ysta; róneż km, zanteresoane plskch Kondejo zostaje óczas peruczestnczono (z łasnym akadzałaczy skupa nad zorszym prezesem noo postoleram) prezentacj rybek na ganzoanem sojego klubu. go zarządu oddzału PZA. Przychylność keroncta Plske go Domu Kultury, jak też póź Początkoo dzałalność odnej dyrekcj WDK, sprała, że dzału ukerunkoano b,yło głó pncy tej placók urządzo ne no uposzechnane akany został {społecznym udzałem rystyk. W jej efekce oddzał członkó PlA) Klub Akarysty. nebaem rozrósł do około Początkoo meścł on zalede 100 członkó. Stąd krótce, bo klko, lecz atrakcyjne urządzo już roku 1974, Plskm Donych akaró. Tu ęc reszmu Kultury odbyło peszo ce hodocy rybek ozdobnych prezentacjo.,dochoku" plskch mel okazję do spotkań dze akarystó. Wpłynęła ona no lena som dośadczena nadspodzeany zrost zanterem z zakresu hodol. soana hodolą ozdobnej fauny flory całym regone; W roku 1979 klub oddzału postoły grupy młośnkó domoprzenósł (z poodu remonych akenó Z/otae, Woł tu WDK) do pomeszczeń Plczu Trzconce, zrzeszające 212 skej Spółdzeln Meszkanoej, członkó. Poterdzło to fakt która użyczyła mu pncę przy dużego zapotrzeboana no yul. Buczka 26. Korzystny układ poczynek otoczenu przyrody, lokalu umożlł tu ustaene jak też aktyność plskego od trzech pozomach kldzału PZA jego uposzechkunastu akaró meszczących nanu. Już stycznu 1975 ro ele gatunkó egzotycznych ryku grupo zlotosko przy bek rzadko spotykanych roś pomocy plskch dzałczy zor,. Troszkę moda. Ne ukryam. że jak każda chyba młoda dzeczyna, lubę Był to przypadek. Moja kuzynka z arszay, do której pojechałam odedzny uparła któregoś dna po prostu zaozła mne do centrum TV na ul. Woro.n.cza, gdze odbyały elmnacje. Sama bym chyl;la ngdy na tak start ne zdecydoała A kedy zakalfkoałam do półfnału dalsze ydarzena A co Paną najbardzej nteresuje na co dzeń? szłośc startoać Jaką drogą trafła Pan do konkursu rozpsanego przez "Studo l"? potoczyły Gnekologczno Poło.żnczym. Myślę, że ne ma na śece nc bardzej zruszającego nż perszy płacz noo narodzonego dzecka. ystaach oddzałó Warszae, Koszalne, Olsztyne, Kol. szu Złotoe, z którym utrzymyane są korzystne kontakty. Pozo tym aktyśc oddzału (Czesła Mateck, Henryk Flakecz) mel zaszczyt udzału mędzynarodoych sympozjach akarystycznych, organzoanych przez ZG PZA Wśle Wenecj k. Żnno. Przemysła Janck Notoał: za rozmoę. JAN J. SZUMANSKI RA Nejoko przypeczętoanem tok ysokej lokaty plskego od dzału PZA jest fakt, że np. eloletn akarysto aktyny dzałacz, będący poprzedno człon kem komsj rezyjnej (2 loto), sekretarzem zarządu (4 la to) oraz przez 7 lot spraujący funkcję prezesa oddzału, obecne gospodarz klubu.. Złota ryb ka" Czesła Moteck, jest już 11 lot członkem Zarządu Głó nego Pols~ego Zązku Akar.ystó. Uhonoroany on też został złotą Honoroą Odznaką PZA; nn, róne zasłużen dzałacze, jak Henryk Flokecz (zastępca prezesa oddzału) Meczysła Grobocz, yróżnen zostal srebrnym odznakam. Do grono ne mnej zasłużonych dla popularyzacj akarystyk Plskem należą też Walter. Wy cslo, Izabelo Matecka (skarbnk), Jacek Koreck (sekretarz zarządu oddzału), no elu nnych, których ogranczone mej sce ne pozala ylczyć. Za szczytnym yróżnenem plskch akarystó jest też fakt odznaczena. oddzału ( ub. roku) medalem 75przez ZG PZA leco ruchu akarystycznego kroju. Z okazj zblżającego jubleuszu pętnastoleca plskego odzołu PZA ypada ęc ży. czyć dalszej efektynej popularyzacj akarystyk dużo tacakch... złotych rybek. CEZARY IWICKI POZIOMO: l. edza obejmująca zagadnena zązane z ydobyanem 'kopaln, którym zanteresoany był Stansła Staszc, 6, mękka, cenka tkanna albo krana hstoryczna Ind, 9. jego kratk psujesz yrazy krzyżók, 10. faza Kżyca, 11. stolca państa e schodnej Afryce, 14. człoek zuchały, bezczelny, 18. schodnochrześcjańsk obraz sakralny, 20. XI XII. danna (podoroe, nadymne) chłopó ua rzecz kca, poterdzana nacęcem na kju, 22. życa z rośln egzotycznych, stosoana do lakeró, 24. dzelnca Gdań ska; na erzch ypłya, 27. cernsty krze z rodzny różoa tych o cerpkch oocach, 30, kanton pn. Szajcar, 33. ley dopły Dunaju Czechosłoacj, 34. pograncza, 35. kląta koścelna, 36. metaloe ązana przy nartach, 37. trakt spaceroy. PIONOWO: l. pracuje pod zemą, 2. dukołoy óz otarty z tylu, 3. dorosły oad, 4. ooc z krzeu 27 pozomo, 5. dzelnca Krapkoc, znana z fabryk obua, 6. centrum Zagłęba Węgla Brunatnego nad Wartą, 7. dana naza nart, 8. był chńskm mężem sanu, 12. peność sebe, śmałość, 13. ssak Ameryk Pn. albo kombajn, 15. urządzene nagacyjne, 16. łókno otrzymyane z łodyg ketm konopoatej, użyane do yrobu nc, 17. ptak odny, 19. japońsk pas przepasujący kmono, 21. IW starożytnym Rzyme,,skrzydło" szyku bojoego, 23. stan USA, 25, podstaa armaty, 26. lekcje trają, a uczeń parku, 27. gra talą 78kartoą, 28. mnerał ykorzystyany laserach, 29... Santor; 31. do pelena chastó, 32. ne mało. Po rozązanu krzyżók ltery kratkach ponumeroanych praym dolnym rogu należy uporządkoać g kolejnośc lczb odczytać sentencję Stansłaa Staszca. CEZ Pomędzy Czytelnkó. którzy do 15 serpna br. nadeślą pod adresem Toarzysta Mlośnkó Masta Pły, Pl. Staszca 1. 64920 Pla pradłoe rozązana (ystarczy samo hasło), rozlosoanych zostane 10 nagród ksążkoych, ufundoanych przez Toarzysto Mlośnkó masta Pł
Pa z Lotu ptaka...... Pła, mmo sego malonczego położena należy do mmej znanych celó.clróek turystycznych. Ze zgl~u na ogromne łtraty ponesone prza masto latach 11 ojny łlatoej, ne znajdzemy tutaj zabytkoego centrum ant znacznlejaych obektó b4dqcych śadkam mnonych ekó... ' Gmach Urzędu Wojeódzkego Pomnk na Pl. Z11cęsta... W torzenu kulturolnego oblcza regonu plskego, odqcq plocókq jest Pllsk Dom Kultury m. Leona Kruczkoskego, mesz czqcy przy Placu Staalco. Często odedzone sq także: Buro Wysta Artystycznych, Kfub Mędzynarodoej Prasy Ksqk, plske galere, muzea, ystay... x~\""' /7'./..otoczona znacznym obszaram leśnym, leży Pla nad rzekq Gdq, około 10 k1n poyżej jej ujśca do Notec. W tym też mejscu stykajq trzy regony geografczne: Kotlno Gorzosko, Wysoczyzno Krojeńska oraz Pojezerze Wołecke. Obaor zajmoany przez masto ynos około 8800 ha; średno ysokość terenu 6075 m n.p.m... ~ Hotelo "Rodło" dodaje uroku jego usytuoane nad Gdq, sąsedzte bujnej zelen... W cqgu ostatnch klkunastu lat Pła stała nooczesnym mastem. Zbudoano klka osedl meszkanoych zlokalzoanych okolcoch ulc: Matejea, Bydgoskej, Ludoej, Walk Młodych, Wyspańskego... \ Centrum Strzelecta Sportoego, czyl "Tarcza" Wdok na plske eżoce przy AL. LWP. Osedle przy ul. Roosevelta. PIŁA MÓWI 9
trzeno budoncto sq przec1ez poszechne znane. Dla mne stotne jest to, że znaczną ch część mamy już szczęśle za sobą. Nad spranym funkcjonoonem hotelu czuać śad czyć usług goścom będze ponad 300. osób. Wszyscy on ponn być fachocam som zaodze. Te cztery gazdk, którym będze szczycło,.rodlo" zoboązują. Sprao odpoednej, yszkolonej kadry jest no dzeń dzsejszy dla nos rze Od klku j1,1 lat Bogusła Janck pełn oboqzk dyrektora budoy plsldego hotelu.,rodło". De nego ęc, bo l kt6 bardzej kompetentny, zróclśmy z prośbą o klka nformacj ząza nych z tą nestycją. Tokego hotelu admnstroanego przez,.gromadę" jeszcze kroju ne było. Dlatego staromy, oby był on ne tylko funkcjonalny, ole po prostu łodhy som ykońcenem, ystrojem nętrza. Dodam, że meble robl dla nos najleps producenc kra ju, o mormury sproadzlśmy aż z Pnczoo. Najczęścej, czemu ne spotykam z pytonem kedy nareszce hotel będz_e gotoy? Dzsaj jeszqe ne mogę podać dokładnej daty. Jestem notomast przekonany, że za rok o tej porze będzemy już przyjmoal gośc. Będq on mel do sęj dyspozycj proe 380 mejsc pokojach 1 2 osoboych, tym 4 apartamenty. Ale hotel to ne tylko mejsce do spana, noęt jeśl jest nm najygodnejsze lóżko. Nos gośce będą mogl korzystoć róneż z kaarn, restauracj, boru szybkej obsług, kosku sklepu,.peexu", nocnego lokalu, boru kaoego sauny. Będze także kotoorno, sklep garmażeryjny castkarno z naszym yrobam, kosk "Ruchu" ' z upomnkoq'l, fryzjer, punkt sprzedaży yrobó,.polsrebro". No zanteresoanych czekać bę dze solo konferencyjno z projektoram flmoym.systemem vdeo. dzę, Fot. Eugenusz Mkuszesk Poedzmy soqe szczerze: jest dobrze. Drgnęło na szystkch odcnkach. W kulturze drgnęlo _:_ bo Płę ktoś pokazał koloroej telezj to przez de godzny do kupy! W przemy$te drgnęło czego udoadnać ne trzeba, ystarczy oglądać Dzennk. Soldne drgnęło sporce nas przyeźl z Meksyku ponad osemset tycy dolaró jedną bramkę Smotarka, _ykonując pechnczkoy plan maksmum. Gdze jeszcze drgnęło? Na budoe szptala Pte, na Bydgoskej najpenej przez przypadek do końca yasfaltoanej, Ptskm Domu Kultury z klku poodó, hotelu "Rodło" bo adomo, że do końca stuleca będze oddany, a także u sąsadó, choć tam przyczyn drgnęca jeszcze ne ustalono. A zatem sześć!at po elkm drganu, dzś drży u nas na każdym odcnku poedzmy sobe szczerze są to drgana pozytyne, żeby ne poedzeć: koją ce. W czase jednak, gdy u nas drży na lepsze, na Zachodze cągle bez zman. Jak on tam mogą ży~? Bez nadze, bez persp ~ kty. U nas można żyt na dzeją zasze szędz~. a adomo, że czloel: be? marzeń, perspekty na dze łaśne, to pól czło eka, ne ublżając mał pa. Czy można byłoby boem żyt: mając peność, źe hotel otorzą tegq to a tego dna? Ne. O leż przyjemnej jest meć nadzeję, że może otorzą. Ze może ogóle otorzą. Ze może uda jeszcze za naszego żyota paść do ho tak mu ne spełn termne; cóż to boęm za marzena, które potrafą spełnać, cóż to za nadzeja, która ma pokryc'e faktach... Na Zachodne na przytak średno bogaty kład PILA MÓWI trakce budoy projekt czą najażnejszą. elu zmanom modernzacjom. Było to koneczne. NoDyrektoro Janckemu pra sze potrzeby boem ne zasze pokryały z. zjq> archconkom hotelu życzymy zasze tektó. Pozo brokem rąk do zadoolonych gośc, których oby procy był to jeden z poodó, było jak najęcej. Przekonan że budoo przecąga. Zmajesteśmy, e tak będze, cho ny te pozolły jednak mędzy nnym no lepsze ykorzystane cożby dlatego, ż uznanu epoerzchn hotelu przygotodzy, poołano Bogusłaa Janc one pomeszczeń dla gośc ncpełnospronych. Część po. kego na stanosko krajoego konsultanta do spra budoy, meszczeń przeznoczono jest łośne dla nch. W rbz e po.modernzacj funkcjonoana trzeby będą on mogl dotrzeć hotel kraju. Dodajmy jeszcze, no ózku naldzkm specjalże noy plsk hotel, postaje nym cągem komunkacyjnym z bez korzystana z ojeódzkch porkngu do pokoju.. Jesteśmy perszym hotelem Polsce oprzydzałó materałó budo ferującym take usług. lanych nejako poza lmtam. Ne uszczupla 4c pul prze znaczonej dla plskego budo O kłopotoch z szukonem yncta meszkanoego. Fakt ten konacó, materołó szelkema róneż soją ymot;. go rodzaju, załatonem nd, czy yposażena kuchn, ne bę MAŁGORZATA SIATKOWSKA dę spomnał. Problemy zoopo Do dyspozycj zmotoryzoanych przeznaczomy porkng ze 130 mejscam. Ne zapomnelśmy o autokoroch keroeoch cężo roych TIRó. toścą nkt przectez gorą cych serc umysłó ne nasyc. Zyce nocne meszkańca Ply jest ęc bogatsze od egetacj noojorczyka ne dlatego cale, ż ó mus spać na bruku, parku najlepszym raze daroanym śporze, lecz z mogą za le mogą, częścej mogą za dużo. parę meln, do których naj Jest arto zaglądać, bo tam jednym mejscu czase znaleźć można knajpę, ódkę, łóżko, kobetę mlcję. Jest jednak sporo n;tejsc, na które ręcz patrzeć ne ypada. "Styloa", "Planka", "Wrzos", "Berozka" Nocne zyc1e marzycel JACEK PRZESLUGA teloej chać kaarn, luksusoą przejearterą Bydgoskej, odetchnąć szczęśle głęboko, _ obejrzeć drugą bramkę Smolarka, ne oglądać Dzennka edzeć, że przemyśle rzeczyśce drgnęło, usąść przed telezorem ogląda jąc czterogodznny program o plskej kulturze, która ne da dzelć na zakła doą, spółdzelczą, rolnczą oraz ogrodnczą reszce umrzeć noym szptalu po projekcj programu... Czy tam, za Łabą, byłoby to możle take marze:na, cągłe ch odkładane? A u nas proszę, o czym sobe człoek ne pomarzy burżua ma tę soją dotyczną peność, że eczo rem, czyl po dudzestej drugej, jego masteczku czynna będze co najmnej jedna kaarna, jeden sklep z ódką zakąskcf oraz jeden burdel. O le ten ostatn przytułek możemy tu sobe z racj deologcznych od razu pomnąć, o tyle kaarna sklep mogą meć dla nas marzycel znaczene symbolczne. J~steśmy leps! Nasza yż szość polega na tym, ŻE! zaróno nocny sklep, jak czynna po dzesątej knajpa bez dansngu, to są przedmoty marzeń, a ne banalne reala; rzeczys kalfkoanej popularnej. Aktyny udzał tych mprezoch sprał też, że 21 osób uzyskało nedano mano Prtodo nko Turystyk Motoroej PTIK, czyl pełnopranych orgonzoto ró krajoznaczej turystyk motoroej. Ale dzałalność plskego.,bor tka" już od dłuższego czasu znano jest ne tylko nosz~m, ojeództe, lecz. jro!u! o to m.n. za przyczyną duzej aktynośc członkó, która przynosła czołoe lokaty mpre zoch ogólnopolskch. Jetlnym z najększych sukcesó jest dukrotne zdobyce pucharu preze sa Zarządu Głónego PTIK oraz prezesa Centrolnego Z~z ku Spółdzeln Budoncto Meszkanoego, o to za dobrze Współczesna turystyka masoa ~ajmuje znaczą~e mejsce sfe zorganzoane atrakcyjne pro rze stosunkó społecznych, kulturalny~ h, a takze. gospodarczych. gromy mprez pn.,.ędrók1 rownos przede szystkm cenne artośc poznacze. 1 yc~oa~cze, dznne", przeproodzone lobędqce czynnkam kształtoana charakteru czło1e~a, _Jak tez u: tach 1984 1985. aktynana go życu społecznym. Poprzez upra1ame turystyk No uagę zasługuje też fo~t, ludze poznają zajemne, zaznaja~ają z ~aru~kam życa że klub, jako jedyny kroju pracy nnych, a nadto przede szystk1m zdobyają 1edzę o re organzacj PTIK, systemotycz: gone, )N ~tórym meszkajq kraju. ne redaguje nformator. Do tej pory ydono 29 numeró. Pe~ poczynanoch organzacyjnych Organzatorem łośne takej szym redoktoram tego Welnajbordzej zasłużyl m.n. aktynej formy ypoczynce znaczącego popularyzacj Genoefo Rojek., Krystyno Pluku grodze.staszca jest m. turystyk motoroej psmo bycńsko, Jonno Józef Kozakan. Plsk Klub Turystyk Motol Zygmunt Sroko Al~kson e, Leszek Noak, Zdzsła roe j PTIK,.Bartek". Postal dra Mosejczuk. Przed klkoma Szarc, Jerzy Mose jczuk, Andrzej on yn ku przekształcena mesącam procę redokt?~ską Den s. roku 1982 Sekcj Turystyprzejęl Krystyno Plucmsko k Motoroej m. Stansłoo Sta M rosła Zemnecz. W cągu tych zolede czteszca przy Wojskoym Kole PTIK rech lot dz ałalnośc akty klu nr 4. Zorganzoał go, do dzś Bogaty jest progrom tlzoł?l bu zorganzoał przy ydatnm k erujący Morek Plucń nośc,.bartka".ytyczony no benej pomocy WKFST UW, ZW sk. żący rok. Zamerza zorgazsmp. OW SKP ZW m nzoane 6 mprez turystycznyc~. aż 58 mprez turystycznomotow zolożenach progromoych De z nch IV zmoy rajd roych, których uczestnczyło dzałalnośc zorżąd klubu zakła motoroy oraz osenny pn. pęć pól tysąca osób, przy da przede s~ystkm popularykrokus 86" już odbyły czym głóne były to grupy rozoane uproone rodznnej ~ę. Najblższy z kole ~a dznne. Podczos przemerzana turystyk motoroej oraz rekremesąc _ to Ogólnopolsk Rajd eloklometroych szlakó zdoacj połączonej z progromem byl on 1550 odznak turystyk Tu rystycznosomochodoy,.mu poznaczym rozrykoym. W 10 Już uległ poodu ysokej jakośc doznań, jakch nad Gdą dośadczyć można porze eczornej. Kona z rzę dem temu, kto ypje kaę knajpe nnej nż dorcoa. Kona z rzędem temu, kto kup butelkę alkoholu mejscu nnym nż melna. Da kone z doma rzędam tej osobe, która znajdze sens łóczena eczorem smutnym sennym jak flmy Poręby meśce! Jest, oszem, parę stotnych kurdolkó, których baą ludze jak czynne jak koścoły: od pana kogutó do bajk o pszczółce Ma. Zadnej rozpusty, żadnej kay chyba, że cene dansngu. Wszystko, choćbyś chcał, choćbyś uparł, zamkną c przed nosem najpóźnej o dzesątej, bo kelnerzy też mają soje praa też chcą zdążyć na Dzennk Komentarze. Sego czasu zaśtała nadzeja, ż takm sympatycznym późnonocnym "śce kem" będze sedzba Klubu Srodosk Tórczych "Pod trzynastką". Ba, kłó cono naet o to, czy ustanaać karty stępu stong 86". W lpcu odbędze IV ojeódzko yceczko motoroo., neznane", o serpnu yceczko rodznno "szlakem Staszca", która eść będze po regone Sętokrzys km. Kolejną mprezą będze ( paźdzernku) drug z kole turystycznosportoy rajd samochodoy o puchar prezesa PKTM PTIK,.Bartek". Trzeba dodać, że szyscy uczestncy tych mprez borą jednocześne udzał stałym konkurse o tytuł Kluboego Mstrza Turystyk Moto zaproszena, czy zberać psoe jak organzoać nocne życe. Znou jednak pozostały tylko marzena nadzeja, czyl bardzo dużo. Srodoska tórcze radzą sobe bez "Trzynastk", okupoanej przez lcealstó żol~erzy, czynnej oczyśce jak dzeczę cy nternat. Watka o dzecto plan przybera rozmary totalne. Kno telezja do dzesątej, sklepy do ósmej, kaarne do dzeątej można albo słuchać cepłych papucach rada, albo patrotoać obekty dorco<>, albo położy!! do lóżka dać c założeń yraz słusznoś poltyk pronatalstycznej, albo pędzć bmber ze złośc, albo napsać lst do prezydenta, atbo feleton, co też czynę. Można robć szystko najlepej jednak marzyć. Choćby o bruku, parku śporze, o knajpe czynnej naet tedy, gdy śpą kury, o czynnym nocy sklepe z chlebem solą, o burdelu spokojne, o burdelu marzyć ne olno. Poza tym, poedzmy sobe szczerze: jest dobrze. Mejmy nadzeję. roej roku, a także mojq moż ność zabegana o punkty lczą ce trającym obecne ~n dyduolnym konkurse pn... Poznojemy zabytk zem plskej". Poza tym beżącym roku przedzono zorganzoane klku sejmkó o tematyce hstorycznej. Podczas nojblższego, który odbędze maju br., o losoch Polokó naszym regone móć będq byl dzałacze. spod znaku Rodło. Ogranczone mejsce ne pozala na yszczególnene szy stkch poczynań klubu.,bartka". Wystarczy jednak dodać, że pozo Automoblklubem Nadnoteckm, cągu zolede czteroletnej dzałalnośc, przyczynł on znaczne do spopularyzoana rodznnej turystyk motoroej Plskem. Sadczy o tym cągły zrost lczby członkó, ale aktynych dzałaczy, potrafą cych organzoać mprezy z O trakcyjnym programem, napradę yjątkoo sprane. Fot. Marek Plucńsk