Dodatek do numeru 7 8/2003 miesiêcznika instruktorów ZHP PISZEMY WNIOSKI GRANTOWE opracowa³: phm. Piotr Kowalski Wszystkie przyk³ady pochodz¹ z wniosków, które zosta³y zaakceptowane do realizacji. Wykorzystano materia³y przygotowane przez: hm. Annê Poraj (wniosek do MENiS na projekt Barwy przysz³oœci i do NBP Barwy Przysz³oœci. Program edukacji ekonomicznej ), hm. Dariusza Sup³a (opis O Zwi¹zku Harcerstwa Polskiego ) oraz phm. Paw³a Smardza ( Ka dy do Europy projekt przygotowany dla programu Teraz Integracja Urzêdu Komitetu Integracji Europejskiej).
Jedn¹ z podstawowych metod pozyskiwania œrodków jest udzia³ w konkursach og³aszanych przez w³adze rz¹dowe i samorz¹dowe oraz inne instytucje udzielaj¹ce dotacji. eby skutecznie ubiegaæ siê o takie œrodki, nale y nie tylko mieæ bardzo dobry i atrakcyjny program, ale tak e potrafiæ dobrze go sprzedaæ, czyli przygotowaæ DOBRY WNIOSEK GRANTOWY. Wniosek jest tylko jednym z elementów procesu pozyskiwania œrodków. Aby móc przygotowaæ dobr¹ aplikacjê, nale y przede wszystkim pracowaæ projektami czyli przygotowywaæ swoje dzia³ania w pewnych zamkniêtych fragmentach. Dlaczego? Bo wniosek to nic innego, jak opis takiego projektu. Musi on mieæ ³atwo dostrzegalne i mierzalne cele, konkretne metody ich osi¹gniêcia, okreœlone œrodki potrzebne do tego celu i okreœlone sposoby zmierzenia efektów. Tak wiêc pozyskiwanie œrodków z dotacji nie zaczyna siê w momencie przejrzenia formularza wniosku i rozpoczêcia pisania, a znacznie wczeœniej w chwili planowania konkretnych dzia³añ. eby przygotowaæ dobry wniosek, nale y: 1. bardzo dobrze znaæ projekt, który bêdziemy opisywaæ, 2. dokonaæ analizy wszystkich œrodków potrzebnych do realizacji projektu, 3. sprawdziæ wszystkie instytucje, do których mo emy z³o yæ nasz wniosek, 4. poznaæ zasady aplikowania cele konkursu, zasady rozliczeñ, wymagany wk³ad w³asny itp., 5. dysponowaæ formularzem wniosku i bud etu. Teraz skupimy siê na omówieniu poszczególnych elementów wniosku grantowego. 1. PISMO PRZEWODNIE List podpisany przez komendanta hufca krótko opisuje zawartoœæ wniosku i wysokoœæ proponowanej dotacji, zawiera tak e zwiêz³¹ informacjê o organizacji oraz propozycjê dalszych kontaktów. 2. STRONA TYTU OWA L. dz. 03/113/NM Warszawa, 22 stycznia 2003 r. Szanowna Pani Minister Szanowna Pani dr Krystyna ybacka Minister Edukacji Narodowej i Sportu Warszawa Zwi¹zek Harcerstwa Polskiego (ZHP) to wychowawcze, dobrowolne i samorz¹dne stowarzyszenie skupiaj¹ce oko³o 200 000 dziewcz¹t i ch³opców oraz instruktorów. ZHP dzia³a na terenie ca³ego kraju. ZHP od wielu lat realizuje zadania zlecone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu. Maj¹c nadziejê na owocn¹ wspó³pracê, tak e w roku obecnym przekazujê nastêpuj¹ce wnioski: 1. Barwy przysz³oœci program wychowawczy ZHP; 2. Œwiêto Flag program wychowania patriotycznego i proeuropejskiego; 3. B¹dŸmy otwarci program integracji i wsparcia niepe³nosprawnych zuchów i harcerzy; 4. Kurs dla nauczycieli w zakresie bezpieczeñstwa powszechnego; 5. Rok Aleksandra Kamiñskiego program promuj¹cy dorobek wychowawczy prof. Aleksandra Kamiñskiego. Przedk³adam tak e wykaz zadañ zleconych z roku ubieg³ego oraz statut i wyci¹g z rejestru (KRS). Osob¹ kontaktow¹ w sprawie z³o onych wniosków jest phm. Piotr Kowalski, tel. 339 07 38, sponsoring@zhp.org.pl. Z harcerskim pozdrowieniem CZUWAJ! Naczelnik Zwi¹zku Harcerstwa Polskiego hm. Wies³aw Maœlanka Tytu³ wniosku powinien byæ chwytliwy, zwiêz³y i ³atwy do zapamiêtania. Warto zadbaæ o to, by tytu³ projektu odpowiada³ s³ownictwu preferowanemu przez instytucjê, do której sk³adamy projekt. Tak wiêc, gdy piszemy do Wydzia³u Edukacji Urzêdu Miasta projekt, obejmuj¹cy na przyk³ad kurs dru ynowych, powinien mieæ w tytule kurs m³odych liderów organizacji wychowawczej czy warsztaty dla liderów organizacji m³odzie owej. Je eli wniosek bêdziemy kierowaæ do Funduszu Ochrony Œrodowiska, to kurs bêdzie nazywaæ siê kursem liderów ochrony przyrody czy warsztatami m³odych ekologów. Ca³y tytu³ powinien sk³adaæ siê z dwóch czêœci zasadniczego tytu³u przedsiêwziêcia i podtytu³u wyjaœnienia, okreœlaj¹cego jego formê, na przyk³ad: Perkoz zielona przygoda. Cykl warsztatów ekologicznych dla dzieci i m³odzie y. 3. SPIS TREŒCI 4. STRESZCZENIE Streszczenie powinno zawieraæ nastêpuj¹ce informacje: kilka s³ów o hufcu realizatorze projektu i jego wiarygodnoœci, definicjê problemu lub potrzeby, na któr¹ odpowiada projekt, cele, które zrealizowane zostan¹ dziêki przyznanej dotacji, ca³kowity koszt projektu, pozyskane fundusze, kwotê dotacji, o jak¹ prosimy grantodawcê. Streszczenie pisze siê pod koniec prac nad wnioskiem. Czasem w streszczeniu nie umieszczamy informacji finansowych dzieje siê tak wtedy, gdy w formularzu wniosku s¹ osobne rubryki na takie dane. Barwy przysz³oœci s¹ programem kilkuletnim, realizowanym w Zwi¹zku Harcerstwa Polskiego w latach 2002 2005. G³ównym jego celem jest wychowanie ekonomiczne m³odzie y, rozumiane jako przygotowanie do podejmowania odpowiedzialnoœci za swoje przysz³e ycie zawodowe, samodzielnoœæ finansow¹ i radzenie sobie na rynku pracy oraz promowanie aktywnoœci i przedsiêbiorczoœci. Pierwszy etap programu realizowany bêdzie w okresie od wrzeœnia 2002 do stycznia 2003 roku. Jego g³ównym celem jest przygotowanie kadry na terenie ca³ej Polski do wdra ania i realizacji wieloletniego programu i wyposa- enie jej w materia³y edukacyjne. Odbiorcami programu jest blisko 6000 dru yn harcerskich i starszoharcerskich, skupiaj¹cych oko³o 28 000 cz³onków w wieku 14 24 lat i dzia³aj¹cych na terenie ca³ej Polski. Przez przygotowanie kadry liderów programu na poziomie województw i miast zapewnimy ustawiczn¹ pracê z tymi dru ynami i stymulowanie procesu wychowania ekonomicznego wœród tak du ej grupy odbiorców. 2
5. WSTÊP Wstêp powinien zawieraæ opis misji i celu dzia³ania organizacji. Mo emy siê tu posi³kowaæ informacjami zapisanymi w Statucie ZHP, uchwale programowej lub w innych materia³ach przygotowywanych w hufcu. Nale y szczególnie podkreœliæ ten fragment celów czy misji, który nawi¹zuje do celów konkursu grantowego, na który sk³adamy wniosek. Wyj¹tki ze Statutu ZHP Charakter ZHP; cele i œrodki dzia³ania 2 1. ZHP jest wychowawczym, patriotycznym, dobrowolnym i samorz¹dnym stowarzyszeniem otwartym dla wszystkich bez wzglêdu na pochodzenie, rasê czy wyznanie. 2. ( ) 3. Wychowanie w ZHP opiera siê na normach moralnych, wywodz¹cych siê z uniwersalnych, kulturowych i etycznych wartoœci chrzeœcijañskich, kszta³tuje postawy szacunku wobec ka dego cz³owieka, uznaj¹c system wartoœci duchowych za sprawê osobist¹ ka dego cz³onka Zwi¹zku. 4. ZHP jest cz³onkiem œwiatowej rodziny skautowej zrzeszonej w Œwiatowej Organizacji Ruchu Skautowego (WOSM), Œwiatowym Stowarzyszeniu Przewodniczek i Skautek (WAGGGS) i Miêdzynarodowym Bractwie Skautów i Przewodniczek (ISGF), dzia³a zgodnie z zasadami, celami i metod¹, wprowadzonymi przez za³o yciela skautingu Roberta Baden-Powella i rozwiniêtymi przez Andrzeja Ma³kowskiego. 3 Za g³ówne cele swojego dzia³ania ZHP uznaje: 1. stwarzanie warunków do wszechstronnego, intelektualnego, spo³ecznego, duchowego, emocjonalnego i fizycznego rozwoju cz³owieka, 2. nieskrêpowane kszta³towanie osobowoœci cz³owieka odpowiedzialnego, przy poszanowaniu jego prawa do wolnoœci i godnoœci, w tym wolnoœci od wszelkich na³ogów, 3. upowszechnianie i umacnianie w spo³eczeñstwie przywi¹zania do wartoœci: wolnoœci, prawdy, sprawiedliwoœci, demokracji, samorz¹dnoœci, równouprawnienia, tolerancji i przyjaÿni, 4. stwarzanie warunków do nawi¹zywania i utrwalania silnych wiêzi miêdzyludzkich ponad podzia³ami rasowymi, narodowoœciowymi i wyznaniowymi, 5. upowszechnianie wiedzy o œwiecie przyrody, przeciwstawianie siê jego niszczeniu przez cywilizacjê, kszta³towanie potrzeby kontaktu z nieska on¹ przyrod¹. Wstêp powinien te zawieraæ informacje o dacie za³o enia organizacji. W przypadku ZHP sprawa jest dosyæ skomplikowana, ale mo na pos³u yæ siê nastêpuj¹cym zestawieniem: Pierwsze dru yny powsta³y w 1911 r., Zwi¹zek Harcerstwa Polskiego zosta³ za³o ony w 1918 r., pierwszy statut zarejestrowano w 1936 r., aktualny wpis do Krajowego Rejestru S¹dowego ZHP uzyska³ w dniu 26.02.2002 r., data za³o enia hufca Wstêp jest te odpowiednim miejscem, by pochwaliæ siê wszystkim dokonaniami i sukcesami hufca, chor¹gwi czy ca³ego Zwi¹zku. Warto wiêc tu wspomnieæ o: nagrodach otrzymanych przez organizacjê, przyk³adach programów i projektów, pozycji hufca wœród innych organizacji pozarz¹dowych, wykszta³ceniu i doœwiadczeniu kadry. Czêœæ wstêpu nale y poœwiêciæ tak e informacjom o finansach organizacji: Ÿród³a finansowania, z których korzystaliœcie w tym roku, wysokoœæ bud etu na rok bie ¹cy, kto wspó³pracuje przy projekcie (inne organizacje, sponsorzy, w³adze itp.). Wymienione wy ej informacje nie zawsze nale y umieszczaæ we wstêpie, czêsto formularz wniosku jest tak zbudowany, e wiêkszoœæ z nich znajduje siê w innych miejscach. Powy sza uwaga dotyczy zreszt¹ prawie wszystkich fragmentów wniosku zaprezentowany przeze mnie podzia³ jest wiêc bardzo umowny. Zwi¹zek Harcerstwa Polskiego jest najwiêksz¹, licz¹c¹ oko³o 200 tys. cz³onków organizacj¹ wychowawcz¹ dzieci i m³odzie y w Polsce. Jest wychowawczym, patriotycznym, dobrowolnym i samorz¹dnym stowarzyszeniem otwartym dla wszystkich bez wzglêdu na pochodzenie, rasê czy wyznanie. Za jeden z g³ównych celów swojego dzia³ania Zwi¹zek uznaje stwarzanie warunków do wszechstronnego rozwoju cz³owieka. Misj¹ Zwi¹zku Harcerstwa Polskiego jest przyczynianie siê za pomoc¹ metody harcerskiej do rozwoju m³odych ludzi w taki sposób, aby w pe³ni mogli wykorzystaæ swoje mo liwoœci duchowe, intelektualne, spo³eczne, emocjonalne i fizyczne jako jednostki i jako odpowiedzialni obywatele cz³onkowie wspólnot lokalnych, narodowych i miêdzynarodowych. Podstawowym zadaniem ZHP jest wychowanie dzieci w zgodzie z harcerskimi wartoœciami, wœród których do najwa niejszych nale ¹: patriotyzm, braterstwo, przyjaÿñ, s³u ba, wiara, praca, sprawiedliwoœæ, wolnoœæ i pokój. Wartoœci te, zapisane w Obietnicy i Prawie Zucha oraz Przyrzeczeniu i Prawie Harcerskim, odnajdujemy w tworzonej przez dziesi¹tki lat kulturze organizacji. Tradycyjne i uniwersalne wartoœci uwzglêdniamy w aktualnych i nowoczesnych programach dzia³ania dru yn i gromad, w zadaniach, wynikaj¹cych z potrzeb, zainteresowañ oraz pragnieñ dzieci i m³odzie y. Wartoœci te tworz¹ kodeks postêpowania oraz kszta³tuj¹ styl ycia cz³onków ruchu harcerskiego, przy czym ka demu z nich pozwalaj¹ stworzyæ osobist¹ drogê ich realizacji, w budowanych indywidualnie próbach na kolejne harcerskie i instruktorskie stopnie. Wychowanie realizowane jest g³ównie w podstawowych jednostkach organizacyjnych ZHP dru ynach i gromadach, skupiaj¹cych œrednio od 15 do 25 osób. Jednostki te samodzielnie okreœlaj¹ (w zale noœci od potrzeb zrzeszonych dzieci) i realizuj¹ zadania wychowawcze. Zadaniem G³ównej Kwatery, która jest zarz¹dem stowarzyszenia, jest wspieranie tych jednostek, miêdzy innymi przez oferowanie regionalnych i ogólnopolskich przedsiêwziêæ programowych, materia³ów metodycznych i pomocy edukacyjnych. Wychowanie w ZHP, organizacji maj¹cej ponaddziewiêædziesi¹tletnie doœwiadczenie, opiera siê na normach moralnych, wywodz¹cych siê z uniwersalnych, kulturowych i etycznych wartoœci chrzeœcijañskich, kszta³tuje postawy szacunku wobec ka dego cz³owieka, uznaj¹c system wartoœci duchowych za sprawê osobist¹ ka dego cz³onka Zwi¹zku. 3
4 6. ZDEFINIOWANIE POTRZEB Zdefiniowanie potrzeb jest kluczow¹ czêœci¹ wniosku grantowego. To tu jest miejsce na okreœlenie, jaki problem rozwi¹ ¹ dzia³ania podejmowane w ramach projektu i podkreœlenie jego zwi¹zku z celami ZHP. Wa ne, aby ten problem by³ ³atwo dostrzegalny dla osoby, która bêdzie czytaæ wniosek i eby fakt jego istnienia by³ stwierdzony nie tylko przez nas, ale tak e przez jak¹œ uznan¹ instytucjê czy osobê. Ciekawe badania dotycz¹ce m³odzie y mo na znaleÿæ np. pod adresem www.obop.gov.pl lub www.cbos.org.pl. Interesuj¹ce informacje znajduj¹ siê te w wielu ksi¹ kach, np. M. Szymañski, M³odzie wobec wartoœci, Warszawa 2000, zbiór dokumentów O m³odzie y, Sieradz 2001, Nowe impulsy dla m³odzie y europejskiej Bia³a ksiêga Komisji Europejskiej, Warszawa 2002. Nale y pamiêtaæ, e warto pos³ugiwaæ siê danymi statystycznymi i wypowiedziami autorytetów, które popr¹ nasze przekonanie o koniecznoœci rozwi¹zania problemu. Tutaj umieszczamy tak e informacje o adresacie projektu. Nale y pamiêtaæ, e nie powinniœmy u ywaæ naszej harcerskiej, czêsto niezrozumia³ej dla innych terminologii, tylko dostosowaæ jêzyk do tego, jakim pos³uguje siê grantodawca. Warto równie napisaæ, co siê stanie, jeœli nie zrealizujemy naszego projektu ale nie warto przesadzaæ z czarnowidztwem. XXXII Zjazd ZHP wytyczy³ cztery priorytety dzia³ania organizacji na lata 2002 2005. Jeden z nich to wychowanie patriotyczne oraz wychowanie harcerek i harcerzy do uczestnictwa we wspólnocie europejskiej. Priorytet ten jest œciœle powi¹zany z obecnymi i przysz³ymi wydarzeniami w naszym kraju. Od po³owy lat 90. Polska stara siê o przyjêcie do Unii Europejskiej i prawdopodobnie w maju 2004 roku proces ten zakoñczy siê sukcesem. Przy³¹czenie siê do tej miêdzynarodowej struktury bêdzie nie tylko prze³omowe dla pañstw, ale tak e dla Polaków. Oto bowiem ka dy z nas otrzyma obywatelstwo Unii, staniemy siê cz³onkami i uczestnikami nowej wspólnoty. Proces ten czêsto jest jednak postrzegany jako zagro enie dla polskiej to samoœci narodowej, szczególnie w odniesieniu do m³odego pokolenia Polaków. Ostatnim wydarzeniem przed formalnym wst¹pieniem do Unii Europejskiej jest referendum europejskie, w którym Polacy opowiedz¹ siê za uczestnictwem w Unii Europejskiej. Moment ten jest wa ny nie tylko z punktu widzenia samego wyniku referendum, ale jest te doskona³¹ okazj¹ do zainteresowania m³odych ludzi sam¹ problematyk¹ integracji europejskiej oraz ukazania jej wp³ywu na to - samoœæ narodow¹ Polaków. Wa ne jest tak e zainteresowanie wszystkich instruktorów i doros³ych cz³onków organizacji kwesti¹ referendum europejskiego i zachêcenie do uczestnictwa w nim. Transformacja spo³eczno-gospodarcza, jaka ma miejsce w ostatnich latach w Polsce, spowodowa³a zmiany na rynku pracy. Bezrobocie, niestety, jest sta³ym elementem polskiej rzeczywistoœci. Dane statystyczne jednoznacznie pokazuj¹, e dotknê³o ono przede wszystkim ludzi m³odych. Negatywne skutki opóÿnienia czy nawet uniemo liwienia ekonomicznego i spo³ecznego usamodzielnienia siê m³odych ludzi bêd¹ widoczne przez wiele lat. Dlatego XXXII Zjazd ZHP z edukacji ekonomicznej uczyni³ priorytet programowy dzia³añ ca³ego Zwi¹zku. W ZHP istnieje du a œwiadomoœæ potrzeby prowadzenia dzia³añ aktywizuj¹cych zawodowo m³odzie i s¹ one prowadzone od lat na szczeblu lokalnym z du ym powodzeniem. W naszej organizacji zrzeszamy 28 000 m³odych ludzi w wieku 16 24 i chcemy ich przygotowaæ do efektywnego poruszania siê po rynku pracy oraz zapewniæ im aktywny i udany start w doros³e zawodowe ycie. Dzia³alnoœæ naszych dru yn ma charakter sta³y, co zapewnia ci¹g³oœæ pracy z programem nawet po zakoñczeniu okresu ewentualnego dotowania przez NBP. M³odzie w dru ynach zrzeszona jest na zasadzie dobrowolnoœci i œwiadomoœci celów, co zapewnia skuteczniejsze i trwalsze efekty edukacyjne. Dysponujemy sprawn¹ struktur¹ organizacyjn¹, obejmuj¹c¹ wszystkie województwa, z dobrze dzia³aj¹cymi kana³ami informacyjnymi. Posiadamy sprawdzon¹ harcersk¹ metodê dzia- ³ania i atrakcyjne, aktualne instrumenty metodyczne. Cechuje nas nowoczesne nastawienie, pêd do nowoczesnoœci, zmian, aktywnoœæ, mamy m³od¹ i twórcz¹ kadrê (prawie 15 000 osób). Cieszymy siê uznaniem i presti em spo³ecznym. W realizacji swoich programów wspó³pracujemy z wieloma organizacjami i instytucjami. Wszystkie nasze dotychczasowe programy, realizowane na ró nych p³aszczyznach, zyska³y wysokie oceny (np. nagroda Z³otego Liœcia nadana przez Ministra Ochrony Œrodowiska, Zasobów Naturalnych i Leœnictwa za program Woda jest yciem, tytu³ Lidera Polskiej Ekologii za ten sam projekt, nagroda w konkursie im. prof. W. Degi na najlepsze rozwi¹zanie dla osób niepe³nosprawnych zorganizowanym przez Pañstwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepe³nosprawnych za program Odkrywcy Nieznanego Œwiata ). 7. CELE I ZADANIA Cele projektu powinny charakteryzowaæ siê nastêpuj¹cymi cechami: Konkretne powinniœcie bardzo jasno sprecyzowaæ, co chcecie osi¹gn¹æ i jak wiele dzia³añ przeprowadzicie. Nale y te okreœliæ, jakie konkretne korzyœci odnios¹ adresaci projektu, co zmieni siê po realizacji projektu i co zostanie w wyniku jego realizacji stworzone i osi¹gniête. Z³o one projekt musi byæ roz³o ony na kilka zamierzeñ, dziêki temu bêdzie ³atwiej okreœliæ, czy zadania te zosta³y zrealizowane. atwiej jest te zaplanowaæ konkretne dzia³ania, jeœli uda siê podzieliæ g³ówny cel na konkretne zadania. atwo poddaj¹ce siê ocenie tego chyba nie trzeba szczególnie wyjaœniaæ, planowanie zadañ w projekcie niczym nie ró ni siê od planowania pracy dru yny czy próby instruktorskiej. Nale y ju na etapie planowania za³o yæ, w jaki sposób bêdziemy oceniaæ, czy projekt zosta³ zrealizowany. Im lepszy sposób wymyœlimy, tym ³atwiej bêdzie nam przygotowaæ sprawozdanie. Okreœlone w czasie nale y w planowaniu dokonaæ podzia³u na cele krótko-, œrednio- i d³ugoterminowe, trzeba tylko pamiêtaæ, e cele musz¹ byæ zrealizowane w czasie zak³adanym przez grantodawcê tak by mo na by³o w sprawozdaniu opisaæ, co uda³o siê zrobiæ. Realistyczne nie mo na zaplanowaæ czegoœ, czego nie mo na zrealizowaæ. Dlatego nie planujcie, e zmienicie ca³y œwiat i wszystkim po realizacji waszego projektu bêdzie dobrze lepiej zaplanowaæ, e projekt obejmie trochê mniejsz¹ liczbê adresatów, ale zrealizowaæ go dobrze, ni nie zrealizowaæ wcale.
Elastyczne w czasie realizacji projektu mo e okazaæ siê, e planowane cele bêd¹ wymaga³y korekt, warto wiêc wzi¹æ to pod uwagê i zaplanowaæ je tak, by mo - na je by³o ³atwo zmieniæ, trzeba jednak pamiêtaæ, e nie mo na przesadzaæ ze zmienianiem celów, bo mo e okazaæ siê, e rozmin¹ siê one z celami konkursu grantowego, z którego otrzymaliœmy fundusze. Zadania wynikaj¹ z celów i okreœlaj¹ kolejne czynnoœci, które nale y wykonaæ, by te zamierzone cele osi¹gn¹æ. Zadaniami bêd¹ wiêc poszczególne imprezy, szkolenia, wydawnictwa i inne elementy realizowanego projektu. Zadaniami bêd¹ tak e czynnoœci zwi¹zane z realizowanym projektem czyli przygotowanie projektu, ocena realizacji, podsumowanie itp. 1. Zbudowanie zespo³ów: redakcyjnego, szkoleniowego i merytorycznego do realizacji za³o onych celów, przygotowanie zaplecza kadrowego do realizacji programu wychowania ekonomicznego. Pozyskanie fachowców z dziedziny ekonomii, bankowoœci, finansów. Opracowanie planów pracy zespo³ów, podzia³ zadañ. Stworzenie warunków do pracy zespo³ów (pomieszczenia, sprzêt komputerowy, telefony, artyku³y biurowe). Spotkania zespo³ów. 2. Zbudowanie projektów przygotowuj¹cych harcerzy starszych do podejmowania odpowiedzialnoœci za swoje przysz³e ycie zawodowe. Opracowanie przyk³adowych zadañ prób na stopnie kszta³tuj¹cych postawê przedsiêbiorczoœci, oszczêdnoœci, gospodarnoœci, mobilnoœci, samodzielnoœci finansowej. Opracowanie zestawu sprawnoœci mistrzowskich z dziedziny ekonomii, bankowoœci, finansów. Uaktualnienie wymagañ starszoharcerskiego znaku s³u - by gospodarce. Uaktualnienie kierunku Programu Harcerstwa Starszego Samodzielnoœæ ekonomiczna m³odzie y. 3. Przeszkolenie liderów programu, przygotowanie ich do prowadzenia zajêæ z zakresu edukacji ekonomicznej w swojej chor¹gwi (województwie). Opracowanie zasad rekrutacji na szkolenia. Opracowanie szczegó³owego programu szkoleñ. Doposa enie bazy dydaktycznej (biblioteczka fachowa, programy komputerowe, inne). Przeprowadzenie szkolenia. Opracowanie i wdro enie systemu wspierania liderów po ukoñczeniu szkolenia. 4. Promowanie przedsiêbiorczych osób, g³ównie instruktorów i popularyzowanie ich programów w gazecie instruktorskiej i w Internecie. Og³oszenie konkursu na najciekawszy Sposób na sukces w kategoriach wiekowych: 16 19, 19 24, 24 i wiêcej lat. Rozstrzygniêcie konkursu, og³oszenie wyników. Zbudowanie strony www.sukces.zhp.org.pl. Przedstawienie wszystkich nades³anych prac na stronie www. Umieszczenie wywiadów z autorami najlepszych prac konkursowych w miesiêczniku Czuwaj. 5. Promowanie œrodowiskowych rozwi¹zañ i pomys³ów œrodowisk organizuj¹cych akcje zarobkowe, które kszta³tuj¹ postawy aktywnoœci gospodarczej w gazecie instruktorskiej i w Internecie. Przygotowanie i og³oszenie konkursu Mam pomys³ na.... Rozstrzygniêcie konkursu, og³oszenie wyników. Przedstawienie wszystkich nades³anych prac na stronie www. Promocja autorów najlepszych prac konkursowych w miesiêczniku Czuwaj. 6. Tworzenie zbioru pomys³ów na prywatn¹ przedsiêbiorczoœæ (wraz z poradami, komentarzem) na stronie www. Przedstawienie wszystkich nades³anych prac konkursowych na stronie www. Stworzenie bazy: szkoleñ, ciekawych poradników, ksi¹ ek, programów edukacyjnych. Stworzenie forum dyskusyjnego sukces. 7. Ewaluacja programu. Opracowanie i wdro enie systemu ewaluacji programu. 8. Opracowanie materia³u edukacyjnego dla dru ynowych z zakresu edukacji ekonomicznej. Opracowanie zagadnieñ zgodnie z za³o on¹ tematyk¹ (poni ej). Stworzenie komentarza metodycznego dla lidera (dru- ynowego) realizuj¹cego z grup¹ (dru yn¹) program. Wydanie materia³u (³amanie, druk, dystrybucja). 8. OPIS REALIZACJI Opis realizacji projektu sk³ada siê z dwóch elementów: opisu metod stosowanych do osi¹gniêcia celów i harmonogramu realizacji poszczególnych zadañ. W tym miejscu nale y równie umieœciæ opis kadry realizuj¹cej projekt. Metody realizacji musz¹ wynikaæ z celów za³o onych w projekcie. Nale y podkreœlaæ wyj¹tkowoœæ metody harcerskiej i metodyk stosowanych w ZHP. Warto jednak szczególnie w tej czêœci wniosku uwa aæ na stosowanie jêzyka cywilnego, a wszystkie harcerskie terminy wyt³umaczyæ lub przet³umaczyæ. Projekt programowy Razem w Europie realizowany bêdzie przy wykorzystaniu zarówno tradycyjnych metod harcerskich, jak i nowoczesnych metod i sposobów, które zapewni¹ osi¹gniêcie postawionych celów i zamierzeñ. W trakcie realizacji projektu wykorzystamy takie formy, jak: festyn i parada formy masowego udzia³u odbiorców w przedsiêwziêciu, które zapewniaj¹ dotarcie z przekazem do du ej liczby osób; s¹ to formy szczególnie popularne wœród m³odzie y (parada czy przemarsz, po³¹czony z elementami manifestacji), ale i przez doros³ych (nawi¹zanie do tradycyjnej majówki). S¹ formami niskonak³adowymi, nie wymagaj¹cymi anga owania du ych œrodków finansowych. Zarazem nale y podkreœliæ, e ZHP ma du e doœwiadczenie w realizacji wszelkiego typu form skupiaj¹cych wiele osób. seminarium jest najprostsz¹ i zarazem najbardziej skuteczn¹ form¹ przekazania wiedzy; przez zastosowanie metod aktywnego uczenia oraz pracy w grupie, mo na osi¹gn¹æ du e zaanga owanie cz³onków grupy (nawet je eli siê nie znaj¹ wczeœniej). konferencja to forma skierowana do osób bêd¹cych specjalistami w dziedzinie integracji europejskiej. Podczas konferencji zaprezentowane zostan¹ referaty, które 5
6 potem opublikujemy w postaci materia³u pokonferencyjnego. Forma konferencji gwarantuje wysoki poziom oraz dotarcie z informacj¹ do zainteresowanych. konkurs i inne formy skierowane do dzieci wybrane zosta³y na podstawie doœwiadczenia ZHP w zakresie realizacji dzia³añ edukacyjnych wœród m³odzie y. formu³owanie apelu/odezwy do... jest doskona³¹ form¹, w pe³ni przystaj¹c¹ do potrzeb m³odych ludzi (16 20 lat), którzy maj¹ okazjê wyraziæ swój stosunek do wybranego problemu. Ca³oœciowe zestawienie zaproponowanych metod i form dzia³ania powinno spowodowaæ, e projekt Razem w Europie bêdzie atrakcyjny a zarazem zapewni osi¹gniêcie zamierzonych celów. ZHP ma du e doœwiadczenie w realizacji wszelkiego typu imprez masowych (przyk³adem mo e byæ na przyk³ad pe³nienie przez harcerzy s³u by medycznej podczas du ych imprez sportowych i kulturalnych, organizacja zbiórek pieniêdzy oraz akcji masowych, obozów i zlotów np. GNIEZNO 2000 z 10 tysi¹cami uczestników). ZHP aktywnie realizuje równie ró ne elementy edukacji europejskiej, co daje doœwiadczenie niezbêdne do przygotowania seminariów i konferencji. W dziedzinach, w których ZHP nie ma odpowiednio fachowej kadry, planujemy wspó³pracê z wyspecjalizowanymi instytucjami i organizacjami (Polska Fundacja im. Roberta Schumana, Polska Rada Ruchu Europejskiego, sieæ Regionalnych Centrów Informacji Europejskiej itp.). Zadanie Razem w Europie realizowane bêdzie w ca- ³oœci przez wolontariuszy. Wspomniane jednostki terenowe ZHP (hufce) kierowane s¹ przez kadrê spo³eczn¹, w sporadycznych wypadkach (w sytuacji du ej wspólnoty harcerskiej) przez osoby pracuj¹ce na czêœæ etatu. Kadra instruktorska ZHP (oko³o 15 tysiêcy osób w skali kraju) jest spo³eczna i nie pobiera wynagrodzenia za swoj¹ pracê. W realizacji zadania uczestniczyæ bêd¹ harcerki i harcerze (cz³onkowie ZHP), w przygotowanie i przeprowadzenie zadania zaanga owanych bêdzie ponad 100 liderów. Projekt zak³ada zaanga owanie nie tylko cz³onków organizacji, ale tak e szerokiej spo³ecznoœci lokalnej, w tym szkó³, mieszkañców osiedli, cz³onków innych organizacji. Osoby realizuj¹ce projekt maj¹ du e doœwiadczenie w przygotowaniu i przeprowadzeniu projektów programowych, adekwatne do poziomu realizacji projektu (poziom lokalny organizatorzy festynów, poziom regionalny Parada do Europy i ogólnopolski szef projektu, koordynator projektu). Umiejêtnoœci i doœwiadczenie poœwiadczone s¹ przez wewnêtrzny system funkcjonuj¹cy w ZHP (system stopni instruktorskich). Ka da z osób zaanga owanych w realizacjê projektu ma stopieñ odpowiadaj¹cy wymaganiom zwi¹zanym z jego realizacj¹. W wiêkszoœci wniosków, z którymi mia³em do czynienia w ostatnim roku, autorzy formularzy nie wymagaj¹ przedstawienia harmonogramu realizacji projektu uwzglêdniaj¹cego konkretne daty, wystarczy podanie miesi¹ca i kolejnoœci dzia³añ. Warto jednak, nawet nie na potrzeby wniosku, lecz na potrzeby realizacji projektu, przygotowaæ szczegó³owy harmonogram z uwzglêdnieniem rodzaju zadania, czasu i miejsca realizacji oraz nazwiskiem osoby odpowiedzialnej. Opis kadry powinien zawieraæ jak najwiêcej informacji o osobach zaanga owanych w zadanie. Spoœród predyspozycji i doœwiadczeñ nale y wybraæ i podkreœliæ te zwi¹zane bezpoœrednio z realizacj¹ projektu równie przy przygotowywaniu yciorysu osoby kluczowej w danym projekcie (jest to coraz czêstsza praktyka). yciorys ten powinien przypominaæ CV potrzebne, gdy staramy siê o pracê. 9. EWALUACJA YCIORYS OSOBY ZAANGA OWANEJ W REALIZACJÊ PROJEKTU RAZEM W EUROPIE Pawe³ Smardz podczas realizacji projektu Razem w Europie pe³ni funkcjê szefa projektu i koordynatora ogólnopolskiego. Imiê i nazwisko: Data urodzenia Adres zamieszkania: Adres korespondencyjny Telefon: Stan cywilny: E-mail: Wykszta³cenie: Pawe³ Smardz europa@zhp.org.pl 2000 do teraz Uniwersytet Warszawski, Wydzia³ Dziennikarstwa i Nauk Politycznych, stosunki miêdzynarodowe 1998 2000 Uniwersytet Wroc³awski, Wydzia³ Nauk Spo³ecznych, stosunki miêdzynarodowe Doœwiadczenia zawodowe: Od sierpnia 2002 komisarz zagraniczny ZHP Od stycznia 2002 kierownik zespo³u edukacji obywatelskiej i europejskiej G³ównej Kwatery Zwi¹zku Harcerstwa Polskiego Od wrzeœnia 2001 praktyki w warszawskim Biurze ¹cznikowym Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. UchodŸców 2000 2001 instruktor, kierownik Wydzia³u Harcerskiego G³ównej Kwatery Zwi¹zku Harcerstwa Polskiego Dodatkowe doœwiadczenie 2002 Przewodnicz¹cy Prezydium Forum Pro- Europejskich Organizacji M³odzie owych przy Kancelarii Prezydenta RP cz³onek Œrodowiskowej Rady Konsultacyjnej do spraw M³odzie y przy Narodowej Radzie Integracji Europejskiej 2000 2001 za³o yciel i prezes stowarzyszenia Ruch Wspierania Inicjatyw na Rzecz Edukacji Miêdzynarodowej REM Wybrane zrealizowane projekty wspó³autor poradnika na temat wychowanie w kulturze praw cz³owieka Mój wybór, wspó³autor programu wychowania obywatelskiego w ZHP Od samorz¹dnoœci do demokracji, prowadzenie w ramach ZHP kursów m³odzie owych liderów w tym Harcerskiej Szko³y Liderów Europejskich, organizacja wymiany m³odzie owej z Niemcami, Portugali¹ i Bia- ³orusi¹, autor poradnika metodycznego dla liderów harcerskich na temat edukacji europejskiej, autor kilku artyku³ów na temat dzia³alnoœci w zakresie edukacji europejskiej dla liderów szkolnych klubów europejskich, tworzenie i koordynacja ogólnopolskiej sieci liderów edukacji europejskiej w ZHP. Ta czêœæ wniosku powinna odpowiadaæ na poni sze pytania: Jakimi instrumentami i w jaki sposób bêd¹ oceniane efekty projektu? Jakimi instrumentami i w jaki sposób bêd¹ oceniane dzia³ania podejmowane w ramach projektu? Kto i dlaczego bêdzie ocenia³? Kiedy bêdzie dostêpne sprawozdanie? Czy efekty bêd¹ publikowane?
Szczegó³owe elementy procesu ewaluacji zosta³y omówione w artyku³ach hm. Katarzyny Goleman w majowym i czerwcowym numerze Czuwaj. Tam te mo na znaleÿæ omówienie szczegó³owego przyk³adu projektu ewaluacji. 10. PRZYSZ E ZRÓD A FINANSOWANIA Ta pozycja niezbyt czêsto wystêpuje we wnioskach o dotacjê, warto jednak znaleÿæ w projekcie miejsce na jej umieszczenie oczywiœcie o ile opisywany we wniosku projekt jest czêœci¹ wiêkszej ca³oœci. Mo na te tu napisaæ, czy nasz projekt bêdzie mo na zrealizowaæ w innej organizacji lub dla innej grupy odbiorców. Czêsto taki argument mo e przewa yæ podczas podejmowania decyzji, czy wniosek powinien byæ dofinansowany. Grantodawcy najchêtniej przekazuj¹ œrodki na projekty, które mo na powtarzaæ bez potrzeby ponoszenia kolejnych kosztów. 11. BUD ET ` Zasady konstruowania bud etu: Bud et musi mieæ œcis³y zwi¹zek z zaplanowanymi dzia- ³aniami. Kwoty w bud ecie musz¹ wynikaæ z prawdziwych kosztów realizacji zadania choæ w przypadku d³ugotrwa- ³ych projektów trzeba te wzi¹æ pod uwagê zmianê wartoœci pieni¹dza w czasie. Bud et powinien zawieraæ wszystkie koszty zwi¹zane z realizacj¹ projektu. Bud et nie powinien zawieraæ wk³adu niefinansowego (wk³adu rzeczowego czy pracy wolontariuszy), chyba e instrukcja wyraÿnie to dopuszcza. Nie wolno zmieniaæ formatu bud etu zaproponowanego przez grantodawcê; je eli niektóre pozycje bud etu nie dotycz¹ waszego projektu, to nale y wpisaæ tam 0 z³, a nie kasowaæ tê pozycjê. Gdy tylko grantodawca o to poprosi, nale y wykazaæ, jak zosta³y obliczone poszczególne pozycje bud etu. 12. OPIS POZYCJI BUD ETOWYCH Je eli nie ma na to miejsca w bud ecie, to w tej w³aœnie czêœci wniosku nale y opisaæ szczegó³owo poszczególne pozycje bud etu: jak zosta³y skalkulowane, co siê na nie sk³ada. Tutaj mo na wymieniæ tak e te pozycje, które nie zosta³y uwzglêdnione w bud ecie, a mog¹ byæ atrakcyjne dla grantodawcy np. praca wolontariuszy czy wk³ad w postaci w³asnego sprzêtu czy lokalu. Nale y te wymieniæ wszystkie Ÿród³a finansowania projektu, zarówno te ju pewne, jak i te, które s¹ dopiero w trakcie zdobywania. 13. ZA CZNIKI Statut ZHP Wyci¹g z rejestru KRS Pe³nomocnictwo Ulotki informacyjne Folder o programach ZHP Wizytówka osoby odpowiedzialnej za kontakty Zaœwiadczenie z ZUS i US Wymieniona lista to przyk³adowe za³¹czniki, które mog¹ byæ wymagane przez grantodawcê. Czêsto zdarza siê, e organizator konkursu prosi o konkretne dokumenty nale y je do³¹czyæ. Nie warto wtedy wysy³aæ innych, poniewa œwiadczy to o lekcewa eniu zasad konkursu. Jak opisaæ Zwi¹zek Harcerstwa Polskiego, jego program i osi¹gniêcia oraz strukturê? œci¹gawka na nastêpnej stronie 7
O ZWI ZKU HARCERSTWA POLSKIEGO Harcerstwo istnieje na ziemiach polskich od dziewiêædziesiêciu lat. W tym czasie miliony dziewcz¹t i ch³opców prze y³o niezapomnian¹ harcersk¹ przygodê swojego ycia. Harcerstwo jest czymœ wiêcej ni organizacj¹ m³odzie ow¹. To spontaniczny ruch spo³eczny, kszta³tuj¹cy postawy i charaktery, wychowuj¹cy gor¹cych patriotów i aktywnych obywateli. Harcerstwo to s³u ba definiowana przez odpowiedzialnoœæ, wewnêtrzne przekonanie i aktywnoœæ spo- ³eczn¹, to braterstwo i praca nad sob¹. Wszystko po to, aby jak najlepiej poznaæ otaczaj¹cy nas œwiat i pozostawiæ lepszym, ni go zastaliœmy. Misj¹ Zwi¹zku Harcerstwa Polskiego jest przyczynianie siê za pomoc¹ metody harcerskiej do rozwoju m³odych ludzi w taki sposób, aby w pe³ni mogli wykorzystaæ swoje mo liwoœci duchowe, intelektualne, spo³eczne, emocjonalne i fizyczne jako jednostki i jako odpowiedzialni obywatele cz³onkowie wspólnot lokalnych, narodowych i miêdzynarodowych. Si³¹ harcerstwa by³o i jest trafne odczytywanie aktualnych wyzwañ i program odpowiadaj¹cy zmieniaj¹cym siê potrzebom spo³ecznym. Poniewa harcerstwo jest ruchem, umie w³aœciwie dostosowaæ siê do zmieniaj¹cych siê warunków i jest elastyczne w sposobach dzia³ania, jakimi siê pos³uguje, aby osi¹gaæ cele wychowawcze. Ta dwoistoœæ wiernoœæ idea³om i wra liwoœæ na zmianê warunków jest Ÿród³em si³y organizacji. Wychowawczy charakter organizacji opiera siê na idei samowychowania i polega na okreœlaniu celów wychowawczych bezpoœrednio w dru- ynach i gromadach, przez cz³onków gromad i dru yn, wspieranych przez odpowiednio przygotowanych dru ynowych. Cele te wyp³ywaj¹ z ci¹g³ej i uwa nej analizy: misji Zwi¹zku Harcerstwa Polskiego, wartoœci zawartych w Prawie i Obietnicy Zucha, Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim, Zobowi¹zaniu Instruktorskim, wartoœci wynikaj¹cych z charakteru, tradycji oraz kultury organizacji swoistego kodeksu postêpowania, symboli, obyczajów i stosunków miêdzyludzkich, potrzeb i aspiracji dzieci i m³odzie y oraz dotykaj¹cych je problemów spo³ecznych. Istot¹ harcerskiego dzia³ania jest przede wszystkim pe³na realizacja idea³u harcerskiej s³u by, rozumianej jako: s³u ba Bogu wynikaj¹ca z osobistego stosunku do duchowych wartoœci ycia takich, jak mi³oœæ, prawda, dobro, sprawiedliwoœæ, wolnoœæ, piêkno, przyjaÿñ, braterstwo, wiara, nadzieja; lojalnoœci wobec religii, która je wyra a, i akceptacji obowi¹zków, które z niej wynikaj¹, s³u ba Polsce wynikaj¹ca z poczucia przynale noœci do wspólnoty narodowej i kulturowej, mi³oœci Ojczyzny, poczucia dumy i godnoœci narodowej, szacunku dla pañstwa i jego historii, s³u ba sobie i innym wynikaj¹ca z osobistej odpowiedzialnoœci za indywidualny rozwój i z osobistego stosunku do spo³eczeñstwa, poczucia odpowiedzialnoœci za rodzinê, lokaln¹ spo³ecznoœæ, kraj i ca³y œwiat, a tak e z szacunku dla innych i do œwiata przyrody. Realizacja tego idea³u polega na budzeniu u zucha, harcerza, instruktora wra liwoœci spo³ecznej, kszta³towaniu aktywnej i pozytywnej postawy wobec bliÿnich oraz uczeniu odpowiedzialnoœci za otoczenie, innych i siebie. Organizacyjna to samoœæ Zwi¹zku Harcerstwa Polskiego wyrasta z zawsze obecnego w harcerstwie patriotyzmu i szczególnej roli, jak¹ harcerstwo odegra³o w historii Polski. Swoj¹ genez¹ harcerstwo siêga d¹ eñ do odrodzenia Rzeczpospolitej oraz walk o jej niepodleg³oœæ. Harcerstwo docenia³o te rolê rzetelnej edukacji m³odzie y. W nauce i chêci doskonalenia siê widzia³o szansê na lepsze ycie m³odego pokolenia i szybki rozwój Polski. Harcerstwo istotn¹ wagê przywi¹zuje do rozumienia spraw i zadañ odrodzonego pañstwa polskiego, poczucia obowi¹zków i cnót obywatelskich oraz gotowoœci do poœwiêceñ dla dobra ogó³u. Nie jest zatem dzie³em przypadku, e na skautowej lilijce, noszonej przez harcerzy, umieszczono litery ONC Ojczyzna, Nauka, Cnota, a s³owo czuwaj sta³o siê zawo³aniem harcerzy. Harcerstwo to tak e wychowanie w bezpoœrednim kontakcie z przyrod¹, rozbudzaj¹ce wra liwoœæ na jej piêkno i odczuwanie silnej wiêzi z ca³¹ przyrod¹, to tak potrzebne dzisiaj przeciwdzia³anie zagro eniom œrodowiska i kszta³towanie postaw proekologicznych. Aby skutecznie realizowaæ swe cele, Zwi¹zek jest samodzielnym stowarzyszeniem, niezale nym ideowo i organizacyjnie od partii i organizacji o charakterze politycznym. Zwi¹zek jednak aktywnie uczestniczy w yciu publicznym i pe³ni funkcjê rzecznika spraw dzieci i m³odzie y oraz wa nych problemów spo³ecznych, maj¹cych wp³yw na wychowanie i sytuacjê m³odych ludzi. PROGRAM I OSIAGNIÊCIA Najwiêkszymi osi¹gniêciami ostatnich lat s¹ opracowane i wdra ane propozycje programowe, w tym przede wszystkim: Woda jest yciem program ekologiczny, za który ZHP otrzyma³o w 1997 r. od Ministra Ochrony Œrodowiska, Zasobów Naturalnych i Leœnictwa tytu³ Lidera Polskiej Ekologii, a w roku 1999 nagrodê Z³otego Liœcia, Odkrywcy Nieznanego Œwiata program integracyjny dla m³odzie y niepe³nosprawnej, który uzyska³ nagrodê w konkursie im. prof. Wiktora Degi za najlepsze rozwi¹zanie dla osób niepe³nosprawnych, przyznan¹ przez Pañstwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepe³nosprawnych, B¹dŸ gotów! program kszta³tuj¹cy postawy i umiejêtnoœci przydatne w sytuacjach kryzysowych, w ramach którego funkcjonuj¹ harcerskie grupy ratownicze oraz Harcerska Szko³a Ratownictwa z programem szkolenia ratownika medycznego ZHP, Paszport do Europy program przygotowuj¹cy do przemian demokratycznych jak i integracji europejskiej, patronat nad programem sprawuje Urz¹d Komitetu Integracji Europejskiej, a wspó³pracuj¹ Urz¹d Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. UchodŸców i Polska Akcja Humanitarna, Œcie kami zdrowia program wychowania zdrowotnego przeciwdzia³ania uzale nieniom, przy wspó³pracy z Fundacj¹ Promocja Zdrowia prof. Witolda Zatoñskiego, Od samorz¹dnoœci do demokracji program aktywnoœci spo³ecznej w œrodowisku lokalnym, Uratujmy 1200 dzieci program poprawy bezpieczeñstwa powszechnego dzieci i m³odzie y, realizowany przy wspó³pracy Instytutu Matki i Dziecka, Pañstwowej Inspekcji Pracy, Komendy G³ównej Pañstwowej Stra y Po arnej, Komendy G³ównej Policji. Najnowszy program na lata 2002 2005 to Barwy przysz³oœci program kreuj¹cy postawy i umiejêtnoœci w zakresie dzia³alnoœci wychowawczej szeroko pojêtego wychowania ekonomicznego i gospodarczego, wychowania patriotycznego i do integracji europejskiej, wychowania ekologicznego i wyrównywania szans dziecka wiejskiego. Przy realizacji tego programu wspó³pracujemy z Ministerstwem Edukacji Narodowej i Sportu, Narodowym Bankiem Polskim, Stowarzyszeniem Amnesty International oraz Narodowym Funduszem Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej. STRUKTURA Zwi¹zek Harcerstwa Polskiego to ponad 160 000 dzieci i m³odzie y, w tym ponad 15 000 kadry wychowawczej. Struktura ZHP to 17 chor¹gwi szczebel wojewódzki, oraz 441 hufców szczebel powiatowy i gminny. ZHP ma jedn¹ osobowoœæ prawn¹ jako zwi¹zek w ca³oœci. Jego struktury regionalne dzia³aj¹ na zasadach pe³nomocnictw do zwyk³ego zarz¹du maj¹tkiem, z tym e wszystkie chor¹gwie wraz z kilkunastoma oœrodkami centralnymi i regionalnymi dzia³aj¹ na zasadach jednostki samobilansuj¹cej i samodzielnie rozliczaj¹cej siê z bud etem. Prawie ka da z tych jednostek ma w³asne konto bankowe. Zwi¹zek Harcerstwa Polskiego zarz¹dza maj¹tkiem wielkoœci ok. 110 120 mln z³ i œrodkami pieniê nymi w wysokoœci ponad 100 mln z³ rocznie. Zwi¹zek Harcerstwa Polskiego jest te najwiêkszym w Polsce zbiorowym organizatorem akcji letniego i zimowego wypoczynku dla dzieci i m³odzie y. W roku 2002 podczas organizowanych przez ZHP obozów i kolonii wyjazdowych i w miejscu zamieszkania wypoczywa³o ponad 189 tys. dzieci m³odzie y. Oprócz wypoczynku to tak e ogólnopolskie i regionalne zloty, czêsto kilku- lub kilkunastotysiêczne oraz coraz popularniejszy udzia³ naszych harcerek i harcerzy w zlotach miêdzynarodowych na ca³ym œwiecie. Zwi¹zek Harcerstwa Polskiego to tak e w³aœciciel sporej iloœci sprzêtu p³ywaj¹cego z okrêtem flagowym aglowcem Zawisza Czarny na czele, œrodków transportu, baz i oœrodków wypoczynkowych ca³orocznych i sezonowych wraz z wyposa eniem. Zwi¹zek Harcerstwa Polskiego jest cz³onkiem miêdzynarodowych organizacji skautowych: WOSM Œwiatowej Organizacji Ruchu Skautowego z siedzib¹ w Genewie oraz WAGGGS Œwiatowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek z siedzib¹ w Londynie. 8