WK AD RANCJI I NIEMIEC DO PRAC KONWENTU EUROPEJSKIEGO DOTYCZ CYCH ARCHITEKTURY INSTYTUCJONALNEJ UNII EUROPEJSKIEJ

Transkrypt

1 WK AD RANCJI I NIEMIEC DO PRAC KONWENTU EUROPEJSKIEGO DOTYCZ CYCH ARCHITEKTURY INSTYTUCJONALNEJ UNII EUROPEJSKIEJ Pary i Berlin, 15 stycznia 2003 r. Podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Kopenhadze, które odby³o siê kilka tygodni temu, dosz³o do najwiêkszego w historii rozszerzenia Unii. Jeœli Unia zamierza zachowaæ jednoœæ i zdolnoœæ dzia³ania wewn¹trz i na zewn¹trz, licz¹c 25 cz³onków i wiêcej musi ona bardziej ni kiedykolwiek siê pog³êbiæ. Chcielibyœmy, by powiod³a siê reforma instytucji, która powinna odpowiadaæ trzem stawianym im wymaganiom: jasnoœci, prawowitoœci i skutecznoœci. Osi¹gniêcie tych celów oznacza wzmocnienie w konstytucji europejskiej trójk¹ta instytucjonalnego (przy zachowaniu równowagi), a tak e fundamentaln¹ reformê przedstawicielstwa zewnêtrznego Unii. Dlatego jesteœmy usatysfakcjonowani wstêpnym projektem traktatu konstytucyjnego, przedstawionego przez przewodnicz¹cego Konwentu Europejskiego. S¹dzimy, e tekst ten w pierwszej czêœci powinien dok³adnie definiowaæ cele polityki Unii. Europa jest uni¹ pañstw, narodów i obywateli. To przes³anie polityczne mo e siê wyra aæ instytucjonalnie poprzez ideê federacji pañstw-narodów. Chcielibyœmy, by Unia mia³a jednolit¹ osobowoœæ prawn¹ oraz silne wspólne instytucje, oparte na odnowionej strukturze, która zakoñczy erê filarów, zachowuj¹c przy tym procedury dostosowane do poszczególnych dziedzin. Chcielibyœmy, aby obywatele Europy mogli siê odnaleÿæ we wspólnocie wartoœci i prawa: z tego wzglêdu Karta Praw Podstawowych powinna byæ w ca³oœci w³¹czona do przysz³ej konstytucji. Inny wstêpny warunek to skuteczniejsze rozdzielenie kompetencji Unii i pañstw cz³onkowskich, zgodnie z zasadami pomocniczej roli Unii w tworzeniu ustawodawstwa i regu³y proporcjonalnoœci. Ufamy, e Konwent przedstawi ambitny traktat konstytucyjny, który powinien zast¹piæ dotychczas istniej¹ce traktaty. Chcielibyœmy, aby kolejna Konferencja Miêdzyrz¹dowa zakoñczy³a prace nad konstytucj¹ jak najszybciej, jeœli to mo liwe przed koñcem tego roku. 147

2 1. Rada Europejska Jej g³ówne zadania to: okreœlanie orientacji politycznych i strategicznych Unii, we wspó³pracy z Komisj¹; definiowanie g³ównych kierunków polityki zagranicznej oraz wspólnego bezpieczeñstwa, równie w zakresie obronnoœci. Tak jak Komisja i Parlament Europejski, Rada Europejska powinna byæ wyposa ona w stabiln¹ prezydenturê. Rozszerzonej Europie niezbêdne s¹ ci¹g³oœæ, stabilnoœæ i przejrzystoœæ dzia³añ Rady Europejskiej. Rada Europejska wybiera swojego prezydenta kwalifikowan¹ wiêkszoœci¹ g³osów na piêæ lat lub na dwa i pó³ roku z mo liwoœci¹ odnowienia kadencji. Osoba ta pe³ni funkcjê w pe³nym wymiarze czasu podczas obowi¹zywania mandatu. Prezydent Rady Europejskiej ma dwa podstawowe zadania: przygotowuje, przewodniczy i organizuje prace Rady Europejskiej oraz czuwa nad realizacj¹ decyzji; reprezentuje Uniê na arenie miêdzynarodowej podczas spotkañ szefów pañstw i rz¹dów, bez szkody dla kompetencji Komisji i jej przewodnicz¹cego, zwa ywszy, e kierowanie polityk¹ zagraniczn¹ i wspóln¹ obronnoœci¹ z zasady spoczywa na europejskim ministrze spraw zagranicznych. 2. Komisja Europejska Skoro Europa staje siê dziêki rozszerzeniu bardziej ró norodna, traktat konstytucyjny powinien umacniaæ Komisjê Europejsk¹ w jej roli podstawy konstrukcji europejskiej, stra niczki traktatów oraz reprezentowania ogólnego interesu europejskiego. Komisja ma prawo inicjatywy, co jest zgodne z procedurami przewidzianymi w traktatach. Jej zadaniem jest wdra anie prawodawstwa przyjêtego przez Parlament Europejski i Radê, a tak e nadzór i kontrola nad realizacj¹ decyzji Rady przez pañstwa cz³onkowskie. Wymaga to radykalnego uproszczenia procedur komitologii. Aby móc sprostaæ odpowiedzialnoœci politycznej, komisarze nadzoruj¹ dyrekcje generalne. W dziedzinie polityki gospodarczej rola Komisji powinna zostaæ wzmocniona, zw³aszcza w kwestii nadzoru nad Paktem na rzecz stabilnoœci i wzrostu, poprzez mo liwoœæ stwierdzenia istnienia b¹dÿ ryzyka zaistnienia nadmiernego deficytu finansów publicznych. Legitymizacja Komisji powinna byæ zagwarantowana w taki sposób, by nie wp³ywa³o to na jej niezale noœæ i autonomiê. Jej mianowanie, podob- 148

3 nie jak przewodnicz¹cego, powinno nastêpowaæ w dzieñ po wyborach do Parlamentu Europejskiego. Wybór przewodnicz¹cego Komisji przez Parlament Europejski nastêpuje kwalifikowan¹ wiêkszoœci¹ g³osów, a zatwierdza go Rada Europejska, tak e kwalifikowan¹ wiêkszoœci¹. Przewodnicz¹cy Komisji konstytuuje kolegium, uwzglêdniaj¹c równowagê geograficzn¹ i demograficzn¹. Przewodnicz¹cy Komisji mo e w kolegium ustaliæ podzia³ na komisarzy sektorowych i komisarzy odpowiedzialnych za specyficzne role i misje, przy sprawiedliwym systemie rotacji. Po zaaprobowaniu przez Parlament Europejski cz³onkowie Komisji s¹ nominowani przez Radê kwalifikowan¹ wiêkszoœci¹ g³osów. Przewodnicz¹cy Komisji nadaje jej pracom kierunek polityczny. Komisja jest politycznie odpowiedzialna i przed Parlamentem Europejskim, i przed Rad¹ Europejsk¹. 3. Parlament Europejski Parlament Europejski sprawuje wraz z Rad¹ w³adzê ustawodawcz¹. Ka demu rozszerzeniu zakresu g³osowania wiêkszoœciowego w Radzie musi automatycznie towarzyszyæ wspó³decydowanie Parlamentu Europejskiego. Niemcy i rancja ycz¹ sobie, aby procedura bud etowa zosta³a usprawniona i uproszczona oraz by przemyœleæ warunki, wed³ug których Parlament Europejski bêdzie decydowa³ o ca³oœci lub czêœci przychodów bud etowych, bez powiêkszania ogólnego obci¹ enia fiskalnego. 4. Rada Ministrów Rada Ministrów, która wraz z Parlamentem Europejskim opracowuje ustawy europejskie, bêdzie wykonywaæ zwiêkszone obowi¹zki operacyjne zw³aszcza w dziedzinie sprawiedliwoœci i spraw wewnêtrznych oraz w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeñstwa które wymagaj¹ bardziej stabilnego kierownictwa. Musi siê ona skoncentrowaæ na najwa niejszej kwestii: decyzje podejmowane przez Radê powinny dawaæ Komisji i pañstwom cz³onkowskim szerok¹ mo liwoœæ wdra ania i sprawowania w³adzy wykonawczej. Rada powinna byæ skuteczna: decyzje powinny byæ podejmowane, z regu³y, kwalifikowan¹ wiêkszoœci¹ g³osów. Aby dzia³ania Rady by³y bardziej widoczne i zrozumia³e, powinno siê w jej dzia³aniu rozdzieliæ zadania operacyjne od ustawodawczych. W pierwszym przypadku metody pracy powinny promowaæ skutecznoœæ i szybkoœæ podejmowania decyzji; w drugim zaœ debaty Rady s¹ publiczne, a decyzje powinny byæ z regu³y podejmowane w procedurze wspó³decydowania wraz z Parlamentem Europejskim. 149

4 Warunki przewodnictwa w Radzie Ministrów zmieniaj¹ siê w zale noœci od domeny dzia³ania. I tak, Rad¹ ds. Ogólnych kieruje sekretarz generalny Rady; Radzie Relex (Rada ds. Stosunków Zewnêtrznych) przewodniczy europejski minister spraw zagranicznych; Rada ECO IN (Rada ds. Gospodarki i inansów), Eurogrupa i Rada ds. Sprawiedliwoœci i Spraw Wewnêtrznych wybieraj¹ przewodnicz¹cych na dwa lata spoœród swych cz³onków. Przewodniczenie innym formacjom Rady powinno byæ tak zorganizowane, by zapewniæ w nim jak najwiêkszy udzia³ wszystkich pañstw cz³onkowskich, z uwzglêdnieniem zasady egalitarnej rotacji. 5. Zewnêtrzne dzia³ania Unii Aby Europa by³a silna i wiarygodna na œwiatowej scenie politycznej, jej mo liwoœci operacyjne, finansowe i personalne powinny odpowiadaæ woli politycznej. Ten wymóg koherencji zak³ada, e funkcje wysokiego przedstawiciela i komisarza odpowiedzialnego za sprawy zewnêtrzne sprawuje ta sama osoba: europejski minister spraw zagranicznych. Jego rolê wzmacnia aktualna sytuacja: ma on prawo do inicjatywy formalnej w zakresie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeñstwa oraz przewodzi Radzie Ministrów, odpowiedzialnej za kontakty zewnêtrzne i obronnoœæ. Rada Europejska mianuje europejskiego ministra spraw zagranicznych kwalifikowan¹ wiêkszoœci¹ g³osów, w uzgodnieniu z przewodnicz¹cym Komisji Europejskiej. Europejski minister spraw zagranicznych uczestniczy z urzêdu i jako cz³onek Komisji o specjalnym statusie w posiedzeniach Komisji. Komisja nie podejmuje decyzji w zakresie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeñstwa. W dziedzinie polityki zagranicznej i wspólnego bezpieczeñstwa decyzje podejmuje siê z zasady kwalifikowan¹ wiêkszoœci¹ g³osów, ale decyzje, które poci¹gaj¹ za sob¹ implikacje bezpieczeñstwa i obrony, s¹ podejmowane jednog³oœnie. Jeœli jedno z pañstw cz³onkowskich powo³uje siê na narodowy interes, sprzeciwiaj¹c siê jakiejœ decyzji, wówczas europejski minister spraw zagranicznych ma za zadanie opracowaæ, wraz z przedstwicielem tego pañstwa, stosowne rozwi¹zanie. Je eli siê to nie powiedzie, przewodnicz¹cy Rady Europejskiej podejmuje siê tej samej misji; jeœli po raz kolejny nie zostaje znalezione rozwi¹zanie, Rada Europejska musi podj¹æ decyzjê kwalifikowan¹ wiêkszoœci¹ g³osów. Europejskiego ministra spraw zagranicznych wspiera s³u ba dyplomatyczna, ³¹cz¹ca ogólny kierunek stosunków zewnêtrznych Komisji z jej polityk¹ zagraniczn¹. Politykê tê tworzy Sekretariat Rady i urzêdnicy delegowani przez pañstwa cz³onkowskie i Komisjê. Europejska s³u ba dyplomatyczna funkcjonuje w œcis³ej wspó³pracy ze s³u bami dyplomatycznymi pañstw cz³onkowskich. Istniej¹ce delegatury Komisji zostaj¹ 150

5 przekszta³cone w delegatury Unii Europejskiej. Projekt ten umo liwia powstanie dyplomacji europejskiej. Zasadne jest, by wszystkie pañstwa cz³onkowskie Unii uczestniczy³y w Europejskiej Polityce Bezpieczeñstwa i Obrony, jednak e przyjmuje siê, e w pewnych sytuacjach nie wszystkie pañstwa cz³onkowskie bêd¹ sk³onne do uczestniczenia we wspó³pracy, b¹dÿ te nie bêd¹ w stanie sprostaæ tym zadaniom. W takich przypadkach pañstwa wspó³pracuj¹ce bêd¹ stosowa³y instrumenty wzmocnionej wspó³pracy w dziedzinie Wspólnej Polityki Bezpieczeñstwa i Obrony. 6. Parlamenty narodowe Parlamenty narodowe powinny aktywniej uczestniczyæ w opracowywaniu i kontrolowaniu decyzji Unii Europejskiej: s¹ one pomostem miêdzy obywatelami Unii i daj¹ poczucie przynale noœci do rodziny europejskiej. Tego wymaga demokracja. Parlamenty narodowe zajmuj¹ siê kontrol¹ zasad pomocniczego charakteru legislacji unijnej poprzez zastosowanie mechanizmu wczesnego alarmu. Parlamenty narodowe uczestnicz¹ w przysz³ych reformach traktatów w Konwencie Europejskim. Rozwija siê dialog miêdzy parlamentarzystami europejskimi i deputowanymi parlamentów narodowych, bez tworzenia specjalnych nowych instytucji, tak jak to ma miejsce w czasie corocznej debaty o stanie Unii (...). Spotkaniom, które odbywa³yby siê w Strasburgu, przewodniczy³by przewodnicz¹cy Parlamentu Europejskiego. 151