ZATRUDNIENIE PŁACE I CZAS PRACY W 1984 ROKU

a r a - J -, WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH 7 Do wyłącznego użytku adresata Egz- n r..'.a l ZATRUDNIENIE PŁACE I CZAS PRACY W 1984 ROKU Katowce 1985

SPIS TREŚCI Uwag metodologczne......... 1 Uwag analtyczne............ 9 Zatrudnene w gospodarce uspołecznonej według dzałów gospodark narodowej... 9 Zatrudnene w gospodarce uspołecznonej według płc.... 13 Pracujęcy w systeme nakładczym......... 14 Pracujący na podstawe umów agencyjnych...... 14 Pracowncy młodocan w gospodarce uspołecznonej...... 15 Ruch zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej... 16 Pozom wykształcena zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej... 20 Absencja w gospodarce uspołecznonej w sferze produkcj materalnej... 22 Wynagrodzena w gospodarce uspołecznonej...... 22 Pośrednctwo pracy......... 23 Str. SPIS TABLIC CZęSŁ I. PRACUJĄCY W GOSPODARCE NARODOWE!) Pracujący w gospodarce narodowej /poza rolnctwem ne uspołecznonym/... 24 Zatrudnen w gospodarce narodowej / poza rolnctwem ne uspołecznonym/... 26 Pracowncy pełnozatrudnen w gospodarce uspołacznonej według pozomu wykształcena...... 27 Ruch pracownków pełnozatrudnonych w gospodarce.uspołecznonej.... 28 Zatrudnen w gospodarce uspołecznonej według dzałów gałęz gospodark narodowo j...... 30 Osoby zatrudnone w gospodarce uspołecznonej korzystające z urlopów wychowawczych... 38 Zatrudnone w gospodarce uspołecznonej w podzale na masta weó.... 38 Zatrudnene w gospodarce uspołecznonej według płc w mastach gmnach... 39 Pracowncy pełnozatrudnen według grup zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej 51 Pracowncy połnozatrudnen w gospodarce uspołecznonej według pozomu wykształcena oraz dzałów gałęz gospodark narodowej... 54 Przyjęca do pracy pracownków pełnozatrudnonych w gospodarce uspołecznonej 58 Zwolnena z pracy pracownków pełnozatrudnonych w gospodarce uspołecznonej 62 Ucznowe w gospodarco narodowej... 66 Młodocan w uspołecznonych zakładach pracy... *... 67 CZę2ć II. PRZEĆIfTNE ZATRUDNIENIE, WYNAGRODZENIA ZA PRACę, CZAS NIE PRZEPRACOWANY W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ Przecętne zatrudnene w goepodarce uspołecznonej,...... 68 Wynagrodzena w gospodarce uspołecznonej...... 68 Przecętne wynagrodzena mesęczne w gospodarce uspołecznonej... 70 Pracowncy pełnozatrudnlen według nomnalnego tygodnowego czasu pracy... 71 Czas pracy robotnków grupy wytwórczej w sferze produkcj materalnej w gospodarco uspołecznonej...... 79 Czas ne przepracowany przez zatrudnonych w sferze produkcj materalnej w gospodarce uspołecznonej...... 80 Poórodnctwo pracy...... 81 Szkolono doskonalene pracownków Jednostek gospodark uspołecznonej w formach pozaszkolnych...... 82 Wydatk zwęzane z podnoszenem kwalfkacj pracownków Jednostek gospodark uspołecznonej...... 82 Opracował Odzał Badań Domograflcznych 1 Społecznych WUSOP Katowc*,nm.tM, Il HO A{

UWAGI METODOLOGICZNE Układ 1 zakres r.rormac.l ^ 1. Publkacja nnejsza zawera nformacje o pracujących w gospodarce narodowej /poza rolnctwem ne uspołecznonym/ oraz o wynagrodzenach, czase pracy pośrednctwe pracy w gospodarce uspołecznonej. Opracowane składa sę z 2 częśc. Część I zawera Informacje według stanu w dnu 31 XII. Dotyczą one m.n. lczby pracujących w gospodarce narodowej /poza rolnctwem ne uspołecznonym/ w podzale według grup społeczno-ekonomcznych płc, lczby zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej: w podzale na masto weś, według płc, grup zatrudnonych pozomu wykształcena oraz ruchu zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej. Dane te prezentuje sę w przekrojach dzałowo-gałęzowych. Część II zawera nformacje o przecętnym zatrudnenu wynagrodzenach za pracę w gospodarce uspołecznonej, o nomnalnym, tj. tygodnowym wymarze czasu pracy, wykorzystanu czasu pracy w sferze produkcj materalnej /poza rolnctwem/ pośrednctwe pracy oraz o szkolenu doskonalenu pracownków w formach pozaszkolnych. 2. Informacje o pracujących w gospodarce narodowej /poza rolnctwem ne uspołecznonym/ obejmują: zatrudnonych na podstawe stosunku pracy /pełnozatrudnonych nepełno-. zatrudnonych w głównym mejscu pracy/, osoby wykonujące pracę nakładczą, agentów wynagradzanych z funduszu agencyjno-prowzyjnego, agentów w systeme ajencj zryczałtowanej oraz prowadzących punkty sprzedaży, zakłady gastronomczne zakłady usługowe na podstawe umowy na warunkach zlecena, członków rolnc ;ych spółdzeln produkcyjnych oraz pracujących w gospodarce ne -uspołecznonej poza rolnctwem,tj. właśccel, współwłaśccel pomagających członków rodzn, zatrudnonych na podstawe umowy o pracę oraz nnych /osoby zatrudnone w nstytucjach koścelnych zakonnych oraz duchoweństwo/. 3. Informacje o zatrudnenu w gospodarce uspołecznonej dotyczą pracownków zatrudnonych na podstawe stosunku pracy /umowy o pracę, manowana, powołana, wyboru tp./ w uspołecznonych zakładach pracy. Dane te ne ujmują zatrudnonych w jednostkach budżetowych resortu obrony narodowej resortu spraw wewnętrznych oraz, ze względu na odmenny prawny stosunek pracy, osób wykonujących pracę nakładczą, agentów, członków rolnczych spółdzeln produkcyjnych pracujących w gospodarce zespołowej oraz osób zatrudnonych przezj komtety rodzcelske /w placówkach ośwaty wychowana/. Od 19}3 r. dane te ne obejmują zatrudnonych w rolnczych spółdzelnach produkcyjnych Dane dotyczące zatrudnonych w gospodarce ne uspołecznonej ujmują wyłączne zatrudnonych na podstawe umowy o pracę. f. Do ogólnego stanu zatrudnena w gospodarce uspołecznonej wlczono pracownków pełnozatrudnonych - jeżel ne zaznaczono naczej łączne z sezonowym 3; zatrudnonym dorywczo - oraz pracownków nepełnozatrudnonych w głównym mejscu pracy. Rozwązane to stosuje sę w celu wyelmnowana klkakrotnego ujmowana osób zatrudnonych w węcej nż jednym mejscu pracy w nepełnym wymarze godzn pracy. W gospodarce ne uspołecznonej, ze względu na brak możlwośc ustalena głównego mejsca pracy zatrudnonych w nepełnym wymarze godzn pracy, ujęto łączne wszystke osoby pracujące w pełnym oraz nepełnym wymarze czasu pracy. Informacje dotyczące zatrudnonych podane są według stanu w dnu 31 XII I prezentowane bez przelczeń nepełnozatrudnonych na pełne etaty.

2 Zródła danych statystycznych 1. Materałem źródłowym w zakrese stanu ruchu zatrudnonych oraz pozomu wykształcena w gospodarce uspołecznonej są badana statystyczne prowadzone przez Główny Urząd Statystyczny na formularzach Z-01 Z-02. Materałem źródłowym w aakrese pracujących w gospodarce ne uspołecznonej poza rolnctwem są dane: - Centralnego Zwązku Rzemosła w pakrese rzemosła prywatnego, - Naczelnej Rady Zrzeszeń Prywatnego Handlu Usług w zakrese handlu usług wszystkch branż, - Zakładu Ubezpeczeń Społecznych w zakrese nektórych grup pracownków /np. pracowncy obsług prywatnych domów meszkalnych, pomoc domowa, pracujący w organzacjach wyznanowych/, - Urzędu do Spraw Wyznań w zakrese lczby duchownych wszystkch wyznań pełnących obowązk duszpasterske, - Zespołu Koordynacj Rzemeślnczych Domów Towarowych, - Zrzeszena Rybaków Morskch w zakrese lczby prywatnych rybaków morskch zorganzowanych w tym zrzeszenu /zalczonych do dzału przemysł/j - Krajowego Zwązku Spółdzeln Transportowo-Motoryzacyjnych w zakrese prywatnego. transportu, - Mnsterstwo Handlu Wewnętrznego Usług - w zakrese zagrancznych przedsęborstw drobnej wytwórczośc. 2. Podstawą opracowana nformacj lczbowych dotyczących zatrudnena przecętnego wynagrodzeń za pracę w gospodarce uspołecznonej jest kwartalna sprawozdawczość statystyczna z zakresu zatrudnena płac Głównego Urzędu Statystycznego nektórych resortów oznaczona w czwartym człone symbolu lczbowego lterą "x" oraz roczna sprawozdawczość o symbolu Z-03. 3. Źródłem danych dotyczących wykorzystana czasu pracy jest sprawozdawczość statystyczna GUS o symbolu Z-14. 4. źródłem danych z pośrednctwa pracy jest sprawozdawczość MPPSS o symbolu ZP-20. Metody grupowana danyc h statystycznych 1. Podzał zatrudnonych według dzałów gospodark narodowej Jest zgodny z każdorazową Klasyfkacją Gospodark Narodowej obowązującą: dla lat 1975-1980 - od 1 I 1975 r. dla lat następnych - od 1 I 1981 r. 2. Zatrudnonych zalczono do poszczególnych dzałów gospodark narodowej na podstawe numerów statystycznych nadanych jednostkom gospodark uspołecznonej przez organa statystyk państwowej, zgodne z postanowenam uchwały nr 195 Rady Mnstrów z dna 17 paźdzernka 1975 r. w sprawe systemu dentyfkacj klasyfkacj jednostek gospodark narodowej REGON /M.P. nr 35, poz. 211/. 3. Dane statystyczne dotyczące zatrudnena wynagrodzeń w przekrojach terytoralnych ujmowano, 3ą według każdorazowego podzału admnstracyjnego, obowązującego od dna 1 czerwca 1975 r. Kryterum zalczana pracownka do odpowednego województwa /masta, ws/ stanow faktyczne /stałe/ mejsce pracy pracownka; w zwązku z tym dane o stane zatrudnena prezentują ścsły obraz terytoralnego rozmeszczena zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej.

I 3 4. Informacje o zatrudnenu przecętnym wynagrodzenach są opracowywane na podstawe sprawozdawczośc kwartalnej metodą: przedsęborstw w jednostkach sfery produkcj _ materalnej /z uwag na powązana z nnym zagadnenam, np. fnansowym, które są rozlczane tylko w skal przedsęborstwa/ oraz metodą zakładową w jednostkach poza sferą produkcj materalnej. Podstawowe pojęca stosowane w publkacj 1. Do stanu zatrudnena w zakładze pracy zalczono pracownków pełnozatrudnonych stałych sezonowych oraz nepełnozatrudnonych ujętych w ewdencj jednostk sprawozdawczej, wynagradzanych z osobowego funduszu płac, bez względu na to czy w okrese sprawozdawczym byl obecn w pracy, czy ne, oraz nezależne od przyczyn neobecnośc /choroba, urlop, wyjazd, służbowy tp./. Pracownków czasowo delegowanych przez macerzysty zakład do pracy w nnym zakładze zalczono do zatrudnonych w tym zakładze, w którym otrzymują wynagrodzene za pracę. Ponadto do stanu zatrudnena zalcza sę: członków zorganzowanych grup roboczych, tj. członków Ochotnczych Hufców Pracy /z wyjątkem młodzeży odbywającej w Ochotnczych Hufcach Pracy naukę zawodu/, żołnerzy oraz skazanych pracujących na podstawe zborczej urnowy o pracę z zakładem pracy, jak równeż osoby odbywające wstępny staż pracy.,. Do stanu zatrudnena ne zalcza sę czasowo zatrudnonych słuchaczy szkół odbywających praktykę wakacyjną, ucznów w zakładach pracy, osób z którym zawarto umowę o dzeło lub umowę zlecena, osób korzystających z urlopów wychowawczych 1 trwających powyżej dwóch mesęcy urlopów bezpłatnych oraz pracownków krajowych jednostek organzacyjnych pracujących na rzecz tych jednostek poza grancam kr&ju /powyżej trzech mesęcy/. Podstawą kwalfkowana pracujących do poszczególnych grup, tj. do pełnozatrudnonych, sezonowych zatrudnonych dorywczo, nepełnozatrudnonych, osób wykonujących pracę nakładczą, agentów oraz ucznów są odpowedne ustalena umów zawartych z tym osobam. 2. Przez pracownków pełnozatrudnonych rozume sę pracownków, którzy pracują w pełnym wymarze godzn pracy, obowązującym w danym zakładze pracy lub na danym stanowsku pracy. 3. Pracownkam sezonowym są pracowncy, z którym zawarto umowę o pracę na okres z góry określony, np. pracowncy przyjęc do sezonowych prac rolnych. Do pracownków sezonowych zalcza sę równeż członków ochotnczych hufców pracy, żołnerzy oraz skazanych. 4. Przez pracownków zatrudnonych dorywczo rozume sę pracownków pełnozatrudnonych na stosunkowo krótk okres, w zasadze ne dłuższy nż 1 mesąc, w celu wykonana określonybh prac pomocnczych, wynagradzanych z osobowego funduszu płac. 5. Pracownkam nepełnozatrudnlonym są pracowncy, którzy zgodne z umową o pracę pracują stale w nepełnym wymarze godzn pracy obowązującym w danym zakładze pracy lub na danym stanowsku są wynagradzan z osobowego funduszu płac. 6. Pracowncy nepełnozatrudnenl w głównym mejscu pracy są to pracowncy, którzy złożyl w zakładze pracy specjalne ośwadczene stwerdzające, że dany zakład pracy jest ch głównym mejscem zatrudnena.

4 7. Przez pracownków zatrudnonych na stanowskach robotnczych rozume sę osoby zatrudnone na stanowskach, na których wykonywane są: - czynnośc /operacje/ składające sę na proces technologczny wytwarzana produkcj przemysłowej, budowlanej, rolnczej nnej lub śwadczene usług o charakterze materalnym /robotncy bezpośredno produkcyjn,/, - prace pomocncze obsługa w zakrese nezbędnym do sprawnego przebegu wspomnanych procesów produkcyjnych /robotncy pośredno produkcyjn/, - czynnośc /operacje/ mające charakter obsług lub rzemosła, składające sę na procesy technologczne w sferze cyrkulacj /transporce, łącznośc, handlu/ oraz gospodarce komunalnej, jak równeż usług o charakterze nemateralnym, śwadczone na rzecz ludnośc lub jednostek gospodark narodowej /stanowska pokrewne robotnczym/. 8. Przez pracownków zatrudnonych na stanowskach nerobotnczych rozume sę osoby zatrudnone na stanowskach ne określonych jako robotncze, bez względu na wyuczony zawód. Są to stanowska kerowncze, stanowska specjalstyczne samodzelne lub wykonawcze, ne mające charakteru kerownczego, lecz wymagające gruntownego specjalstycznego przygotowana na pozome wyższym lub średnm zawodowym, albo wysokego pozomu umejętnośc twórczych lub artystycznych, jak równeż stanowska, na których wykonywane są czynnośc pomocncze /o charakterze manpulacyjnym/ burowe gospodarcze, zwązane z dzałalnoścą prowadzoną na wyżej wymenonych stanowskach. 9. Do osób wykonujących pracę nakładczą zalcza sę osoby, z którym zawarto umowę 0 wykonane pracy nakładczej., 10. Agentam wynagradzanym z funduszu agencyjno-prowzyjnego są osoby ne będące pracownkam danego zakładu pracy, z którym zawarto umowy agencyjne, a ch wynagrodzene uzależnone jest od wartośc dokonanych transakcj sprzedaży, kupna łub wartośc wykonywanych usług, / Do wynagradzanych z tego furuaszu zalcza sę m.n. - w przemyśle, w branży przemysłu zemnaczanego owocowo-warzywnczego - pracownków obsług punktów skupu zemnaków, owoców warzyw, oa^oy trudnące sę załadunkem wyładunkem w przemyśle cukrownczym, - w leśnctwe - zatrudnonych przy skupe runa leśnego, - w hanuj.u - agentów prowadzących kosk małe sklepy, sprzedawców w koskach "Ruchu", osoby prowadzące stacje benzynowe, w gastronom - agentów zatrudnonych przy sprzedaży obnośnej obwoźnej, - w admnstracj państwowej - sołtysów wynagradzanych z tytułu nkasa podatków, - w nstytucjach fnansowych ubezpeczenowych - pośrednków ubezpeczenowych Państwowego Zakładu Ubezpeczeń, osoby prowadzące zakładowe agencje PKO oraz kolektorów zatrudnonych w przedsęborstwe "Totalzator Sportowy" w przedsęborstwach prowadzących terenowe gry lczbowe. 11. Dane dotyczące agentów wynagradzanych z funduszu agencyjno-prowzyjnego ne ujmują tych osób, które w tej samej jednostce sprawozdawczej otrzymują wynagrodzene z osobo- - wego funduszu płac jednocześne z funduszu agencyjno-prowzyjnego /np. lekarze weterynar zatrudnen dotatkowo przy kontrol zwerząt męsa, geodec otrzymujący dodatkowe wynagrodzene z funduszu agencyjno-prowzyjnego za czynnośc klasyfkacyjne 1 pomary gruntów/. 12. Agenc zatrudnen w systeme agencj zryczałtowanej ne są pracownkam przedsęborstwa uspołecznonego, a jedyne są zwązan z tym przedsęborstwem umową określającą ryczałtowo kwotę, Jaką osoby te wnny wpłacló przedsęborstwu w zwązku z prowadzoną w menu przedsęborstwa sprzedażą detalczną, gastronomczną, usługową tp.

5 Dane dotyczące agentów wykazano łączne z danym dotyczącym zatrudnonych przez agentów. System agencj zryczałtowanej występuje przede wszystkm w handlu. 13. Do agentów prowadzących punkty sprzedaży, zakłady gastronomczne oraz zakłady usługowe na podstawe umowy na warunkach zlecena zalcza sę osoby, k+ V e - zgodne z postanowenam uchwały nr 160 Rady Mnstrów z dna 3 lstopada 1977 r. /M.P. Nr 29/1977, poz, 140 M.p. Nr 32/1978, poz. 116/ oraz zarządzena Mnstra Handlu Wewnętrznego Usług z dna 16.1.1981 r. w sprawe przekazywana prowadzena na podstawe umowy na warunkach zlecena zakładów usługowych /Dz.Urz. Mn. HWU Nr 2, poz. 2/ - prowadzą, łączne z członkam rodzny nnym osobam pozostającym z nm we wspólnym gospodarstwe domowym oraz osobam zatrudnonym, dzałalność handlową usług handlowe powerzone m przez przedsęborstwa państwowe, ponosząc na rzecz przedsęborstwa zryczałtowaną kwotowo lub procentowo odpłatność uzależnoną od obrotów. 14. Do ucznów w zakładach pracy zalcza sę: - młodocanych, z którym zawarto umowę o naukę zawodu lub przyuczene do określonej pracy,, - pełnoletnch, którzy jako młodooar zawarl z zakładem pracy umowę o naukę zawodu lub przyuczene do określonej pracy po cągnęcu pełnoletnośc kontynuują naukę na zasadach tej umowy. Zgodne z obowązującym przepsam ucznowe, z którym zakład pracy zawarł umowę o naukę zawodu, poberają w zakładze pracy naukę praktyczną zawodu /ndywdualne lub zespołowo/ nezależne od tego, czy uczęszczają do szkół zawodowych dla pracyjących /przyzakładowych lub dokształcających/, czy też do tych szkół ne uczęszczają. Ucznowe c ujęc są w ewdencj zakładu pracy otrzymują wynagrodzene z funduszu płac ucznów. Ponadto w górnctwe do grupy ucznów zalcza sę robotnków pełnoletnch w okrese początkowych 28 dn pracy.. Do ucznów ne zalcza sę uczących sę w szkołach dla ne pracujących, którzy odbywają praktykę w zakładze pracy,z którym zakład pracy ne zawarł umowy o naukę zawodu. ' Wyjątek stanową ucznowe zasadnczych szkół górnczych dla ne pracujących opłacan z lmtowanego funduszu płac ucznów. 15. Do młodocanych zalcza sę pracownków, których wek ne przekracza 18 lat. Pojęce pracownka młodocanego ne jest równoznaczne z pojęcem uczna, gdyż pracowncy młodocan występują równeż w grupe zatrudnonych poza ucznam /zalcza sę ch wówczas do lczby zatrudnonych w zakładze pracy/, z drugej zaś strony, jak wspomnano w wyjaśnanu dotyczącym ucznów, część ucznów jest w weku ponad 18 lat. t 16. Do osób korzystających z urlojpów wychowawczych zalcza sę te osoby, którym zakład pracy udzelł urlopu wychowawczego zgodne z postanowenam rozporządzena Rady Mnstrów z dna 12 lpca 1981 r. w sprawe urlopów wychowawczych /Dz.U. Nr 19, poz. 97/. Z lczby osób przebywających na tych urlopach, wyodrębnono lczbę osób otrzymujących zasłk wychowawcze przewdzane postanowenam w/w rozporządzena. 17. Pracownkam posadającym wykształcene wyższe są pracowncy, którzy przedstawl dyplom ukończena studów wyższych: zawodowych, magsterskch /jednoltych/ magsterskch uzupełnających.

6 Posadającym wykształcene wyższe są równeż te osoby, które ne ukończyły właścwej szkoły wyższej, ale uzyskały stopeń nżynera na podstawe art. 6 1 7 ustawy z dna 28 styczna 1948 r. o stopnu nżynera /Dz.U. RP Nr 10, poz. 68/. Zatrudnonych. ne ukończonym wyższym wykształcenem zalcza sę do grupy posadających wykształcene średne zawodowe lub do grupy posadających wykształcene średne ogólnokształcące, w zależnośc od posadanego przez nch śwadectwa dojrzałośc średnej szkoły zawodowej lub ogólnokształcącej. 18. Pracownkam posadającym wykształcene średne (zawodowe są c pracowncy, którzy uzyskal śwadectwo dojrzałośc technkum zawodowego lub równorzędnej szkoły zawodowej stopna lcealnego, uprawnające do studów wyższych, absolwenc szkół polcealnych, jak równeż osoby, które otrzymały śwadectwo ukończena szkoły średnej zawodowej bez egzamnów maturalnych.\ 19. Pracownkam posadającym wykształcene średne ogólnokształcące są c pracowncy którzy uzyskal śwadectwo dojrzałośc szkoły ogólnokształcącej, jak równeż osoby, które otrzymały śwadectwo ukończena szkoły średnej ogólnokształcącej bez egzamnów maturalnych. 20.Pracownkam posadającym wykształcene zasadncze zawodowe są c pracowncy, którzy uzyskal śwadectwo ukończena: zf adnczej szkoły zawodowej, zasadnczej szkoły rolnczej, szkoły przysposabającej do zawodu, szkoły przysposobena rolnczego, szkoły prowadzonej przez OHP, szkoły artystycznej I stopna, szkoły mstrzów tp. szkół równorzędnych. 21. L)ane o ruchu zatrudnonych dotyczą pracownków pełnozatrudnonych /bez sezonowych zatrudnonych dorywczo/, bez zatrudnonych w organzacjach poltycznych oraz w dzałalnośc statutowej organzacj społecznych. Dotyczą one lczby przyjęć do pracy oraz zwolneń z pracy /a ne lczby osób, które zmenły mejsce pracy/. Lczba przyjęć do pracy oraz zwolneń z pracy jest wyższa od lczby osób przyjętych lub zwolnonych z pracy, poneważ jedna osoba może w cągu roku klkakrotne zmenać pracę. Do pracownków przyjętych do pracy zalcza sę tych pracownków, z którym zakład pracy zawarł umowę o pracę. Do pracownków przyjętych.zalczono zatem: - absolwentów szkół wyższych, szkół polcealnych zawodowych, lceów ogólnokształcących, technków szkół równorzędnych /tj. lceów zarodowych/ oraz absolwentów zasadnczych szkół zawodowych dla ne pracujących dla pracujących podejmujących pracę po raz perwszy, ', - osoby podejmujące pracę zawodową po raz perwszy /poza wyżej wymenonym absolwentam/», - pracownków, którzy uprzedno pracowal w uspołecznonych ne uspołecznonych /poza rolnctwem ndywdualnym/ zakładach pracy /łączne z przenesonym służbowo oraz przyjętym z Innego zakładu pracy na podstawe porozumena mędzy zakładam/, osoby przechodzące dó pracy z rolnctwa ndywdualnego, - pracownków przenesonych służbowo w ramach jednostk sprawozdawczej z terenu nnego województwa, - pozostałych przyjętych do pracy, w tym równeż osoby, które powrócły z urlopów bezpłatnych trwających powyżej dwóch mesęcy. Ponadto do pracownków przyjętych do pracy zalcza alę równeż osoby powracające do pracy z urlopu wychowawczego, udzelonego zgodne z postanowenam rozporządzena Rady Mnstrów z dna 12 lpca 1981 r. w sprawe urlopów wychowawczych /Dz.U. Nr19,poz.97/

» 7 Do pracownków zwolnonych z pracy zalcza sę tych pracownków, z którym zakład pracy rozwązał ętosunek pracy. Do pracownków zwolnonych zalczono zatem: - zwolnonych z pracy w drodze wypowedzena przez zakład pracy, - zwolnonych z pracy w drodze wypowedzena przez pracownka, - przenesonych służbowo w ramach jednostk sprawozdawczej na teren nnego województwa, - porzucających pracę, - przenesonych na emeryturę lub rentę, - pozostałych zwolnonych, w tym równeż osoby, które otrzymały urlopy bezpłatne na okres powyżej dwóch mesęcy. Ze względów ewdencyjnych do pracownków zwolnonych z pracy zalcza sę równeż pracownków zmarłych. Ponadto do pracownków zwolnonych z pracy zalcza sę równeż osoby, które otrzymały urlop wychowawczy, udzelony zgodne z postanowenam cytowanego powyżej rozporządzena Rady Mnstrów z dna 12 lpca 1931 r. W przypadku, jeżel pracownk otrzymał wypowedzene umowy o pracę,' lecz po upływe termnu wypowedzena pracuje nadal /ewentualne na nowych warunkach pracy płac/, wówczas pracownka tego ne traktuje sę jako zwolnonego, an jako nowo przyjętego. Wyjątkem od tej zasady są przypadk, w których z pracownkem zatrudnonym poprzedno na pełnym etace zawarto umowę o zatrudnenu w nepełnym wymarze godzn pracy, jak równeż te, w których pracownk zatrudnony poprzedno w nepełnym wymarze godzn pracy przechodz na pełny etat; w tych przypadkach pracownka tego traktuje sę jako zwolnonego z grupy pracownków pełnozatrudnonych przyjętego do grupy pracownków nepołnozatrudnonych odwrotne. Współczynnk przyjęć jest to stosunek procentowy lczby pracownków przyjętych do pracy w okrese sprawozdawczym do stanu zatrudnena w końcu okresu poprzedzającego okres sprawozdawczy. Do osób korzystających z uprawneń wcześnejszego przejśca na emeryturę zalcza sę osoby, które przeszły na wcześnejszą emeryturę z tytułu postanoweń: - ustawy z dpa 29 maja 1974 r. o zaopatrzenu nwaldów wojennych wojskowych oraz ch rodzn /Dz.U. Nr 21, poz 117/ wraz z późnejszym zmanam, - rozporządzena Rady Mnstrów z dna 7 marca 1975 r. w sprawe wcześnejszego przechodzena na emeryturę /Dz.U. Nr 9, poz 53/, - ustawy z dna 23 paźdzernka 1975 r. o dalszym zwększanu śwadczeń dla kombatantów węźnów obozów koncentracyjnych /Dz.U. Nr 34, poz. 186/, - rozporządzena Rady Mnstrów z dna 17 lpca 1981 r. w sprawe szczególnych zasad przechodzena na emeryturę pracownków uspołecznonych zakładów pracy w okrese do dna 31 grudna 1981 r. /Dz.U. Nr 19, poz. 95/. 22. Informacje o przecętnym zatrudnenu dotyczą pracownków pełnozatrudnonych /łączne z sezonowym zatrudnonym dorywczo/ oraz nepełnozatrudnonych w przelczenu na pełne etaty. W dzałach gospodark narodowej "nauka rozwój technk", "ośwata 1 wychowane", "kultura sztuka", "ochrona zdrowa opeka społeczna", "kultura fzyczna, turystyka wypoczynek", "organzacje: poltyczne, zwązków zawodowych nne" ujęto wyłączne pracownków pełnozatrudnonych /pracownków zatrudnonych w tych dzałach w nepełnym wymarze godzn ne uwzględnono w ogólnej lczbe zatrudnonych.

o 23. Wynagrodzena obejmują wypłaty penężne oraz wartość śwadczeń w naturze; stanową należność za pracę na rzecz jedno9tel< gospodark uspołecznonej. Składnkam wynagrodzeń są: wynagrodzena osobowe łączne z wypłatam z zysku do podzału z nadwyżk blansowej w spółdzelnach, wynagrodzena bezosobowe, wynagrodzena agencyjno-prowzyjne, honorara, nagrody z zakładowego funduszu nagród, wynagrodzena ucznów oraz rekompensaty wypłacane pracującym /bez rekompensat dla członków rodzn, fnansowanych ze środków Zakładu Ubezpeczeń Społeczenych/. 24. Przecętne wynagrodzene mesęczne przypadające na 1 pracownka oblczono przyjmując: - wynagrodzena osobowe /łączne z wypłatam z zysku do podzału z nadwyżk blansowej w spółdzelnach oraz z rekompensatam/, bez wynagrodzeń osób wykonujących pracę nakładczą, - nagrody z zakładowego funduszu nagród. W dzałach:nauka rozwój technk, ośwata wychowane, kultura sztuka, ochrona zdrowa opeka społeczna, kultura fzyczna, turystyka wypoczynek przecętne wynagrodzene mesęczne oblczono wyłączne dla pracownków pełnozatrudnonych. W zwązku ze skumulowanem sę w 1983 r. w przedsęborstwach /spółdzelnach/ sfery produkcj materalnej wypłat nagród rocznych z zakładowego funduszu nagród za 1982 r. oraz środków z/byłego zakładowego funduszu nagród, włączonych w 1983 r. do beżących wypłat wynagrodzeń osobowych, dane o przecętnych wynagrodzenach mesęcznych za 1983r. podano w dwóch ujęcach: 1/ w lcznku - ogółem wypłaty, łączne z wypłatam z zakładowego funduszu nagród, dokonanym w 1983 r., 2/ w manownku - w ujęcu porównywalnym w stosunku do 1984 r., tj. po wyelmnowanu wypłat z zakładowego funduszu nagród za 1982 r. w przedsęborstwach /spółdzelnach/sfery produkcj materalnej. 25.Badanem dotyczącym wykorzystana czasu pracy objęto pracownków pełnozatrudnonych /łączne z pracownkam sezonowym/ 1 nepełnozatrudnonych w przelczenu na pełnozatrudnonych w zakładach pracy sfery produkcj materalnej poza rolnctwam* Badanem ne objęto ucznów. Do sfery produkcj materalnej zalczono dzałalność produkcyjną w następujących dzałach gospodark narodowej: przemysł,budownctwo, leśnctwo, transport łączność, handel, gospodarka komunalna oraz dzał pozostałe gałęze produkcj materalnej - borących bezpośrdn udzał w procese produkcj materalnej, Dane zawarte w tabl. 18 dotyczą pracownków pełnozatrudnonych według nomnalnego tygodnowego wymaru czasu pracy, przez który rozume sę lczbę godzn pracy w cągu tygodna wynkającą z obowązujących przepsów dla danej grupy pracownków. Za nomnalny czas pracy uważa sę czas, który pracownk pownen przepracować zgodne z obowązującą na zajmowanym stanowsku normę czasu pracy. Nomnalny czas pracy Jest sumą czasu przepracowanego w godznach normalnych czasu ne przepracowanego, łączne z urlopam wypoczynkowym 1 proflaktycznym. 26. Dane o pośrednctwe pracy dotyczą poszukujących pracy wolnych mejsc pracy zarejestrowanych w wydzałach zatrudnena urzędów admnstracj terenowej. Dane o skero- ' wanych do pracy wykazano łączne z ośobam przyjętym przez zakłady pracy na podstawe zezwoleń wydanych przez wydzały zatrudnena urzędów admnstracj terenowej, 27. Dane o szkolenu doskonalenu pracownków w formach pozaszkolnych dotyczą: pracownków pełnozatrudnonych, sezonowych, zatrudnonych dorywczo, nepełnozatrudnonych.

UWAGI ANALITYCZNE ZATRUDNIENI W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ WEDŁUG DZIAŁÓW GOSPODARKI NARODOWEO W 1984 r. czynn zawodowo w gospodarce narodowej /poza rolnctwem ne uspołecznonym/ to w 95,7 S pracujący w gospodarce uspołecznonej województwa, w tym w 93,5 % zatrudnen na podstawe stosunku pracy. Pracujący w gospodarce uspołecznonej województwa stanowl 13,2 % wszystkch pracujących w gospodarce uspołecznonej kraju. W porównanu z rokem ubegłym ogólna lczba pracujących w gospodarce narodowej wzrosła o 11,2 tys.,tj. o 0,7 S. Kształtowane sę zman w lczbe pracujspych lustruje ponższe zestawene: WYSZCZEGÓLNIENIE Ogółem Przyrost + /spadek -/ w stosunku do 1984 r. 1983=100 Polska=l00 w tysącach w tym: 1683,4 +11,2 100,7 9,8 1611,3 +3,1 100,2 13,2 zatrudn en na po ds taw e. 1574,1 / +2,0 100,1 13,6 w tym:, 840,2-9,8 98,8 19,0 183,7 +0,6 100,3 16,8 18,0-0,3 98,2. 2,2 101,9-0,5 99,6 9,8 123,6 +0,6 100,5 11,1 nauka rozwój technk... 13,4 +0,0 100,3 11,9 ośwata 1 wychowane... 84,7 +3,0 103,7 9,6 ochrona zdrowa opeka 75,8 +2,4 103,3 10,9 03oby wykonujęce pracę nakładczą... 10,2 +0,5 105,5 5,9 17,0-0,6 96,7 7,8 Gospodarka ne uspołecznona... 72,1 +8,1 112,7 1,4 Zatrudnen na podstawe stosunku pracy stanowl podstawową część zborowośc pracującej w gospodarce uspołecznonej. W 1984 r. w gospodarce uspołecznonej było zatrudnonych 1574,1 tys. osób^tj. o 2,0 tys. węcej nż w 1983 r. W dzałach sfery produkcj materalnej wzrost zatrudnena wystąpł w leśnctwe /o 4,7 %/, budownctwe /o'0,3 % /, handlu /o 0,5 % /, natomast w przemyśle, rolnctwe, transporce łącznośc zatrudnene obnżyło sę. Spośród dzałów sfery produkcj nemateralnej, zatrudnene wzrosło we wszystkch dzałach, przy czym najwększy wzrost zanotowano w dzale admnstracja państwowa wymar sprawedlwośc /o 8,1 % /, co wąże sę z przemeszczenem do tego dzału etatów z nnych dzałów gospodark zajmowanych przez pracownków realzujących zadana admnstracj państwowej w dzedznach planowana przestrzennego, urbanstyk, archtektury nadzoru budowlanego, programowana, weterynar, ochrony zdrowa, ochrony środowska tp.

10 Dość znaczny wzrost zatrudnena wystąpł równe* w dzale ośwata wychowane / o 3,7 % / oraz ochrona zdrowa opeka społeczna /o 3,3 % / W porównanu do lat 1975 1980 dynamka zatrudnonych wykazuje znaczne żró ncowane mędzydzałowe - w 1984 r. przyrost zatrudnonych wystąpł w dzałach sfery produkcj nemateralnej za wyjątkem nauk rozv^j technk, w którym zatrudnene było nższa średno o około 30 Najwęksy przyrost zatrudnonych w stosunku do 1975 r. wystąpł w ochrone zdrowa opece społecznej /41,4 % / oraz ośwace wychowanu /31,7 %/. W sferze produkcj materalnej zatrudnene systematyczne rosło w dzale handel, w pozostałych dzałach było genaralne nższe zarówno w stosunku do 1975 r. jak też 1980 r. Wyjątek stanowło wyższe nż w 1975 r. zatrudnene w przemyśle, pommo systematycznego spadku lczby zatrudnonych od 1980 r. Stan zatrudnonych oraz dynamkę według dzałów gospodark narodowej przedstawa ponższe zestawene: DZIAŁY GOSPODARZ l\jl MADnnnwc IMAKUUUWfcJ 1975 1980 1983» 1984 w tysącach 1975=100 1980=100 1983=100 w tym:, 1540,6 1627,1 1572,2 1574,2 102,2 96,7 100,1 821,1 866,1 850,0 840,2 102,3 97,0 98,8 Budownctwo.. 225,7 223,8 183,1 183,7 81,4 82,1 100,3 Rolnctwo... 20,0 20,5 18,0 17,7 88,5 86,3 98,3 L-eśnlctwo... 5,4 4,3 4,3 4,5 83,3 104,7 104,7 Transport łączność... 102,9 114,0 102,4 101,9 99,0 89,4 99,5 Handel 117,2 119,0 123,0 123,6 105,5 103,9 100,5 Nauka rozwój technk... 19,2 19,0 13,3 13,4 69,8 70,5 100,8 Ośwata wychowane... 64,3 71,9 81,7 84,7 131,7 117,8 103,7 Kultura sztu- 6,2 6,9 7,3 7,5 121,0 111,3 102,7 Ochrona zdrowa opeka społeczna... 53,6 65,8 73,4 75,8 141,4 115,2 103,3 Admnstracja państwowa wy mar sprawedlwośc... 13,0 13,0 13,6 14,7 113,1 113,1 108,1 Fnanse 1 ubezpeczena,.. 7,3 8,0 8,8 9,0 123,3 112,5 102,3 Na skutek wzrostów 1 spadków zatrudnena w poszczególnych dzałach gospodark narodowej nastąpły zmany w strukturze dzałowej zatrudnonych. 0 le w latach 1980-1982 udzał zatrudnonych w przemyśle neznaczne wzrastał, począwszy od 1983 r. zanotowano sytuację odwrotną, zgodną z ogólnopolskm tendencjam. Udzał zatrudnonych w pozostałych dzałach gospodark narodowej utrzymał sę na pozome roku ubegłego. Neznaczny wzrost rzędu 0,2 % wystąpł w ośwace wychowanu, oraz 0,1 w nauce, ochrone zdrowa, handlu. Strukturę zatrudnena wg dzałów gospodark narodowej przedstawa ponższe zestawene:

11 DZIAŁY GOSPODARKI NARODOWEJ 1980 1981 1982 1983 województwo 1984 kraj w odsetkach w tym: 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 53,2 54,2 54,4 54,1 53,4 38,1 13,8 12,5 11,9 11,6 11,7 9,4 1,3 1,3 1,3 1,1 1,1 7,2 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 1,3 Transport łączność.. 7,0 6,7 6,4 6,5 6,5 9,0 7,3 7,5 7,8 7,8 7,9 9,6 Nauka rozwój technk 1,2 1,2 0,9 0,8 0,9 0,9 Ośwata wychowane.. 4,4 4,7 5,0 5,2 5,4 7,6 Kultura sztuka... 0,4 0,4 0,4 0,5 '0,5 0,7 Ochrona zdrowa ope-,admnstracja państwowa wymar sprawe- 4,0 4,3 4,5 4,7 4,8 6,0 0,8 0,8 0,8 0,9 0,9 1,8 Fnanse ubezpeczena 0,5 0,5 0,5 0,6 0,6 1,1 truktura zatrudnonych w województwe katowckm zasadnczo odbega od udzału zatrudnonych w poszczególnych dzałach gospodarkr w skal kraju. Przemysłowy charakter województwa sprawa, że ponad połowa zatrudnonych pracuje w przemyśle / w kraju 38,1 % /, natomast w budownctwe prawe 12 # /w kraju 9,4 % /, a w pozostałych dzałach gospodark narodowej udzał zatrudnonych w globalnym zatrudnenu jest nższy od analogcznych danych w skal kraju. Z ogólnej lczby 1467,5 tys. pracownków /pełnozatrudnonych, bez sezonowych dorywczo zatrudnonych/ w 1984 r. w gospodarce uspołecznonej 1046,8 tys. tj. 71,3 % stanowl pracowncy na stanowskach robotnczych. Pozostałe 28,7 % stanowl pracowncy na stanowskach nerobotnczych. Powyższe proporcjo są charakterystyczne dla całego okresu 1975-1984, przy czym charakterystyczny jest wzro3t lczby zatrudnonych na stanowskach robotnczych, kosztem malejącego udzału pracownków na stanowskach nerobotnczych. Najwększy udzał pracownków na stanowskach robotnczych w ogólnej zborowośc zatrudnonych w dzale wystąpł w przemyśle /83,0 %/, a najwększy udzał pracownków na stanowskach nerobotnczych w dzale fnanse ubezpeczena /93,0 %/. W latach 1975-1980 w dzałach: przemysł, budownctwo,' rolnctwo oraz nauka rozwój technk malał udzał robotnków, kosztem rosnącej lczby pracownków na stanowskach nerobotnczych. Po 1980 r. ubsorwujo sę tendencję odwrotną. W pozostałych dzałach,tj. leśnctwe, transporce łącznośc, handlu, ośwace wychowanu, kulturze sztuce, admnstracj państwowej, fnansach 1 ubezpeczenach do 1980 r. rośne lczba robotnków, maleje pracownków nerobotncłych. Tendencja taka utrzymuje sę po 1980 r. z wyjątkem dzałów: transport łączność oraz kultura sztuka.

1975 1980 1984 pracowncy na stanowskach / DZIAŁY GOSPODARKI NARODOWO- robotnczych nerobotnczych robotnczych nerobotnczych robotnczych nerobotnczycl w tys. w zatrudnena w w tys. dzale w zatrudnena w w tys. dzale w % zatrudnę na w dzale w tys. w 5» zatrudnena w w tys. dzale w # zatrudnę na w dzale w tys. w J zatrudnę na w dzale w tym: 1036,8 70,4 436,6 29,6 1087,5 70,7 450,7 29,3 1046,8 71,3 420,7 28,7 666,8 82,5 141,8 17,5 685,6 81,2 157,9 18,8 671,1 83,0 137,0 17,0 161,9 72,7 60,8 27,3 151,3 70,4 63,6 29,6 124,4 71,6 49,3 28,4 12,7 69,0 5,7 31,0 12,1 66,8 6,0 33,2 10,9 68,3 5,0 31,7 1,4 55,2 1.1 44,8 1,3 55,8 1,1 44,2 1,5 56,5 1,1 43,5 72,5 72,5 27,5 27,5 90,0. 82,1 19,e 17,9 78,4 81,2 18,2 18,8 44,3 41,2 63,3 58,8 52,8 51,2 50,4 48,8 60,1 55,5.48,1 44,5 Nauka rozwój technk.. 5,2 28,0 13,5 72,0 4,6 25,2 13,8 74,8 3,5 28,3 8,9 71,7 13,0 22,8 44,1 77,2 16,2. 25,9 46,4 74,1 19,1 26,3 53,5 73,7 1.5 26,3 4,3 73,7 1,6 29,6 3,7 70,4 1,6 28,1 4,0 71,9 Admnstracja państwowa wymar sprawedlwośc 0,9 7,3 11,6 92,7 1,0 * 8,1 11,5 91,9 1,2 8,8 12,7 91,2 Fnanse ubezpeczena.. 0,4 5,9 6,4 94,1 0,5 6,4 6,9 93,6 0,6 7,0 7,5 93,0 a/ Dane dotyczą pracownków pełnozatrudnonych, bez sezonowych zatrudnonych dorywczo.

13 Z globalnej, lczby zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej, zarówno pracowncy na stanowskach robotnczych jak też nerobotnczych koncentrują sę główne w przemyśle /64',1 # robotnków 35,9 % pracownków nerobotnczych/. Przekrój pracownków zatrudnonych na stanowskach robotnczych nerobotnczych przedstawa powyższa zestawene. ZATRUDNIENIE W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ WEDŁUG PŁCI W zborowośc czynnych zawodowo w gospodarce uspołecznonej kobet mężczyzn, w 1984 r. domnowal tak jak w latach poprzednch mężczyźn, którzy stanowl 62,2 % ogółu zatrudnonych. Udzał kobet utrzymuje sę w zasadze od 1975 r. na tym samym pozome z neznaczną tendencją ęosnącą. Kobety pracują we wszystkch dzałach gospodakk narodowej, jednak najlcznejszą grupę stanową kobety pracujące w przemyśle /36,2 J6 wszystkch zatrudnonych kobet/, co wynka z domnacj szeroko rozwnętych gałęz przemysłu. Aczkolwek zborowość kobet w przemyśle była najwyższa, to jednak udzał w zatrudnenu ogfsłem w tym dzale był nsk, co wąże sę z domnacją przemysłu cężkegow województwe katowckm. Tradycyjne sfemnzowanym dzałam są: handel /81,2 % ogółu zatrudnonych w dzale/ oraz dzały sfery produkcj nemateralnej zwłaszcza fnanse ubezpeczena /89,2 % /, ochrona zdrowa opeka społeczna /82,8 %/, ośwata wychowane /79,5 %/. Udżał kobet w gospodarce uspołecznonej przedstawa ponższe zestawene: DZIAŁY GOSPODARKI NARODOWEJ 1975 1980 1983 1984 w % zatrudnena w dzale w tym: 37,0 37,1 37,3 37,8 28,6 27,2 25,4 25,7 20,1 21,5 20,9 20,4 31,9 35,8 34,5 33,7 23,0 22,8 21,7 21,8 30,0 30,2 32,2 33,1 82,3 80,8 80,9 81,2 Nauka rozwój technk... 45,7 45,1 45,8 46,8 78,5 78,1 79,1 79»5 62,1 66,5 66,8 66,5 Ochrona zdrowa opeka 86,2 83,4 82,7 82,8 Admnstracja państwowa wymar sprawedlwośc... 62,6 65,0 65,3 65,8 Fnanse ubezpeczena... 87,7 88,0 89,0 89,2 Charakterystyczny dla województwa jest utrzymujący sę nższy od ogólnopolskego udzał kobet zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej /37,8 % w województwe, 44,1 % w kraju/. Nska aktywność zawodowa kobet spowodawana jest specyfcznym charakterem pracy w zakładach pracy województwa, jak też stosunkowo wysokm zarobkam mężczyzn zatrudnonych w górnctwe.

14 Przy znaczne nższym udzale kobet w zatrudnenu ogółem, dynamka kobet pracujących w latach 1975-1984 była wyższa wśród kobet nż mężczyzn wynosła 104,7 36 /średne roczne tempo wzrostu dla mężczyzn - 0,08 36, dla kobet - 0,51 %/. PRACUJĄCY W SYSTEMIE NAKŁADCZYM W 1984 r. w systeme pracy nakładczej było zatrudnonych 10,2 tys. osó.,tj. 0,6 % ogółu zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej. Dynamkę zatrudnonych w tym systeme charakteryzował w 1983r. spadek zatrudnena do welkośc 9 f7ty8, osób co węzało sę z drastycznym brakam w zaopatrzenu w surowce materały., Rok 1984 był okresem pewnego ożywena zmany konunktury, co znalazło potwerdzene w wększym zanteresowanu tą formą pracy. Zatrudnene w systeme nakładczym przedstawało sę następująco: WYSZCZEGÓLNIENIE 1975 1980 1983 1984 1980 '1983 1984 o - ogółem k - kobety w lczbach bezwzględnych 1975= 1980* 1983= w 100 100 100 odsetkach w tym: o 12756 12347 9713 10243 80,3 83,0 105,5 100,0 100,0 100,0 k 10496 9804 7440 7888 75,2 80,5 106,0 100,0 100,0 100,0 Przemysł.. o 11591 11204 8715 9125 78,7 81,4 104,7 90,7 89,7 89,1 k 9365 8686 6492 6803. 72,6 78,3 104,8 88,6 87,3 86,2 Handel... o 914 1055 908 1039 113,7 98,5 114,4 8,5 9,3 10,1 k 895 1051 900 1032 115,3 98,2 114,7 10,7 12,1 13,1 System pracy nakładczej stosowany był główne w przemyśle handlp oraz w mnejszym stopnu w leśnctwe, kulturze fzycznej, turystyce wypoczynku. Pracujący w systeme pracy nakładczej w przemyśle handlu stanowl 99,2 36 ogółu zatrudnonych w tym systeme w gospodarce uspołecznonej. Wększe zanteresowane pracą nakładczą wykazują kobety, a ch udzał w lczbe pracujących ogółom w tym systeme wynósł 77,0% był nższy nż w latach 70-tych poczętku lat 80-tych. 1 PRACUJĄCY NA PODSTAWIE UMÓW AGENCYJNYCH / Kolejną grupą pracujących w gospodarce uspołecznonej są agenc. W 1984 r. z funduszu agencyjno-prowzyjnego^było^w^nagradzanych 11,6 tys. osób,tj. prawe 300 osób węcej nż w 1983 r.,/natomastvagoncj zryczałtowanej 5,4 tys.^tj. ponad 800 osób mnej nż w 1983 r. Kształtowane sę zatrudnena na podstawe umów agencyjnc-prowlzyjnych przedstawa ponższe zestawene: * \

WYSZCZEGÓLNIENIE 1975 1980 1983 1984 1930 1983 1984 o - ogółem w lczbach bezwzględnych 1975= 1983= w odsetkach k - kobety 100 100 Ogółem... o 13182 13280 11352 11615 88,1 87,5 102,3 100,0 100,0 100, k 11121 11053 9315 9587 86,2 86,7 102,9 100,0 100,0 100, w tym: * o 9090 ' 8857 7988 8152 89,7 92,0 102,1 66,7 70,4 70, k 8090 7653 6801 7048 87,1 92,1 103,6 69,2 73,0 73, Fnanse ube o 2863 2416 2496 2653 92,8 110,0 106,5 18,2 22,0 22, zpeczena k 2277 2132 2292 2324 102,1 106,5 101,4 19,7 24,6 24, Admnstracja państwowa wymar spra 0 214 627 506 510 238,3 81,3 100,8 4,7 4,5 4, wedlwośc k 34 188 118 116 341,2 61,7 98,3 1.7 1,3 1, Jak z powyższego wynka, system agencyjno-prowzyjny rozwnęty jest główne w handlu o o u uspołecznonym, nstytucjach fnansowych oraz admnstracj państwowej. W dzałach tych było zatrudnonych w 1984 r. 97,5 % ogólnej lczby pracujących w tym systeme. Udzał kobet zatrudnonych w systeme agencyjno-prowzyjnym jest znaczny w 1984 r. kształtował sę w grancach 80 S. Najczęścej spotykaną formą agencj w handlu jest prowadzene kosków, zakładów gastronomcznych oraz coraz częścej małych sklepów; w nstytucjach fnansowych; pośrednctwo ubozpeczonowe, prowadzene agoncj PKO oraz kolektur ger lczbowych.. PRACOWNICY MŁODOCIANI W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ W 1984 r. w gospodarce uspołecznonej było zatrudnonych 65,2 tys. młodocanych pracownków tj. osób w weku 16-18 L.at. Udzał dzewcząt w tej zborowośc wynósł 33,9 %. Zdecydowaną wększość tj. 94,5 % stanowl ucznowe pracujący na podstawe umowy o naukę zawodu lub przyuczena do określonej pracy. W latach 1975-1984 obserwuje sę systematyczny spadek lczby młodocanych w gospodarce uspołecznonej, co obrazuje ponższe zestawene: WYSZCZEGÓLNIENIE 1975 1980 1983 1984 o - ogółem k - kobety w tysącach 1975= 1980= 100 100 1983= 100 w odsetkach w tym: o 86,7 77,9 68,0 65,2 75,2 83,7 95,9 100,0 k 26,1 22,7 22,7 22,1 84,7 97,4 97,4 100,0 o 50,9 42,7 39,2 38,6 75,8 90,4 98,5 > 59,2 k 12,0 11,0 11,0 11,3 94,2 102,7 102,7 51,1 Budownctwo... 0 14,0 13,7 9,0 9,0 64,3 65,7 100,0 13,8 k 1,2 0,8 0,5 0,6 50,0 75,0 120,0 2,7 Transport łą o 7,3 8,1 6,3 4,4 60,3 54,3 69,8 6,7 czność k 0,8 1,0 1,2 0,6 75,0 60,0 50,0 2,7 o 12,1 10,4 10,7 10,1 83,5 97,1 94,4 15,5 k 11,2 9,0 9,3 8,9 79,5 98,9-95,7 40,3 Na spadek zatrudnena młodocanych Istotny wpływ mały zmany zachodzące w przemyśle budownctwe. W dzałach tych w latach 1975-1984 lczba młodocanych zmnejszyła o 17,3 tys. wobec spadku o 21,5 tys. w skal całej gospodark uspołecznonej.

16 I Strukturę młodocanych w gospodarce uspołecznonej charakteryzował znaczny udzał młodzeży pracującej w przemyśle /59,2 >/ oraz handlu /15,5 H / budownctwe /13,8 #/. Odsetek młodocanych w przemyśle był na pozome 1975 r., w budownctwe zdecydowane obnżył sę, natomast w handlu wzrósł. W pozostałych dzałach gospodark uspołecznonej udzał młodocanych jak też dynamka mały newelke rozmary pozostające bez stotnejszego wpływu na rozmary tego zjawska w skal województwa. / RUCH ZATRUDNIONYCH W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ. Lczba zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej jest wypadkową rucha zatrudnonych tj. przyjęć zwolneń pracownków. Dane o ruchu zatrudnonych merzone współczynnkem przyjęć zwolneń określają stablność pracujących. Katowcke należy do województw o dużej ruchlwośc zatrudnonych aczkolwek w labach 80-tych współczynnk przyjęć zwolneń są nższe od krajowych. W 1984 r. kształtowały sę w województwe na pozome 17,9 # przyjęca 17,9 % zwolnena, w kraju odpowedno: 19,0 'A 18,1 #. W latach 1975-1984 r. najwyższy współczynnk przyjęć zanotowano w 1976 r. - 26,5 %, po czym zaznaczyła sę tendencja spadkowa omawanego zjawska. W 1984 r. przyjęto do pracy 289,9 tys. osób w tym 263,9 tys. bez osób powracających z urlopów wychowawczych bezpłatnych, do daje współczynnk 17,9 1983 r. lczba przyjętych do pracy wzrosła o 1,9 tys. W stosunku do Po strone zwolneń obserwuje sę tendencję dentyczną jak w przypadku przyjęć aczkolwek zakłóconą rosnącą lczbę zwolnonych w 1982 r. następne w 1984 r. do stanu 303,6 tys. osób, dając współczynnk 17,9 % ^ W porównanu z 1983 r. lczba zwolnonych z pracy wzrosła o 6,3 tys. Najnższy pozom zwolneń zanotowano w 1981 r. /współczynnk 17,2 %/. Wyżej omówone tendencje przedstawa ponższe zestawene: Współczynnk w LATA przyjęć zwolneń ogółem mężczyzn kobet, ogółem mężczyzn kobet 1975... 26,3 29,4 20,8 23,3 T " 27,2 16,5 1980... 20,8 23,6 16,0 19,8 23,8 12,9 1981... 17,4 19,8 13,4 17,2 20,5 11,6 1982... 19,0 19,7 17,8, 19,2 21,7 14,7 1983... 17,8 18,9 16,0 17,3 20,1 12,4 17,9 19,3 15,5 17,9 21,0 12,6 a/ Bez osób powracających lub otrzymujących urlopy wychowawcze bezpłatne. Ruch zatrudnonych jest znaczne mnejszy wśród kobet nż mężczyzn co wskazuje na wększą stablność zatrudnonych kobet w omawanym okroae. W sferze produkcj materalnej współczynnk ruchu zatrudnonych wykazywały tendencję malejącą, po czym w 1984 r. neznaczne wzrosły. W sferze poza produkcją materalną utrzymuje sę zarówno po strone przyjęć oraz zwolneń tendencja malejąca. 0 le w latach 1975-1980 współczynnk przyjęć był wyższy w sferze produkcj materalnej, to po 1980 r. jest wyższy w sferze poza produkcja materalną.

/ 17 Natomast współczynnk.zwolneń w latach 1975-1984 był wyższy w sferze produkcj materalnej. Współczynnk ruchu zatrudn \ych wykazywały znaczne zróżncowane mędzydzałowe, co obrazuje ponższe zestawene: / DZIAŁY GOSPODARKI NARODOWEJ Współczynnk w % przyjęć zwolneń 1975 1980 1983 1984 1975 1980 1983 1984 26,3 20,8 17,8 17,9 23,3 19,8 17,3 17,9 Sfera produkcj materalnej...... 26,7 21,1 17,5 17,8 23,9 20,6 17,5 18,3 w tym: 21,9 18,6 15,5 15,3 20,3 18,0 15,6 16,3 Budownctwo...«41,0 28,7 23,9 25,8 36,0 32,0 24,8 24,6 Rolnctwo... 43,4 25,4 21,1 21,3 29,8 23,9 20,5 22,0 Transport łą~ cznosc... 30,8 21,9 17,1 18,8 28,0 19,6 18,9 19,5 Gospodarka ko- 27,3 19,1 19,2 18,8 22,2 15,8 15,5 15,9 29,6 34,6 25,7 22,6 26,2 27,0 26,5 34,2 Sfera poza produkcją materalną... 23,4 18,5 20,0 18,7 18,1 14,2 15,5 15,2 w tym: Gospodarka meszkanowa oraz nemateralne Usług komunalne 33,1 33,6 26,4 24,2 27,4 22,9 24,7 23,2 Nauka rozwój'technk... 26,0 13,2 12,8 12,5 18,7 12,3 13,1 13,0 Ośwata wycho- 18,4 14,0 17,2 16,3 13,4 11,0 11,4 13,2 Kultura sztuka 19,4 19,6 23,3 21,8 17,3 16,9 20,5 19,9 Ochrona zdrowa opeka społeczna + 21,3 19,7 19,6 19,3 18,2 13,7 15,6 14,7 Kultura fzyczna turystyka wypoczynek... 36,6 36,9 33,8 28,9 29,9 24,5 29,8 25,4 Admnstracja pań. stwowa wymar sp rawedlwośc 30,6 12,4 26,2 20,1 21,2 12,6 13,6 10,9 Fnanse 1 ubezpeczena... 20,6 17,9 21,3 15,8 16,0 12,6 13,8 11,5 W 1984 r. wysoke współczynnk przyjęć oraz zwolneń wystąpły w dzałach: kultura fzyczna, turystyka wypoczynek, budownctwo, gospodarka meszkanowa oraz komunalna. Nske współczynnk ruchu zatrudnonych zanotowano w dzałach: nauka rozwój technk, fnanse ubezpeczena, ośwata wychowane. Należy podkreślć, że stosunkowo wysoke współczynnk przyjęć przy równocześne nskch współczynnkach zwolneń mały mejsce w admnstracj państwowej na skutek przenesena do tego dzału etatów z nnych dzałów gospodark. W poszczególnych dzałach sfery produkcj materalnej współczynnk ruchu zatrudnonych obnżyły sę w stosunku do 1983 r. z wyjątkem ośwaty, gdze wzrosła lczba zwolneń.

18 Należy równeż zasygnaltrrwać malejącę lczbę przyjęć w przemyśle, gospodarce komunalne j handlu, przy rosnącej lczbe zwolneń. Przyjęca do pracy w gospodarce uspołecznonej wg źródeł naboru charaktery; je ponższe zestawene: T............ T W tym LATA Ogółom w tys. podejmujący pracę po raz perwszy absolwenc szkół pozostal'^ pracujący poprzedno w z-dach pracy uspo-' w ro-, łecznonych ne uspo-^ nctwe łecznonych przenesen słu żbowo w ramach te samej jednostk w odsetkach 1975... 380,9 15,6 8,9 44,3 '2,8 4,4 1980... 333,0 16,9 7,1 48,6 1/2 1,9 1981... 283,0 18,2 7,4 46,8 1,3 1,4 1982... 302,5 16,6. 6,0 47,8 0,6 1,0 1983... 288,0 15,7 6,1 46,5 0,8 1,4 1984... 289,9 14,2 5,1 46,7 0,8 1,4 a/w 1975rłączne z osobam mającym przerwę w pracy dłuższą nż 3 lata. b/ Łączne z przenesonym służbowo oraz przyjętym z nnego zakładu pracy na podstawe porozumena mędzy zakładam c/ W latach 1980-1984 pracujący uprzedno wyłączne w rolnctwe ndywdualnym. Strukturę przyjęć do pracy charakteryzuje znaczny /46,7.J6/ odsetek przechodzących z.nnych uspołecznonych 1 neuspołecznonych zakładów pracy poza rolnctwem. Zborowość ta jest wyższa o 2,4 % nż w 1975 r. mnejsza o 1,9/6 nż w 1980 r. Korzystne kształtuje sę udzał osób przechodzących z rolnctwa do gospodark uspołecznonej. W 1984 r. był na pozome roku ubegłego^tj. 0,8 % ogółu przyjętych z tego sektora. Nekorzystne przedstawa sę napływ młodych ludz podejmujących pracę po raz perwszy. Lczba pracownków młodocanych maleje w 1984 r. udzał tej grupy wynósł - 19,3 % wobec 24,0 # w 1980 r. Tendencja znajduje w pewnym stopnu uzasadnene w malejącej lczbe absolwentów szkół wszystkch typów wskazuje na wyczerpywane sę tej częśc zasobów sły roboczej. Z uwag na wagę tego problemu, stotne będze przeanalzowane jakośc kadr napływającej do gospodark uspołecznonej. Strukturę absolwentów szkół ponadpodstawowych podejmujących pracę wg typów szkół lustruje ponższe zestawene: Absolwenc szkół LATA Ogółem W tys. wyższych polcealnych technków lceów zawodowych lceów ogólnokształcących zasadn - czych zawodowych w odsetkach 1975... 59,5 5,5 3,1 ae,c 7,2 65,6 1980... 56,5 9,4 5,4 20,8 6,4 58,0 1981... 51,5 8,9 5,7 22,2 7,4 55,8 19B2... 50,2 9,4 6,0 21,6 8,4 54,6 1933... 45,3 9,3 6,4 23,0 8,6 52,8 1964... 41,3 9,2 5,4 23,9 8,8 52,4

19 W grupe przyjętych do pracy, absolwenc szkół ponadpodstawowych stanowl 41,3 tys. tj. 14,2 * z czego 11,2 S w sferze produkcj materalnej, 3,1 % poza sferą produkcj materalnej. Z ogólnej lczby absolwentów podejmujących pracę, 78,5 % podjęło pracę w sferze produkcj materalnej w tym prawe 60 % w przemyśle. Na przestrzen lat 1975-1984 stotne zmenła sę struktura wykształcena absolwentów podejmujących pracę. W porównanu z 1975 r. udzał absolwentów szkół wyższych podejmujących pracę, do ogó- - łu przyjętych jest prawe 2-krotne wyższy, aczkolwek lczba absolwentów tych szkół wzrosła zaledwe o około 500 osób. Podobne kształtują sę proporcje w przypadku absolwentów szkół polcealnych. Odsetek absolwentów technków oraz lceów rośne, natomast dynamka jest ponżej 100#. Zasadnczo odmenne kształtują sę przyjęca absolwentów szkół zasadnczych zawodowych, których odsetek zdecydowane maleje. Najwęcej bo 31,6 j absolwentów szkół wyższych podjęło pracę w przemyśle, 24,4 % w ośwace 1 wychowanu, 13,0 % w budownctwe. Absolwenc technków lceów zawodowych przede wszystkm podejmowal pracę w przemyśle /47,6 #/, natomast zasadnczych szkół zawodowych zasll główne przemysł, budownctwo, handel.,. W ogólnej lczbe pracownków, którzy o^szl z pracy w 1984 r. 58,1 tys. tj. 19.,1 # złożyło wypowedzena, a 55,9 tys. tj. 18,4 # porzucło pracę. Struktura zwolneń z pracy w gospodarce uspołecznonej kształtowała sę jak ponżej: Wyszczególnene 1975 1980 1981 1982 1983 1984 w odsetkach w tym: 1 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 / Zwolnena w drodze wypowedzena przez: 31,5 29,0. 22,2 21,3 20,4 22,4 zakład pracy...* 5,7 4,1 4,7 7,4 4,2 3,3 25,8 24,9 17,5 13,9 16,2 19,1 25,7 22,5 16,9 11,9 16,6 18,4 Przejśca na rentę lub 7,3 11,1 16,2 19,0 12,5 12,4 1,1 1,2 1,2 1,1 1,2 1,3 0 le odsetek zwolneń w drodze wypowedzena przez pracownka malał w latach 1975-1982( w 1983 ", nepokojąco wzrósł. Lczba osób, które złożyły wypowedzena w 1984 r. była prawe 10 tys. wyższa nż w 1983 r. Do dzałów z których odeszło najwęcej pracownków należały: przemysł, budownctwo, transport, handel. Podobną tendencję obserwuje sę w stosunku do porzucających pracę. Lczba osób, które porzucły pracę w 1984 r. była o ponad 6 tys. wyższa nż w 1983 r. aż o ponad 16 tys. wększa nż w 1982 r,. Najwęcej przypadków samowolnego porzucena pracy mało mejsce w przemyśle /60 % / oraz'budpwnctwe /17,8 % /. Częścej pracę porzucal mężczyźn nż kobety. Istotnym elementem ruchu zatrudnonych jest zjawsko otrzymywana urlopu wychowawczego. w 1984 r. 11,0 % ogółu zwolnonych otrzymało urlopy wychowawcze#tj. o prawe 3,0 tys. mnej nż rok wcześnej. Najwęcej kobet skorzystało z urlopów wychowawczych w dzałach: przemysł - 39,6 & /ogółu kobet korzystających z urlopów wychowawczych/,