ZATRUDNIENIE PŁACE I CZAS PRACY W 1983 ROKU

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Do wyłącznego użytku adresata Egz. nr 1 * 7 0 mn: ZATRUDNIENIE PŁACE I CZAS PRACY W 1983 ROKU ' w Katowce 1984

2 Sps treśc jjtr«uwag metodyczne Uwag analtyczne Zatrudnene w gospodarce uspołecznonej według dzałów gospodark narodowej... ju Zatrudnene w gospodarce uspołecznonej według płc Pracujący w systeme nakładczym f, Pracujgcy na podstawe umów agencyjnych Pracowncy młodocan w gospodarce uspołecznonej Ruch zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej Pozom wykształcena zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej ^Absencja w gospodarce uspołecznonej w sforze produkcj materalnej Wynagrodzena w gospodarce uspołecznonej Pośrednctwo pracy Sps tablc CZęCZ I. PRACUJĄCY W GOSPODARCE NAR0D0WE3 Pracujęcy w gospodarce narodowej /poza rolnctwem ne uspołecznonym/ Zatrudnene w gospodarce narodowej Pracowncy pełnozatrudnenl w gospodarce uspołecznonej według pozomu wykształcena Ruch-pracownków pełnozatrudnonych w gospodarce uspołecznonej Zatrudnene w gospodarce uspołecznonej według dzałów gałęz gospodark narodowej Osoby korzystające z urlopów wychowawczych Zatrudnene w gospodarce uspołecznonej w podzale na masta weś Zatrudnene w gospodarce uspołecznonej według płc w mastach gmnach 46 Pracowncy pełnozatrudnenl na stanowskach robotnczych oraz nerobotnczych w gospodarce uspołecznonej Pracowncy pełnozatrudnenl według pozomu wykftztałcona, dzałów 1 gałęz w gospodarce uspołecznonoj Przyjęca do pracy pracownków pełnozatrudnonych według płc w ggsodarco uspołecznonej Zwolnena z pracy pracownków pełnozatrudnlonych według płc w gospodarce uspołecznonej Ucznowe w gospodarce narodowej Młodocan w uspołecznonych zakładach pracy OZęSt. IX. ERIECIKTNE Z VPflUPNI NIE, WYNAGRODZENIA ZA PRACfc, CZAS PRZEPRACOWANY W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ Przecętne zatrudnene w gospodarce uspołecznonej Wynagrodzena w gospodarce uspołecznonej «76 Przecętne wynagrodzena mesęczne w gospodarce uspołecznonej 77 Przecętne y/ynagrodeenla mlaątfczne bez nagród z zakładowego funduszu nagród gospodarce uspołecznonej Pośrednctwo pracy Pracownkogodzlny ne przepracowane przoz zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej w sferze produkcj materalnej /poza rolnctwem/ Czas pracy robotnków grupy wytwórczej w gospodarce uspołecznonej w sferze produkcj materalnej /poza rolnctwem/ ' Opracował Odzał Badań Demografcznych Społecznych

3 Uwag metodyczne Układ 1 zakres lnformac.1l 1. Publkacja nnejsza zawera nformacje o pracujących w gospodarce narodowej /poza rolnctwem ne uspołecznonym/ oraz o wynagrodzenach, czase ne przopracc- nym o pośrednctwe pracy w gospodarce uspołecznonej. Opracowane Ddz.lelono na 2 częśc. Część 1 zaweja nformacje o lczbe pracujących według g społeczno - ekonomcznych 1 płc w gospodarce narodowej /poza rolnctwem no 'ołecznonym/. 0 lczbe zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej wg płc* w dzale na mar.co 1 weś, grupy zatrudnonych pozom wykształcena oraz o ruchu zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej. Dane podoje sę w przekrojach dz xowo~gałę- owych, *. Część II zawera nformacje o przecętnym zatrudnenu wynagrodzenach za procę w gospodarce uspołecznonej o wykorzystanu czasu p^acy w sferze produkcj mat»?' ralnej/poza rolnctwem/ oraz o pośrednctwe pracy,, 2. Informacje o pracujących w gospodarce narodowej /poza rolnctwem ne uspołecznonym/ obejmują: zatrudnonych na podstawe stosunku procy /pełnozatrudnonych 1 nepełnozatrudnonych na podstawe stosunku pracy /pełnozatrudnonych nepełnozatrudnonych w głównym mejscu pracy/, osoby wykonujące pracę nakładczą, agentów wynagradzanych z funduszu agencyjno-prowzyjnego, agentów w systeme agencj zryczałtowonej oraz prowadzących punkty sprzedaży, zakłady gastronomczne zakłady usługowe no podstawe umowy na warunkach zlecena, członków rolnczych spółdzeln produkcyjnych oraz pracujących w gospodarce ne uspołecznonej poza rolnctwem, t j. właśccel, współwłaśccel pomagających członków rodzn, zatrudnonych ha podstawe umowy o pracę oraz nnych /osoby zatrudnone w nstytucjach koścelnych zakonnych ora;; duchoweństwo/. f * 3. Informacje o zatrudnenu w gospoda.'oe uspołecznonej dotyczą pracownków zatrudnonych na podstawe stosunku procy /umowy o pracę, manowana, powołana, wybór tp./ w uspołecznonych zakładach pracy. Dane tf ne ujmuję zatrudnonych w jednostką ch budżetowych resortu obrony narodowej resortu spraw wewnętrznych oraz ze wzglądu na odmenny prawny stosunek p'racy, osób wykonujących pracę nakładczą, agentów członków rolnczych spółdzeln produkcyjnych pracujących w gospodarce zespołow r, oraz osób zatrudnnych przez komtety rodzcelske /w.placówkach ośwaty 1 wychowana/. Począwszy od 1983 r, dane o zatrudnenu w gospodarce uspołecznonej ne ujmują pracownków najemnych w rolnczych spółdzelnach produkcyjnych, które zostały zwolnone z obowązku składana sprawozdań o stane 1 ruchu zatrudnonych na for^ular? Dane dotyczące zatrudnonych» gospodarce ne uspołecznonej ujmują wyłączne zatrudnonych na podstawe umowy o pracę. 4. Do ogólnego stanu zatrudnena w gospodarce uspołecznonej wlczono pracownków pełnozatrudnonych, łączne z sezonowym dorywczo zatrudnonym oraz pracownków nepełnozatrudnonych w głównym mejecu pracy. Rozwązane take elmnuje klkakrotne ujmowane osób zatrudnonych w nepełnym wymarzo godzn pracy przez stosowano metody ujęca pracownków nepełnozatrudnonych tylko jeden raz,tj.w głównym mejsc; pracy. W go3podarco ne uspołecznonej, ze względu ne trudnośc w wydzelenu głównej mlejeca pracy pracownków nepełnozatrudnonych ujęto wszystke osoby pracujące ",r f w pełnym oraz nepełnym wymarze czasu pracy. V Wszystke nformacje dotyczące stanu zatrudnlenr podane 84 w podzale na płeć, bez przelczeń nepełnozatrudnonych na pałne etaty.

4 3 r>.. Informacje o wynagrodzenach odpowada jo zakronowo stosowanemu do 1901 r. włą'--. n*o pojęcu funduszu płac /osobowy.bozosobowy, honorarów, agencyjno-prcwzyjny, rak3 -łowy fundusz nagród, wynagrodzena uęznów, rekompensaty/.» Źródła da nycl etatystycznych 1. Matorj łem źródłowym w zakrese stanu ruchu zatrudnonych oraz pozomu wykształcena w gospodarce uspołecznonej są badana statystyczne prowadzone przez fłówny tjrzęd Statystyczny na formularzach Z-01 Z-02. Materałem źródłowym w zakrese pracujących w gospodarce ne uspołecznonej po;: rolnctwem oą dano: - Centralnego w.ajku Rzemosła w zakre< e rzemosła prywatnego, t,, Inoj Rady Zrzeszeń Prywatnego Handlu Usług w zakrese handlu usług wszystkch branż, - /układu Ubezpeczeń Społecznych w zakrese nektórych grup pracownków /np. pracowncy obsług prywatnych domów meszkalnych, pomoc domowa, pracujący w organzacjacl> wyznanowych/, lr, du do Spraw Wyznań w zakrese lczby duchownych wszelkch wyznań pełnących obovv ą z k duszpasterske, - ZespoJy Koordynacj Rzemeślnczych Domów Towarowych, * /r; ^t*zon.f Rybaków Morskch w zakrese lczby prywatnych rybaków morskch zorganzowanych w tym zrzeszanu /zalczonych do dzału przemysł/, - Krajowego Zw gzku Spółdzeln Trarsportówo-Motoryzacyjnych w zakrese prywatnego tranoportu konnego. 2. Podstawą opracowana nformacj, lczbowych dotyczących zatrudnena przecętnego wynagrodzeń za pracę w gospodarce uspołecznonej jest kwartalna sprawozdawczość st ty tyczna z zakresu zatrudnena płac Głównego Urzędu Statystycznego t nektórych ar. ort ów oznaczono w czwartym człone symbolu sprawozdana lterę"x" oroz roczna oprawozd awczość statystyczna GUS o symbolu Z-03. T..?.róc'łem danych dotyczących wykorzystana czasu pracy jest sprawozdawczość etaty? / ozna GUS o symbolu Z-14. A. źródłem danych z pośrednctwa pracy jest sprawozdawczość Mnsterstwo Pracy, Płscy 1 Spraw Socjalnych o symbolu ZP-20.!letO(y n^upowana danych statystycznych. Podzał zatrudnonych według dzałów gospodark narodowej Jest zgodny z kazdorazową Klasyfkacją Gospodark Narodowej obowązującą: dla lat r, - od 1 tyczna 1975 r. zaś dla 1901 r. - od 1 styczna 19G1 r.?. I 11rudnonych zalczono do poszczególnych dzałów gospodark narodowej na podstawo' nurom--'.w statystycznych nadanych przoz organa Jtatystyk państwowej zgodne z postanowenom! uchwały Nr 195 Rady Mnstrów z dna 17 paźdzernka 1975 r. w oprawe systemu dontyfkacj 1 klasyfkacj jednostek gospodark narodowej - REGON /M. P. nr 35, poz. 211/. Dano statystyczne dotyczące zatrudnena wynagrodzeń w przekrojach tery torrtalnych ujmowane są wodług każdorazowego podzału admnstracyjnego obowązującego od dna 1 czerwca 1975 r. Z. Dano dotyczące stanu zatrudnena ze względu na przyjętą metodę lczena stanową ścsły obraz torytoralnego rozmeszczana zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej, I

5 4 przy czym decydującym kryterum zalczana pracownka do odpowodnogo województwa /masta, we/ jost faktyczne /stałe/ mejsce procy pracownka. Informacjo o zatrudnenu przecętnym wynagrodzenach opracowywane na podstawe sprawozdawczośc kwartalnej no daj<^ wprawdze tak dokładnego rozmeszczena terytorojtneg zatrudnonych /dane grupuje sę w zależnośc od dzału metodę przedsęborstw lub zakładowę/ ale stanowę w chwl obecnoj jedyne źródło nformacj z tego zakresu w układze terytoralnym. P ods tmyowo pojęca sttosowano w publkacj 1. Do stanu zatrudnena w zakładze pracy zalczono pracownków połnozatrudnlonych, sezonowych oraz nepołnozatrudnonych ujętych w ewdencj -jednostk c p r a n o z d o w c z o j.wynagradzanych z osobowego funduszu płac, bez względu na to czy w okr ase s p raw ozda w czym byl obocnl w pracy, czy ne, nezależne od przyczyn neobecnośc /choroba, urlop, wyjazd służbowy tp./. Pracownków czasowo delegowanych przez macerzysty zakład do pracy w nnym zakładze zalczono do zatrudnonych w tym zakładze, w którym otrzymuję wynagrodzena za pracę, onadto do stanu zatrudnena zalcza sę: członków zorganzowanych grup roboczych, tj. członków Ochotnczych Hufców Pracy /z wyjątkem młodzeży odbywajęcej w Ochotnczych Hufcach Pracy naukę zawodu/, żołnerzy oraz skazanych pracujących na podetawe zborczej umowy o pracę z zakładem pracy, Jak równeż osoby odbywające wstępny toż pracy. Uo etanu zatrudnena no zalcza sę czasowo zatrudnonych słuchaczy szkół odbywających praktykę wakaovnę, ucznów w zakładach pracy, a także osób, z którym zawa- UMOWy rto umowę o dzeło lubyklocena, wynagradzanych z bezosobowego funduszu płac oraz funduszu honorarów, jak równeż osób korzystających z urlopów wychowawczych. Podstawę kwalfkowana pracujęcych do poszczególnych grup, tj. do połnozutrudnonych, sezonowych zatrudnonych dorywczo, nopołnozatrudnonycl, osób wykonujących pracę nokładczę, agentów oraz ucznów sę odpowedne ustalena umów zawartych z tym osobam. 2. Przez pracownków pełnozatrudnonych rozume sę pracownków, którzy pracuję w pełnym wymarze godzn pracy, oboręzujęcym w danym zakładze procy lub na danym stanowsku procy. f 3. Pracownkam sezonowym są pracowncy, z którym zawarto umowę o pracę na okres> / góry ok^oólony, a węc pracowncy przyjęc dc eezonowych proc rolnych, w przemyśle. w gospodarce meszkanowa;), komunalnej tp. Do pracownków sezonowych zalczono równ-' c> Lenków Ochotnczych Hufców Pracy, żołnerzy oraz skazanych. 4. Przez pracownków zatrudnonych dorywczo rozume sę pracownków pełnozatrudnonych nu o-tosunkowo krótk okres, w zasadze no dłuższy nż 1 mesęc, w celu wykonan określonych prac pomocnczych, wynagradzanych z ooobowogo funduszu płac. 5. Pracownkam nopełnozatrudnonym cg pracowncy, którzy zgodno z umowę o pracę pracuję stuło w nepełnym wymorze godzn pracy obowęzujgcym w danym zakładze pracy lub na danym Dtanowsku eę wynagradzan z osobowego funduszu płac. 6. Pracowncy nepełnozatrudnen w głównym mejscu pracy sę to pracowncy, którzy złożyl w zakładze pracy epeojalne ośwadczene stwerdzajęce,żo dany zakład pracy Jest ch głównym mejscem zatrudnena.

6 5 7. Prr.c: pracownków zatrudnonych na stanowskach robotnczych rozume s< o."oby z- - trudn on*- n.a..tanowskach, na których wykonywane są: - czynt o; - /operacje/ s k a d a j c e sę na proces technologczny wytwarzana produkcj przc-.ysłowe j, budowlanej, rolnczej nnej lub śy/adczen.a usług o charakterze '* r Inym /roboinjcy bezpośredno produkcyjn/, - pr. nmocrczo obsługa w zakrese nezbędnym do sprawnego przebegu wspomnanych proca. w produkcyjnych /robotncy pośredno produkcyjn/, - o. ynnoáa /operacje/ mające charakter obsług lub rzer.on.la, skradające a* n-- proco-". - -mologcznc w sferze cyrkuł aé j /transporce, łącznośc, hand u/ oraz.- < -»' m j, jak równeż usług o charakterze nemateralnym, I - " - '" > ü lnoí'c lub jod non tek gospodark narodowej /stanowska pokrewne ro otn o/.- a/. O. 1 * prano- nl.ków zatrudnonych na stanowskach nerobotnczych rozume at oso'.y z.a tr.c v :' -'<>.! ' nlo określonych jako robotncze, bes wzglądu na wyuc y ;o a! -..' : 5;c rova cze, stanowska spec ja.l-tyczne samodz-lnr 1 ab!o- ' 1, " r cl ra.v!. :a U j a rowu czego, lecz wymagające gruntownego a.ac.al vc - n!o:.- t: >:yrn l\b średnm zawodowym, albo wysokego poz o un,! lub artystycznych, jak.równeż stanowska, na których wykonywane 1 -ne-, < /o cl arakterze manpulacyjnym/ burowe gospodarcze, z-/ «> a, ja.ov/ dzona na wyżej wyroenonych stanowskach. 9. xj o;;ób wykonujących pracę nakładczą zalcza sę osoby, z którym zawarto vn.ow. > o konane pracy t^kładczej. to. [ M.!. ])!..nadzanym z.funduszu agency jno-prowzyjnego an osoby nc h< - ;< a ;;,! M He...nogo r..''kładu prao-y, z.którym zawarto umowy agencyjne, a ch wyw-.-.rod--. >:< ł>. 11.r<>( r o d wartośc dokonanych tranuakoj..sprzedaży, kupna lub v.r tośc.; ny. atyoh us! ug. D<> w;. wz 'lycl z tego funduszu zalcza sę m. n.: -!'.! /śje, w branży przemysłu zemnaczanego owocowo-wa rz; \ a,ego - nr --a oba!nr punkt.'-; skupu zemnaków, owoców warzyw, o co l>y trudnące sę z- aartu.nl; \ wy ;ad mkem w przemyśle cukrown czym, - w!ośnotwc ~ zatrudnonych przy skupe runa leśnego, - v/ handlu - agentów prowadzących kosk małe sklepy, sprzedawców w kosk; a. ";:ac?", u.'.oby -owadz.-ee stacjo benzynowe, w gao tronom!.1 - «Kentów zatrudnonych przy :a a * ' f N dąży obronnej obwoźnej, -! admnstracj państwowej - sołtysów wynagradzanych z tytułu nka: a poda f - w nstytucjach fnnnnowych. ubezpeczenowych - pośrednk'w ubezpeczeń ov.-.yah v/ow a y,akładu Ubezpeczeń, osoby prowadzące zakładowe agencje PKO oraz!:o1< trudnonyoh w przednęhoratwe "Totalzator {»portowy" w przedsęborą-: lżących terenowe gry lczbowe UaV.: dotyczące agentów wynagradzanych z funduszu agencyjno-prowzyjneao a u tych oaób, k! re w tej samej jednostce sprawozdawczej otrzymują wyn*grodzcvr.< z! wego funduszu płac jednocześne z funduszu agencyjno-prowzyjnego/ np.!!/;!. ryt weery nar. za.'mn.len dodatkowo przy kontrol zwerząt męsa, geodec o tr/...u doda tkowe wynagrodzen e z funduszu agency Jno-prowzy jnego za czynnośc kl r.y >! :"» pomary gruntów/. ft

7 6 12. 'Agenc zatrudnen w systeme agencj zryczałtowanej ne są pracownkam przedsęborstwa uspołecznonego, a jedyne są zwązan z tym przedsęborstwem umową określającą ryczałtowo kwotę, jaką osoby te wnny wpłacć przedsęborstwu w zwązku z prowadzoną w menu przedsęborstwa sprzedażą detalczną, gastronomczną, usługową tp. Dane dotyczące agentów wykazano łączne z danym dotyczącym zatrudnonych przez agentów. Systęm agencj zryczałtowanej występuje przede wszystkm w handlu. 13. Do agentów prowadzących punkty sprzedaży, zakłady gastronomczne oraz zakłady usługowe na podstawe umowy na warunkach zlecena zalcza sę osoby, które - zgodne z postanow enam uchwały nr 160.Rady Mnstrów z dna 3 lstopada 1977-r. /M.P.Dr 29/1977, po z. H O f.!'. Nr 32/1978, poz.116/ oraz zarządzena Mnstra Iandlu Wewnętrznego j Il.jl.ug z dna r. w sprawe przekazywana prowadzena na podstawe umowy na warunkach zlecena zakładów usługowych /Dz.IJrz.Mn.JIWU Nr 2, poz.2/ - prowadzą, łączne z członkam rodzny.1 nnym osobam pozostającym z nm we wspólnym gospodarstwe domowym oraz osobam zatrudnonym, dzałalność handlową usłu/; handlowe powerzone m przez przedsęborstwa państwowe, ponosząc na rzecz przedsęborstwa zryczałtowaną kwotowo lub procentowo odpłatność uzależnoną od obrotów. 14. Do ucznów w zakładach pracy zalcza sę: - młodocanych, z którym zawarto umowę o naukę zawodu lub przyuczene do określonej pracy, ^ - pełnoletnch, którzy jako młodocan zawarl z zakładem pracy umowę o naukę zawodu. lub przyuczene do określonej pracy po osągnęcu pełnoletnośc kontynuują naukę na zasadach tej umowy. Zgodne z obowązującym przepsam ucznowe, z którym za kład pracy zawarł umowę o naukę zawodu, poberają w zakładze pracy naukę praktyczną zawodu /ndywdualne lub zespołowo/ nezależne od tego, czy uczęszczają do szkół zawodowych dla pracujących /przyzakładowych lub dokształcających/, ozy też do tych szkół, ne uczęszczają. Ucznowe c ujęc są w ewdencj zakładu pracy otrzymują wynagrodzene z funduszu, płac ucznów. I Ponadto w górnctwe do grupy ucznów zalcza sę robotnków pełnoletnch w okrese początkowych 2.8 dn pracy. Do ucznów ne zalcza sę uczących sę w szkołach dla ne pracujących, którzy odbywają praktykę w zakładze pracy z którym zakład pracy n o zawarł umowy o naukę zawodu. Wyjątek stanową ucznowe zasadnozych szkół górnczych dla ne pracujących opłacan z lmtowanego funduszu płac ucznów. 15. Do młodocanych zalcza sę pracownków, których wek ne przekracza 18 lat. ojęce pracownka młodocanego n» jest równoznaczne,z pojęcem uczna, gdyż pracowncy młodocan występują równeż w.grupe zatrudnonych poza ucznam /zalcza sę ch wówczas do lczby zatrudnonych w zakładze pracy/, z drugej zaś strony, Jak wspomnano v/ wyjaśnenu dotyczącym ucznów, część ucznów jest w weku ponad 18 lat. I 16. 1» osób korzystających z urlopów wychowawczych zalcza sę to osoby, którym zakład pracy udzelł, urlopu wychowawczego zgodne z postanowenam rozporządzena Rady Mnstrów z dna 12 lpca 1981 r. w sprawe urlopów wychowawczych /Dz.U.Nr 19, poz.97/. r/j lczby osób przebywających na tych urlopach, wyodrębnono lczbę osób otrzymujących zasłk wychowawczo przewdzane postanowenam w/w rozporządzena.

8 7 I'/. I 'co ' - -osadającym wykształcene wyższe są pracownc y, kt rzy jr; -. ; dyplom studów /yższych : zawodowych, magsterskch /jednoltych/ n ;1> :- ;! ch 11 u >>!.. «ych. Vor: f.jącym.l wykształcene wyftsae są równ oń ' o-o-., h 1 n r :o'«..y.1;;.v.-o; nakoly wyższej, ale uzyskały stopeń nżynera no. jk'..;' l V 55 dna 28 styczna 1948 r. o stopnu nżynera /Dz.U.IIP lr 10,. /. l-',l.rndn onyo.h z ne ukończonym wyższym wykształcenem zal-cza sę do,-ruj.y rc>:,;<\vel) v,v I'.".!; cen e rodno zawodowe luh do grupy posadających vyküat-v.cr! o l- ' o,",.'.ino!" cc, w zależnośc od posadanego prze nch ćwadoctwa dojrzałoś -t! cv 111 o ; :!;o Iy : wodowej lub ogólnoksz ta'łcą cc;). 18..' rown k" n 'Objadającym wykształcene średne zawodowe są c. pracowncy, kt u d j 5v'<dłf': Iwo do jraałośc tschnkum zawodowego lub równorzędnej szkoły :...of<. o! lj oen ) n <:; o, uprawnające do studów wyższych, absolwenc aakó? polcealnych, jol-, "ń' :' osoby, l l'vre obrzynały śwadectwo ukończena szkoły średnej zawodowoj nr/., 'nt nów' ma t u r a 1ny ch. pracownk '» po? -'dającym wykształcene órodnj o ogólnokształcące są c praco..-.j<y, lstóra' r: d 'l. dcctvh) do jrzo1ośc szkoły ogólnokształcnce j, jak równeż osoby,» I;l.óre ot. rzy mały śwadectwo ukonnzena szkoły średnej ogólnokształcące j bez egzamn».;,3 tur?' 1 n y c h. 1 -n u n or /tr.:\jącym wykaataicene zasadncze zawodowe są c 'pr eown oy, v,,, l ;. deotwo uv.olczona : zasadnczej szkoły zawodowej, aas- dn.cr.-j : j -o Inl nzkoły przysposaba jącej do zawodu, szkoły przysposobena roln < /,. ;o. v l.o.l': n v v,on«j rzez OlP, szkoły ar l,ys tyczne j I stopna, szkoły mstrzów.i -" ' VI równorzędnych. 21. I 11 nebu : rudo onych dotyczą pracowml-ów po nozatrudnonych /ne; :o :> :. Ir.M..l dorywczo/, bez zatrudnonych w organ.1zac jach po j./c./y:;, o >!. '.'W -; 1 ''-..n; j /pods awowe j/ zwązków zawód owyc.l.nnych org.-.nj s.acj spo t.,)< z krosu ruchu za trudn >.<nyr h dotyczą lczby przy jęó dr. pracy <>> z /a n l.j c-.ly osób, kt/rc z " ły m.ie jsoo procy/. lez) p.,!.< m I " *(. jest wyższa od lczby osób przyjętych tub zwolnonych z pr.my,..1 no\/ <;j ;. roku klkakrotne zuenaó prac-,;. \» - ' nl; rzyj«, tych do pracy ttv1 ca o. sę tycl pracownków, z kt 'rymj r.-k.' -d fv ; war umowę O pracę. v>. tt;(>v;ntkuvł przyjętych zalczono zatem: ul olwcnl w (". k.' wyższych', szkół po ceo lnycb zawodowych, l ceów ogólnpkształe.;c.y<, t>..'.n : ;, ;".J r-h/norzęclnyoh /tj.lceów aawodowych/ oraz abcolwenl S<\r zn..':;»düt- u " /odov/jad dj- ne :'rs.cujących dla pracujących podejmujących pracę po r perwsay, - osoby ;odej m jące pracę zawodową po raz perwszy /poza wyżej wymenonym] absolve t> m/, - pre< *.I*óv/, kt.'rv.y uprzedno pracowal w uspołecznonych ne uspołecznonych / o~ zy rojnc.wt-m -ndywdualnym/ zakładach pracy /łączne z nrzenesonym ałxżbo\/o or. przyjętym z nnego zakładu pracy na podstawe porozumena mędzy zl:lad; : ; - osoby, przechodzące do pracy z rolnctwa ndywdualnego, r - pracownków przenesonych służbowo w ramach jednostk sprawozdawczej z terenu nnejo województwa, /

9 o - pozostałych przyjętych do pracy. Ponadto do pracownków przyjętych do pracy zalcza sę równeż osoby powracające do pracy z urlopu wychowawczego, udzelonego zgodne z postanowenam rozporządzena Rady Mnstrów z dna 12 lpca 1901 r. w sprawe urlopów wychowawczych /Dz.U.Nr 19, poz.97/ z urlopów bezpłatnych. Do pracownków zwolnonych z pracy zalcza nę tych pracownków, z którym zakład pracy rozwązał stosunek pracy. Do p r a w n k ó w zwolnonych zalczono zatem: - zwolnonych z pracy w drodze wypowedzena przez zakład pracy, - zwolnonych z pracy w drodze wypowedzena przez pracownka, - przenesonych służbowo w ramach Jednostk sprawozdawczej na teren nnego województwa, - porzucających pracę, - przenesonych na emeryturę lub rentę, - pozostałych zwolnonych. Ze względów ewdencyjnych do pracownków zwolnonych z pracy zalcza sę równeż pracownków zmarłych. Ponadto do pracownków zwolnonych z pracy zalcza sę równeż osoby, kt<re otrzymały urlop wychowawczy, udzelony zgodne z postanow en.inml cytowanego powyżej rozporządzena Rady Mnstrów z dna 12 lpca 1901 r. urlop bezpłatny. W przypadku, Jeżel pracownk otrzymał wypowedzeń!e umowy o pracę, lecz po upływe termnu wypowedzena praouje nadal /ewentualne na nowych warunkach pracy płac/, wówczas pracownka tego ne traktuje sę jako zwolnonego, an jako nowo przyjętego. Wyjątkem od tej zasady są przypadk, w których z pracownkem zatrudnonym poprzedno na pełnym etace zawarto umowę o zatrudnenu w nepełnym wymarze godzn pracy, jak rówfloż te, w których pracownk zatrudnony poprzedno W\nepełnym wymarze godzn pracy przechodz na pełny etat. V! tych przypadkach pracownka tego traktuje sę jako zwolnonego z grupy pracownków pełnozatrudnonych przyjętego do grupy pracownków nepełnozatrudonych odwrotne. Współczynnk przyjęć jest to stosunek procentowy lczby pracownków przyjętych do pracy w okrese sprawozdawczym do stanu zatrudnena w końcu okresu poprzedzającego okros oprawozdawczy. Do osób korzystających z uprawneń wcześnejszego przejśca na emeryturę zalcza r v osoby, które przeszły na wcześnejszą emeryturę z tytułu postanoweń: emerytalnym - ustawy z dna 29 maja 1974 r. o zaopatrzentfylnwa1 dów wojennych 1 wojskowych oraz ch rodyn /Dz.U.Nr 21, poz.117/ wraz z późnejszym zmanam, - rozporządzena Rady Mnstrów z dna 7 marca 1975 r. w oprawe wcześnejszego przechodzena na emeryturę /Dz.U.Nr 9, poz.53/, - unlawy z dna 23 paźdzernka 1975 r. o dalszym zwększanu śwadczeń dla kombatantów w, 'rów obozów koncentracyjnych /Dz.U.Nr 34, poz.186/, - rozporządzena Rady Mnstrów z dna 17 lpca 1901 r. w sprawe szczególnych zaond przechodzena na emeryturę pracownków uspołecznonych zakładów pracy w okrese do dna 31 grudna I9f 1 r. /Dz.U.Nr 19, poz.95/. 22. Informacje o przecętnym zatrudnenu dotyczą pracownków pełnozatrudnonych /łączne z sezonowym zatrudnonym dorywczo/ oraz nepołnozatrudnlonych w przelczenu nepełnozatrudnonych na pełne etaty. W dzałach gospodark narodowej "nauka rozwój technk", "ośwata wychowane", "kultura sztuka", "ochrona zdrowa opeka społeczna", "kultura fzyczna, turystyka wypoczynek", "organzacje poltyczne, zwązków /

10 z: wodowych nne" ujęto wyłączne pracownków pełnozatrudnonych /pracownków zatrudn onych w tych dzałach w nepełnym wymarze godzn ne uwzględnono w ogólnej IIcr.bo zatrudnonych/. r 23. Wyn «.grodzena obejmują wyp.łaty penężne oraz wnrtoóc śwadczeń w naturze, otanową na 1ov.no!' za pracę na rzecz jednostek gospodark uspołecznonej ne uspołecznonej. Informacje o wynagrodzenach obejmują następujące składnk: wynagrodzena osobowe 1 n z-#y p 1» t.ajn z zysku do podzału z nadwyżk blansowej w spó;dzolnach, wynagrodzena bezosobbwe, wynagrodzena agencyjno-prowzyjne, honorara, nagrody ;;k >adowego funduszu nagród, wynagrodzena ucznów oraz rekompensaty wypłacane pracującym /bez rekompensat <11 członków rodzn, fnansowanych ze środków Zakładu Ubezpeczeń Społecznych/. 1» wynagrodzeń o obo./ych zalczono wynagrodzena pracownków zatrudnonych w uspołecznonych z*>n odach pracy na podstawe stosunku pracy, a węc wynagrodzena zaaadn.cze, ro.lo n.grody, dodatk /np. za pracę w warunkach szkodlwych dla zdrowa, za a taż I.f"1* y, za potnene funkcj kerownczych/, wynagrodzena za pracę w godznach nadlczbowych, w/nagrodzena za czas urlopów, za czas przestojów płatnych, zasłk chorobowe, ńwadr:..ula deputatowe, odszkodowawcze tp. Wynagrodzena osobowe ujęto łączne z wypłatam z zysku do podzału z nadwyżk blansowej w spółdzelnach oraz z rekompensatam pracownczym. Wynagrodzena osobowe dotyczą pracownków pełnozatrudnonychaączne z sezonowym trudn on tu dorywczo n epełnozatrudnorych/ oraz osób wykonujących pracę nakładczą. *> wynagrodzeń bezosobowych zalcza sę wynagrodzena z tytułu umów zlecen-.lub umów o dzeło za pracę, dla której wykonana - ze względu na jej -do.ra.ny lub przejńclov7.y oh- rak ter albo newelke rozmary - ne jest przewdzane w plane jednostk gospodark uspołecznonej zatrudnene pracownków, a ponadto nektóre nne wypłaty nf< rzecz pracownków obcych.lub nnych osób ne będących pracownkam. Do bezosobowego funduszu płac zalcza sę nun.wynagrodzena za usług załadunkowe wyładunkowe, transport, składowane kopcowane zemopłodów, udzał w posedzenach komsj, za ekspertyzy, konsultacje, porady tłumaczena ne przeznaczone do publkacj w forme wydawaj o twa, za prace twórcze autorske - z wyjątkem wynagrodzeń wypłaconych z' honorarów. Ho wynagrodzeń agencyjno-prowzyjnych zalcza sę należnośc osób ne będących pracownkam' danego zakładu pracy za wykonane przez ne zlecone m czynnośc, opłać nc według określonej wysokośc stawk prowzyjnej od dokonywanych transakcj kupna, sprzedaży lub wykonywanych usług, a w szczególnośc za; sprzedaż prowadzona na zasadach umowy agencyjnej /np. zryczałtowanej, prowzyjnej/ oraz za sprzedaż akwzycyjn, skup zemopłodów, runa leśnego lub drewna, wykonywantę czynnośc agentów ubezpeczenowych, roznoszene mleka 1 nnych towarów, prowzyjne nkaso podatków tp. bo honorarów zalcza sę wynagrodzena za prace twórcze, autorske ręalzatorske, należące do podstawowej /statutowej/ dzałalnośc jednostek gospodark uspołecznono,) wypłacających te wynagrodzena, jeżel te prace wykonywane są przez pracown - ków własnych łub przez nne osoby fzyczne na podstawe umowy zlecena lub umowy o dzeło zwązane z: przygotowanem, realzacją rozpowszechnanem flmów, przygotowanem, realzacją organzacją Imprez artystycznych, teatralnych, muzycznych, przygotowanem 1 edycją ksążek oraz Innych wydawnctw neperodycznych, czasopsm, wydawnctw prasowych, przygotowanem środków reklamy tp. bo wynagrodzeń z zakładowego funduszu nagród z czystej nadwyżk spółdzeln zalcza s.ę wypłaty nagród ndywdualnych /penężnych w naturze/ z tych środków dokpnane na rzecz pracownków. Do tych wynagrodzeń zalcza sę równeż fundusz nagród z tytułu pracy nakładczej.

11 10 s Rekompensaty ujęte w wynagrodzenach dotyczą: od 1981 r. wzrostu cen peczywa xmych przetworów zbożowo-mącznych, a od 1982 r. także wzroatu cen nnych podstawowych artykułów żywno setowych, opału energ. 24. Przecętne wynagrodzena mesęczne oblczono na podstawe wynagrodzeń osobowych /z rekompensatam pracownczym/ wypłat z zakładowego funduszu nagród. Przecętno wynagrodzena mesęczne przypadające na 1 pracownka oblczono przy.ú :jąc: - wynagrodzena osobowe /łączne z wypłatam z zysku do podzału z nadwyżk blansowej w spółdzelnach oraz z rekompensatam pracownczym/ bez wynagrodzeń osób wykonujących pracę nakładczą, - nagrody z zakładowego funduszu nagród. Í W dzałach: nauka rozwój" technk, ośwata wychowano, kultura ';.,tuka, ochrona zdrowa opeka społeczna, kultura fzyczna, turystyka wypoczynek oraz organlzac e poltyczne, zwązków zawodowych nne - przecętne wynagrodzena mesęczne oblczono wyłączne dla pracownków pełnozatrudnonych. Przecętne wynagrodzene mesęczne przypadające na 1 pracownka po wyelmnowanu nagród z zakładowego funduszu nagród odpowadą stosowanemu do 1982 r. pojęcu "przecętne płace mesęczne". 25. Badanem dotyczącym wykorzystana czaau pracy objęto pracownków pełnozatrudnonych /łączne z pracownkam sezonowym/ ńepełnozatrudnonyoh w przelczenu, na pełnozatrudnonych w zakładach ptfacy sfery produkcj materalnej poza rolnctwem. Badanem ne objęto ucznów. Do sfery produkcj materalnej zalczono dzałalność produkcyjną w następujących dzałach gospodark narodowej: przemysł, budownctwo, leśnctwo, transport łączność, h-,ndel, gospodarką komunalna oraz dzał pozostałe gałęze produkcj materalnej - borących bezpośredn udzał w procese produkcj, materalnej. Womnalny czas pracy to cza:;, który pracownk pownen przepracować zgodne z obowązującą na zajmowanym stanowsku normą czasu pracy. Nomnalny czas pracy Jest sumą czasu przepracowanego w godznach normalnych czasu ne przepracowanego, łączne z urlopam wypoczynkowym proflaktycznym. 26. Dane o pośrednctwe pracy dotyczą poszukujących pracy wolnych mejsc pracy zacoja.rtrowanych w wydzałach zatrudnena urzędów admnstracj terenowej. Dane o skerowanych do, pracy wykazano łączno z osobam przyjętym przez z?:kłady pracy na podstawe zezwoleń wydanych przez wydzały zatrudnena urzędów admnstracj terenowej. Uwap analtyczne ZATRUDNIENIE W GOSPODARCE Ull-OPRCZTIIOKEJ WEDŁUG DZIAŁÓW GOSPODARKI NARODOWEJ. PrarujJjcy w gospodarce uspołecznonej /łączne z nakładcam,,agentam czaonkarał rolnczych spółdzeln produkcyjnych/ stanowl podstawową grupę wśród zatrudnonych w gospodarce narodowo j /poza rolnctwem ne uspołecznonym/ województwa- 1 ^ 0 8, ty«. 03Ób,tj. 96,2 %. Ilatomlast zatrudnen na podstawe stosunku pracy /pracowncy pcnoza t.rudnlenl łnczne z sezonowym zatrudnonym dorywczo oraz nepoł noza trudn n w gły.-mym mejscu pracy/ stanowl podstawowy, część składową zborowośc pracujących w gospodarce uspołecznonej województwa katowckego - 97,8 % w gospodarce narodowej województwa - 94,0 % (tj. 13,4 J6 wszystkch pracujących w gospodarce uspołecznonej kraju.

12 > ' 11 W porównanu a rokem ubegłym zatrudnene w gospodarce uspołecznonej województwa katowckego neznaczne wzrosło o 0,3 %, a w. atoaunku do roku 1980 spadło o W latach systematyczne ralało zatrudnene osób na podstawe stosunku pracy, osób wykonujących pracą nakładcza, agentów członków rolnczych-spółdzeln produkcyjnych natomast wzrastało zatrudnene w gospodarce ne uspołecznonej /poza rolnctwem/. W stosunku do roku 1980 wzrost o 14,8 tys.osób w 1983 r. tj. 30,2?6. Udzał zatrudnonych w poszczególnych dzląłch.. gospodark narodowej tr stosunku do zatrudnena kraju jest nejednakowy. Pon-'sza"tablca przedstawa zatrudnene województwa katowckego według dza-' łów goupodark narodowej w stosunku do zatrudnena w kraju. Dane ujmują pracownków pełnozatrudnonych /łączne z sezonowym zatrudnonym dorywczo/ oraz nepełnozatrudnonych w głównym mejscu pracy, 1 WYSZCZEGÓLNIENIE ogółem w tym kobety 1983 ogółem kra; o 100 w tym kobety OGÓŁEM ,4 11,4 w tym: * ,0 13, ,4 19, ,2, 2,8 Leśnctwo ,0 3,7 Gospodarka meszkanowa oraz nemateralne usług komunal ,8 11, ,8 12, ,1 15, ,7.16, ,1 10, ,7 9, ,3 8,1 Ochrpna zdrowa opeka spo ,0 10,3 Kultura fzyczna, turystyka ,6 5,0 Admnstracja państwowa wy ,1 7,6. Phanse ubezpeczen* ,1 ' 7,5 Organzacje poltyczne, zwąz k zawodowe Inne ,1 6,8 W województwe katowckm węcej osób pracuje w sferze produkcj materalnej /84,4 %/ nż póza ną. Udzał ten na przestrzen lat zmnejssa sę, ale bardzo powol* ,7 % ,8 % ,9 % ,4 % Połcka odpowedno - 81,3 %, 79,7 %, 78,2 77,4 %

13 12 W 1983 roku w otosunku do 1982 r. zmnejszyło sę zatrudnene w następujących dzałach: - rolnctwo - o 10,6 %, - organzacje poltyczne, zwązk zawodowe m e - o 3,7 56» - budownctwo - o 1,6 56, - nauka rozwój technk - o 1,5 56. Począwszy od 1983 r. dane o zatrudnenu w gospodaroe uspołecznonej ne ujmują pracownków najemnych w rolnczych spółdzelnach produkcyjnych, które zoslały zwolnone z obowązku składana sprawozdań o stane ruchu zatrudnonych na formularzu Z-01. Stąd tak duży spadek zatrudnena"w dzale rolnctwo. Globalne zatrudnene w gospodarce uspołecznonej zwększyło Bę w r. w porównanu z 1982 rokem o 4»5 tys. osób.tj. o 0,3 56. Jednocześne w porównanu z 1982 rokem wzrosło zatrudnene w następujących dzałach gospodark narodowej: - kultura fzyczna, turystyka wypoczynek - o 19,0 56, - admnstracja państwowa "wymar sprawedlwośc - o 5,3 56, - fnanse ubezpeczena - o 5,2 96, v t. 4 - kultura sztuka - o 3,8 56, - * - ochrona zdrowa opeka społeczna - o 3,8 96.» * J W 1983 r. nastąpł wzrost lczby zatrudnonych w dzale kultura fayczna, turystyka wypoczynek spowodowany wzrostem zatrudnena w klubach sportowych, które powołały w ramach dzałalnośc statutowej brygady remontowo-budowlane. Stan zatrudnena w ostatnm dnu 1983 r. w odnesenu do lat poprzednch według dzałów gospodark narodowej przedstawa ponższe zestawene: IJóJuŁJl UUorUJJnrLJL /NARODOWEJ ,1983 w tysącach», « = 100 0GC5ŁEM , ,1 > 1567,6 1572,2 102,1 ' 96,6 100,3 w tym: >1» ł 821,1 ' 866,1,, 852,8 ~ 850,9 103,5, 9 8,1 99,7 225,7 223,8 186,0 ' 183/1.81, 81,8 98,4 Rolnctwo... 20,0 20,5 20,1 18,0 90,0 87,8 89,4 5,4-4,3 ', 4,2 4,3 79,6 100,0 101,7 Transport łączność 102,9 114,0 99,6 102,4 99,5 89,8 102,7 Handel ,2 119,0 1?2,5 123,0 104,9 103,4 100,4 Nauka rozwój technk... 19,2 19,0 13,3.. 13,3 69,3 70,0 98,5 4- Ośwata 1 wychowane 64,3 71, t, , 1 113,6 104,5 Kultura sztuka... 6,2 6,9 7,0 7,3 117,7 105,8 103,8 Ochrona zdrowa opeka społeczna 53,6 65,8 10, 7 73,4 136,9 111,6 103,8 Admnstracja państ- ' wowa wymar spra wedlwośo... * 3,0 13,0 12,9 13,6 104,6 104,6 105,3 Pnanse ubezpeczena... 7,3 8,C 8,4 8,8* 120,5 110,0 105,2 W wynku zróżncowanych przyrostów ubytków zatrudnena w dzałach gospodark narodowej wystąpły praosunęca w mędzydzałowej strukturze z a t r u d n e n a w gospodarco uspołecznonej. Począwszy od roku 1978 'zanotowano neznaczny wzrost udzału

14 13 przemysłu w globalnym zatrudnenu w gospodarce uspołecznonej. Fakt ten wart je3t podkreślena ne ze względu na rozmar zman lecz dlatego, e tendencje ogólnopolske są odwrotne tzn. systematyczne maleje udzał zatrudnonych w przemyśle w ogólnym zatrudnenu. Systematyczne zwększane sę udzału zatrudnena w sferze poza produkcją materalną jest w województwe katowckm zgodne z tendencjam ogólnopolskm. Strukturę zatrudnena v/ gospodarce uspółeoznonej według dzałów gospodark narodowej przedstawa ponższa tablca: WYSZCZEGÓLNIENIE, w odsetkach OGÓŁEM ,0 100,0 100,0 100,0 w tym: / / ' 53,2 54,2 54,4 54,9 13,8' 12,5-11,9 12,4 1,3 1,3 1,3 1,2 0,3 0,3 0,3 0,3 7,0 6,7 6,4 6,8 /7,3 7,5 7,8 7,5 Nauka rozwój technk... 1,2 1,2 0,9 0,8 4,4 4,7 5,0 4,5 0,4 0,4 0,4 0,3 Ochrona zdrowa opeka 4,0 4,3 4,5 4,4 Admnstracja państwowa wymar sprawedlwoao... 0,8 0,8, 0,8 0,8 Fnanse ubezpeczena... 0,5 0,5 0,5. 0,5 Zatrudnen w gospodarce uspołecznonej praoują główne w mastach. Weś w końcu 1983 r. zatrudnała tylko 3»9 % wszystkch pracownków zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej województwa katowckego. W kraju udzał ws był znaczne wyższy wynosł 16,8 %, * y W porównanu do roku ubegłego na ws województwa nastąpł wzrost zatrudnena o 3,7 % osągając stan 61,0 tys.osób. Odsetek mężczyzn pracujących na ws wynosł 3,4 %, a kobet - 4,7 % W Polsce udzał t e V był dużo wyższy wynosł odpowedno: mężczyzn 18,0 % kobet 15,2 %. Charakteryzując zatrudnene w gospodaroe uspołecznonej województwa katowckego naleńy równeż zaprezentować nformacje dotyczące podstawowego podzału zatrudnonych na pracownków na stanowskach robotnczych pokrewnych pracownków na stanowskach nerobotnczych. Przekrój praoownków zatrudnonych na stanowskach robotnczych pokrewnyoh oraz nerobotnczych w nektórych załach gospodark narodowej przedstawono w ponższej tablcy:

15 DZIAŁY GOSPODARKI NAROOOWEO OG^Ef' «w tyra: r. ># },*.* <r v Przooys^ » * <» ^ Budownctwo Rolncwo «* «Leśnc*wo «* > ««* *# - Transport łączność S3 pracowncy na stanowskacha// robotnczych nerobotnczych robotnczych nerobotnczych robotnczych ne robo tr:\cz'>r'.. tg tys,, % jos6;e;^ r * HandeX «««'^'.3 * ' * ^ Nauka rczwój techrk.5,2 «_ Ośwata wychowane Kultura sztuka /...«* 1.5 r* w za /*» trudne na-' w >" *<> w tys. dzale *V. -\ J -\> > r/ 1. > y >** V? w > zatrudnena w dzale w tys. ~<r w % zatrudnę na w dzlale w tys,. w ^ zatrudnena w r: tys. dzale w >j zatrudnena w w tys. dzale k zatrudnęna w dzale tf ~ 29*6.»: 1087*5: : ' 70,7' 4 50,7 29,3 104o,4 66,4 528,8 33,6 *. "V ' A j 6 4 * 635.6!- 81,2 9 ':.0'.- > %t«... V *V, r, *2*7,3 151,, ;r.7 -,4 *_-»sr?*»>«-f -> v-* r, : ' r l2,7, c. 0 -**? 3.2,1 < ; 65,ę " M 0 as <* S S f c, ' c, V?»f ; "^1*4 oj '?'44.8 ' ll3;- -S5,8 f*j, r Ł. * * * & >.. "*. 3>"'* -.? I rv*.'.v ;. 72 «5 7 2, 5 ^ ' 57,5»- 2V',5 oovo; 82.1 o*' < ~5 _ -^ -V* łv 157,9 r *!_< 63,, 6 r * V 6, X- ; 19,6.f-ł * 41*2-- 63,3 r^b * ł/<5ł', 2 v 50,4 «23,0 ' -»n. 18,8 29, ,1 123,4 10, ,A ,4 58,9 34,9 75,6 175,9 59,7 7,4 2,8 25,0 20,7 32,6 41, , ,7 49,3 62,3 50,7 13,5' ,6, 25,2-13,8 74,8 3,6 27,1 9,7 72,9 / * 13,C " 2.2;s 44,1 7 7, d 16,2 \ - Adranstracjs państwowa wymar sprawedlwośc 0.9 7,3 > ,3.*4,3 V'-,» *.,73,7-1, ~ * 25,9 46,4 74,1.18,3 22,4 63,4 77,6 * - > 3 ' 7 70,4 1,6 21,9 5,7 73,1 ^. >S * 92, ,1 11,5 91,9 0,9 6,6 12,7 53,4 Fnanse ubezpeczena 0,4 5, 9 -.6,4 94, t 0.5 6,4 6,9 93,6 0,6 6-,8 8,2 93,2 8/ Dane dotycz? pracownków pełnozatrudnonycb bez sezonowych zatrudnonych dorywczo.

16 15 Na ogólną lczbę 1476,3 tys. pracownków /pełnozatrudnonych bez sezonowych zatrudnonych dorywczo/ zatrudnonych w 1983 r. w gospodarce uspołecznonej, 1043,4 tys.( tj. 70,7 % stanowl pracowncy na stanowskach robotnczych. Pozostałą część,tj. 29,3 94 stanowl pracowncy na stanowskach nerobotnczych. Odsetek osób zatrudnonych na stanowskach robotnczych był w województwe katowckm wyższy nż w pozostałych województwach kraju - według danych ogólnopolskch prącownćy zatrudnan na stanowskach, robotnczych pokrewnych stanowl ok. 64 % ogółu zatrudnonych. Przyczyną takego ' zjawska jest bardzo duże zagęszczene przemysłu, przede wszystkm wydobywczego, hutnczego na terene województwa katowckego. Najwększy udzał robotnków w ogólnej zborowośc zatrudnonych /pełnozatrudnonych bez sezonowych zatrudnonych dorywczo/ mał nadal.ma mejsce w sferze produk-. cj materalnej. Robotncy sfery, produkcj materalnej stanowl 77,4 % zatrudnonych w tej sferze oraz 66,1 % ogółu zatrudnonych w 1983 r«w gospodarce uspołecznonej /pełnozatrudnen bez sezonowych zatrudnonych dorywczo/. W przemyśle w 1983 r. pracowncy na stanowskach robotnczych pokrewnych stanowl 82*0 % ogólnej lczby zatrudnonych w Ntym dzale gospodark narodowej /w stosunku do 1982 r. spadek o 2,5 %/ Najmnej robotnków zatrudnonych-jest w dzałach: admnstracja wymar 8prawadlwoścl/7,0 9o/ fnanse ubezpeczena /7»0 %/. Cztery podstawowe dzały gospodark narodowej /przemysł, budownctwo, transport.1 łączność, handel/ zatrudnały w 1983 r. 89,7 % ogólnej lczby robotnków zatrudnonych w. gospodarce uspołecznonej 63,4 % ogółu zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej /pełnozatrudnen bez sezonowych zatrudnonych dorywczo/. W porównanu z rokem 1982 zatrudnene robotnków W sferze produkcj materalnej zwększyło sę tylko w dzale transportu łącznośc /o 1,6 %/ handlu /o 0,4 %/. ZATRUDNIENIE W GOSPODARCE USPÓŁEO2N10NEJ WEDŁUG PŁCI. W zatrudnenu w podzale na płeć występuje w województwe katowckm znaczna., przewaga lczby mężczyzn. Zatrudnone w gospodarce uspołecznonej województwa katowckego kobety stanowły w korcu 1983 r. tylko 37,3 % całego zatrudnena /w stosunku do roku ubegłego wzrosło 0,3 %/a wskaźnk dla Polsk wynosł 43,7 % Wynka to główne ze znacznej przewag sfery produkcj materalnej a zwłaszcza domnacj przemysłu cężkego, znaczne mnej chłonnego na kobecą słę roboczą.. W latach udzał kobet w zatrudnenu ogółem w gospodarce uspołecznonej utrzymywał sę w zasadze na tym samym pozome, jednak w 1983 r. zatrudnene kobet było najwyższe. W dzałach gospodark narodowej, tradycyjne zatrudnających kobety /ochrona zdrowa opeka społeczna, ośwata wychowana, handel, admnstracja państwowa wymar sprawedlwośc, fnanse ubezpeczena/ udzał kobet w ogólnej lczbe zatrudnonych utrzymywał sę na wysokm pozome. Zatrudnene kobet w gospodarce uspołecznonej /stan w dnu 31 XII/ przedstawa ponższe 'zestawene:

17 16 'DZIAŁY'GOSPODARKI NARODOWEJ ' w % zatrudnena w dzale O G Ó Ł E M ,0 37,1 36,8 37,3 w tym: 28,6 27,2 25,2 25,4 20,1 21,5 21,0 20,9. 31,9 35,8 33,2 34 j 5 23,0 22,8 20,9 21,7 Transport łączność... 30,0 30,2 ' 30,6 32,2 82,3 80,8 30,8 80,9 Nauka rozwój technk... 45,7 45,1 45,4 45,8 Ośwata wychowane... 78,5 78,1 78,8 79,1-62,1 66,5 65,9 66,8 Admnstracja państwowa 1 wymar sprawedlwośc... 62,6 65,0 65,4 65,3 Fnanse ubezpeczena... * 87,7 88,0 88,6 89,0 W porównanu z rokem ubegłym w 1983 r. generalne nastąpł wzrost zatrudnena kobet w dzałach gospodark uspołecznonej województwa katowckego/ogółem o 0,5 %/ z wyjątkem budownctwa admnstracj państwowej ^ymaru sprawedlwośc.gdze mnmalne spadło zatrudnene kobet /o 0,1 %/. Mmo tak dużego zatrudnena ogółem występującego w przemyśle województwa tylko 1/4 tego stanu stanowło zatrudnene kobet /według danych ogólnopolskch zatrudnene kobet w przemyśle kraju wynosło 36,6 %/. Mały udzał kobet w zatrudnenu w przemyśle spowodowany jest'specyfcznym charakterem pracy w zakładach na terene województwa katowckego /przemysł węglowy, hutnczy/. Powodem nskej aktywzacj zawodowej kobat jest w pewnej merze tradycja patrlarchalnej rodzny górnczej oraz dośó wysoke /rslatywne do pozostałych grup ^ wodowych/ zarobk mężczyzn zatrudnonych w przemyśle wydobywczym, PRACUJĄCY W SYSTEMIE 1; ADCZYM ' W systeme praoy nakładczej w województwe katowckm w 1983 roku pracowało 0,6 % ogółu zatrudnonych w gospodarce uspołecznonej. W naszym województwa system praoy nakładczej stosowany jest główne w przemyśle handlu oraz w mnejszej skal w leśnctwe, kulturze fzycznej, turystyce wypoczynku. Pracujący w systeme nakładczym w przemyśle, handlu, leśnctwe, kulturze fzycznej, turystyce wypoczynku stanowl w końcu 1983 r. 99,9 % ogółu zatrudnonych w systeme praoy nakładczej w gospodarce uspołecznonej województwa, W 1983 roku w systeme nakładczym na terene województwa katowckego zatrudnano ogółem 9,7 tys,osób,tj, o 95 osób mnej /o 1,0 %/ anżel w 1982 roku, lata charakteryzowały sę stotnym, spadkem lczby praoująoych w systeme nakładczym. Zatrudnene w systeme nakładczym w gospodarce uspołeoznonej /stan w dnu 31 XII/ przedstawało sę następująco:

18 17 WYSZCZEGÓL NIENIE w lczbach bezwzględnych 1975= 1980«1982 = w odsetkach OGÓŁEM ,1 78,7 99,0 100,0 100,0 100,0 w tym: / Przemysł ,2 78,5 99,1 90,9 89,7, 89,7 Handel ,3 86,1 106,1 7,2 8,7 9,3 Spadek lczby pracujących w systeme pracy nakładczej wązał sę ścśle z sytuaoją gospodarczą kraju, brakam w zaopatrzenu w surowce materały. Nedomog te szczególne odbły sę na pracujących w tym systeme ze względu na charakter rodzaj pracy. Ponad 3/4 zatrudnonych w systeme nakładczym stanowły kobety, które traktowały ten rodz&j zarobku jako poprawene budżetu rodznnego, w sytuacj gdy przebywały na urlo-. pach wychowawczych, a jedynym żywcelem rodzny pozostawał ojcec, oraz kobety samotne wychowujące dzec. Jednak nedomog tego systemu spowodowały równeż spadek zatrudnena kobet w systeme nakładczym. W 1983 r. zanteresowane kobet pracą nakładczą zmnejszyło sę w odnesenu do 1982 r. o 2,3 V* przy jednoczesnym wzrośce zatrudnena kobet w gospodarce uspołecznonej o 9,7 tys.,tj. o 1,7 % Natomast w stosunku do 1980 r. zatrudnene kobet wsysteme nakładczym w 1983 r.spadło o 24,1 %. ) ' Zatrudnene kobet w systeme nakładczym w 1983 r. w porównanu z rokem ubegłym spadło we wszystkch dzałach gospodark narodowej z wyjątkem handlu, gdze nastąpł wzrost zatrudnena kobet w systeme pracy nakładczej o 5,8 %. Odsetek kobet zatrudnonych w systeme pracy nakładczej w gospodarce uspołecznonej w, 1983 r. w stosunku do ogółu zatrudnonych w systeme pracy nakładczej wynosł: - w przemyśle - 74,5 % - w handlu - 99,1 % ' - w kulturze fzycznej, turystyce wypoczynku - 78,9 % - w leśnctwe - 36,2 % - w transporce łącznośc - 100,0 % - w pozostałych branżach tsług nemateralnych - 100,0 Dynamkę zatrudnena kobet w systeme pracy nakładczej w 1983 r. według dzałów gospodark narodowej przedstawa ponższa tablca: j WIo UZBGulJN 1 ltlj.js -- - ' p w lczbach bezwzględnych = = =100 OGÓŁEM ,9, "75,9 97,7 w tym: Przemysł ,3 74,7 97, ,6 85,6 105, ,5 350,0. 52,5 j. Transport łącznąśó... 8 X 66,7 88,9 Gospodarka komunalna... 1 X 6,7 14,3 ( Kultura.fzyczna, turystyka 15 X 44,1 93,8 \ Pozostałe branże usług ne- materalnych...,... 3 X X 33,3

19 10 Najwększy odsetek pracujących w systeme nakładczym w stosunku do ogółu pracujących w 1983 r. wystąpł w przemyśle / 1,0 J/ handlu /0,7? /. natomast najwększy urtrlał. kobet pracujących w systeme nakładczym w.'jtouunku do ogółu pracujących kobet w 1903 roku wy o tn pł w przemyśle /3,0? / handlu /0,9 %/ W stosunku do nnych vo jewództw odsetek zatrudnonych przy pracy nakładczej w województwe katowckm jest nżrzy nż w nnych województwach. Wększa możlwość znalezena pracy w systeme zwartym w województwe katowokm oraz obektywne trudnośc spowodowały mnejsze zanteresowane pracą nakładczą nż w nnych województwach. ' < <s- \.' TkCUJ^CY ITA PODSTAWIE UMÓW AGENCYJNYCH Oprócz osób zatrudnonych na podstawe stosunku pracy /pełnozatrudnen łączne z mezonowym zatrudnonym dorywczo oraz ntepełnozatrudnen w głównym mejscu, pracy/ wynagradzanych z osobowego funduszu płac, w końcu 1983 r; pracowało w wojewdztwe katowckm 11,4 tyo.osób wynagradzanych z funduszu agencyjno-prowzyjnego 6,2 tys.osób zatrudnonych w systeme agencj zryczałtowanej. Byl to agenc prowadzący punkty sprzedaży, zakłady gastronomczne zakłady usługowe na podstawe umowy na warunkach zlecena. Od roku 1980, kedy nastąpł duży wzrost lczby zatrudnonych agentów w systeme agencj zryczałtowanej prowadzących punkty sprzedaży detalcznej na podstawe umowy na warunkach zlecena /20,2 tys.osób/ zauważa sę systematyczny spadek zatrudnena do stanu 17,f* tys.. oaób w roku - spadek o 2583 osoby, tj. o 12,8 Przyczyn spadku należy upatrywać w trudnej Sytuacj gospodarczej kraju(wyrażonej zahamowanem produkcj, skupu, wzrostem cen tp. W lataoh kobety stanowły grupę domnującą wśród agentów z wyjątkem dzału admnstracja państwowa wymar sprawadlwośc. W 1983 r. zatrudnene kobet w systeme agencyjno-prowzyjnym I agencj zryczałtowane j wynosło 13,6 tys. spadło w stosunku do roku ubegłego o 1218 osóbftj. 8,2 %. Kształtowane eę zatrudnen«na podstawe umów agencyjno-prowzyjnych /stan w dnu 31 XII/ przedstawa ponższe zestawene: WYSZCZEGÓLNIENIE o - ogółem m - mężczyźn k - kobety T 1982 w lczbeujj bezwzględnych 1975» r r / Ś3 1982» 100 w odsetkach OGÓŁEM ,1 93,5 100,0 100,0 m ,8 92,6 100,0 100,0 k ,8 w tym: / 93,7 100,0 100,0 I ,9 93,7 69,0 70,4 m ,7 98,1 48,5 58,3 k ,1 93,0 72,7 73,0 Fnanse ,2 91,9 21,7 22,0 ubezpeczena m ,8 61,1 28,4 10,0 k ,7 y6,2 20,5 24,6 Admnstracja o ,4 91,8 4,5 państwowa wymar sprawedl k ,1 88,7 0,3 1.3 m 180 M ,6 92,8 8,7 19,0 wośc Jak z powyżezago wynka, oystejn agencyjno-prowzyjny stosowany Jes«główne w handlu uspołecznonym, lnstytuojach fnansowych ubezpeczenowych ora«nstytucjach admnstracj państwowej wymaru aprawadllwoao»te trzy dzały aatrudnały w 1983 roku około 11 tys. osób,tj. 96,8 % ogólnej lczby prnoujących w tym systeme.

20 19 Około 1/3 wszystkch zatrudnonych agentów stanowl agenc zatrudnen w systeme agencj zryczałtowanej /agenc prowadzący punkty sprzedaży detalcznej, zakłady gastronomczne zakłady usługowe prowadr.one na podstawe umowy na warunkach zlecena/. Kształtowane sę zatrudnena y systeme agencj zryczałtowanej przedstawono ponżej: WYSZCZEGÓLNIENIE o - ogółem m - mężczyźn k - kobety w lczbach bezwzględnych 1982 *. 100 w odsetkach OGÓŁEM ,8 100,0 m 1634 : ,4 100,0 k ,0 100,1 w tym: ,8 92,0 m ,3 83,7 k ,1 : 95,6 Zanteresowane tą formą ^gencj w 1983 r. spadło w stosunku do 1982 r. o 5,2 %. System agencj zryczałtowanej stosowany jest główne w handlu /92,0 %/ oraz w mnejszej skal w dzale kultura sztuka /4,2 % / w przemyśle /2,9 %/. Najczęścej spotykaną formą agencj w handlu jest prowadzene kosków małych sklepków, kosków "Ruch", 3tacj benzynowyoh, w gastronom - sprzedaży obnoénej obwoźnej. Natomast w admnstracj państwowej do grupy agentów wynagradzamych z funduszu agencyjno-prowzyjnego zalczono sołtysów wynagradzanych z tytułu nkasa podatków a w nstytucjach fnansowo-ubezpeczenowych do grupy agentów zalczono pośrednków ubezpeczenowych PZU, osoby prowadzące zakładowe agencje PKO oraz kolektorów zatrudnonych w przedsęborstwe "Totalzator Sportowy" przedsęborstwach prowadzących terenowe gry lczbowe. PRACOWNICY MŁODOCIANI W GOSPODARCE USPOŁECZNIONEJ ' Kolejną grupą praoująoyoh w gospodarce uspołecznonej są młodocan, czyl osoby w weku 16 do 18 lat. Do grupy młodocanych zalcza sę pracownków ne objętych nauką przyuczenem do określonej pracy oraz ucznów - wszyscy do 18 roku żyoa, W 1983 r. w gospodarce uspołecznonej pracowało 68,0 tys. młodocanych, w zdecydowanej wększośo ucznów /63»7 ^8 */ praoującyoh w gospodarce uspołecznonej na podstawe umowy o naukę zawodu lub przyuczena do określonej praoy. Pozostała grupa młodocanych /4,3 tys./ to osoby zatrudnone w gospodaroe uspołecznonej na podstawe umowy o pracę, lata charakteryzowały sę systematycznym spadkem lczby młodocanych pracujących w gospodarce uspołecznonej. W 1983 r. zatrudnene młodocanych spadło w stosunku do 1975 r./kłody odnotowano rekordową lczbę zatrudnonych młodocanych - 86,7 tys.osób/ o 18,7 tys. osób^tj, o 21,6 %, Natomast zanteresowane dzewcząt w weku młodocanym pracą w zakładaoh uspołecznonych utrzymywało 3ę mnej węcej na tym samym pozome, a nawet w 1983 r. wzrosło ogółem o 1,7 tym uczennc o 3,2 %, Z ogólnej lczby młodocanych zatrudnonych w gospodaroe uspołecznonej, 39,2 tys. /57,7 %/ prącowało w przemyśle, 10,7 tys. /15,7 %/ w handlu, 9,0 tys. /13,3 %/ w bu- 4pwnctwe, 6,3 tys. /9,2 %/ w transporce łąoznośo oraz 1,4 tys. /2,1 %/ w gospodaroe komunalnej, W tych pęcu dzałach gospodark uspołecznonej zatrudnonych było aż 66,6 tys. młodocanych /97,9 %/, Zatrudnene młodocanych w gospodarce uspołecznonej w cztereoh podstawowych dzała«h przedstawało sę następująco: