Załącznik nr 4 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Sylabus modułu kształcenia na studiach wyższych Nazwa Wydziału Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa modułu kształcenia Wydział Lekarski, Zakład Higieny i Dietetyki UJCM Zakład Higieny i Dietetyki Podstawy żywienia człowieka Kod modułu Język kształcenia Efekty kształcenia dla modułu kształcenia polski Po zakończeniu zajęć student: w zakresie wiedzy: -rozumie znaczenie witamin i składników mineralnych w żywieniu człowieka, -zna konsekwencje niedoborów i nadmiarów witamin i składników mineralnych -wie jakie są źródła witamin i składników mineralnych w pożywieniu. -zna zasady przeprowadzania wywiadu żywieniowego 24- godzinnego -umie zdefiniować pojęcie: całkowitego wydatku energetycznego i omówić jego komponenty (podstawowa przemiana materii, aktywność fizyczna, termogeneza) wraz z czynnikami na nie wpływającymi (wiek, stan zdrowia, sposób żywienia) - potrafi scharakteryzować budowę, rolę i znaczenie tłuszczy oraz błonnika w żywieniu człowieka - potrafi opisać proces trawienia tłuszczy - potrafi przedstawić podstawowe zasady pomiaru tłuszczowej i beztłuszczowej masy ciała w zakresie umiejętności potrafi: -wyjaśnić wzajemne zależności między witaminami oraz miedzy składnikami mineralnymi a lekami i przyjmowanym pokarmem - potrafi oszacować ilość witamin i składników mineralnych w diecie oraz odnieść te wartości do aktualnych norm żywieniowych - doskonali zdolność rozwiązywania problemów związanych z nadmierną lub zbyt małą ilością witamin i składników mineralnych w dietach -potrafi prawidłowo przeprowadzić z respondentem wywiad żywieniowy 24-godzinny - potrafi obliczyć całkowite zapotrzebowanie energetyczne i podstawową przemianę materii - potrafi wytłumaczyć czym jest współczynnik oddechowy i
powiązać go z procesami zachodzącymi w organizmie - umie przedstawić zależności pomiędzy nadmiernym i niewystarczającym spożyciem tłuszczy oraz błonnika pokarmowego a problemami zdrowotnymi w zakresie kompetencji społecznych: - wykazuje umiejętność samodzielnej pracy nad zadanym problemem oraz doskonali umiejętność pracy w grupie - doskonali zdolność krytycznego myślenia oraz prawidłowego wnioskowania na podstawie otrzymanych wyników Typ modułu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Rok studiów Obowiązkowy do zaliczenia roku 1 I stopień Semestr 1 i 2 Imię i nazwisko osoby/osób prowadzących moduł Imię i nazwisko osoby/osób egzaminującej/egzaminujących bądź udzielającej zaliczenia, w przypadku gdy nie jest to osoba prowadząca dany moduł Sposób realizacji Wymagania wstępne i dodatkowe Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i studentów, gdy w danym module przewidziane są takie zajęcia Liczba punktów ECTS przypisana modułowi Bilans punktów ECTS Prof. dr hab. Emilia Kolarzyk Dr Jadwiga Helbin, dr Agata Skop-Lewandowska, dr Wojciech Szot, mgr Joanna Zając, mgr Teresa Krzeszowska-Rosiek Prof. dr hab. Emilia Kolarzyk Zajęcia wymagające bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i studentów. wykłady: 25 godz. seminaria: 23 godz. ćwiczenia: 22godz. 6 pkt ECTS Udział w wykładach 25 godz. Udział w seminariach 23 godz. Udział w ćwiczeniach 22 godz. Przygotowanie do praktycznych ćwiczeń z zakresu oszacowywania witamin i składników mineralnych w dietach.- 18 godz. Przygotowanie sprawozdania ze sposobów oceny tłuszczowej i beztłuszczowej masy ciała 4 godz. Teoretyczne przygotowanie do praktycznego wykonywania
potraw wpływ obróbki termicznej na zmiany zachodzące w pokarmach 4 godz. Przygotowanie do zaliczenia na ocenę 16 godz. Łącznie 112 godz. nakładu pracy studenta. Stosowane metody dydaktyczne Metody sprawdzania i kryteria oceny efektów kształcenia uzyskanych przez studentów ( egzam. ustny/egzam. testowy/zaliczenie na ocenę) Forma i warunki zaliczenia modułu, w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia, a także forma i warunki zaliczenia poszczególnych zajęć wchodzących w zakres danego modułu Treści modułu kształcenia Metody podające: wykład problemowy, wykład konwersatoryjny z prezentacją multimedialną Metody aktywizujące: - praca w grupach, dyskusja seminaryjna - obliczenia wykonywane z użyciem Albumu produktów i potraw oraz Tablic wartości odżywczej produktów i potraw, - program komputerowy DietaPro - prezntacja przyrządów służących do pomiaru tłuszczowej i beztłuszczowej masy ciała: aparat Maltron, Futrex oraz fałdomierz Moduł ten kończy się egzaminem po ukończonych wszystkich zajęciach. Formą sprawdzenia efektów kształcenia są ćwiczenia praktyczne, dyskusja na dany temat, jak również prezentacje multimedialne. Zajęcia odbywają się w formie wykładów, seminariów i ćwiczeń. Wszystkie przewidziane harmonogramem seminaria i ćwiczenia powinny być zaliczone w grupach ustalonych przez Dziekanat. W uzasadnionych przypadkach możliwe jest zaliczenie ćwiczeń w formie ustnej u asystenta prowadzącego dany temat. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń i seminarium jest aktywny udział w zajęciach oraz oddanie analizy witamin i składników mineralnych w konkretnej diecie wraz z wyciągniętymi wnioskami. Warunkiem dopuszczenia do pisania testu końcowego jest zaliczenie wszystkich przewidzianych harmonogramem ćwiczeń. W przypadku braku zaliczenia jakiegokolwiek ćwiczenia, student traci możliwość pisania testu w pierwszym terminie. Zaliczenie na ocenę ma formę testu jednokrotnego wyboru składającego się z 70 pytań. Warunkiem zaliczenia testu jest udzielenie minimum 65% poprawnych odpowiedzi. Jeśli student otrzyma ocenę niedostateczną z testu, musi zdawać go w drugim terminie. W ramach wykładów i seminarium realizowane są następujące treści: Wykłady: -Podstawowe pojęcia i terminologia stosowana w dietetyce -Białka budowa chemiczna, trawienie, wchłanianie i metabolizm w organizmie człowieka; źródła białka; wartość odżywcza białek; zapotrzebowanie na białko. -Węglowodany budowa chemiczna, trawienie, wchłanianie i metabolizm w organizmie człowieka; źródła węglowodanów; zapotrzebowanie na węglowodany. - Tłuszcze budowa chemiczna, trawienie, wchłanianie i metabolizm w organizmie człowieka; źródła tłuszczów;
zapotrzebowanie na tłuszcze; rola tłuszczu w organizmie. - Rola błonnika pokarmowego w żywieniu człowieka. - Zasady planowania i oceny jadłospisów; charakterystyka wartości odżywczej produktów spożywczych i zamienniki produktów; tabele wartości odżywczej - Sposoby zbierania wywiadów żywieniowych - Normy żywienia-zapotrzebowanie energetyczne na składniki odżywcze. - Żywienie a rozwój osobniczy. Zasady prawidłowego żywienia dzieci, młodzieży, osób dorosłych i osób w wieku podeszłym -Zagrożenia zdrowotne wynikające z niewłaściwego odżywiania. - Odrębność żywienia w warunkach wzmożonego wysiłku fizycznego. -Głód i niedożywienie a konsekwencje zdrowotne - Nadwaga i otyłość a konsekwencje zdrowotne. Seminaria: - Witaminy i składniki mineralne znaczenie w żywieniu człowieka, konsekwencje niedoborów i nadmiarów, źródła ich występowania w pożywieniu. - praktyczne oszacowywanie ilości witamin i składników mineralnych w przykładowych dietach - Przedstawienie znaczenia wykonywania pomiarów antropometrycznych w ocenie stanu odżywienia - Przedstawienie najważniejszych punktów antropometrycznych, - Omówienie podstaw technologii gastronomicznej i towaroznawstwa: etapy procesu produkcji gastronomicznej (obróbka wstępna surowców i obróbka termiczna półproduktów oraz zmiany fizykochemiczne zachodzące w produktach podczas poszczególnych etapów procesu technologicznego.) - Przedstawienie szerokiego asortymentu potraw z mąki, kasz, mleka, serów, mięsa, podrobów, jaj, warzyw i owoców oraz ich zastosowanie w żywieniu człowieka zdrowego i chorego. Ćwiczenia: - Podstawowe pojęcia i definicje, czym jest dieta, na czym polegają zasady racjonalnego żywienia, rodzaje diet w praktyce, mity i fakty związane z dietami, podział składników odżywczych, biodostępność i jej znaczenie, wartość odżywcza racji pokarmowej, składniki antyodżywcze w diecie, najczęstsze błędy żywieniowe w praktyce, podział energetyczny a zapotrzebowanie energetyczne organizmu, bilans energetyczny organizmu, piramida zdrowego żywienia i 10 zasad racjonalnego żywienia. Praktyczna ocena stosowania się do zasad racjonalnego żywienia. Otyłość, styl życia, czynniki mogące mieć związek z wystąpieniem otyłości, metabolizm w otyłości, zespół metaboliczny i jego wpływ na wystąpienie niektórych schorzeń przewlekłych, czynniki ryzyka wybranych schorzeń będące konsekwencją otyłości i
nieprzestrzegania zasad racjonalnego żywienia praktyczna ocena skutków. - wykonywanie wywiadu 24-godzinnego omówienie trudności i najczęstszych błędów - Obliczanie całkowitego wydatku energetycznego, podstawowej przemiany materii. - Demonstracja wykonywania pomiarów tłuszczowej i beztłuszczowej masy ciała przy użyciu: fałdomierza, aparatu mierzącego w podczerwieni (Futrex) oraz bioimpedancji (Maltron). - zapoznanie studentów z siatkami centylowmi interpretacja przykładowych wyników w oparciu o siatki centylowe - Praktyczne wykonanie potraw z zastosowaniem wybranych technik kulinarnych ocena organoleptyczna wykonanych potraw oraz wykazanie strat wagowych produktów przy zastosowaniu różnych technik kulinarnych. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej, obowiązującej do zaliczenia danego modułu Wymiar, zasady i forma odbywania praktyk, w przypadku, gdy program kształcenia przewiduje praktyki Red. Sikorski Z. Chemia żywności - odżywcze i zdrowotne właściwości składników żywności Wydawnictwo Naukowo Techniczne 2007 Gawęcki J. Współczesna wiedza o węglowodanach Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu 2001 Gołąb S., Chrzanowska M. Przewodnik do ćwiczeń z antropometrii Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego Kraków,2007 Red. Zalewski S. Podstawy technologii gastronomicznej Wydawnictwa Naukowo- Techniczne, Warszawa 1993 Chełmińska Z. Dietetyczna książka kucharska PZWL 2012 -