Sztuka w edukacji, edukacja przez sztukę.



Podobne dokumenty
INNOWACJA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNA Z PLASTYKI W RAMACH GODZIN PRZEZNACZONYCH NA KÓŁKO ZAINTERESOWAŃ

PROGRAM ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH FOTOGRAFICZNYCH OBIEKTYW

Program zajęć artystycznych w gimnazjum

Nasz region w obiektywie uczniów klasy IV

Fotograficzne plenery

ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE KLASA 3 GIM

PROGRAM TURYSTYCZNO- KRAJOZNAWCZY NAUCZANIE I WYCHOWANIE PRZEZ PODRÓŻOWANIE

STATUT SZKOŁY SPECJALNEJ PRZYSPOSABIAJĄCEJ DO PRACY IM. IRENY SENDLEROWEJ W NOWYM DWORZE GDAŃSKIM

FOTOGRAF PROJEKT EDUKACYJNY

Scenariusz lekcji plastyki w klasie drugiej gimnazjum

Legionowo, r. mgr Alicja Sitkowska-Warda

INNOWACJA PEDAGOGICZNA KOLOROWE POPOŁUDNIA

Adresaci: Uczniowie kl. III Szkoły Przysposabiającej do Pracy dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym.

EKOLOROWO INNOWACJA ORGANIZACYJNO -METODYCZNA. opracowana w oparciu o podstawę programową kształcenia ogólnego dla uczniów

Plan nauczania dla Szkoły Podstawowej Specjalnej. umiarkowanym lub znacznym. w roku szkolnym 2013/2014

PROGRAM KOŁA FOTOGRAFICZNEGO. prowadząca: mgr Aleksandra Sieja

PROGRAM PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ-DYPLOMOWEJ

SZKOŁA PODSTAWOWA NR 4 W BIŁGORAJU

PLASTYKA KLASA 7 ZASADY I KRYTERIA OCENIANIA

Zasady otrzymywania ocen bieżących z plastyki:

Projekt Podkarpackie Szkolenie Informatyczno - Metodyczne Ramowy program szkolenia

Doradca zawodowy Beata Kapinos

AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH IM. JANA MATEJKI W KRAKOWIE WYDZIAŁ ARCHITEKTURY WNĘTRZ

PROGRAM ZAJĘĆ DORADZTWA ZAWODOWEGO DLA UCZNIÓW KL. VII SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 307 W WARSZAWIE W ROKU SZKOLNYM 2017/2018

Opracowanie: mgr Krystyna Wołosz mgr Anna Gawryluk

W zakresie dziejów sztuki oraz zadań o charakterze humanistycznych ocenie z plastyki podlega:

ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE DLA GIMNAZJUM SZKOLNA PRACOWNIA ARTYSTYCZNA -OBLICZA PLASTYKI PLAN WYNIKOWY

Za niedostarczenie pracy w wyznaczonym przez nauczyciela terminie (2 tygodnie) uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną.

I etap - wybór zagadnienia tematu.

Projekt Otwarte Przedszkola został zrealizowany w Zespole Placówek Oświatowych w Zatorach. Byliśmy jedną z nielicznych placówek w powiecie pułtuskim

PLASTYKA KLASA 7 ZASADY I KRYTERIA OCENIANIA

ZGŁOSZENIE PRAKTYKI*

Polska szkoła liderem w walce z bezrobociem kształtowanie innowacyjnych postaw dzieci i młodzieży

SZKOLNY PROGRAM EDUKACJI KULTURALNEJ NA ROK SZKOLNY 2018/2019

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 52 IM. MAŁEGO POWSTAŃCA W CZĘSTOCHOWIE

RAPORT PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO NR 3 IM. MARII KOWNACKIEJ W BIAŁEJ PODLASKIEJ. Wstęp

,,Doświadczam, myślę, jestem kreatywny

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA - ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE. 1. Wymagania programowe

Edukacja czytelniczo integracyjna

Innowacyjność w szkole

MOJA TRASA DO GIMNAZJUM PROJEKT NTUE SCENARIUSZ ZAJĘĆ GIMNAZJUM NR 2 Z O. I. W GŁUBCZYCACH DOROTA KRUPA 2009/2010 R.

Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego Gimnazjum Nr 38 im. Marii Skłodowskiej Curie w Warszawie

Program adaptacyjny dla dzieci sześcioletnich uczęszczających Szkoły Podstawowej im. Powstańców Wielkopolskich w Wyrzysku w roku szkolnym 2014/2015

Szkoła Podstawowa nr 3 i Gimnazjum w. Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym Węgorzewo. ul. Zamkowa 34

Wymagania edukacyjne z plastyki klasa 6

ARTYSTYCZNA W ZAKRESIE SZTUK PLASTYCZNYCH

Załącznik nr 6. WE-NP

Program kółka teatralnego,, Teatr Przedszkolaka

Zajęcia fotograficzno informatyczne

Renata Krzemińska. nauczyciel matematyki i informatyki

PLAN DZIAŁAŃ KÓŁKA HAFCIARSKIEGO

Plan pracy z plastyki do programu nauczania Do dzieła! Klasa VII

Roczny plan pracy Przedszkola Samorządowego w Gościcinie na rok szkolny 2014/2015

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO

Akademia Twórczego i Logicznego Myślenia Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

Organizacja nadzoru pedagogicznego dyrektora Przedszkola Nr 4 w roku szkolnym 2012/2013

Koncepcja pracy. Zespołu Szkół Leśnych i Ekologicznych im. Stanisława Morawskiego w Brynku. na lata

I. Część ogólna programu studiów.

KONCEPCJA PRACY. To dzieci są prawdziwymi obserwatorami tego świata (Mian Mian) NIEPUBLICZNEGO PRZEDSZKOLA KANGUREK ROK SZKOLNY 2017/2018

Liczba. Opis zajęć według planu

Jestem częścią kultury PROGRAM NAUCZANIA WIEDZY O KULTURZE. Autor: Małgorzata Marzec

Wymagania edukacyjne plastyka. Klasa IV Nr i temat lekcji Wymagania Odniesienia Podstawowe. do uczeń:

PROGRAM REALIZACJI WEWNĄTRZSZKOLNEGO SYSTEMU DORADZTWA ZAWODOWEGO W ROKU SZKOLNYM 2018/2019

PROGRAM PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ-DYPLOMOWEJ

Pracownia Komunikacji Twórczej Wydział Malarstwa i Rzeźby, Katedra Mediacji Sztuki

Grant Wielkopolskiego Kuratora Oświaty

PROGRAM DZIAŁALNOŚCI ŚRODOWISKOWEGO DOMU SAMOPOMOCY W OSIEKU NA ROK 2012 DLA OSÓB PRZEWLEKLE CHORYCH PSYCHICZNIE TYP A

nauczania, np. poziomie wykonania i rodzajach zadań realizowanych na -motywujące ucznia do podejmowania wysiłków, podkreślające mocne strony i

Wymagania edukacyjne z plastyki w klasie 1 gimnazjum

Widzenie Świata. między obrazem a informacją

Załącznik nr 1 ( do Koncepcji Pracy Przedszkola) PLAN PRACY PRZEDSZKOLA W KOBYLINIE NA ROK SZKOLNY 2013/

Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu plastyka w zakresie klas 6 szkoły podstawowej

PLASTYKA klasa 6: wymagania edukacyjne i przedmiotowy system oceniania: nauczyciel mgr Joanna Dywan

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO w Szkole Podstawowej nr 130 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi rok szkolny 2018/2019

SCENARIUSZ LEKCJI. Tajemniczy ciąg Fibonacciego sztuka przygotowania dobrej prezentacji

PROCEDURY REALIZACJI PROJEKTÓW EDUKACYJNYCH W GIMNAZJUM IM. JANA PAWŁA II W CHOCIWLU

PLASTYKA PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA DLA KLAS GIMNAZJALNYCH W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM.BOLESŁAWA KRZYWOUSTEGO W KAMIEŃCU WROCŁAWSKIM

DZIAŁALNOŚĆ KLUBU MEDIATORA W GIMNAZJUM NR 1 IM. GEN BRONI ST. MACZKA W JAWORZU

AUTORSKI PROGRAM ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA KLAS I-II GIMNAZJUM W STRONĘ NOWOCZESNEJ PRACY DYDAKTYCZNEJ

PROGRAM KOŁA POLONISTYCZNO-TEATRALNEGO DLA KLAS IV - V SZKOŁY PODSTAWOWEJ

ZGŁOSZENIE PRAKTYKI*

Przedmiotowy System Oceniania. z zajęć artystycznych. Gimnazjum w Resku

Autor programu: mgr Krystyna Podlacha PROGRAM NAUCZANIA ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE RÓŻNORODNE TECHNIKI PLASTYCZNE Liczba godzin 60 (4 warianty cztery okresy

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KS. JANA TWARDOWSKIEGO W CHODLU NA ROK SZKOLNY 2016/2017

Ryszard Bojarski. Udział w pracach Zespołu Podstaw Programowych (2013).

Projekt ekologiczny pt. By Ziemia była piękna

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO. w Szkole Podstawowej im. Królowej Jadwigi w Sierczy na rok szkolny 2017/2018

SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY. SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 8 w DĄBROWIE GÓRNICZEJ. rok szkolny 2013 / 2014

Zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów szczególnie uzdolnionych plastycznie

Co się kryje w muzeum? Co sie kryje w muzeum?

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA

Zadania nauczycieli Tabela. Przykładowe zadania nauczyciela

Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego Gimnazjum Nr 38 im. Marii Skłodowskiej Curie w Warszawie

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu PRACOWNIA RYSUNKU I TECHNIK REKLAMY:

Innowacyjny program nauczania matematyki dla liceów

PROGRAM WYCHOWAWCZY BIBLIOTEKI SZKOLNEJ ZESPÓŁU SZKÓŁ NR 19 W BYDGOSZCZY.

Szkoła Podstawowa nr 2

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

CZYNNIKI WYBORU DROGI EDUKACYJNO-ZAWODOWEJ

PROJEKT EDUKACYJNY SPOTKANIA Z CIEKAWYMI LUDŹMI. Rok szkolny 2013/2014

Transkrypt:

Sztuka w edukacji, edukacja przez sztukę. (opis zasad) Innowacja pedagogiczna programowo metodyczna w oparciu o Podstawę programową kształcenia ogólnego dla szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi (Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół) Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy nr 3 w Zespole Szkół Specjalnych nr 105 w Poznaniu Autor: Beata Landsberg Poznań 2014

Rodzaj innowacji Innowacja pod tytułem Sztuka w edukacji, edukacja przez sztukę obejmuje wybrane zajęcia edukacyjne dla określonej grupy uczniów, wprowadza nowe rozwiązania programowe, metodyczne, ale i organizacyjne. Działalność nauczyciela w sposób nowatorski oprze zajęcia o wiedzę z zakresu sztuki, ale i potraktuje sztukę jako nośnik wiedzy ogólnej o świecie. Sztuka w edukacji, edukacja przez sztukę to innowacja programowo metodyczna, w ramach której zmianie ulegają indywidualne programy edukacyjne, tematyka, sposób, metody ale i częściowo organizacja pracy z młodzieżą niepełnosprawną intelektualnie w stopniu umiarkowanym i znacznym w Szkole Specjalnej Przysposabiającej do Pracy nr 3 w Zespole Szkół Specjalnych nr 105 w Poznaniu. Zakres innowacji Innowacja obejmie zajęcia z funkcjonowania osobistego i społecznego, przysposobienia do pracy, zajęcia kształtujące kreatywność, rewalidację indywidualną oraz zajęcia artystyczne (w ramach godziny z art. 42 pkt 2 ust.2 KN). Znaczna większość tych przedmiotów będzie realizowana zgodnie z tematyką i założeniami innowacji. Innowacją objęta będzie młodzież z trzech klas przysposabiających do pracy (w zakresie uzależnionym od możliwości psychofizycznych uczniów). Innowacja będzie realizowana w roku szkolnym 2014/2015. 2

Motywacja wdrożenia innowacji i oczekiwania z nią związane. Realizując już wcześniej innowacje i projekty o tematyce artystycznej, widząc zapał, zaangażowanie i rozwój moich wychowanków, utwierdziłam się w przekonaniu, że słuszne jest wykorzystanie sztuki w zajęciach z młodzieżą niepełnosprawną intelektualnie w stopniu głębszym. Realizując niniejszą innowację chciałabym skłonić uczniów do twórczego myślenia, we współczesnym technologicznym i informacyjnym szumie pokazać to co piękne i wzniosłe, uwrażliwiać pokazując ikony sztuki ale i sposoby na estetyzację codzienności. To wszystko oprócz przekazywanie wiedzy o sztuce skłoni też moich wychowanków do pełniejszego spojrzenia na otaczający świat. Staram się co roku proponować uczniom coś ciekawego, coś co ich zaskoczy, zafascynuje, co da wybór. Zazwyczaj otrzymuję w odpowiedzi mnóstwo pomysłów, zaciekawienie i niespodziewanie dużą przyswajalność trudnych wiadomości. Proponując wychowankom poznawanie sztuki, ale i świata przez sztukę staram się zweryfikować tradycyjne metody nauczania, wspierając tym samym wszechstronny rozwój uczniów w uatrakcyjniony sposób. Chciałabym przez sztukę poszerzać horyzonty uczniów, rozwijać i zmieniać nieco myślenie, kształtować poczucie estetyki i - co za tym idzie - zmniejszać dystans między nimi a ich pełnosprawnymi rówieśnikami. Tradycyjna edukacja wymaga dostosowania do potrzeb zmiennej rzeczywistości społecznej i kulturowej. To co nowe jest zazwyczaj atrakcyjne, powoduje zaciekawienie i dużą chęć działań. Stąd chętni do działań uczestnicy innowacji zdobędą nowe umiejętności, nabędą pewne nowe dyspozycje. W wielości i różnorodności obszarów każdy będzie mógł pracować zgodnie preferencjami, a obok wartości merytorycznych innowacyjne działania wpłyną pozytywnie na zachowania społeczne, stosunki międzyludzkie. Podejmowanie wspólnych działań, różnych prac, będzie też kształtowało w uczniach poczucie odpowiedzialności wobec zadań, a w przyszłości wobec pracy. Wykonywanie 3

konkretnych prac w ramach innowacji będzie dla młodzieży treningiem do różnych czynności, które mogą być przydatne w dorosłym życiu. Natomiast zachowania społeczne ćwiczone poza salą szkolną, na ulicy, w galerii jest tym efektywniejsze im bardziej naturalne stwarza się do tego warunki. Mam nadzieję, że metody aktywizujące oraz ciekawe formy pracy zaowocują dużym zaangażowaniem młodzieży, co w rezultacie pomoże uczniom odnajdywać i poszerzać zainteresowania oraz da pomysły jak spędzać czas w sposób akceptowany społecznie. Założenia innowacji Działania w ramach innowacji będą obejmowały zapoznanie z wiadomościami na temat malarstwa, architektury, fotografii, filmu, liternictwa oraz urządzania i wystroju wnętrz. W ramach każdego działu wykonywane będą prace różnymi technikami, co pomoże zapoznać się z określoną sztuką, ale także przygotowywane będą wystawy podsumowujące poszczególne części realizacyjne innowacji. Praktyczne działanie jest tu niezwykle ważne zważywszy na bardzo trudną zwłaszcza dla osób z niepełnosprawnością intelektualną tematykę zajęć. Myślę jednak, że pokazując uczniom różne przejawy i aspekty sztuki sprawię, że docenią kanony kultury i ich rolę w codziennym współczesnym życiu. Zamierzone cele to przede wszystkim: zapoznanie z podstawowymi informacjami na temat malarstwa, architektury, fotografii, filmu, liternictwa, urządzania i wystroju wnętrz stworzenie sytuacji do nabywania ogólnej wrażliwości estetycznej i orientacji w świecie sztuki stwarzanie możliwości do aktywizowania uzdolnień 4

poszukiwanie metod spędzania czasu wolnego w sposób akceptowany społecznie trening zachowań usprawnianie małej motoryki wdrażanie do umiejętności prezentacji własnych prac wdrażanie do umiejętności współpracy w zespole wdrażanie do odpowiedniego podejścia do pracy i umiejętności wykonywania różnych prac (np. przygotowywanie ekspozycji, oprawianie prac itp.) Główne założenia innowacji to: wzrost wiedzy na temat różnych sztuk, ich rozpoznawalność nabycie umiejętności praktycznych związanych z posługiwaniem się różnymi technikami i materiałami artystycznego wdrażanie do umiejętności zagospodarowywania sobie czasu wolnego trening zachowań akceptowanych społecznie poprzez bywanie w różnych miejscach związanych z kultura i sztuką, zmniejszających dystans wobec pełnosprawnych rówieśników wzrost ogólnej wrażliwości estetycznej zwiększona aktywność na zajęciach osiągnięta za pomocą metod aktywizujących oraz nietypowej formy podawania wiedzy o świecie opartej o sztukę Program działań Działania w ramach innowacji mają na celu rozwój estetyczny, charakteryzują się prostotą, odpowiednim do możliwości psychofizycznych uczniów dostosowaniem podawania wiadomości i realizacji zadań oraz bardzo dużym zindywidualizowaniem w stosunku do poszczególnych uczestników innowacji. Wszystkie działy zakładają 5

zdobywanie wiedzy i umiejętności dotyczących sztuki, ale też ogólnej wiedzy o świecie poprzez sztukę. Harmonogram działań: L.p. Tematyka Sposób realizacji Realizatorzy Uwagi 1. Malarstwo - przedstawienie i omówienie wybranych twórców Część różnych epok z zakresu malarstwa i Agata uczniów, - wspólne odszukiwanie cech Wenzel zgodnie z charakterystycznych twórczości Sałata wraz możliwościami poszczególnych malarzy psychofizy- - zapoznanie z malarskim warsztatem pracy, cznymi, narzędziami, różnymi rodzajami farb realizuje - wykonywanie prac malarskich interpretujących tematykę z różnych punktów widzenia omawiane dzieła innowacji w sztuki, zainspirowanych omawianymi malarzami ograniczonym - przygotowanie wystaw szkolnych prezentujących zakresie wytwory powstałe w toku zajęć dotyczących malarstwa elementy wystawiennictwa 2. Architektura - zapoznanie z podstawowymi pojęciami dotyczącymi architektury i Agata - oglądanie rycin i zdjęć, omawianie cech Wenzel budowli dawnych i współczesnych Sałata wraz - własne prace ołówkami różnej twardości oraz z zastosowaniem technik malarskich, rysunkowych i collage - wystawa prac tworzonych w toku zajęć na temat architektury 3. Fotografia - elementy historii fotografii - fotografia współczesna - sprzęt fotograficzny, różnica między aparatem analogowym i cyfrowym, lustrzanka, a aparat kompaktowy 6

- osprzęt fotograficzny - rozwijanie i nabywanie nowych umiejętności w zakresie fotografii; wychwytywanie zmian otoczenia i zmian atmosferycznych oraz uwiecznianie ich na zdjęciach - plenery fotograficzne na określone tematy lub według konkretnych zadań - zdjęcia reportażowe - prezentacja prac uczniów 4. Film - prezentacja filmów uwidaczniających różnice zarówno dotyczące czasów jak i realizacji filmów i Agata - film amatorski i profesjonalny, fabularny i Wenzel dokumentalny Sałata wraz - skład ekipy filmowej - gatunki filmowe: omówienie i przykłady - praca aktora, próby odgrywania scen, przedstawianie nastrojów i emocji za pomocą mimiki, gestów, słów plakat filmowy: cechy charakterystyczne, próby tworzenia własnych plakatów do oglądanych filmów wystawa pt. Plakat filmowy podsumowanie wiadomości na temat filmu 5. Liternictwo - pojęcie i zastosowanie - ćwiczenia plastyczne z zakresu liternictwa - własne projekty liter i napisów i Agata Wenzel Sałata wraz 6. Urządzanie wystrój wnętrz i - zasady funkcjonalnego i estetycznego urządzania wnętrz - tworzenie plansz i makiet własnych pomieszczeń i mieszkań 7

7. Podsumowanie działań innowacyjnych - estetyzacja codzienności poprzez wystrój wnętrz - przegląd wszystkich podejmowanych tematów - przeprowadzenie ewaluacji - wyciągnięcie wniosków do dalszej pracy Podczas wszystkich części realizacyjnych innowacji odbywają się wycieczki poglądowe, wizyty w galeriach itp. Harmonogram działań może ulec zmianie ze względu na potrzeby organizacyjne i psychofizyczne uczestników. Ewaluacja innowacji Źródła informacji o realizacji innowacji i jej skutkach: opinie uczniów, rodziców, realizatorów innowacji, dokumentacja innowacji, obserwacja. Narzędzia wykorzystane do zbierania informacji: obserwacja, wykorzystywana w ewaluacji metoda aktywizująca: drama. Wyniki ewaluacji zbiorczej (sumującej) opracuje autor innowacji i w razie potrzeby wykorzysta w przygotowywaniu kolejnych działań. W czasie trwania działań innowacyjnych odbywać się będzie też ewaluacja kształtująca, bieżąca podczas obserwacji uczniów w czasie zajęć, rozmów z nimi i przy zastosowaniu metod aktywizujących. Pozwoli ona na bieżące zmiany, zgodnie z potrzebami i możliwościami uczniów. Na zakończenie z uczestnikami przeprowadzone zostaną rozmowy, a ich analiza wskaże dalsze możliwości działań. 8

Bibliografia 1. Rau K., Ziętkiewicz E.: Jak aktywizować uczniów, Poznań: G&P Oficyna Wydawnicza. 2. Koch W.: Style w architekturze. Warszawa: Świat Książki, 1996 3. Osińska B.: Sztuka i czas. Warszawa: WSiP, 1997 4. Białostocki J.: Sztuka cenniejsza niż złoto. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007 5. Szolginia W.: Architektura. Warszawa: SIGMA NOT, 1992 6. Chmielewski W., Saar Kozłowska A., Jankowska M.: Sztuka na fali. Poznań: ARKA, 2000 7. Sztuka nie tylko dla dzieci. Kraków: ZNAK, 2007 8. Bogdanowicz P.: Plastyka. Poznań: ARKA, 1999 9. Łapot Dzierwa K., Małoszowski R., Śmigla M.: Na ścieżkach wyobraźni. Warszawa: WSiP, 2012 10. Bajtlik J.: Typogryzmol. Warszawa: Dwie siostry, 2014 11. Deuchars M.: Zróbmy sobie arcydziełko. Warszawa: Dwie siostry, 2013 12. opracowania broszurowe dotyczące filmu 13. albumy dotyczące malarstwa, fotografii, filmu, architektury 14. strony internetowe 15. filmy DVD 16. prezentacje komputerowe 9