NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA W GDAŃSKU ul. Wały Jagiellońskie 36, 80-853 Gdańsk tel. (058) 301-82-11 fax (058) 301-13-14 NIP 583-25-68-765 Regon 000000081 P/08/172 LGD-41022-01-08 Gdańsk, dnia 02 grudnia 2008 r. Zarząd Agencji Rozwoju Przemysłu S.A. WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (Dz.U. z 2007 r., Nr 231, poz. 1701 ze zm.), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Gdańsku przeprowadziła kontrolę w Agencji Rozwoju Przemysłu S.A. w Warszawie, zwanej dalej ARP. Przedmiotem kontroli była działalność ARP związana z restrukturyzacją i prywatyzacją przemysłu stoczniowego w latach 2005-2008 (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 6 listopada 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonych nieprawidłowości, działania ARP związane z restrukturyzacją i prywatyzacją sektora stoczniowego, przy czym: 1) pozytywnie oceniono: współdziałania ze stoczniami w roku 2006, w zakresie przygotowania planów ich restrukturyzacji, wybór doradców inwestycyjnych oraz firm wyceniających stocznie i sporządzających memorandum informacyjne, kwalifikacje osób odpowiedzialnych w ARP za wykonywanie zadań związanych z restrukturyzacją własnościową stoczni, zbycie akcji Stoczni Gdańsk S.A. 2) nieprawidłowości dotyczyły:
wykonywania obowiązków z tytułu nadzoru właścicielskiego, udzielenia stoczniom pomocy publicznej przed podjęciem przez Komisję Europejską (dalej: KE ) decyzji o zgodności pomocy publicznej ze wspólnym rynkiem. PowyŜsza ocena wynika z opisanych niŝej ustaleń. 1. Prezes ARP decyzjami administracyjnymi z sierpnia 2005 r. i z lutego 2006 r. zakończył postępowanie restrukturyzacyjne odpowiednio w Stoczni Gdynia S.A. (dalej: Stocznia Gdynia ) oraz w Stoczni Gdańskiej Grupa Stoczni Gdynia S.A. (dalej: Stocznia Gdańska ), prowadzone na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002 r. o pomocy publicznej dla przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu dla rynku pracy (Dz.U. Nr 213 poz. 1800 ze zm.). Postępowanie zakończono w sytuacji poprawy wyników ekonomicznych wszystkich stoczni, przy niepełnej realizacji przyjętych planów restrukturyzacji. 2. W latach 2006-2007 ARP jako znaczący udziałowiec (akcjonariusz) stoczni nie przyczyniła się do wzrostu efektywności ich działania, podniesienia ich wartości oraz zahamowania postępującej degradacji ekonomicznej. Stwierdzono Ŝe w ww. latach, gdy ARP wraz z Ministrem Skarbu Państwa i Korporacją Polskie Stocznie S.A. posiadała pakiety większościowe akcji i udziałów w stoczniach morskich, pozwalające na pełne sprawowanie nadzoru nad ich funkcjonowaniem, we wszystkich stoczniach: 1) narastały straty w działalności gospodarczej i rentowność sprzedaŝy była ujemna, 2) wartość kapitałów własnych obniŝyła się do wartości ujemnych. 3. ARP uczestnicząc (w lipcu i sierpniu 2006 r.) w opiniowaniu planów restrukturyzacji przygotowanych przez zarządy: Stoczni Gdynia, Stoczni Szczecińskiej Nowa Sp. z o.o. (dalej: Stocznia Szczecińska ) i Stoczni Gdańskiej, przekazała do stoczni negatywne opinie w zakresie ich jakości i rzetelności, zwracając uwagę na: brak stanowiska innych podmiotów, przewidzianych do sfinansowania zadań, co do realności świadczeń z ich strony, trudności w zgromadzeniu przewidzianych kwot pomocy i w racjonalnym jej uzasadnieniu, nieujęcie pomocy Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A., nierzetelność informacji o dotychczas udzielonej pomocy i brak wiarygodności danych, niezweryfikowanie załoŝeń przedstawionych przez stocznie. Pomimo zgłoszenia przez ARP powyŝszych uwag, plany restrukturyzacji zostały przekazane we wrześniu 2006 r. do KE, która krytycznie je oceniła i do dnia zakończenia
kontroli nie podjęła decyzji w sprawie zgodności przewidzianej w nich pomocy publicznej ze wspólnym rynkiem. 4. Udzielenie stoczniom pomocy publicznej w latach 2005-2008 (I półrocze), w formie poŝyczek, poręczeń i podwyŝszenia kapitału, łącznie o wartości 444 250 152 zł (wartość pomocy udzielonej w 2007 r. Stoczni Gdynia wyniosła 40 000 000 zł a Stoczni Nowa 135 000 152 zł), przed podjęciem przez KE decyzji o zgodności pomocy ze wspólnym rynkiem naruszało postanowienia art. 88 ust. 3 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Dz.U. z 2004 r., Nr 90, poz. 864/2 ze zm.). W związku z tym powyŝsze działanie ARP NIK ocenia jako nieprawidłowość, mimo złoŝonych wyjaśnień, Ŝe pomocy publicznej udzielono na podstawie uchwał Zarządu ARP (podjętych po pozytywnej opinii Rady Nadzorczej oraz wyraŝeniu zgody przez Walne Zgromadzenie Wspólników ARP), ze środków finansowych, o których mowa w art. 56 ust. 5 ustawy z dn.30.08.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 ze zm.), uwzględniając interes społeczny i biorąc pod uwagę m.in.: konieczność utrzymania bieŝącego finansowania i płynności finansowej stoczni do czasu ich sprzedaŝy (prywatyzacji), zgłoszone KE plany restrukturyzacji stoczni, które zakładały prywatyzację, przez KE oczekiwaną, prowadzone przez zarządy stoczni renegocjacje kontraktów z armatorami, mające doprowadzić do zmniejszenia strat, prowadzone przez KE postępowanie wyjaśniające w sprawie udzielonej stoczniom pomocy publicznej. 5. Część pomocy dla Stoczni Gdynia i Stoczni Szczecińskiej (łącznie kwota 69 mln zł) została przez ARP udzielona mimo nie uwzględnienia jej w planie restrukturyzacji, notyfikowanym KE. Takie działanie podwaŝyło wiarygodność załoŝeń zawartych w planach restrukturyzacji tych stoczni, notyfikowanych KE w 2006 r. Zamiar udzielenia ww. poŝyczek ARP zgłosiła jednak KE za pośrednictwem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, co ocenia się jako działanie słuszne i transparentne. 6. W okresie od 01.01.2005 r. do 21.05.2007 r., w sytuacji stałego pogarszania się sytuacji ekonomicznej stoczni, mimo posiadania praw z akcji bądź udziałów (w tym reprezentantów w ich radach nadzorczych), ARP nie podejmowała działań związanych z ich restrukturyzacją i prywatyzacją. Ocenia się, Ŝe wskazany w wyjaśnieniach brak wskazówek ze strony Ministra Skarbu Państwa w sprawie zasad sprawowania przez ARP
nadzoru właścicielskiego i podejmowania działań dotyczących restrukturyzacji i prywatyzacji stoczni, nie usprawiedliwia długotrwałej, biernej jej postawy w ww. zakresie. 7. Zbywanie akcji Stoczni Gdańskiej, będących własnością ARP prowadzono zgodnie z przepisami określonymi w Rozporządzeniu dnia 3 czerwca 1997 r. w sprawie zakresu analizy spółki oraz przedsiębiorstwa państwowego, sposobu jej zlecania, opracowania, zasad odbioru i finansowania oraz warunków, w razie spełnienia których moŝna odstąpić od opracowania analizy (Dz.U. Nr 64 poz. 408 ze zm.). Przepisy ww. rozporządzenia znalazły odzwierciedlenie w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia, będącej Załącznikiem nr 1 do Porozumienia w przedmiocie wyboru doradcy prywatyzacyjnego dla Stoczni Gdańsk S.A, zawartego pomiędzy głównymi akcjonariuszami. Ogłoszenie o publicznym zaproszeniu do rokowań dotyczących sprzedaŝy praw poboru akcji Stoczni Gdańsk S.A., nie będących akcjami Skarbu Państwa, spełniało wymagania Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego trybu zbywania akcji Skarbu Państwa (Dz.U. Nr 286 poz. 2871 ze zm.). 8. W sposób poprawny dokonywano odbioru zlecanych opracowań, związanych z restrukturyzacją i prywatyzacją stoczni, tj. egzekwowano terminowość wykonania, jakość merytoryczną i techniczną opracowań a następnie te opracowania wykorzystywano w pracach ARP. 9. W umowach zawieranych z doradcami inwestycyjnymi, w sprawach dotyczących prywatyzacji stoczni, ARP (spółka Skarbu Państwa) naleŝycie zabezpieczyła swoje interesy (określono w nich m.in. warunki odstąpienia i niewykonania zleceń oraz zastrzeŝono odpowiednio wysokie kary umowne, w przypadku niewykonania lub nienaleŝytego wykonania zleconych prac). 10. Po przedstawieniu przez KE stanowiska (w trakcie spotkania z Ministrem Gospodarki RP w maju 2007 r.), zobowiązującego stronę polską do przyspieszenia procesu prywatyzacji krajowych stoczni, ARP podjęła niezwłocznie działania związane z prywatyzacją Stoczni Gdańsk S.A. Pozytywnie ocenia się jakość i ostateczny efekt wykonanych prac. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1) WzmoŜenie nadzoru właścicielskiego nad stoczniami, w których ARP posiada akcje i udziały.
2) Przestrzeganie zgodności zakresu udzielanej pomocy publicznej z aktualnymi planami restrukturyzacji stoczni. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Gdańsku, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK oczekuje od Zarządu ARP, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o podjętych działaniach w celu realizacji wniosków lub przyczynach nie podjęcia tych działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. l ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Zarządowi ARP prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora NajwyŜszej Izby Kontroli Delegatury w Gdańsku, umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o której wyŝej mowa, liczy się od dnia otrzymania uchwały właściwej komisji NIK.