Książkę tę dedykuję mojej ukochanej synowej Agnieszce oraz siostrzenicom Agnieszce, Joli i Dominice
Grażyna Tuchmacher Zdrowe odżywianie i higiena kobiety ciężarnej Kraków 2010
Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2010 Redakcja wydawnicza: Beata Bednarz Projekt okładki: Piotr Olszówka Rysunki: Piotr Olszówka Zdjęcia: Agnieszka Łabuń ISBN 978-83-7587-438-9 ISBN 978-83-7850-262-3 Oficyna Wydawnicza Impuls 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax. (12) 422 41 80, (12) 422 59 47 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2010
Spis treści Od autorki... 7 Część I Żywienie kobiety oczekującej dziecka... 11 Będę szczęśliwą mamą... 11 Prawidłowa waga w czasie ciąży... 15 Zdrowe odżywianie kobiety ciężarnej... 19 Wartość odżywcza podstawowych produktów żywnościowych... 29 Warzywa i ich rola w żywieniu kobiety ciężarnej... 29 Owoce jako naturalna słodycz... 32 Mleko, jogurty, kefiry i sery jako źródła wapnia i białka... 35 Jaja jako źródło cennych składników... 37 Produkty zbożowe jako źródło węglowodanów... 37 Ryby smaczne i zdrowe... 39 Indyk to najlepszy drób... 40 Mięso zwierząt rzeźnych... 41 Jaki tłuszcz jest najzdrowszy?... 42 Przyprawy kuchenne... 45 Substancje chemiczne najczęściej dodawane do żywności... 50 Planowanie jadłospisów... 55 Wiosna... 56 Lato... 58 Jesień... 60 Zima... 62 Część II Higiena i kosmetyka kobiety oczekującej dziecka... 67 Pielęgnacja ciała... 68 Pielęgnacja cery... 68 Pielęgnacja intymnych okolic ciała... 69 Pielęgnacja skóry pod pachą... 70 Pielęgnacja włosów... 70 Pielęgnacja stóp... 71
6 Część III Kuchnia młodej pani domu i przyszłej mamy... 75 Zasady obowiązujące w kuchni... 76 Potrawy z warzyw... 79 Owoce w potrawach... 97 Potrawy z mleka i jego przetworów... 101 Dania z jaj... 107 Potrawy mączne... 115 Sałatki z makaronem... 129 Zupy... 133 Dania półmięsne z makaronami i warzywami... 143 Potrawy z ryb... 153 Dania z drobiu... 165 Potrawy z mięsa... 179 Miniprzekąski... 185 Desery i kilka wypieków... 189 Podstawowe przeliczniki miar i wagi w kuchni... 203
Od autorki Od wielu lat planowałam napisać książkę o żywieniu dla kobiet oczekujących dziecka. Do tej decyzji dojrzałam, będąc już emerytowaną nauczycielką. W księgarniach jest stosunkowo mało publikacji na ten temat. Gdy sama byłam w ciąży, nie mogłam nabyć takich pozycji. Jednak starałam się odżywiać w sposób jak najbardziej naturalny oraz korzystać z żywności jak najmniej przetworzonej przemysłowo. Wówczas nie było takiej gamy produktów jak obecnie. Nie oznacza to, że wszystko, co oferuje nam rynek, jest zupełnie zdrowe, wręcz przeciwnie większość żywności przetworzonej zawiera konserwanty. Książka jest napisana przystępnym językiem i składa się z trzech części. W pierwszej, pt. Żywienie kobiety oczekującej dziecka, przyszła mama znajdzie informacje o wartościach odżywczych podstawowych produktów żywnościowych oraz prawidłowym odżywianiu. Niestety wśród młodego pokolenia wiedza na ten temat jest znikoma. Jesteśmy tym, co jemy. Zatem rozwój i zdrowie naszego dziecka będą zależeć od tego, jak się odżywiamy. Kluczowe jest, aby kobieta ciężarna zdawała sobie sprawę z tego, ile szkodliwych substancji może dostać się do jej organizmu. Dlatego wiele miejsca poświęcono dodatkom chemicznym najczęściej występującym w dostępnej na rynku żywności oraz ich oddziaływaniu na organizm kobiety spodziewającej się dziecka. Ciąża to jeden z najważniejszych i najpiękniejszych momentów w życiu każdej kobiety. W okresie tym powinna szczególnie dbać o higienę ciała oraz dobierać kosmetyki niepodrażniające skóry, jak również wyglądać nadal atrakcyjnie i olśniewająco, co pomoże jej znieść trudy dziewięciomiesięcznej ciąży. Zagadnieniu temu poświęcono drugą część książki pt. Higiena i kosmetyka kobiety oczekującej dziecka. W trzeciej części pt. Kuchnia młodej pani domu i przyszłej mamy podano proste przepisy kulinarne z kuchni tradycyjnej oraz współczesnej. Mam nadzieję, że znajdą uznanie wśród młodych czytelniczek. Wiele propozycji kulinarnych, zwłaszcza sałatek z dodatkiem sera, makaronów czy ryb, można modyfikować w zależności od możliwości finansowych, dostępności składników oraz pory roku. Zachęcam do samodzielnego gotowania i przygotowywa-
8 nia posiłków. Radzę, aby w jak najmniejszym stopniu korzystać z gotowych potraw oraz zrezygnować z żywności typu fast food. * * * Życzę przyszłym mamom szczęśliwego rozwiązania, pięknego macierzyństwa oraz kochających i wyrozumiałych mężów lub partnerów życiowych.
Część I
Żywienie kobiety oczekującej dziecka Będę szczęśliwą mamą Narodziny dziecka to jeden z najpiękniejszych darów i momentów w życiu kobiety. To cząstka nas samych, spełnienie marzeń. Ważna chwila w wielkim wszechświecie. Jednak zanim zdecydujemy się nosić maleństwo pod serduszkiem, musimy odpowiednio przygotować swój organizm zarówno pod względem fizycznym, jak i emocjonalnym. Decyzja o dziecku powinna należeć do obydwojga rodziców, aby potem nie było rozczarowań. Niestety życie pisze różne scenariusze i często jest to ciąża nieplanowana. Trzeba wówczas zrobić wszystko, by zapewnić dziecku swoją miłość jeszcze w okresie płodowym. Stan błogosławiony to okres szczególny w życiu każdej kobiety, która wówczas pięknieje oraz promieniuje radością i darem nowego życia. Każda pragnie urodzić zdrowe maleństwo i nieistotne, czy będzie to chłopczyk czy dziewczynka. To od Was w dużej mierze będzie zależeć przebieg ciąży i czy maleństwo będzie czuło się bezpiecznie w Waszym brzuszku. Natura tak nas przygotowała, aby okres ciąży był jak najkorzystniejszym stanem fizjologicznym zarówno dla kobiety, jak i dla rozwoju dziecka w łonie matki. Z biologicznego punktu widzenia najlepszy okres na zajście w ciążę to czas pomiędzy 20. a 30. rokiem życia, kiedy kobieta jest najbardziej płodna. Niestety w dzisiejszej dobie, z uwagi na swoją pracę i karierę zawodową, wiele kobiet decyduje się na dziecko kilka lat później. Należy jednak brać pod uwagę, że po ukończeniu 35. roku życia ryzyko powikłań ciążowych wzrasta, zwłaszcza gdy jest to pierwsza ciąża. Ponadto wzrasta też ryzyko wad rozwojowych u dziecka. Dlatego najlepiej decydować się na macierzyństwo w okresie swojej najwyższej płodności. Niezwykle istotne jest, aby przed zajściem w ciążę przygotować się do tego. Każda przyszła mama powinna wykonać podstawowe badania lekarskie, w tym laboratoryjne zlecone przez lekarza pierwszego kontaktu. Dobrze byłoby wykonać badanie na grupę krwi i czynnik Rh. Obowiązkowa jest też wizyta u stomatologa i ewentualne wyleczenie chorych zębów. Niestety o tym Przygotowanie do porodu Badania lekarskie