Psychologiczne aspekty mediacji dr Magdalena Błażek Rodzinny Ośrodek Diagnostyczno-Konsultacyjny przy Sądzie Okręgowym w Gdańsku Uniwersytet Gdański GDAŃSK, 10 grudnia 2015 R
Mediacja rówieśnicza* Cztery podstawowe zasady mediacji: dobrowolność, poufność, bezstronność, neutralność W przypadku mediacji rówieśniczych mówi się dodatkowo o zasadzie rezygnacji z kar. Nie odnosi się ona bezpośrednio do procesu mediacji, lecz do atmosfery, jaka mu towarzyszy. Oznacza to, że w trakcie mediacji rodzice i nauczyciele zobowiązują się do niestosowania kar wobec uczniów, którzy do niej przystąpili. Konflikt oddany w ręce uczniów sprawia, że stają się oni odpowiedzialni za jego rozwiązanie. Młodzi ludzie przejmują odpowiedzialność za własne postępowanie, rozwijają umiejętność komunikacji oraz rozwiązywania konfliktów. Bardziej pokojowe nastawienie do rozwiązywania konfliktów i wzrost liczby sukcesów na tym polu, odciążenie i możliwość skupienia się na nauce to tylko niektóre zalety funkcjonowania mediacji w środowisku szkolnym. Mediacja wpływa na kształtowanie odpowiednich postaw moralnych, postaw tolerancji czy systemu wartości. * Renata Raszewska-Skałecka Mediacje rówieśnicze jako instrument przeciwdziałania agresji i rozwiązywania konfliktów w szkole
Schemat mediacji rówieśniczej* Ustanowienie neutralności mediator pozostaje neutralny- nie staje po żadnej ze stron, nie rozstrzyga o racji. Zestaw podstawowych zasad porozumienie w sprawie zasad prowadzenia dyskusji uczciwej i prawidłowej. Niedopuszczalne są wyzwiska czy przerywanie. Historia każdej ze stron każda ze stron opowiada swoją historię czy przedstawia swój punkt widzenia. Mediator zadaje pytania, gdy czegoś nie rozumie. Szukanie możliwych rozwiązań wspólna burza mózgów w poszukiwaniu rozwiązania lub pytania do każdej ze stron o sugestie na ten temat. Proces mediacyjny kończy się podpisaniem ugody mediacyjnej. Dla podkreślenia wagi zawartej ugody podpisy składają na niej zarówno strony konfliktu jak i mediatorzy. W razie niedotrzymania zawartych postanowień dana sprawa może wrócić do mediacji albo zostać rozstrzygnięta przez nauczyciela czy dyrektora szkoły tu decyzję podejmuje opiekun mediacji. * Renata Raszewska-Skałecka Mediacje rówieśnicze jako instrument przeciwdziałania agresji i rozwiązywania konfliktów w szkole
Komunikacja
Dynamika procesu komunikacji Sprzężenie zwrotne- dzięki niemu można sprawdzić stopień zrozumienia komunikatu przez odbiorcę, zgodnie z zamiarem nadawcy; jest niezbędne do oceny stopnia zrozumienia komunikatu (parafrazowanie, klaryfikowanie, odzwierciedlanie, podsumowanie, dowartościowanie) Porozumienie- zgodność pomiędzy intencją nadawcy a interpretacją odbiorcy nie musi oznaczać zgody co do poglądów, ale ich zrozumienie zgodne rozwiązanie problemu stanowiącego przyczynę konfliktu
Parafrazowanie Powtórzenie własnymi słowami sensu wypowiedzi rozmówcy Upewnienie się, że dobrze zrozumiało się rozmówcę Okazanie uwagi rozmówcy
Odzwierciedlanie Dopasowanie do rozmówcy Pokonanie barier emocjonalnych Pokazanie zrozumienia uczuć Przyjęcie podobnej postawy, głosu, tempa
Klaryfikowanie Nakłonienie do skoncentrowania się na sprawach istotnych Ukierunkowanie rozmowy Skłonienie do przemyśleć Zdobycie większej ilości informacji
Podsumowanie Powtórzenie najważniejszych zagadnień Podkreślenie osiągniętych rezultatów Uporządkowanie, zamykanie zagadnień Przejście do kolejnego etapu rozmowy
Dowartościowanie Okazanie szacunku i uwagi Wyrażenie uznania
Komunikacja w konflikcie Ignorowanie - brak zrozumienia dla drugiej strony Odwlekanie - wstrzymanie działania Pokojowe współistnienie udawanie, że spór nie istnieje Deprecjonowanie pozbawianie strony konfliktów wartości Reorientacja obciążanie zarzutami za konflikt drugiej strony Separacja racjonalizowanie oddzielenia od siebie stron konfliktu Kompromis połowiczne spełnienie pragnień Uświadamianie sobie własnych uczuć i ich komunikowanie Aktywne słuchanie i zrozumienie drugiej strony Wskazywanie na fakty, a nie domysły i doniesienia
Style radzenia sobie ze stresem skoncentrowany na zadaniu charakteryzuje osoby, które doświadczając stresu starają się przede wszystkim zidentyfikować problem będący jego źródłem, a następnie go rozwiązać. Jeśli rozwiązanie nie jest możliwe próbują dostosować się do życia w nowej, zmienionej sytuacji. skoncentrowany na emocjach jest cechą osób, które w sytuacji stresowej przede wszystkim skupiają się na własnych stanach emocjonalnych. Strategie związane z tym stylem polegają głównie na przeżywaniu i próbach rozładowania emocji. zorientowany na unikanie charakteryzuje osoby, które starają się unikać myślenia o problemie będącym źródłem stresu. Strategie, jakie wiążą się z tym stylem, polegają przede wszystkim na zajmowaniu czymś swojej uwagi i odwracaniu jej od myślenia o problemie i jego konsekwencjach.
Proces podejmowania decyzji
Proces podejmowania decyzji
Proces podejmowania decyzji Podejście normatywne polega na traktowaniu decyzji jako rozwiązania problemu Podejście opisowe, procesowe koncentruje uwagę nie na wyniku, a na sposobie dochodzenia do niego, czyli na procesie podejmowania decyzji (charakterystyczne dla psychologii i nauk pokrewnych)
Kompetencje osobiste w mediacji Empatia Przyjmowanie perspektywy (aspekt poznawczy) - umiejętność oraz skłonność do spontanicznego przyjmowania cudzego punktu widzenia w codziennych sytuacjach życiowych. Mierzy zdolność do wyjścia poza własne ja podczas komunikowania się z innymi ludźmi Empatyczna troska (pozytywny aspekt uczuciowy) - skłonność do współczucia i współodczuwania w stosunku do ludzi dotkniętych niepowodzeniem Osobista przykrość (negatywny aspekt uczuciowy) - skłonność do przeżywania strachu, niepokoju, przykrości czy dyskomfortu w odpowiedzi na silne negatywne doświadczenia (cierpienie) innych ludzi
Kompetencje osobiste w mediacji Złożoność poznawcza - ilość wymiarów branych pod uwagę w ocenie rzeczywistości Motywacja gotowość do podjęcia działania System wartości przekonania determinujące przeżycia i działania Autonomia vs zależność niezależność woli i sumienia vs uzależnienie od innych w procesie działania i podejmowania decyzji
Kompetencje osobiste w mediacji Samoświadomość zdawanie sobie sprawy z doświadczanych myśli, emocji, uczuć, możliwości i ograniczeń (ukierunkowuje zmiany w zachowaniu i działaniu) Zachowania asertywne - posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw w granicach nienaruszających praw i psychicznego terytorium innych osób oraz własnych, bez zachowań agresywnych, a także obrona własnych praw w sytuacjach społecznych
Dziękuję za uwagę