Warszawa, 13.02.2015 Grzegorz Michalak Szpital Bielański ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa tel: 22 5690 215 fax:22 5690120 email: grzegorz.michalak@wum.edu.pl Raport Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie medycyny ratunkowej za rok 2014 I. Ocena zabezpieczenia opieki zdrowotnej w zakresie danej dziedziny medycyny, farmacji, pielęgniarstwa, innej dziedziny mającej zastosowanie w ochronie zdrowia na obszarze województwa, w tym: dostępność do świadczeń opieki zdrowotnej: powszechna, nieograniczana ocena rozmieszczenia podmiotów leczniczych: Podobnie do 2013 roku, rozmieszczenie Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych na terenie Mazowsza jest równomierna, ale liczba udzielanych świadczeń w poszczególnych SOR jest bardzo różna: od ponad 200/dobę w SOR Szpitala Bielańskiego w Warszawie do około 30/dobę w kilku innych SOR na Mazowszu. Wynika to m.in. z faktu braku w szpitalach z SOR jednostek współpracujących z systemem PRM, w szczególności oddziałów chirurgii urazowej, oddziałów udarowych i w mniejszym stopniu kardiologii interwencyjnej. Zaznacza się wyraźny problem leczenia chorych we wstrząsie oparzeniowym brak oddziału leczenia oparzeń działającego w systemie dyżurowym na terenie Mazowsza. W Warszawie istnieje problem permanentnego braku wolnych miejsc w oddziałach internistycznych. Powoduje to wydłużanie czasu pobytu chorych w SOR, co z kolei powoduje wydłużanie czasu udzielania świadczeń w SOR. Ponadto do SOR zgłaszają się nie tylko pacjenci w nagłym zagrożeniu zdrowotnym, ale także ci, którzy nie uzyskali świadczenia w POZ lub w poradniach specjalistycznych. Taka sytuacja powoduje znaczne obciążenie pracą personelu SOR. ocena zabezpieczenia kadr medycznych w reprezentowanej dziedzinie, w tym ocena prawidłowości rozmieszczenia specjalistów na terenie województwa: liczba specjalistów medycyny ratunkowej jest niewystarczająca. Szacunkowa liczba lekarzy specjalistów medycyny ratunkowej niezbędnych dla zabezpieczenia potrzeb województwa (SOR 29, ZRM S 80, LPR 2, CPR - 6) to 790 (3 lekarzy w SOR) lub 660 (2 lekarzy w SOR). Obecnie, na Mazowszu, pracuje w systemie PRM około 1
100 specjalistów medycyny ratunkowej. Dlatego we wszystkich jednostkach systemu są zatrudnieni lekarze systemu zgodnie z Ustawą o PRM z 2006 r z późniejszymi zmianami. ocena zabezpieczenia kadry pielęgniarskiej: liczba pielęgniarek ratunkowych jest niewystarczająca jednostki, które należy restrukturyzować (podać przyczyny): SORy, które nie posiadają lądowiska wymagają dostosowania do wymogów NFZ i Rozporządzenia Ministra. Obecnie z 29 SOR-ów tylko 6 posiada własne lądowiska. ocena kontraktowania świadczeń opieki zdrowotnej: kontraktowanie jest nieadekwatne do kosztów ponoszonych przez SOR- y. Przychody z NFZ pokrywają średnio 55-60% ponoszonych kosztów. Obecnie trwają prace zespołu, którego jestem członkiem, powołanego Zarządzeniem Prezesa NFZ Nr. 16/2014/GPF z dnia 11 kwietnia 2014 r. w sprawie powołania Zespołu ds. opracowania nowych rozwiązań systemowych finansowania świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie szpitalnego oddziału ratunkowego i izby przyjęć (SOR/IP). Uważam, że gotowość do udzielania świadczeń w nagłych zagrożeniach zdrowotnych w SOR/IP powinna być finansowana z budżetu państwa podobnie jak przedszpitalna część systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego. II. Nadzór nad szkoleniem kadr medycznych 1. Ocena potrzeb szkoleniowych na najbliższą przyszłość: obecnie liczba lekarzy w trakcie specjalizacji z medycyny ratunkowej to 99 osób. Do 2020 roku w systemie na Mazowszu powinno pracować około 600 specjalistów. Obecnie pracuje około 100 specjalistów. Oznacza to, że w ciągu kolejnych 7 lat powinno rozpocząć i zakończyć specjalizację około 400 lekarzy. W chwili obecnej, na Mazowszu jest 121 miejsc specjalizacyjnych - 99 wykorzystanych i 22 wolne. Wydaje się nierealnym wyszkolenie potrzebnej liczby specjalistów. Z programów specjalizacji wynika, że średnio w roku przystępuje do egzaminu końcowego 10-12 osób. Zwiększenie liczby miejsc specjalizacyjnych i liczby ośrodków akredytowanych może pomóc w rozwiązaniu tego problemu. Inne rozwiązanie to alokacja lekarzy z innych województw oraz systemowe zmiany mające na celu uatrakcyjnienie specjalizacji z medycyny ratunkowej 2. Przeprowadzanie kontroli podmiotów leczniczych udzielających świadczeń zdrowotnych dotyczącej realizacji kształcenia i doskonalenia zawodowego lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek, położnych, farmaceutów oraz osób wykonujących 2
inne zawody medyczne lub inne zawody mające zastosowanie w ochronie zdrowia, w zakresie wynikającym z programów kształcenia: wykaz kontrolowanych jednostek, wnioski z kontroli, zalecenia pokontrolne: - kontrola w SOR Szpitala w Płońsku w dniu 19 lutego 2014r. protokół, wnioski i zalecenia w piśmie do Dyrektora Wydz. Zdrowia MUW z dnia 10 maja 2014r., - kontrola w SOR CSK MSW w Warszawie w dniu 11 kwietnia 2014r. - protokół, wnioski i zalecenia w piśmie do Dyrektora Wydz. Zdrowia MUW z dnia 28 kwietnia 2014r. - kontrola w SOR CSK MSW w Warszawie w dniu 15 lipca 2014r. - protokół, wnioski i zalecenia w piśmie do Dyrektora Wydz. Zdrowia MUW z dnia 18 lipca 2014r. - wizytacja w SOR Szpitala Wojewódzkiego w Siedlcach, 4 lipca 2014r. 1. Opiniowanie wniosków jednostek ubiegających się o wpisanie ich na prowadzoną przez ministra właściwego do spraw zdrowia listę jednostek organizacyjnych uprawnionych do prowadzenia specjalizacji: liczba zaopiniowanych wniosków, uwagi: Wydawanie na podstawie kontroli opinii o spełnianiu przez jednostkę uprawnioną warunków do prowadzenia stażu podyplomowego lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek, położnych, farmaceutów oraz osób wykonujących inne zawody medyczne, a także opinii dotyczącej sposobu realizacji stażu lub specjalizacji oraz poziomu udzielanych świadczeń zdrowotnych przez osoby wykonujące zawód medyczny zatrudnione w tym podmiocie leczniczym: nie wydawałem. liczba wydanych opinii, uwagi, propozycje zmian: Kontrola podmiotów wykonujących działalność leczniczą Przeprowadzanie kontroli: liczba placówek 2 placówki, w tym jedna kontrolowana dwukrotnie nazwa i adres kontrolowanych podmiotów: kontrola w SOR Szpitala w Płońsku w dniu 19 lutego 2014r. protokół, wnioski i zalecenia w piśmie do Dyrektora Wydz. Zdrowia MUW z dnia 10 maja 2014r., - kontrola w SOR CSK MSW w Warszawie w dniu 11 kwietnia 2014r. - protokół, wnioski i zalecenia w piśmie do Dyrektora Wydz. Zdrowia MUW z dnia 28 kwietnia 2014r. - kontrola w SOR CSK MSW w Warszawie w dniu 15 lipca 2014r. - protokół, wnioski i zalecenia w piśmie do Dyrektora Wydz. Zdrowia MUW z dnia 18 lipca 2014r. Przeprowadzanie wizytacji: liczba wizytowanych placówek 1 3
III. nazwa i adres jednostek wizytowanych: SOR Szpitala Wojewódzkiego w Siedlcach, 4 lipca 2014r Ocena kontrolowanych/wizytowanych podmiotów (z podkreśleniem jednostek, w których wystąpiły poważne uchybienia), w tym ocena: we wszystkich wizytowanych jednostkach nie stwierdziłem uchybień w zakresach: dostępności do świadczeń zabezpieczenia w sprzęt medyczny i diagnostycznych poziomu udzielanych świadczeń kwalifikacji personelu medycznego. 1. Informowanie organów administracji rządowej, podmiotów, które utworzyły podmioty lecznicze, oddziałów wojewódzkich Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Rzecznika Praw Pacjenta o uchybieniach stwierdzonych w wyniku kontroli: nie informowałem. wykaz informowanych podmiotów, rodzaj stwierdzonych uchybień. 2. Występowanie z wnioskiem do okręgowych rad właściwych samorządów zawodowych o przeprowadzenie kontroli jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych przez osoby wykonujące dany zawód medyczny: nie występowałem. liczba wniosków, uwagi. Udzielone opinie i konsultacje 1. Wydawanie opinii dotyczących: kandydatów na ordynatorów oddziałów szpitalnych oraz udział w komisjach konkursowych: udział w komisji konkursowej na stanowisko ordynatora SOR w Wojewódzkim Szpitalu w Płocku postępowanie w toku. likwidacji lub powstania nowego oddziału szpitalnego, przychodni specjalistycznej, pracowni diagnostycznej, apteki: nie wydawałem opinii. spełniania przez podmiot wykonujący działalność leczniczą warunków do udzielania świadczeń zdrowotnych w danej dziedzinie medycyny (liczba wydanych opinii, uwagi) nie wydawałem opinii stosowanego postępowania diagnostycznego, leczniczego i pielęgnacyjnego w zakresie jego zgodności z aktualnym stanem wiedzy, z uwzględnieniem dostępności metod i środków (liczba i rodzaj wydanych opinii) nie wydawałem opinii wyrobów medycznych, wyposażenia wyrobów medycznych, wyposażenia wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro oraz aktywnych wyrobów medycznych do implantacji nie wydawałem opinii innych nie wydawałem opinii. 2. Konsultacje przypadków problemowych: 4
- opinia biegłego w sprawie O OIL RO 49/1420/2014 na potrzeby OIL w Warszawie - opinia w sprawie WN-V.101.42.2013 z związku ze zobowiązaniem sporządzenia opinii na potrzeby Wojewódzkiej Komisji do Spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych w Krakowie - opinia w sprawie : WN-V.101.4.2014, z związku ze zobowiązaniem sporządzenia opinii na potrzeby Wojewódzkiej Komisji do Spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych w Krakowie - opinia w sprawie WZ-IV.6310.129.2014.KD, - opinia w sprawie WZ-I.9612.33.2014.EG, IV. Prognozowanie potrzeb zdrowotnych populacji. Potrzeby zdrowotne w zakresie medycy ratunkowej są podobne do lat poprzednich. Medycyna ratunkowa dedykowana jest chorym w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego pochodzenia wewnętrznego (ostre zespoły wieńcowe, arytmie, udary, stany padaczkowe, inne) i zewnętrznego (urazy, zatrucia, wychłodzenie, inne). Zmniejsza się liczba wykonywanych świadczeń z zakresu kardiologii interwencyjnej, co może być wynikiem dobrze funkcjonującego programu profilaktyki ostrych zespołów wieńcowych (planowe koronarografie). Liczba pracowni kardiologii interwencyjnej wydaje się wystarczająca na terenie Mazowsza. Wzrasta liczba chorych z udarem mózgu. Należy rozważyć, wspólnie z konsultantem z zakresu neurologii, zwiększenie liczby łóżek w oddziałach udarowych. W 2014 roku w nasilił się, w Warszawie problem permanentnego braku wolnych miejsc w oddziałach internistycznych. Powoduje to wydłużanie czasu pobytu chorych w SOR- ach, co z kolei powoduje wydłużanie czasu udzielania świadczeń w SOR. V. Podsumowanie ogólnej sytuacji w zakresie medycyny ratunkowej na terenie województwa (uwagi, problemy, wnioski). Po kilku latach, od wejścia w życie Ustawy o PRM, istnieje na terenie baza jednostek systemu PRM, która służy do zabezpieczenia potrzeb zdrowotnych w zakresie medycy ratunkowej. Na Mazowszu funkcjonuje 29 Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych. Są rozmieszczone równomiernie, ale liczba udzielanych świadczeń w poszczególnych SOR jest bardzo różna. Wynika to m.in. z braku w szpitalach z SOR, jednostek współpracujących z systemem PRM, w szczególności oddziałów udarowych, neurochirurgicznych i kardiologii interwencyjnej. Zaznacza się wyraźny problem leczenia chorych we wstrząsie oparzeniowym brak oddziału leczenia oparzeń działającego w systemie dyżurowym na terenie Mazowsza. W Warszawie istnieje problem permanentnego braku wolnych miejsc w oddziałach internistycznych. Powoduje to wydłużanie czasu pobytu chorych w SOR, co z kolei powoduje wydłużanie 5
czasu udzielania świadczeń w SOR. Ponadto do SOR zgłaszają się nie tylko pacjenci w nagłym zagrożeniu zdrowotnym, ale także ci, którzy nie uzyskali świadczenia w POZ lub w poradniach specjalistycznych. Raport NIK z 2012 roku szacuje na około 70% odsetek takich chorych. Taka sytuacja powoduje znaczne obciążenie pracą personelu SOR. Uważam, że należy: - znacznie zwiększyć finansowanie Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych, - zmienić zakres udzielanych przez system PRM świadczeń zdrowotnych ograniczając do świadczeń udzielanych TYLKO w nagłym zagrożeniu zdrowotnym - stworzyć akty prawne w Polsce lub na Mazowszu pozwalające na UTWORZENIE JEDNO STANOWISKA w województwie lub rejonie operacyjnym KOORDYNATORA dla wszystkich podmiotów działających w systemie PRM i współpracujących z systemem, który POMOŻE WSZYSTKIM użytkownikom systemu PRM w tym także pracownikom Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych w: a. ustaleniu docelowego miejsca hospitalizacji b. decyzji o transporcie systemowym do innego podmiotu niż najbliższy SOR, np. noworodki, dzieci, kobiety ciężarne, transport do Centrum Urazowego i inne c. koordynacji transportów systemowych w zdarzeniu mnogim NIE DO JEDNEGO SOR!!! - poprawić System Informacji o Szpitalach, który: a. powinien być czytelny, tzn. należy zmienić i ujednolicić nomenklaturę wszystkich jednostek organizacyjnych we wszystkich szpitalach na Mazowszu b. powinien być aktualizowany zgodnie ze stanem rzeczywistym trzeba wypracować mechanizm nadzoru i kontroli c. zawierać wszystkie krytyczne informacje dotyczące funkcjonowania systemu, które powinny być umieszczone na pierwszej stronie SIOS i te informacje powinny być traktowane PRIORYTETOWO przez WSZYSTKICH użytkowników systemu PRM, np.: awaria w Pracowni Hemodynamiki pacjent powinien być transportowany do innej, czynnej Pracowni Hemodynamiki, która ma możliwość niezwłocznego wykonania koronarografii!!!! wymaga to stworzenia katalogu krytycznych informacji. Proponuję wziąć pod uwagę takie krytyczne zdarzenia jak: - awaria Pracowni Hemodynamiki, w tym kolejka do koronarografii - awaria TK dla chorych z podejrzeniem udaru i po urazie bardzo ważna segregacja chorych przez ZRM!!! 6
- brak możliwości leczenia trombolitycznego chorych z udarem niedokrwiennym - brak miejsca w OIT - planowe, czasowe zaprzestanie działalności w danym zakresie - inne - zwiększyć nakłady na EDUKACJĘ społeczeństwa co to jest system PRM, - ujednolicić system kształcenia ratowników medycznych, - zwiększyć liczbę miejsc specjalizacyjnych w zakresie medycyny ratunkowej - wprowadzić "recertyfikację" dyplomów dla: lekarzy medycyny ratunkowej, pielęgniarek ratunkowych, ratowników medycznych. - rekomendować, po ustaleniach i konsultacjach ze środowiskiem medycznym, wprowadzenie w SOR wstępnej oceny medycznej pacjentów. dr n. med. Grzegorz Michalak Konsultant Wojewódzki w dziedzinie medycyny ratunkowej 7