NOWE PRAWO NEWSLETTER PODATKOWY 1. VAT Gdzie należy składać deklaracje po zmianach przepisów Od 1 stycznia 2016 r. o właściwości miejscowej urzędu skarbowego dla celów VAT nie będzie już decydowało miejsce prowadzenia działalności, tylko miejsce zamieszkania podatnika lub jego siedziba. Zmiana ta wynika z ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1649). Dotychczas zasadą było, że VAT należy rozliczać w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Dopiero jeśli dany podatnik wykonywał działalność na terenie objętym zakresem działania dwóch lub więcej urzędów skarbowych, to decydowała siedziba lub miejsce zamieszkania. Celem nowelizacji jest to, aby podatek dochodowy oraz VAT były rozliczane w tym samym urzędzie skarbowym. W praktyce powyższa nowelizacja spowoduje zmianę właściwości urzędu skarbowego tylko w niektórych przypadkach. Obejmie ona podmioty, które w stanie prawnym obowiązującym do końca 2015 r. rozliczały VAT w urzędzie skarbowym innym niż urząd skarbowy właściwy ze względu na adres siedziby lub ze względu na miejsce zamieszkania. W wyjaśnieniach zamieszczonych na stronie internetowej www.finanse. mf.gov.pl Ministerstwo Finansów wskazało, że opisywana zmiana właściwości nie powoduje obowiązku składania aktualizacji zgłoszenia VAT-R. To dlatego, że następuje ona z urzędu. Jeszcze istotniejsze jest jednak, że w swoich wyjaśnieniach MF nakazało złożenie deklaracji VAT za grudzień (IV kwartał) 2015 r. i wpłacenie podatku z niej wynikającego już do nowego urzędu skarbowego (w naszym grudniowym newsletterze dokonaliśmy innej wykładni przepisów, ale rekomendujemy zastosowanie się do wytycznych MF). Do nowego urzędu należy złożyć również deklarację podsumowującą. Wszelkie korekty deklaracji również należy składać do nowego urzędu skarbowego. Postępowania podatkowe, kontrole, czynności sprawdzające oraz inne sprawy podatkowe w zakresie VAT rozpoczęte i niezakończone do 1 stycznia 2016 r. podlegają załatwieniu przez naczelników urzędów skarbowych właściwych do końca 2015 r. We właściwości tych naczelników pozostają również zwroty podatku niedokonane przed dniem 1 stycznia 2016 r., a wynikające z deklaracji złożonych przed tym dniem. 1
2. ZUS Od 1 stycznia 2016 r. nie wystarczy płacić składek od jednej umowy Od początku tego roku osoba spełniająca warunki do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu wykonywania jednocześnie kilku umów zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom z każdej z tych umów do momentu uzyskania, w wyniku sumowania, przychodu w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Oznacza to, że jeśli w sumie (od wszystkich umów zleceń) dochody zleceniobiorcy przekraczają minimalne wynagrodzenie za pracę, to nie może on opłacać składek od niższej podstawy. Od 1 stycznia 2016 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1850 zł. Do końca 2015 r. przepisy były bardziej elastyczne. Osoba pracująca na podstawie kilku umów zleceń, podlegała bowiem obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy, która zawarta została najwcześniej. Zleceniobiorca mógł dobrowolnie, na swój wniosek, zostać objęty ubezpieczeniami również z pozostałych, wszystkich lub wybranych umów zlecenia. Zleceniodawcy mogli zatem zawierać ze zleceniobiorcami dwie umowy: jedną na niższą kwotę, od której to odprowadzali niskie składki na ubezpieczenia społeczne i drugą na wyższą kwotę, która nie była oskładkowana. 3. Deklaracje Złożone do końca 2015 r. pełnomocnictwa zachowują ważność Od 1 stycznia 2016 r. obowiązują nowe wzory pełnomocnictw do podpisywania deklaracji. Złożone dotychczas pisma zachowują ważność do momentu ich wygaśnięcia lub odwołania. Nowe wzory zostały określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2015 r. w sprawie wzorów pełnomocnictw do podpisywania deklaracji oraz wzorów zawiadomień o zmianie lub odwołaniu tych pełnomocnictw (DzU. z 2015 r., poz. 2337). Zawiera ono cztery formularze: 1) UPL-1P pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji składanej w postaci papierowej, 2) UPL-1 pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji składanej za pomocą środków komunikacji elektronicznej, 3) OPL-1P zawiadomienie o zmianie lub odwołaniu pełnomocnictwa do podpisywania deklaracji składanej w postaci papierowej, 4) OPL-1 zawiadomienie o zmianie lub odwołaniu pełnomocnictwa do podpisywania deklaracji składanej za pomocą środków komunikacji elektronicznej. 2
4. Ordynacja Obniżone odsetki na nowych zasadach Od początku roku zmieniły się przepisy dotyczące możliwości zapłaty obniżonych odsetek za zwłokę. Z obecnego brzmienia art. 56a 1 Ordynacji podatkowej wynika, że obniżoną stawkę odsetek za zwłokę, która wynosi połowę stawki podstawowej stosuje się, gdy spełnione są łącznie dwa warunki. Po pierwsze konieczne jest złożenie prawnie skutecznej korekty deklaracji, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji. Po drugie, zapłata zaległości podatkowej musi nastąpić w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty. Obniżonej stawki odsetek nie można zastosować w przypadku korekty deklaracji: 1) złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia po zakończeniu kontroli podatkowej; 2) dokonanej w wyniku czynności sprawdzających. Najważniejsze zmiany polegają zatem na obniżeniu stawki preferencyjnych odsetek (było 75 proc. stawki podstawowej, jest 50 proc. stawki podstawowej) oraz ograniczeniu do pół roku okresu, w czasie którego należy skorygować deklarację (nowy warunek). Zmiany wynikają z ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U z2015 r., poz. 1649 ze zm.). Z jej przepisów przejściowych wynika, że do zaległości podatkowych powstałych przed 1 stycznia 2016 r. stosuje się, co do zasady, dotychczasową stawkę obniżoną odsetek (75% stawki podstawowej), z tym że złożenie prawnie skutecznej korekty deklaracji może nastąpić bez uzasadnienia jej przyczyn (to zmiana, która weszła w życie od 1 stycznia 2016 r.). Możliwa jest jednak również zapłata odsetek w niższej wysokości pod warunkiem: 1) złożenia prawnie skutecznej oraz spełniającej przesłanki korekty deklaracji w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji, 2) zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty. W takim przypadku stawka w wysokości 50 proc. będzie stosowana za cały okres. Natomiast w przypadku prawnie skutecznej korekty w zakresie zaległości powstałych przed dniem 1 stycznia 2016 r. złożonej po upływie terminu 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy (czyli po 30 czerwca 2016 r.) zastosowanie znajdzie stawka w wysokości 75 proc. stawki podstawowej (art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej), o ile spełnione będą warunki do jej zastosowania (w ocenie MF oznacza to, że w tym przypadku korekta powinna być złożona z uzasadnieniem). Zasady stosowania obniżonej stawki zostały zatem znacznie skomplikowane. Obecnie podstawowa stawka odsetek wynosi 8 proc., a obniżona 4 proc. 3
5. Ordynacja Wyższe odsetki od zaległości w VAT wykrytych przez organ podatkowy Od zaległości w podatku od towarów i usług oraz w akcyzie powstałych od 1 stycznia 2016 r. mogą być naliczone odsetki w wysokości 150 proc. stawki podstawowej. Wyższe odsetki (obecnie 12 proc.) podatnicy zapłacą w trzech przypadkach. Po pierwsze, ich uiszczenie będzie konieczne, gdy zaniżenie zobowiązania podatkowego, zawyżenie nadpłaty lub zwrotu podatku zostanie ujawnione przez organ podatkowy w toku kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego. Po drugie podatnik zapłaci podwyższone odsetki w przypadku korekty deklaracji: a) złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia po zakończeniu kontroli podatkowej, b) dokonanej w wyniku czynności sprawdzających - jeżeli kwota zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku przekracza 25 proc. kwoty należnej i jest wyższa niż pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę (obecnie limit ten wynosi 9250 zł) obowiązującego w dniu następującym po dniu upływu terminu płatności zobowiązania lub terminu zwrotu. Po trzecie, podwyższone odsetki będą naliczane w sytuacji ujawnienia przez organ podatkowy (w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego) niezłożenia deklaracji (mimo ciążącego obowiązku) oraz braku zapłaty podatku. Co istotne, do zaległości w VAT i akcyzie podatnicy mogą stosować stawkę obniżoną, oczywiście o ile spełnione są warunki do skorzystania z niej. 6. Ordynacja Rozpoczęły się prace nad wprowadzeniem klauzuli obejścia prawa Ministerstwo Finansów opracowało projekt nowelizacji ordynacji podatkowej wprowadzający klauzulę obejścia prawa podatkowego. Celem jest wprowadzenie ogólnej reguły, że czynność dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem ustawy podatkowej, nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeśli sposób działania był sztuczny. Klauzula ma być stosowana tylko w postępowaniach prowadzonych przez Ministra Finansów (a nie urzędy skarbowe i urzędy kontroli skarbowej). Projekt przewiduje kryterium wartościowe nie będzie ona miała zastosowania do korzyści podatkowych, które nie przekraczają 100 tys. zł. 4
Ma być również możliwe uzyskanie opinii zabezpieczającej, ale termin jej wydania ma wynosić aż 6 miesięcy. Wysoka będzie również opłata: 20 tys. zł. Obecnie trudno w sposób jednoznaczny przewidzieć, jaki kształt ostatecznie przyjmą przepisy i w jaki sposób będą interpretowane przez organy podatkowe i sądy. Z dokumentów przygotowanych przez Ministerstwo Finansów wynika, że klauzula ma wejść w życie w I kwartale 2016 r. WYROKI I INTERPRETACJE 1. PIT Jak ustalić, w którym kraju podatnik jest rezydentem To, że w Polsce podatnik posiada nieruchomości oraz tu mieszka jego żona nie przesądza, że podlega on nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w naszym kraju. Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z 15 grudnia 2015 r. (I SA/Bd 948/15). W jego ocenie w analizowanej sytuacji centrum interesów osobistych i gospodarczych podatnika znajdowało się w Holandii. To dlatego, że tam ma on rodzinę i znajomych, a ponadto w spornym okresie przebywał w Holandii ponad 183 dni. Sąd wyjaśnił, że o miejscu zamieszkania danej osoby przesądzają dwa elementy: 1) obiektywny pobyt stały w jednej miejscowości, 2) subiektywny uzewnętrzniony zamiar woli tego pobytu. Te elementy muszą wystąpić łącznie. Ustalenie miejsca i woli stałego pobytu powinno być oparte o kryteria zobiektywizowane. O zamieszkiwaniu w danej miejscowości (a w konsekwencji kraju) można mówić, gdy występują okoliczności pozwalające przeciętnemu obserwatorowi na wyciągnięcie wniosków, że ta miejscowość jest głównym ośrodkiem działalności danej osoby. Należy zatem brać pod uwagę aktywność rodzinną, zawodową, gospodarczą oraz społeczną. 2. Akcyza Podatnikiem akcyzy jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy Spółka cywilna mieści się w kategorii użytego przez ustawodawcę pojęcia jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej. W konsekwencji to ona rozlicza akcyzę. 5
Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 14 grudnia 2015 r. (I GPS 1/15). Wskazał, że najistotniejsza różnica w zakresie relacji do spółki cywilnej pomiędzy prawem cywilnym i podatkowym polega na tym, że w świetle prawa cywilnego majątek spółki jest traktowany jako majątek wspólny wspólników, a w świetle prawa podatkowego jako majątek samej spółki. Sąd zauważył, że cywilnoprawna zdolność i zdolność do czynności prawnych opiera się na dychotomicznym podziale osób na prawne i fizyczne. Wskazał jednak, że w obrocie gospodarczym, a w szczególności na gruncie prawa publicznego, finansowego i administracyjnego funkcjonują jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej o statusie określonym przepisami ustaw ustrojowych. Uwzględniając powyższą argumentację nie można podzielić poglądu o braku podmiotowości prawno-podatkowej spółki cywilnej w podatku akcyzowym. 3. PIT/CIT Po otrzymaniu dotacji koszty należy skorygować na bieżąco W przypadku jednorazowego zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków, które następnie zostały zrefundowane ze środków stanowiących dochody (przychody) zwolnione z podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 47 i pkt 52 ustawy o CIT, podatnik zobowiązany jest do odpowiedniego skorygowania kosztów w miesiącu otrzymania dofinansowania. Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 14 grudnia 2015 r. (II FPS 4/15). W uzasadnieniu NSA zauważył, że uznanie za prawidłowe stanowiska, że koszty powinny być skorygowane w momencie poniesienia skutkowałoby powstaniem zaległości podatkowej i obowiązkiem zapłaty odsetek, pomimo że działaniu podatnika nie sposób zarzucić naruszenia prawa. Sąd przypomniał, że zaległość podatkowa powstaje, gdy podatek nie został zapłacony w terminie płatności. Za zaległość podatkową uważa się także niezapłaconą w terminie płatności zaliczkę. W ocenie sądu wprawdzie zaległość podatkowa powstaje automatycznie i niezależnie od woli stron stosunku prawno-podatkowego, ale stanowi ona skutek naruszenia przepisów podatkowych (bez względu czy naruszenie to było zawinione czy też niezawinione). Następstwem powstania zaległości podatkowej jest konieczność zapłaty odsetek za zwłokę. W analizowanej sytuacji nie ma podstaw, aby podatnik był nimi obciążony. 6
4. Ordynacja Jak MF rozumie zasadę rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatników Zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika dotyczy tylko wątpliwości, co do treści przepisów prawa, a nie wątpliwości co do stanu faktycznego. To jeden z wniosków zawartych w interpretacji ogólnej Ministra Finansów z 29 grudnia 2015 r. (PK4.8022.44.2015). Minister Finansów wyjaśnił, że należyte stosowanie przepisów Ordynacji podatkowej dotyczących postępowania podatkowego, a w szczególności przepisów normujących przeprowadzanie dowodów powinno zapewnić taki stopień wnikliwości badania stanu faktycznego, który prowadzi do ustalenia, jakie fakty w sprawie miały miejsce, a jakie nie zaistniały. Dobrą informacją jest to, że w ocenie Ministra zasadę rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika należy stosować również do płatników, inkasentów, następców prawnych podatnika oraz osób trzecich odpowiedzialnych za cudze zobowiązania podatkowe (co nie wynika z literalnego brzmienia przepisu). W praktyce zasada prawdopodobnie będzie stosowana dużo rzadziej niż chcieliby podatnicy. Minister wskazuje bowiem, że: wskazywana przez podatnika interpretacja przepisu i sposób jego zastosowania może zostać zakwestionowana przez organ podatkowy poprzez wykazanie, że treść przepisu nie budzi wątpliwości na tle tej konkretnej sprawy albo - jeżeli przepis budzi pewne wątpliwości - poprzez wykazanie, że wątpliwości te da się usunąć, a wynik prawidłowo przeprowadzonej wykładni przepisu jest inny niż wskazywany przez podatnika. Organ podatkowy, przy wykładni przepisów prawa podatkowego, powinien uwzględnić orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. 5. VAT Części do wyrobów medycznych bez preferencji Dostawa części (w tym części zamiennych) do wyrobów medycznych, którym ustawa o wyrobach medycznych nie przyznaje statusu wyrobu medycznego, podlega opodatkowaniu podstawową stawką. Tak uznał Minister Finansów w interpretacji ogólnej z 29 grudnia 2015 r. (PT1.050.12.2015.ALX.572). Minister wskazał, że zgodnie z poz. 105 załącznika nr 3 do ustawy o VAT 8 proc. stawka jest stosowana wyłącznie do dostawy towarów spełniających definicję wyrobów medycznych w rozumieniu przepisów ustawy o wyrobach medycznych dopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 7
Zgodnie z tą ustawą, przez wyrób medyczny należy rozumieć narzędzie, przyrząd, urządzenie, oprogramowanie, materiał lub inny artykuł, stosowany samodzielnie lub w połączeniu, w tym z oprogramowaniem przeznaczonym przez jego wytwórcę do używania specjalnie w celach diagnostycznych lub terapeutycznych i niezbędnym do jego właściwego stosowania, przeznaczony przez wytwórcę do stosowania u ludzi w celu: a) diagnozowania, zapobiegania, monitorowania, leczenia lub łagodzenia przebiegu choroby, b) diagnozowania, monitorowania, leczenia, łagodzenia lub kompensowania skutków urazu lub upośledzenia, c) badania, zastępowania lub modyfikowania budowy anatomicznej lub procesu fizjologicznego, d) regulacji poczęć - których zasadnicze zamierzone działanie w ciele lub na ciele ludzkim nie jest osiągane w wyniku zastosowania środków farmakologicznych, immunologicznych lub metabolicznych, lecz których działanie może być wspomagane takimi środkami. W ocenie Ministra Finansów nie ma zatem podstaw do stosowania 8 proc. stawki do części do wyrobów medycznych (z wyjątkiem sytuacji, gdy są one wymienione w innych pozycjach załącznika nr 3 do ustawy). W razie Państwa pytań prosimy o kontakt z: Michał Dec partner, doradca podatkowy email: michal.dec@kndp.pl tel. + 22 826 00 62 lub Państwa doradcą ze strony naszej Kancelarii Konrad Piłat doradca podatkowy e-mail: konrad.pilat@kndp.pl tel. +22 826 00 62 KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec & Partnerzy ul. Miodowa 1, 00-080 Warszawa, tel.: +48 22 826 00 62; www.kndp.pl Niniejszy dokument nie stanowi porady prawnej ani podatkowej. Nie ponosimy odpowiedzialności za wykorzystanie informacji zawartych w komunikacie bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii doradców prawnych lub podatkowych. 8