Typy produkcji w procesach dyskretnych ZRÓŻNICOWANIE ASORTYMENTOWE PRODUKCJI Małe Duże Duża Produkcja masowa PRODUKCJA NIEPOWTARZALNA SKALA PRODUKCJI Produkcja seryjna Mała PRODUKCJA POWTARZALNA Produkcja jednostkowa Niskie Wysokie JEDNOSTKOWE KOSZTY PRODUKCJI 1
2 Cele i strategie zarządzania produkcją Jak pogodzić cele klienta z celami producenta?
Ewolucja orientacji gospodarczych (1) Rewolucja przemysłowa Nasycenie rynku Globalizacja i indywidualizacja rynku Dawniej Wczoraj Dzisiaj Jutro ERA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI ERA MASOWEJ PRODUKCJI ERA MASOWEGO MARKETINGU ERA POSTINDUSTRIALNA Orientacja efektywnościowa RYNEK PRODUCENTA Orientacja rynkowa RYNEK KONSUMENTA Wczoraj Rynek producenta (era masowej produkcji) produkcyjna koncepcja zarządzania zasada wytwórz produkt i poszukaj nabywcę IM WIĘCEJ, TYM LEPIEJ Dzisiaj Rynek konsumenta (era masowego marketingu) marketingowa koncepcja zarządzania zasada znajdź nabywcę i wytwarzaj według jego życzeń IM MNIEJ, TYM LEPIEJ 3
Czas Jankesów Fordyzm Frederick Taylor (1856-1915) Henry Ford (1863-1947) Ford model T (1908-1927) Naukowa organizacja pracy (1911) Pierwsza taśma produkcyjna (1913) 15 007 033 sprzedanych egzemplarzy 4
Rewolucja przemysłowa # Ford Model T na taśmie produkcyjnej 5
Czas Jankesów Fordyzm Frederick Taylor (1856-1915) Henry Ford (1863-1947) Ford model T (1908-1927) Naukowa organizacja pracy (1911) Pierwsza taśma produkcyjna (1913) 15 007 033 sprzedanych egzemplarzy Czas montażu 12 godzin 20 minut (1908) 1 godzina 20 minut (1918) Tempo produkcji co 30 sekund 1 samochód Rynek samochodów USA 1903 rok 2700 fabryk samochodów FMC koniec 1913 roku 1/2 produkowanych samochodów Cena samochodu 20.000 $ (1903) 300 $ (lata 20 XX) 6
Henry Ford humanizacja pracy # Henry Ford na własną rękę prowadził wiele badań mających na celu usprawnienie organizacji pracy Obliczył, że montaż Forda T wymaga wykonania 7883 czynności 947 wymagało zaangażowania silnych pracowników, 3338 przeciętnie sprawnych mężczyzn, pozostałe mogły wykonywać kobiety i starsze dzieci. Wiele operacji mogli wykonywać niepełnosprawni 2637 inwalidzi o jednej nodze, 670 kalecy bez obu nóg, 715 inwalidzi o jednej ręce, 2 kalecy bez obu rąk, 207 ślepi na jedno oko, 10 niewidomi, 37 głuchoniemi, 60 epileptycy. W 1914 roku wprowadził: ośmiogodzinny dzień pracy, wysokie płace = 5 $ dziennie (150% płacy rynkowej), udział pracowników w zyskach przedsiębiorstwa. 7
Ewolucja orientacji gospodarczych (2) Dawniej Rewolucja przemysłowa Fordyzm Wczoraj Lata 60 XX wieku Dzisiaj Globalizacja i indywidualizacja rynku Jutro ERA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI ERA MASOWEJ PRODUKCJI ERA MASOWEGO MARKETINGU ERA POSTINDUSTRIALNA Orientacja efektywnościowa RYNEK PRODUCENTA Orientacja rynkowa RYNEK KONSUMENTA Wczoraj Rynek producenta (era masowej produkcji) produkcyjna koncepcja zarządzania zasada wytwórz produkt i poszukaj nabywcę IM WIĘCEJ, TYM LEPIEJ Dzisiaj Rynek konsumenta (era masowego marketingu) marketingowa koncepcja zarządzania zasada znajdź nabywcę i wytwarzaj według jego życzeń IM MNIEJ, TYM LEPIEJ 8
Światła ziemskiej nocy # Ameryka Północna 5% mieszkańców świata (3 miejsce) ~ 25% światowej produkcji gospodarczej Europa zachodnia Japonia i jej otoczenie Kraje rozwinięte gospodarczo 9
Ewolucja orientacji gospodarczych (3) Dawniej Rewolucja przemysłowa Fordyzm Wczoraj Nasycenie rynku Globalizacja i indywidualizacja rynku Porteryzm Dzisiaj Jutro ERA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI ERA MASOWEJ PRODUKCJI ERA MASOWEGO MARKETINGU ERA POSTINDUSTRIALNA Orientacja efektywnościowa RYNEK PRODUCENTA Orientacja rynkowa RYNEK KONSUMENTA Wczoraj Rynek producenta (era masowej produkcji) produkcyjna koncepcja zarządzania zasada wytwórz produkt i poszukaj nabywcę IM WIĘCEJ, TYM LEPIEJ Dzisiaj Rynek konsumenta (era masowego marketingu) marketingowa koncepcja zarządzania zasada znajdź nabywcę i wytwarzaj według jego życzeń IM MNIEJ, TYM LEPIEJ 10
Orientacje zarządzania przedsiębiorstwem Zarządzanie współczesnym przedsiębiorstwem wymaga pogodzenia sprzecznych orientacji Orientacja rynkowa Wysoki poziom obsługi klientów SKUTECZNOŚĆ SPRZECZNOŚĆ Orientacja efektywnościowa Utrzymanie wysokiej rentowności EFEKTYWNOŚĆ zwiększone koszty redukcja kosztów 11
Cele przedsiębiorstwa Cele przedsiębiorstwa w wymiarze ekonomicznym i rzeczowym, są pod wpływem orientacji rynkowej i efektywnościowej CELE PRZEDSIĘBIORSTWA WYMIAR EKONOMICZNY Spójność WYMIAR RZECZOWY 1. Osiągnąć i utrzymać dobrą kondycję finansową w kategoriach: zysk netto (net profit) zwrot nakładów (ROI) płynność płatnicza (cash flow) 2. Zwiększyć zysk zwiększając sprzedaż 3. Zwiększyć zysk zwiększając efektywność 1. Zaspokoić potrzeby rynku dostarczając odbiorcom produkty: właściwe (rodzaj, ilość, jakość) we właściwym czasie po akceptowalnej cenie 2. Zwiększyć udział w rynku 3. Zwiększyć produktywność (obniżka kosztów) 12
Era konkurencji Porteryzm ZMIANA PREFERENCJI RYNKOWYCH dawniej obecnie JAKOŚĆ ELASTYCZNOŚĆ Dominacje w konkurencji Lata 70-te CENA PRODUKTÓW Lata 80-te JAKOŚĆ PRODUKTÓW CENA (KOSZTY) CZAS DOS- TAWY Lata 90-te SZYBKOŚĆ DOSTAW JAKOŚĆ PRODUKTU (wyrobu i usługi) przewaga w prawidłowości ELASTYCZNOŚĆ DOSTAW (rodzaj, ilość, termin) przewaga w zmienności SZYBKOŚĆ DOSTAW przewaga w dostępności CENA (KOSZT) przewaga efektywności (produktywności) 13
Cywilizacja niecierpliwości # W XXI wieku prędkość stała się Bogiem, a czas szatanem Niektóre restauracje McDonald s oferują lunch w ciągu 90 sekund. Wizyta lekarska trwa średnio 8 minut. Bufet jedz do syta w Tokio wystawia rachunek na podstawie tempa konsumpcji: im szybciej jesz, tym mniej płacisz. Politycy odpowiadają na pytania zazwyczaj w 8 sekund, bez względu na stopień złożoności zagadnienia. Kupujemy gotowe potrawy i podgrzewamy je w mikrofalówce, żeby było szybciej. Optymalny czas czekania na windę wynosi 15 sekund później zaczynamy się niecierpliwić. 14
Wygrywa szybszy usługi # 15
Podstawowe strategie konkurencji dawniej obecnie Alternatywa M. Porter a JAKOŚĆ ELASTYCZNOŚĆ Strategia niskich cen Strategia różnicowania CENA (KOSZTY) CZAS REALIZACJI (SZYBKOŚĆ) 16
Cele zarządzania produkcją Orientacja rynkowa Orientacja efektywnościowa CELE ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ CELE ZEWNĘTRZNE MAKSYMALIZACJA POZIOMU OBSŁUGI Skuteczne zaspokajanie zróżnicowanych potrzeb klientów Sprzeczność celów CELE WEWNĘTRZNE MINIMALIZACJA KOSZTÓW Efektywne gospodarowanie zasobami produkcyjnymi jakość produktu elastyczność dostaw szybkość dostaw cena Maksymalne wykorzystanie zdolności produkcyjnej Minimalizacja zapasów 17
Przykład # Przedsiębiorstwo otrzymało dwa zamówienia: 250 sztuk wyrobu na koniec stycznia i 250 sztuk na koniec lutego. Miesięczne zdolności produkcyjne wynoszą 500 sztuk. Uruchomienie produkcji na początku miesiąca kosztuje 400$, a magazynowanie jednej sztuki wyrobu przez miesiąc kosztuje 3 zł. Który sposób realizacji zamówień wybrać (przy założeniu, że dostawca surowca daje 10% rabatu przy zamówieniu powyżej 300 t surowca, że jeden wyrób wymaga 1 t surowca, której cena podstawowa wynosi 5 zł i że koszty stałe miesięczne wynoszą 4000 (ponosimy je tylko wtedy, kiedy jest uruchomiona produkcja): A) uruchamiamy produkcję tylko w styczniu i produkujemy na magazyn: B) w styczniu i w lutym produkujemy tyle, ile wynosi zamówienie na dany miesiąc. 18
Orientacja efektywnościowa preferencje Wczoraj Rynek producenta Racjonalizacja wykorzystania zdolności produkcyjnej - maksymalizacja wykorzystania maszyn - maksymalizacja wykorzystania pracowników Dzisiaj Rynek klienta Racjonalizacja przepływu materiałów - minimalizacja zapasów - minimalizacja czasu realizacji - terminowość dostaw Dlaczego zapasy? - zmiana w strukturze kosztów wytwarzania Zapasy - jeden z najkosztowniejszych aktywów przedsiębiorstw Współczesne podejścia w zarządzaniu produkcją KONCEPCJE LOGISTYCZNE Dostarczać odpowiednie materiały, we właściwej ilości, o odpowiedniej jakości, we właściwym miejscu i czasie 19
Strategie zarządzania produkcją dawniej JAKOŚĆ ELASTYCZNOŚĆ obecnie Strategia produkcji efektywnej Strategia produkcji reaktywnej CENA (KOSZTY) SZYBKOŚĆ Odchudzona produkcja Lean Production Zwinna produkcja Agile Production 20
Problem decyzyjny w gospodarce rynkowej STOPIEŃ ELASTYCZNOŚCI PRODUCJI (szerokość i zmienność wytwarzanego asortymentu) 1. Wąski asortyment wysoka efektywność, mała elastyczność standaryzacja produkcji i wyposażenia (wysoka produktywność) uproszczenie procesów planowania i sterowania produkcją ekonomia skali produkcji (niskie jednostkowe koszty wytwarzania) możliwość utraty części klientów na rzecz konkurentów oferujących inne lub bardziej urozmaicone wyroby 2. Szeroki asortyment niska efektywność, duża elastyczność zaspokajanie zróżnicowanych wymagań klientów uniwersalność wyposażenia (brak standaryzacji) złożone procesy planowania i sterowania produkcją brak korzyści ekonomii skali produkcji (wyższe koszty jednostkowe) Konieczność szukania kompromisu 21
Środowisko produkcyjne ŚRODOWISKO PRODUKCYJNE relacja typu przedsiębiorstwo - klient Środowiska klasyczne PRODUKCJA NA MAGAZYN PRODUKCJA NA ZAMÓWIENIE FIRMA dostawca KLIENT odbiorca FIRMA dostawca KLIENT odbiorca Produkty standardowe (standaryzacja) Brak wpływu klienta na ostateczną postać produktu Produkcja powtarzalna (masowa, wielkoseryjna) SPRZEDAWANIE TEGO, CO SIĘ WYPRODUKOWAŁO Produkty zorientowane na klienta (kastomizacja) Duży zakres wpływu klienta na ostateczną postać produktu Produkcja niepowtarzalna (jednostkowa, małoseryjna) WYTWARZANIE TEGO, CO SIĘ FORMALNIE SPRZEDAŁO 24
Odraczanie różnicowania wyrobów Kompromis między orientacją rynkową (elastyczność i szybkość dostaw) a efektywnościową (niskie koszty) Odraczanie (postponement) ZASADA każdy wyrób należy różnicować w jak najpóźniejszej fazie procesu produkcyjnego Strategia produkcji efektywnej surowce produkcja części montaż zespołów montaż wyrobu wykończenie wyrobu Strategia produkcji reaktywnej wielkość produkcji i zakupów zróżnicowanie produkcji (warianty, odmiany) 26
Współczesne środowiska produkcyjne FAZA PRODUKCJI FAZA DYSTRYBUCJI KONSTRUKCJA NA ZAMÓWIENIE - KNZ Engineer to Order - ETO PRODUKCJA NA ZAMÓWIENIE - PNZ Make to Order - MTO MONTAŻ NA ZAMÓWIENIE - MNZ Assemble to Order - ATO PRODUKCJA NA MAGAZYN - PNM Make to Stock - MTS WYKOŃCZENIE NA ZAMÓWIENIE Finish to Order - FTO KOMPLETOWANIE NA ZAMÓWIENIE Kit to Order - KTO PAKOWANIE NA ZAMÓWIENIE Wrapp to Order - WTO 31
Środowisko produkcyjne a konkurencyjność Zaopatrzenie Produkcja części Montaż zespołów Montaż wyrobów D O S T A W C Y Produkcja efektywna Zasada pchania KNZ PNZ MNZ Produkcja reaktywna Zasada ssania PNM K L I E N C I Redukcja kosztów jednostkowych (cena) Wzrost elastyczności dostaw Wzrost szybkości dostaw 37