Zakład Anestezjologii i Intensywnej Terapii

Podobne dokumenty
Anestezjologia i intensywna terapia w onkologii. ECTS 2 Kod modułu

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS. Biblioteka Główna Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

Anestezjologia i intensywna terapia w onkologii

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu

Rodzaj modułu/ przedmiotu: Kształcenia ogólnego podstawowy kierunkowy/profilowy inny Język wykładowy: polski obcy

Liczba godzin. KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu Kierunek. Pielęgniarstwo Profil kształcenia ogólnoakademicki X praktyczny inny jaki.

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS 2015/2016. Studium Filozofii i Psychologii Człowieka UMB

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu LOGOPEDIA Z FONOAUDIOLOGIĄ. ogólnoakademicki praktyczny inny jaki.

Zakład Prawa Medycznego i Deontologii Lekarskiej. (85) ;

Zakład Anestezjologii i Intensywnej Terapii

Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej UMB

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

Liczba godzin. KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu ZDROWIE PUBLICZNE Kierunek Profil kształcenia ogólnoakademicki praktyczny inny jaki.

dr hab. Lech Romanowicz, dr Marta Bruczko, dr Marta Siergiejuk, lek. Grzegorz Młynarczyk Przedmioty wprowadzające wraz z Nie ma wymagań wstępnych.

Liczba godzin. KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu ZDROWIE PUBLICZNE Kierunek Profil kształcenia ogólnoakademicki praktyczny inny jaki.

Zakład Anestezjologii i Intensywnej Terapii

Zakład Anestezjologii i Intensywnej Terapii

Załącznik do Uchwały RWNZ nr z dnia Liczba godzin

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu

Zakład Anestezjologii I Intensywnej Terapii

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

Liczba godzin. KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu ELEKTRORADIOLOGIA Kierunek Profil kształcenia ogólnoakademicki praktyczny inny jaki.

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu. Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej UMB

Liczba godzin. KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu DIETETYKA Kierunek Profil kształcenia ogólnoakademicki praktyczny inny jaki.

Formy opieki zdrowotnej

Liczba godzin. KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu FIZJOTERAPIA Kierunek Profil kształcenia ogólnoakademicki praktyczny inny jaki.

Zakład Prawa Medycznego i Deontologii Lekarskiej. (85) ;

Zakład Anestezjologii I Intensywnej Terapii

Zakład Anestezjologii i Intensywnej Terapii

Zakład Prawa Medycznego i Deontologii Lekarskiej. (85) ;

Załącznik do Uchwały RWNZ nr z dnia Liczba godzin

tel./fax (85) Elementy Technologii Informacyjnych

mgr Barbara Gorbacz-Gancarz, mgr Ewa Szczepaniak, mgr Eunika Supińska Znajomość języka angielskiego na poziomie B1

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS. Zakład Dietetyki i Żywienia Klinicznego

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS. Zakład Statystyki i Informatyki Medycznej. tel./fax (85) statinfmed@uwb.edu.pl dr Robert Milewski

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

Psychologia kliniczna, psychoterapia

Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej UMB

POŁOŻNICTWO I GINEKOLOGIA

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS 2015/2016. Studium Filozofii i Psychologii Człowieka

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS 2015/2016

Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej UMB

wykład, dyskusja, pogadanka, zajęcia konwersatoryjne Prezentacja multimedialna WIEDZA

tel./fax (85)

Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej UMB

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu PIELĘGNIARSTWO ogólnoakademicki x praktyczny inny jaki. Zakład Statystyki i Informatyki Medycznej

Ekonomia w działalności fizjoterapeutycznej

prof. dr hab. Andrzej Szpak dr Agnieszka Genowska Podstawy zdrowia publicznego, Socjologia, Ekonomia

Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej

tel./fax (85) Technologie Informacyjne

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu Zdrowie Publiczne ogólnoakademicki praktyczny inny jaki. Zakład Statystyki i Informatyki Medycznej

Liczba godzin. KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu Położnictwo Kierunek Profil kształcenia ogólnoakademicki praktyczny inny jaki.

tel./fax (85) Szpitalne Systemy Zarządzania

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu

BIOSTATYSTYKA. Liczba godzin. Zakład Statystyki i Informatyki Medycznej

Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

Ustawodawstwo żywnościowo żywieniowe i polityka wyżywienia

Załącznik do Uchwały RWNZ nr z dnia I II III I V V Semestr studiów: Liczba godzin

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS. Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej

tel./fax (85) Zasoby i systemy informacyjne w ochronie zdrowia

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu. Zakład Położnictwa Ginekologii i Opieki Położniczo - Ginekologicznej

Zakład Prawa Medycznego i Deontologii Lekarskiej. (85) ;

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu

Liczba godzin. Zakład Zdrowia Publicznego

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS. Zakład Dietetyki i Żywienia Klinicznego

mgr Barbara Gorbacz-Gancarz mgr Małgorzata Jarmołowicz Znajomość języka angielskiego na poziomie B1+/B2

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

prof. dr hab. Andrzej Szpak dr Agnieszka Genowska Podstawy zdrowia publicznego, Socjologia, Ekonomia

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

Rok studiów I X II III Semestr studiów: 1 2 X Nazwa modułu/przedmiotu: ANATOMIA OBRAZOWA ECTS: 4 Kod modułu EL-1-S-C-ANAT OBRAZ

Liczba godzin. KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu FIZJOTERAPIA Kierunek Profil kształcenia ogólnoakademicki praktyczny inny jaki.

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS. Elektroradiologia Profil kształcenia ogólnoakademicki x praktyczny inny jaki. Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej

tel./fax (85) Technologie Informacyjne

tel./fax (85) Technologie Informacyjne

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS 2015/2016. Studium Filozofii i Psychologii Człowieka

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu ELEKTROLADIOLOGIA ogólnoakademicki praktyczny inny jaki. Zakład Statystyki i Informatyki Medycznej

Zakład Anestezjologii i Intensywnej Terapii

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

Liczba godzin. KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu Kierunek. Fizjoterapia Profil kształcenia ogólnoakademicki x praktyczny inny jaki.

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

tel./fax (85)

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS 2015/2016

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

Liczba godzin. rok akad. 2017/2018. KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu ZDROWIE PUBLICZNE. Zakład Zdrowia Publicznego

Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS

Transkrypt:

KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu ELEKTRORADIOLOGIA Kierunek Profil kształcenia ogólnoakademicki X praktyczny inny jaki. Nazwa jednostki realizującej moduł/przedmiot: Zakład Anestezjologii i Intensywnej Terapii Kontakt (tel./email): tel. (85)6865045 fax (85) 6865044 e-mail: zpa@umb.edu.pl Osoba odpowiedzialna za przedmiot: Dr n med. Sławomir Czaban Osoba(y) prowadząca(e) med. Małgorzata Malinowska-Zaprzałka Przedmioty wprowadzające wraz z wymaganiami wstępnymi 1. Znajomość zagadnień z zakresu anatomii, fizjologii, patologii, farmakologii 2. Umiejętności uzyskane w wyniku kształcenia ww. modułów. 3. Umiejętność komunikacji z pacjentem. Poziom studiów: I stopnia (licencjackie) II stopnia (magisterskie) X Załącznik nr 5b do Uchwały senatu UMB nr 61/2016 z dnia 30.05.2016 Rodzaj studiów: stacjonarne x niestacjonarne x Rok studiów I II x III Semestr studiów: 1 2 3 4 x 5 6 Nazwa modułu/przedmiotu: Anestezjologia i intensywna terapia. Moduł 1. ECTS 2,5 Kod modułu Typ modułu/ przedmiotu: Obowiązkowy x fakultatywny Rodzaj modułu/ przedmiotu: Kształcenia ogólnego podstawowy kierunkowy/profilowy OPIEKA SPECJALISTYCZNA (OS) nauki w zakresie opieki specjalistycznej (D) inny Język wykładowy: polski x obcy Miejsce realizacji : ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku Klinika Chirurgii Szczękowo-Twarzowej sala operacyjna i pooperacyjna PRAKTYK ZAWODOWYCH FORMA KSZTAŁCENIA Wykład 10 Liczba godzin

Seminarium - Ćwiczenia - Samokształcenie 30 Laboratorium - E-learning - Zajęcia praktyczne 20 Praktyki zawodowe - Inne - RAZEM 60 Opis przedmiotu: Założenia i cel przedmiotu: Metody dydaktyczne 1. Nauczenie studenta rozpoznawania stanów zagrożenia życia, wykonywania zabiegów ratujących życie choremu 2. Nauczenie obsługi sprzętu i aparatury monitorującej i leczniczej, 3. Zapewnienie opieki choremu w stanie zagrożenia życia, wykrycia zaburzeń, zapoznanie z podstawowymi lekami stosowanymi w anestezji i intensywnej terapii. 4. Przedstawienie wpływu znieczulenia ogólnego i przewodowego na poszczególne układy i narządy Wykład, dyskusja, pokaz, obserwacja, ćwiczenia, opis przypadku, samodzielne dochodzenie do wiedzy, analiza literatury Narzędzia dydaktyczne pracownia umiejętności praktycznych - rzutnik folii, rzutnik multimedialny, plansze, fantomy / symulatory, narzędzia,, sprzęt medyczny, aparatura medyczna MACIERZ EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA MODUŁU /PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA, METOD WERYFIKACJI ZAMIERZONYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA ORAZ FORMY REALIZACJI ZAJĘĆ. Symbol i numer przedmiotowego efektu kształcenia Student, który zaliczy moduł (przedmiot) wie/umie/potrafi: WIEDZA Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia Metody weryfikacji osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia: Formujące *** Podsumowujące ** Forma zajęć dydaktycznych* wpisz symbol W01 Opisuje szczegółowo budowę i funkcję organizmu człowieka M2A_W02 Bieżąca zwrotna W06 Analizuje uwarunkowania społeczne i cywilizacyjne chorób M2A_W04 Bieżąca M2A_W06 zwrotna W, W,

W11 Posiada szczegółową wiedzę z zakresu pierwszej pomocy oraz organizacji pomocy w przypadku zdarzenia wypadku, gdzie może być wielu poszkodowanych M2A_W09 M2A_W10 Bieżąca zwrotna W, W17 Opisuje szczegółowo technikę wykonywania badań / zabiegów elektroterapii. Zna zasady praktyki klinicznej opartej na faktach W18 Potrafi szczegółowo interpretować wynik wykonanego badania / kątem wartości technicznej i diagnostycznej w zakresie kompetencji zawodowych M2_W05 M2A_W09 M2A_W10 M2A_W09 M2A_W10 Bieżąca zwrotna Bieżąca zwrotna W W, UMIEJĘTNOŚCI U03 Komunikuje się skutecznie z pacjentem i jego rodziną oraz członkami zespołu diagnostyczno-terapeutycznego, umie prowadzić negocjacje M2A_U01 Ocena aktywności studenta w czasie zajęć U09 Podejmuje czynności ratunkowe w zakresie pierwszej pomocy M2A_U05 Obserwacja pracy na ćwiczeniach U15 U16 Korzysta z dostępnych baz wiedzy medycznej, interpretuje i wyciąga wnioski oraz formułuje opinie z wiadomości związanych z kompetencjami zawodowymi Potrafi przygotować pisemny raport z prowadzonych działań w oparciu o własne obserwacje, posiadaną wiedzę, doświadczenie zawodowe i dane źródłowe, prezentuje w formie ustnej i/lub j wyniki własnych działań i przemyśleń M2A_U05 M2A_U06 M2A_U07 M2A_U13 M2A_U14 Ocena aktywności studenta w czasie zajęć Ocena aktywności studenta w czasie zajęć U17 Posiada umiejętność analizowania, oceniania i wnioskowania oraz modyfikowania podjętych działań adekwatnie do rozwoju sytuacji M2A_U13 M2A_U14 Obserwacja pracy na ćwiczeniach

KOMPETENCJE SPOŁECZNE / POSTAWY K02 Jest świadomy ograniczeń i rozumie potrzebę konsultacji z ekspertem M2_K02 Przedłużona obserwacja przez opiekuna / nauczyciela prowadzącego K04 Organizuje pracę własną, współpracuje w zespole diagnostycznoterapeutycznym. Wykazuje przywództwo i przedsiębiorczość, potrafi zorganizować pracę zespołu M2_K04 M2_K05 Przedłużona obserwacja przez opiekuna / nauczyciela prowadzącego K06 Okazuje szacunek wobec pacjenta i zrozumienia dla różnic światopoglądowych i kulturowych M2_K08 M2_K03 Przedłużona obserwacja przez opiekuna / nauczyciela prowadzącego K07 Przestrzega praw pacjenta, zasad etycznych i tajemnicy informacji medycznej M2_K08 M2_K03 Przedłużona obserwacja przez opiekuna / nauczyciela prowadzącego * FORMA ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH W- wykład; S- seminarium; Ć- ćwiczenia; EL- e-learning; - zajęcia praktyczne; PZ- praktyka zawodowa; METODY WERYFIKACJI OSIĄGNĘCIA ZAMIERZONYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA **przykłady metod PODSUMOWUJĄCYCH metody weryfikacji efektów kształcenia w zakresie wiedzy: Egzamin ustny (niestandaryzowany, standaryzowany, tradycyjny, problemowy) Egzamin pisemny student generuje / rozpoznaje odpowiedź (esej, raport; krótkie strukturyzowane pytania /SSQ/; test wielokrotnego wyboru /MCQ/; test wielokrotnej odpowiedzi /MRQ/; test dopasowania; test T/N; test uzupełniania odpowiedzi) Egzamin z otwartą książką Metody weryfikacji efektów kształcenia w zakresie umiejętności: Egzamin praktyczny Obiektywny Strukturyzowany Egzamin Kliniczny /OSCE/ - egzamin zorganizowany w postaci stacji z określonym zadaniem do wykonania /stacje z chorym lub bez chorego, z

materiałem klinicznym lub bez niego, z symulatorem, z fantomem, pojedyncze lub sparowane, z obecnością dodatkowego personelu, wypoczynkowe/ Mini-CEX (mini clinical examination) Projekt, prezentacja Metody weryfikacji efektów kształcenia w zakresie kompetencji społecznych / postaw: Esej refleksyjny Przedłużona obserwacja przez opiekuna / nauczyciela prowadzącego Ocena 360 (opinie nauczycieli, kolegów/koleżanek, pacjentów, innych współpracowników) Samoocena ( w tym portfolio) ***PRZYKŁADY METOD FORMUJĄCYCH Obserwacja pracy studenta Test wstępny Bieżąca zwrotna Ocena aktywności studenta w czasie zajęć Obserwacja pracy na ćwiczeniach Zaliczenie poszczególnych czynności Zaliczenie każdego ćwiczenia Kolokwium praktyczne ocena w systemie punktowym Ocena przygotowania do zajęć Dyskusja w czasie ćwiczeń Wejściówki na ćwiczeniach Sprawdzanie wiedzy w trakcie ćwiczeń Zaliczenia cząstkowe Ocena wyciąganych wniosków z eksperymentów Zaliczenie wstępne Opis przypadku Próba pracy NAKŁAD PRACY STUDENTA (BILANS PUNKTÓW ECTS) Forma nakładu pracy studenta Obciążenie studenta (h) (udział w zajęciach, aktywność, przygotowanie sprawdzenie, itp.) Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim (wg planu studiów) Udział w wykładach (wg planu studiów) 10 Udział w ćwiczeniach(wg planu studiów) Udział w seminariach (wg planu studiów) Udział w konsultacjach związanych z zajęciami

Obciążenie studenta na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich (zajęcia praktyczne) 20 (wg planu studiów) Samodzielna praca studenta (przykładowa forma pracy studenta) Samodzielne przygotowanie do ćwiczeń Samodzielne przygotowanie do seminariów Wykonanie projektu, dokumentacji, opisu przypadku, samokształcenia itd. 30 Przygotowanie do zajęć praktycznych 5 Obciążenie studenta związane z praktykami zawodowymi (wg planu studiów) Przygotowanie do egzaminu/ zaliczenia i udział w egzaminie 5 Sumaryczne obciążenie pracy studenta 70 Godziny ogółem Punkty ECTS za moduł/przedmiotu 2,5 TREŚĆ PROGRAMOWE POSZCZEGÓLNYCH ZAJĘĆ: Liczba godzin WYKŁADY Wykłady kliniczne 10 godzin w tym 1. Historia intensywnej terapii, standardy i zasady funkcjonowania. 2 ZAJĘCIA PRAKTYCZNE 2. Nagłe zatrzymanie krążenia postępowanie. 1 3. Standard wyposażenia stanowiska znieczulenia ogólnego. 1 4. Znieczulenie ogólne i przewodowe wpływ na poszczególne układy i narządy 1 5. TIVA 1 6. Znieczulenie w chirurgii ambulatoryjnej 1 7. Specyfika znieczulenia u dzieci 1 8. Znieczulenie porodu 1 9. Sepsa w intensywnej terapii 1 Tematyka zajęć praktycznych: 20godzin w tym 1. Ostra niewydolność oddechowa i niedrożność dróg oddechowych rozpoznanie, postępowanie 2

SAMOKSZTAŁCEN IE 2. Monitorowanie czynności życiowych 2 3. Chory nieprzytomny rozpoznanie, postepowanie. 2 4. Chory urazowy implikacje terapeutyczne. 2 5. Analgezja pooperacyjna- metody 2 6. Udrażnianie dróg oddechowych do znieczulenia ogólnego 2 7. Przygotowywanie stanowiska do znieczulenia ogólnego 2 8. Techniki elektroterapii w stanach zagrożenia życia 2 9. Płynoterapia w anestezjologii dostępy centralne, sposoby podawania płynów 2 10. Postępowanie we wstrząsie 2 Przygotowanie i zreferowanie przeglądu najnowszej literatury w zakresie takich zagadnień jak: 30 godzin Zabezpieczenie pacjenta z urazem głowy Zabezpieczenie pacjenta z urazem klatki piersiowej Pacjent agresywny zapewnienie bezpieczeństwa w trakcie transportu Pacjent oparzony - przygotowanie do transportu Pierwsza pomoc przedmedyczna w sytuacji: LITERATURA PODSTAWOWA 1. Wołowicka L., Dyk D. (red): Anestezjologia i intensywna opieka. Klinika i pielęgniarstwo. Wyd. Lekarskie PZWL 2007 2. Kamiński B, Kűbler A. (red.): Anestezjologia i intensywna terapia. Podręcznik dla studentów medycyny. PZWL, Warszawa 2002 3. Rybicki A. Intensywna terapia Wyd. PZWL Warszawa 2008 4. Kokot F.J. (red.): Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych. PZWL, Warszawa 2009. 5. Andres J. red.: Wytyczne resuscytacji 2015 (red.) wyd. Polska Rada Resuscytacji Kraków 2016 UZUPEŁNIAJĄCA 1. Hurford W. (red.): Intensywna terapia. Medycyna praktyczna, Kraków 2003 2. Szreter T.(red.): Intensywna terapia. PZWL, Warszawa 2002 3. Rakowska-Róziewicz D. Wybrane standardy i procedury w pielęgniarstwie pediatrycznym. Wyd. Czelej, Lublin 2001 4. Jurczyk W., Szulc R. (red.): Postępowanie okołooperacyjne. PZWL, Warszawa 2002 5. Larsen R. (red.): Anestezjologia. Urban & Partner, Wrocław 2002 KRYTERIA OCENY OSIĄGNIĘTYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA (opisowe, procentowe, punktowe, inne..formy oceny do wyboru przez wykładowcę)

EFEKTY NA OCENĘ 3 NA OCENĘ 3.5 NA OCENĘ 4 NA OCENĘ 4.5 NA OCENĘ 5 KSZTAŁCENIA wyżej wymienione 60% 70% 80% 90% 100% formujące metody weryfikacji osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia oceniono systemem procentowym lub punktowym 7-8 9 10 11 12 WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU: OSIĄGNIĘCIE ZAŁOŻONYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA pozytywny wynik końcowego egzaminu egzamin teoretyczny pisemny egzamin teoretyczny ustny egzamin praktyczny x Data opracowania programu:9.09.2017r. Program opracował: dr n. med. Małgorzata Malinowska -Zaprzałka