Nowotwory narządu ruchu - aspekt kliniczny

Nowotwory narządu ruchu - aspekt kliniczny Grzegorz Szczęsny, W.Glinkowski Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu Akademii Medycznej w Warszawie Kierownik: Prof.dr hab.med. P.Małdyk

Nowotwory kości Wtórne przerzutowe (uogólniony proces nowotworowy) 120 000 rocznie 100% Pierwotne 750-1500 rocznie ca 1%

Przerzuty do kości

Rak płuca

Szpiczak mnogi

Tu gigantocellulare Metastasi s Dysplasia fibrosa

Pierwotne nowotwory kości Stanowią 0,75 1,5 % nowotworów kości Występują u osób młodych (szczyt zapadalności 1-2 dekada życia) Najczęstsze umiejscowienie: przynasady kości długich tworzących staw kolanowy nasada bliższa kości ramiennej pozostałe Wyższa częstość występowania u płci męskiej (1,5x) Możliwe jest leczenie przyczynowe Wysoka śmiertelność Wczesna diagnostyka Obrazowa Weryfikacja histopatologiczna Leczenie skojarzone Chomoterapia Radioterapia Leczenie chirurgiczne

Podział guzów kości wg WHO (Schajowicz) 1. Guzy wytwarzające tkankę kostną 2. Guzy wytwarzające tkankę chrzęstną 3. Guz olbrzymiokomórkowy 4. Guzy szpiku kostnego 5. Guzy pochodzenia naczyniowego 6. Guzy z tkanki łącznej 7. Inne guzy 8. Guzy niesklasyfikowane 9. Zmiany guzopodobne

Contribution to Growth of Each Plate: - proximal humerus: 80 % - distal humerus: 20 % - proximal radius: 25% - distal radius: 75% - proximal ulna: 20% - distal ulna: 80% - proximal femur: 30% - distal femur: 70% - proximal tibia: 57% - distal tibia, 43 % - proximal fibula: 60% - distal fibula: 40%

Zgony wskutek nowotworów kości i chrząstki w Polsce (1999) C40 nowotwór złośliwy kości i chrząstki Mężczyźni - 92 Kobiety - 61 C41 nowotwór kości i chrząstki o innym i nieokreślonym umiejscowieniu Mężczyźni - 192 Kobiety - 128

Złośliwe nowotwory pierwotne kości ca 90% guzów stanowią Osteosarcoma Chondrosarcoma Guz Ewinga Występują najczęściej u osób w 1-2 dekadzie życia, najczęściej w okolicach przynasad stawu kolanowego, biodrowego, ramiennego

Objawy kliniczne, rozpoznanie Obrzęk (powiększenie obwodu) kończyny Ból Dysfunkcja chodu Zaczerwienienie skóry Zaburzenia nerwowe i naczyniowe Diagnostyka: Rtg, CT NMR Scyntygrafia BADANIE HIST-PAT

Objawy Rtg złośliwego nowotworu kości: 1. Geograficzny ubytek 2. Spiculae 3. Ostroga Codemana 4. Nawarstwienia okostnej

Wiek najczęstszego występowania nowotworów kości Sarcoma Ewingi 8-26 r.ż. Osteosarcoma 15-30 Chondroblastoma 10-28 Osteoid osteoma 12-28 Osteoclastoma 22-45 Myeloma 55-70 Fibrosarcoma 7-50 Histiocytoma 26-64

Guzy złośliwe -Osteosarcoma 2 dekada guz w tkankach miękkich drugi szczyt zachorowań Częstość zachorowań większa u mężczyzn Objawy najczęstszy pierwotny nowotwór kości Objawy ból, obrzęk, guz w tkankach miękkich Lokalizacji: metaphysis / metadiaphysis Koniec dalszy k udowej, koniec bliższy piszczeli, k, ramienna Leczenie : szeroka resekcja i chemoterapia adjuvantowa

Osteosarcoma

Chondrosarcoma

Enchondromatoza chondrosa

Chondrosarcoma

CHONDROSARCOMA

IV. Guzy pochodzące ze szpiku kostnego 1. Sarcoma Ewingi 2. Reticulosarcoma 3. Lymphosarcoma 4. Myeloma

Sarcoma Ewingi

Guz Ewinga

Sarcoma Ewingi

Ewing s sarcoma

Granuloma Eosinophylicum

Myeloma Multiplex

GUZY ŁAGODNE

osteoma

Guz łagodny - Osteoma Wiek zróżnicowany Symptomatologia: Zwykle bezobjawowy w kościach długich Żuchwa, ból, zaburzenia oddechowe zapalenie zatok przy umiejscowieniu w zatokach Lokalizacja : Czaszka, zatoki oboczne nosa, żuchwa, rzadko kości długie Leczenie (brak leczenia specyficznego)

Guz łagodny Osteoid Osteoma Wiek: 5-35 r.ż. M:K = 2:1 Lokalizacja: Trzon i przynasady Istota zbita kości długich (nidus) Tylne elementy trzonów kręgów może prowadzić do skoliozy (ból) Najczęstszy objaw Pogorszenie nocą Ustępowanie bólu po NLPZ Leczenie: NLPZ, RFA (Radiofrequency ablation), resekcja z terapią adjuwantową

Osteoid osteoma

Tumor gigantocellularis Osteoclastoma Miejscowo złośliwy Duża liczba nierównomiernie rozmieszczonych komórek olbrzymich Rozpoznanie różnicowe: Guz brunatny, włókniak niekostniejący, histiocytoma fibrosum, torbiel tętniakowata, Osteosarcoma z wyraźnymi komórkami olbrzymimi

Osteoclastoma wiek 20-50 r.ż. Objawy: Ból, tkliwość, obrzęk miejscowy, ograniczenie ruchomości Objawy Neurologiczne w przypadku lokalizacji kręgowej Ubytki w kości krzyżowej mogą wystąpić podczas ciąży Lokalizacja: nasady 55% okolica kolana, 10% dalszy koniec kości promieniowej Zmiany w kręgach zwykle rozpoczynają się w trzonach i rozszerzają się na krę sąsiedni Leczenie: Curettage, resekcja, kriochirurgia, przeszczepy kostne, zespolenie wewnętrzne

Osteoclastoma

Guz olbrzymiokomórkowy

Chondroblastoma

ZMIANY GUZOPODOBNE

Torbiel samotna kości

Torbiel samotna k. biodrowej

Torbiel samotna

Torbiel tętniakowata

CYSTIS ANEURYSMATICA

ROKOWANIE Guzy złośliwe przeżycie do 60% Łagodne znacznie lepsze Zmiany guzopodobne - dobre

Klasyfikacja Ennekinga guzów kości G1 - niska złośliwość G2 - wysoka złośliwość T1 - jednoprzedziałowy (ograniczony do kości) T2 - zewnątrz przedziałowy M0 - bez przerzutów M1 - z przerzutami

Rozpoznanie Może być postawione TYLKO na podstawie badania histopatologicznego

Leczenie guzów złośliwych Zawsze skojarzone: Chirurgiczne Chemoterapia Radioterapia, brachyterapia Leczenie hormonalne Leczenie adiuwantowe

Cele leczenia nowotworów narządu ruchu 1. Ratowanie życia pacjenta 2. Ratowanie kończyny Zachowanie ciągłości Utrzymanie funkcji podporowej Zachowanie ROM Zabezpieczenie przed złamaniem

Leczenie chirurgicznewedług rosnącego stopnia radykalności 1. Wycięcie guza w granicach anatomicznych 2. Radykalna resekcja anatomiczna (margines 3-5 cm) 3. Amputacja /wyłuszczenie kończyny

Opcje leczenia operacyjnego Zabiegi rekonstrukcyjne po resekcjach kości Przeszczep kości własnej pacjenta (autograft) Nieunaczyniony Unaczyniony Przeszczep kości allogeniczny Kostny Kostno Stawowy Trzonowy nanizany na implant /endoproteza, pręt śródszpikowy/

Alloplastyki poresekcyjne Endoprotezy nowotworowe Standardowe (np.. Minneapolis) Modularne na miarę (custom made CAD/CAM) rosnące (expandable) Implanty trzonowe (kości długie, kręgi) A. Czasowe B. Na stałe C. Spacer

Biomet OSS

Plastyka rotacyjna (rotationsplasty) Borggreuve 1930, Van Ness 1950 1. Resekcja odcinkowa kończyny wraz ze stawem kolanowym 2. Obrót dystalnego odcionka kończyny o 180 o 3. Staw skokowy wszczepiany na wysokości stawu kolanowego zastępuje kolano własny staw 4. Zaprotezowanie jak po amputacji poniżej kolana