Ruch w życiu przedszkolaka Oprac. Kinga Gut
Ruch jest jedną z najważniejszych potrzeb rozwojowych dziecka. Okres przedszkolny jest najbardziej typowym okresem dla zdobywania umiejętności koniecznych dla wyrabiania kultury fizycznej. Aktywność ruchowa wpływa na wszystkie aspekty życia człowieka. Rozwój ruchowy przedszkolaka. a) Trzylatki cechują ruchy powolne, niezręczne, niecelowe, towarzyszące wykonaniu jakiejś czynności np. przygotowując się do skoku wykonują cały szereg dodatkowych czynności takich jak wymachy, wyprężenia, uginanie nóg, pochylanie głowy itp. Dziecko nie panuje jeszcze nad swymi ruchami, tym bardziej nie potrafi ono łączyć kilka czynności razem. W tym wieku dzieci nie potrafią jeszcze zamortyzować zeskoku, łapią piłkę całym ciałem. Brak odpowiedniej koordynacji ruchowej nie pozwala na ćwiczenie z partnerem w tym samym wieku. Szybkość i elastyczność ruchów dziecka udoskonala się przez chód, bieg, wspinanie się, różnego rodzaju skoki, rzuty, długie spacery, ćwiczenia gimnastyczne ze skłonami i wymachami rąk. Opanowanie w tym wieku umiejętności ruchowe, pływanie, jazda na rowerze, na nartach, czy też na łyżwach, pozostają już na całe życie. b) Czterolatki nie różnią się zasadniczo od dziecka trzyletniego w zakresie sprawności ruchowej, choć na pewno lepiej reagują na sygnały i polecenia. Potrafią dłużej skupić swą uwagę, są zręczniejsze i zwinniejsze, mają większą wprawę w biegu, skoku, rzucie. Możliwości rozwoju, sprawności fizycznej dają dziecku zabawy zwłaszcza z piłką. c) Pięciolatki różnią się indywidualizacją, wynikającą ze zróżnicowania w rozwoju motorycznym oraz w odmienności upodobań i zainteresowań. Są dziećmi sprawnymi, zręcznymi, zwinnymi. Są również i takie, które nie posiadają tych uzdolnień. Między 4 a 5 rokiem życia następuje intensywny przyrost sprawności związany z przyrostem siły, rozwoju zdolności koordynacyjnych. W tym okresie życia zarysowują się również różnice w upodobaniach ruchowych chłopców i mają oni przewagę w tej kwestii nad dziewczynkami. d) Sześciolatki są silniejsze, wytrzymalsze, zręczniejsze i zwinniejsze. Odznaczają się większą precyzją i skoordynowaniem ruchów od 5 latków. Jest to etap, kiedy można doskonalić formy wykonywania czynności jak również wymagać od dziecka, aby to co wykonuje -wykonywało pewnie, płynnie i swobodnie.
Gry i zabawy ruchowe, w których uczestniczą dzieci sprzyjają usprawnianiu wielu sfer. Polepszanie stanu zdrowia. Kształtują właściwą postawę ciała, wpływają dodatnio na wydolność układu krążenia, oddechowego, nerwowego, przemiany metaboliczne, regenerują siły, poprawiają odporność organizmu na niekorzystne zmiany środowiska i choroby pomagają przypływowi energii i chęci do nauki. Rozwijanie sprawności fizycznej. Zabawy ruchowe mogą rozwijać wszystkie cechy motoryczne: siłę, zręczność i umiejętności manipulacyjne, szybkość, wytrzymałość, ruchy potrzebne w życiu codziennym, a więc skoki, rzuty, wspinanie się, chwyty. Rozwijają też koncentrację, orientację, równowagę, koordynację, poczucie rytmu. Kształtowanie przeżyć estetycznych. Zabawy przy muzyce sprzyjają rozwijaniu płynności ruchów, harmonii, umiejętności wyczuwania rytmu, wyrażaniu emocji, rozładowaniu napięć i stresów. Wychowanie umysłowe. Dzięki zabawom ruchowym dziecko gromadzi spostrzeżenia, wzbogaca zasób doświadczeń kształci procesy psychiczne: pamięć, uwaga, myślenie. Wychowanie moralno-społeczne. Dziecko sprawne motorycznie łatwiej nawiązuje kontakty z rówieśnikami. Gry ze współzawodnictwem pomagają kształcić prawidłowe zachowania, współpracować, uczą także przegrywać. Zabawy ruchowe pomagają także w nauce przestrzegania reguł, rozwijają samodzielność, śmiałość, panowanie nad emocjami, prawdomówność i sprawiedliwe ocenianie. Wpływ mediów na rozwój psychomotoryczny dziecka. Rozwój ruchowy dziecka zawsze idzie w parze z jego rozwojem psychicznym. Problem wpływu mediów na kształtowanie się osobowości dziecka staje się obecnie coraz ważniejszy. Badania pokazują, że przedszkolaki spędzają zbyt dużo czasu przed komputerem i telewizorem, a co za tym idzie, wpatrywanie się w ekran sprzyja trwaniu w bezruchu i zagraża potencjałowi rozwojowemu. Rodzice niestety często nie troszczą się o odpowiedni dobór programów, bajek i gier dla swoich dzieci jak i o czas jaki spędzają przy odbiornikach. Błyski, migotanie świateł są silnie szkodliwym bodźcem dla wzroku. Przedłużone przesiadywanie przed telewizorem i komputerem powoduje ogólne znużenie i uczucie napięcia mięśniowego. Trwanie w bezruchu sprzyja niewydolności mięśniowej, osłabieniu sił i wytrzymałości oraz zniekształca postawę ciała. Dlatego właśnie tak ważne jest dbanie o rozwój motoryczny przedszkolaka.
Jednym ze zobowiązań dorosłych wobec dzieci jest przekazywanie im prawidłowych wzorców zachowań. Przedszkolaki chcą naśladować i potrzebują powtórzeń. Utrwalanie wzorca postępowania zależy od częstotliwości jego wykonywania. Pamiętajmy, że chwalenie za poprawne wykonanie zadania wzmacnia motywację dziecka, a ganienie za niedokładne wykonywanie gasi ducha i zniechęca do podejmowania kolejnych prób. Bardzo często zdarza się, że zniechęcony w ten sposób przedszkolak, zrezygnuje z ćwiczenia umiejętności. Dbając o prawidłowy rozwój ruchowy dziecka musimy pamiętać, aby zachęcać je zarówno do uczestnictwa w grach i zabawach ruchowych jak i samodzielnym wykonywaniu czynności dnia codziennego. Wyręczanie milusińskich i nadmierna opiekuńczość hamuje rozwój ruchowy. Pamiętajmy, że np. wyręczanie dziecka w samodzielnym spożywaniu posiłków, bo nam się spieszy, dziecko będzie czyste itp. spowoduje niestety, że nie będzie ono chciało podejmować wysiłku samodzielnego jedzenia i innych najprostszych czynności w przyszłości. To do nas dorosłych należy organizowanie im czasu wolnego. Przy odrobinie chęci nie musimy na ten cel przeznaczać dużych nakładów finansowych. Zachęcajmy milusińskich do spacerów, jazdy na rowerze, zabaw na świeżym powietrzu. Pamiętajmy, że zażywanie kąpieli powietrznych niezależnie od pory roku i pogody nie tylko sprzyja rozwojowi ruchowemu ale i uodparnia organizm na choroby. Dajmy dzieciom szanse na zbieranie własnych doświadczeń, na upadki i zadrapania, pozwólmy zdobywać murki i górki, zabierzemy na plac zabaw kredę do rysowania po chodniku. Pozwalajmy dzieciom pomagać w grabieniu liści, w sprzątaniu, przygotowywaniu posiłków. Wykorzystują stare gazety, rolki po papierze toaletowym, kredki, masę solną możemy pomóc dziecku w usprawnianiu umiejętności manualnych. Piekąc ciasteczka z mamą, dziecko może doskonalić umiejętność przeliczania, gdy samo posprząta swoje zabawki zobaczy jak zmienia się otoczenia za jego sprawą.
Ruch jest w stanie zastąpić prawie każdy lek, ale wszystkie leki razem wzięte nie zastąpią ruchu. /W. Oczko/