Koleje zębate opracował: Mateusz Prokopczak
Plan 1. Rys historyczny 2. Rozwiązania konstrukcyjne 3. Koleje zębate na świecie: 1. Pilatusbahn 2. Mount Washington Cog Railway 3. Jungfraubahn 4. Linia kolejowa Ozubnicová železnica 5. Kolejka Wilanowska 6. Kolej Sowiogórska 7. Zahnradbahn Stuttgart 4. Podsumowanie
Rys historyczny 1811 r. pierwszy opatentowany tor z żeliwnych szyn jezdnych z bocznymi zębami 1812 r. montaż pierwszego toru pod Leeds (nachylenia do 6,7%), budowa przystosowanego do niego parowozu 1866-1896 r. pierwsza kolej całkowicie zębata na świecie (Mount Washington Cog Railway) 1869-1871 r. - pierwsza kolej w Europie (Vitznau-Rigi-Bahn), wysokość 1750 m (pochylenia sięgające 38%)
Rys historyczny 1882 r. udoskonalenie parowozu (mógł poruszać się szybko na liniach adhezyjnych, jak również mocno i pewnie wspinać się na liniach zębatych) 1889 r. Pilatusbahn, nachylenia toru do 48% - rekord kolei zębatych do dziś 1891 r. rekord wysokości kolei zębatych: 4300 m n.p.m., nachylenia do 25% (Manitou & Pikes Peak Railway) 1897, 1898 r. elektryfikacja pierwszych kolei zębatych prądem trójfazowym (kolejno Gornergrat-Bahn i Jungfraubahn, Szwajcaria)
Rozwiązania konstrukcyjne Najczęściej spotykane: system Riggenbacha (1871) system Abta (1882) system Struba (1896) system von Rolla (Lamella) Pozostałe: system Lochera system Marscha system Klose
System Riggenbacha zębnica drabiniasta z przyspawanymi lub przynitowanymi zębami pierwszy raz zastosowana na Vitznau-Rigi-Bahn (1869-1871) zaleta: śnieg nie gromadzi się w wycięciach wada: bardziej kosztowny
System Riggenbacha
System Struba jedna linia zębatki wyciętej w szynie z główką w kształcie odwróconego klina pierwszy raz zastosowana na Jungfraubahn (1896-1912) zaleta: najprostsza konstrukcja
System Struba
System Abta podwójny system Struba pierwszy raz zastosowana na Harzbahn (1885-1887) zaleta: sprawdza się przy większym obciążeniu ruchem, tańszy najbardziej rozpowszechniony (około 71 linii, 573 km)
System Abta
System Abta
System Lochera dwie linie zębatki po bokach szyny pierwszy raz zastosowana na Pilatusbahn (1889) zaleta: pozwala pokonywanie dużo większych pochyleń wada: skomplikowane rozjazdy
System Lochera
Zastosowanie systemów pozostałe 4% Strub 14% Riggenbach 22% Abt 60%
Pilatusbahn rozstaw szyn: 800 mm (wąskotorowa) długość: 4,6 km zelektryfikowana 1550 V, prąd stały liczba stacji: 5 prędkość: 9 km/h pod górę, 10 km/h z góry maksymalne nachylenie toru: 48% system: Lochera prowadzi z Alpnachstad do Pilatus
Pilatusbahn
Mount Washington Cog Railway rozstaw szyn: 1422 mm (wąskotorowa) długość: 4,8 km różnica wysokości: 820 m niezlektryfikowana (lokomotywy parowe i spalinowe) prędkość: 4,5 / 7,6 km/h maksymalne nachylenie toru: 37,41% (średnie 25%) system: Marsha
Mount Washington Cog Railway
Jungfraubahn rozstaw szyn: 800 mm (wąskotorowa) długość: 9,34 km zelektryfikowana 1125 V, 50 Hz liczba stacji: 5 prędkość: 12.5 km/h; 25 km/h maksymalne nachylenie toru: 25% system: Struba 3 tunele - 80% trasy (najdłuższy 7122 m) najwyżej położona linia kolejowa w Europie (3454 m n.p.m.)
Jungfraubahn
Jungfraubahn
Ozubnicová železnica rozstaw szyn: 1000 mm (wąskotorowa) długość: 4,61 km zelektryfikowana 1500 V, prąd stały liczba stacji: 3 prędkość: 30 km/h maksymalne nachylenie toru: 15% system: von Roll (Lamella)
Ozubnicová železnica
Zahnradbahn Stuttgart rozstaw szyn: 1000 mm (wąskotorowa) długość: 2,2 km pokonywana wysokość: 205 m zelektryfikowana 750 V, prąd stały maksymalne nachylenie toru: 17,5% system: Riggenbach
Koleje zębate w Polsce Kolejka Wilanowska Kolejka Sowiogórska
Podsumowanie Łączna długość linii: ponad 960 km wraz z torami bez zębatki 3000 km) Szerokość torów: 600 1676 mm Rozwijane prędkości: ponad 30 km/h Maksymalne nachylenia: 48%
Dziękuję za uwagę.