Pszenżyto ozime Uwagi ogólne W sezonie wegetacyjnym 2015/, w ramach PDO w rejonie warmińsko-mazurskim, prowadzone były dwa doświadczenia z pszenżytem. Zlokalizowano je w stacjach doświadczalnych we Wrócikowie i Rychlikach. Od kilku sezonów opracowanie jest wzbogacone o dane z doświadczenia w ZDOO Marianowo, z sąsiedniego województwa podlaskiego, w celu poszerzenia informacji o badanych odmianach. Badano 17 odmian wybranych przez Wojewódzki Zespół PDO, 5 z nich znajdowało się w minionym roku na liście zalecanych odmian do uprawy w województwie warmińsko-mazurskim. W na LOZ wpisano odmianę Transfer natomiast wycofano Algoso, Pizarro, Tulus, Agostino i Amorozo. Aktualnie tworzą ją odmiany: Borowik, Fredro, Subito, Twingo oraz Transfer. Doświadczenia założono w dwóch powtórzeniach. Były to doświadczenia dwuczynnikowe, gdzie pierwszym czynnikiem były odmiany, a drugim poziomy agrotechniki (dodatkowym czynnikiem w SDOO Wrócikowo i ZDOO Rychliki był przedplon zbożowy). Celem tych badań było sprawdzenie wartości gospodarczej wybranych odmian w warunkach regionu północnego oraz określenie ich reakcji na zróżnicowaną agrotechnikę. Wyboru środków ochrony roślin do zabiegów dokonali prowadzący doświadczenia. Preparaty te były zarejestrowane w Polsce i znajdowały się w oryginalnych opakowaniach. Na obu poziomach agrotechnicznych w uzasadnionych przypadkach zwalczano również szkodniki. Wyniki doświadczeń Plony pszenżyta ozimego uzyskane w roku były znacznie niższe niż w latach ubiegłych. Średni plon na poziomie a 1 wyniósł we Wrócikowie 63,6 dt/ha, w Rychlikach 71,7 dt/ha, a w Marianowie 91,5 dt/ha. Przy zastosowaniu metod agrotechniki intensywnej (a 2 ), we Wrócikowie uzyskano średni plon ziarna w wysokości 76,5 dt/ha w Rychlikach 80,7 dt/ha, a w Marianowie 107,2 dt/ha (tabela 3). Przyrost plonu na poziomie a 2 wyniósł 12,9 dt/ha we Wrócikowie, 15,7 dt/ha w Marianowie natomiast w Rychlikach 9,0 dt/ha. Ze względu na trudne warunki zimowania wystąpiły znaczne różnice w przezimowaniu poszczególnych odmian (tabela 7), jak również w ich plonowaniu. W ostatnim roku na obu poziomach agrotechniki najwyżej plonowały: Transfer oraz badane pierwszy rok Panteon i Trapero. W ciągu ostatnich 3 lat najwyższy stabilny plon na poziomach a 1 i a 2 uzyskały odmiany Subito, Transfer oraz Pizarro (tabela 5). Porażenie przez choroby analizowano na poziomie podstawowym a 1 (bez stosowania fungicydów). Wyższą odpornością na większość patogenów cechowały się pszenżyta: Pizarro, Transfer oraz Panteon. Najbardziej podatne na mączniaka były: Twingo i Transfer. Większą podatność na rdzę brunatną wykazały Subito oraz Tulus. Najsilniejsze porażenie septoriozą liści zaobserwowano u odmian Subito i Twingo. Na rdzę żółtą najbardziej podatne okazały się odmiany Agostino, Amorozo i Tomko (tabela 6). W żadnej stacji nie odnotowano wylegania w fazie dojrzałości mlecznej i wylegania przed zbiorem (tabela 7). W pszenżytach, masa tysiąca ziaren (MTZ) w roku wyniosła średnio na poziomie a 1 49,6 g, a na a 2 50,7 g. Najgrubszym ziarnem na obu poziomach wyróżniały się odmiany Borowik i Algoso, a najdrobniejszym ziarnem cechowały się odmiany Tomko, Trapero i Amorozo.
Tabela 1. Pszenżyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: Lp. Odmiana Kod kraju pochodzenia Rok wpisania do Krajowego rejestru * Rok wpisania do LZO Hodowca (jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy przedstawiciel) 1. Agostino NL 2011 Lantmännen SW Seed BV; Kleiweg 9; NL-8305 AR Emmeloord 2. Algoso PL 2007 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan 3. Amorozo PL 2012 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR; ul. Główna 20; PL 99-307 Strzelce 4. Borowik PL 2011 2014 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR; ul. Główna 20; PL 99-307 Strzelce 5. Fredro PL 2010 2013 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan 6. Pizarro PL 2008 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan 7. Subito PL 2012 2015 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan 8. Tomko PL 2012 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR; ul. Główna 20; PL 99-307 Strzelce 9. Tulus DE 2009 Saaten-Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec 10. Twingo PL 2012 2015 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan 11. Transfer PL 2013 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR; ul. Główna 20; PL 99-307 Strzelce 12. Meloman PL 2014 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR; ul. Główna 20; PL 99-307 Strzelce 13. Rotondo PL 2014 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan 14. Lombardo NL 2015 Lantmännen SW Seed BV; Kleiweg 9; NL-8305 AR Emmeloord 15. Panteon PL 2015 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR; ul. Główna 20; PL 99-307 Strzelce 16. Trapero PL 2015 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan 17. Trefl PL 2015 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR; ul. Główna 20; PL 99-307 Strzelce * - według Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce
Tabela 2. Pszenżyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Wrócikowo pow. Olsztyn ZDOO Rychliki pow. Elbląg ZDOO Marianowo woj. podlaskie Kompleks rolniczej przydatności gleby pszenny dobry pszenny dobry żytni bardzo dobry Klasa bonitacji gleby III b III b V b ph gleby w KCl 7,07 5,8 6,0 Przedplon pszenica jara pszenica ozima groch Data siewu 23.09.15 23.09.15 23.09.15 Obsada nasion (szt./m 2 ) 350 350 400 Data zbioru 08.08.16 27.07.16 14.08.16 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 90 70 92 N na poziomie a 2 (kg/ha) 130 110 132 P 2 O 5 (kg/ha) 60 80 40 K 2 O (kg/ha) 80 120 60 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (nazwa, dawka/ha) Opti Zboża ( 2x 3 kg) Agravita Aktiv 48 (2 x 0,5 kg) Plonvit Zboża( 2 x1,5 l) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Legato Plus 600 SC ( 1,3 l); Mustang Forte 195 SE ( 1 l) Legato Plus 600 SC ( 1,5 l); Axial 50 EC ( 0,6 l) Trinity 590 SC ( 2,5 l) Insektycyd (nazwa, dawka/ha) - - - tylko na poziomie a 2 Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Atak 450 EC ( 1 l) Atak 450 EC ( 1 l) Falcon 460 EC ( 0,6 l) Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Soligor 425 EC ( 1 l) Soligor 425 EC ( 1 l) Amistar 250 SC ( 1 l) Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC( 0,5 l) Moddus 250 EC( 0,6 l) Cerone 480 SL (1 l )
Tabela 3. Pszenżyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Wrócikowo Rychliki Marianowo a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 ) 8,6 8,6 8 8 8,8 8,8 2. Stan roślin po zimie (skala 9 ) 5,4 5,6 - - 6,5 6,4 3. Martwe rośliny (%) 43 42 17 16 35 33 4. Termin kłoszenia (data) 24.05. 25.05. 19.05. 20.05. 24.05. 25.05. 5. Termin dojrzałości woskowej (data) 18.07. 20.07. 10.07. 12.07. 10.07. 10.07. 6. Wysokość roślin (cm) 92 87 113 97 107 100 7. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 ) 9 9 9 9 9 9 8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 ) 9 9 9 9 9 9 9. Porażenie przez choroby (skala 9 ): -pleśń śniegowa 9 9 9 9 9 9 -mączniak prawdziwy 8,5 9 6,4 8,4 7,4 8,7 -rdza brunatna 9 9 9 9 7,4 8,4 -septorioza liści 7,9 9 6,2 7,7 7,2 8,2 -rdza żółta 9 9 8,7 9 9 9 -rynchosporioza 9 9 8,5 9 7 8,5 10. Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g) 46,9 49,4 49,6 50,7 42,5 41,3 11. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 17,6 17,9 13,8 14,1 16,2 16,7 12. Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha) 63,6 76,5 71,7 80,7 91,5 107,2 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4. Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: przy wilgotności ziarna 14% Poziom a Lp. Odmiana 1 Poziom a 2 Wrócikowo Rychliki Marianowo Wrócikowo Rychliki Marianowo Wzorzec (dt/ha) 60,3 69,8 94,2 73,2 78,4 109,9 1. Agostino 56 80 57 67 80 61 2. Algoso 42 94 79 40 100 80 3. Amorozo 66 100 94 75 107 100 4. Borowik 63 98 99 75 102 92 5. Fredro w 117 99 87 115 98 84 6. Pizarro 113 109 99 108 112 93 7. Subito 133 115 102 117 110 99 8. Tomko 115 97 117 116 87 113 9. Tulus 100 96 98 121 98 98 10. Twingo 150 100 106 151 97 112 11. Transfer 167 100 130 150 95 143 12. Meloman w 95 100 105 96 103 113 13. Rotondo 127 105 102 116 109 104 14. Lombardo 85 113 81 90 109 75 15. Panteon 137 123 112 127 119 123 16. Trapero 147 116 113 131 126 112 17. Trefl w 89 101 109 89 99 103 w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku Tabela 5. Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2015, 2014 przy wilgotności ziarna 14% Lp. Odmiana Liczba lat badań Zimotrwałość a 1 a 2 2015 2014 2015-2014- 2015 2014 Wzorzec (dt/ha) 74,8 94,9 85,2 84,9 85,0 87,2 108,0 105,2 97,6 100,1 1. Agostino 3 3 64 99 110 82 91 69 97 106 83 91 2. Algoso 3 2,5 72 99 104 86 92 73 102 107 88 94 3. Amorozo 3 4 87 88 104 88 93 94 93 101 94 96 4. Borowik 3 5 87 100 113 94 100 90 100 111 95 100 5. Fredro w 3 4,5 101 97 104 99 101 99 98 102 99 100 6. Pizarro 3 5 107 105 114 106 109 104 105 109 105 106 7. Subito 3 5,5 117 101 116 109 111 109 103 113 106 108 8. Tomko 3 6 110 95 103 103 103 105 97 101 101 101 9. Tulus 3 4 98 98 107 98 101 106 99 109 103 105 10. Twingo 3 6,5 119 94 107 107 107 120 91 104 106 105 11. Transfer 3 6,5 132 92 103 112 109 129 95 105 112 110 12. Meloman w 2 5,5 100 109-105 - 104 105-105 - 13. Rotondo 2 5,5 111 106-109 - 110 102-106 - 14. Lombardo 1 5 93 - - - - 91 - - - - 15. Panteon 1 6 124 - - - - 123 - - - - 16. Trapero 1 6 125 - - - - 123 - - - - 17. Trefl w 1 5 100 - - - - 97 - - - - Liczba doświadczeń 3 3 3 6 9 3 3 3 6 9 w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku 2015-2014-
Liczba lat badań Tabela 6. Pszenżyto ozime. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2014- Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Rdza żółta Lp. Odmiana 2014-2014- 2014-2014- Wzorzec (skala 9º) 7,9 7,7 7,3 7,9 7,1 7,3 9 8,9 1. Agostino 3 0,1 0,7 0,2 0,6 0,4 0,6-2,0-0,5 2. Algoso 3-1,4-1,2 0,2-1,5-0,1-0,6 0,0-0,8 3. Amorozo 3-1,1-0,3 0,2 0,2 0,4-0,2-2,0-1,9 4. Borowik 3 0,1 0,3 0,2 0,1 0,1 0,4 0,0-0,1 5. Fredro w 3-1,3-1,0-0,3-0,3-0,8-0,3 0,0 0,1 6. Pizarro 3 0,6 1,0 0,2 0,4 0,7 0,4 0,0 0,1 7. Subito 3-0,1 0,7-0,8-0,1-1,1-0,2 0,0-0,1 8. Tomko 3-0,1 0,5-0,3 0,1-0,1 0,2-2,0-0,8 9. Tulus 3-1,1-0,2-1,3-0,4 0,4 0,1 0,0 0,1 10. Twingo 3-2,1-1,3 0,2 0,5-1,4-0,3 0,0 0,2 11. Transfer 3-2,8-1,9 0,7 0,4 0,6 0,2 0,0-0,5 12. Meloman w 2 0,7-0,2-0,4-0,0-13. Rotondo 2 0,2 - -0,3 - -0,6-0,0-14. Lombardo 1-0,6 - -0,3-0,2-0,0-15. Panteon 1-0,1-0,7-0,6-0,0-16. Trapero 1-0,1-1,2-0,2-0,0-17. Trefl w 1 0,6-0,2-0,4-0,0 - Liczba doświadczeń 3 9 1 5 3 9 1 4 Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko, wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca w
nie wystąpiło nie wystąpiło nie wystąpiło nie wystąpiło Tabela 7. Pszenżyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2014- Lp. Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9º) w fazie doj. mlecznej 2014 przed zbiorem 2014-2015 Wysokość roślin (cm) 2014- Masa 1000 ziaren (g) 2014- Procent martwych roślin (%) 2015/ Kraj* 2015/ Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec (skala 9º) 9 9 9 9 106 111 47,7 46,8 30 28 1. Agostino 3 0,0 0,0-19 -18-6,2-0,9 71 63 2. Algoso 3-0,5-0,3 4 7 3,1 5,0 68 66 3. Amorozo 3 0,0-0,3-4 3-2,9-1,3 51 42 4. Borowik 3 0,0 0,0 15 18 5,9 7,5 43 39 5. Fredro w 3 0,0 0,0 0 7 0,4 1,5 22 28 6. Pizarro 3-1,0-0,8 8 9-0,9-0,3 44 25 7. Subito 3 0,0-2,0 5 6-0,2 1,2 10 16 8. Tomko 3 0,0 0,0-2 -4-3,1-1,6 7 14 9. Tulus 3 0,0 0,0 5 6-1,0 2,1 22 36 10. Twingo 3 0,0 0,0-19 -19 1,2 2,3 5 2 11. Transfer 3 0,0 0,0-6 -8 0,0 0,6 0 0 12. Meloman w 2 - - -3 - -1,3-33 26 13. Rotondo 2 - - -17 - -2,1-24 23 14. Lombardo 1 - - -11-1,1-50 33 15. Panteon 1 - - 7 - -2,0-4 9 16. Trapero 1 - - 6 - -5,5-7 13 17. Trefl w 1 - - 3-0,9-36 31 Liczba doświadczeń 3 1 3 2 3 9 3 9 3 - Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec (skala 9º) 9 9 9 9 96 106 48,8 47,7 29 28 1. Agostino 3 0,0 0,0-12 -13-8,2-2,1 74 63 2. Algoso 3-0,5-1,0-1 6 1,3 4,2 73 66 3. Amorozo 3 0,0-1,0-2 3-3,1-0,6 54 42 4. Borowik 3 0,0 0,0 16 18 5,2 7,8 43 39 5. Fredro w 3 0,0 0,0 2 6 0,7 1,1 21 28 6. Pizarro 3-2,0-2,0 9 12-1,3-1,5 40 25 7. Subito 3 0,0-2,3 1 6-0,7 1,5 10 16 8. Tomko 3 0,0 0,0-3 -4-3,3-1,5 7 14 9. Tulus 3 0,0 0,0 2 4 1,6 3,3 17 36 10. Twingo 3 0,0 0,0-16 -17 0,6 2,1 5 2 11. Transfer 3 0,0 0,0-3 -5-1,2 0,5 3 0 12. Meloman w 2 - - -1 - -0,7-34 26 13. Rotondo 2 - - -14 - -1,1-25 23 14. Lombardo 1 - - -9 - -0,2-47 33 15. Panteon 1 - - 5 - -1,9-5 9 16. Trapero 1 - - 8 - -5,8-8 13 17. Trefl w 1 - - -1-0,0-32 31 Liczba doświadczeń 3 1 3 2 3 9 3 9 3 - Wyleganie: wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca *- wyniki pochodzą z opracowania COBORU Wyniki przezimowania odmian ZBOŻA OZIME, Słupia Wielka, maj
Charakterystyka odmian pszenżyta ozimego wpisanych do Krajowego rejestru w sezonie wegetacyjnym 2015/ na podstawie Listy Opisowej Odmian COBORU (odmiany badane w doświadczeniach regionalnych) LOMBARDO Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki średni. Zimotrwałość średnia (5). Odporność na mączniaka prawdziwego i septoriozę plew dość duża, na pleśń śniegową, choroby podstawy źdźbła, septoriozę liści, rynchosporiozę i fuzariozę kłosów- średnia, na rdzę brunatną- mała. Rośliny dość niskie, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna- średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym- dość mała, odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania- średnie. Zawartość białka mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. PANTEON Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki średni. Zimotrwałość dość duża (6). Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozę liści i fuzariozę kłosów- dość duża, na pleśń śniegową, septoriozę plew i rynchosporiozę- średnia, na choroby podstawy źdźbła- dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie. Gęstość ziarna w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie- średnia, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka duża do bardzo dużej. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. TRAPERO Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki średni. Zimotrwałość dość duża (6). Odporność na septoriozę liści- duża, na mączniaka prawdziwego- dość duża, na pleśń śniegową, choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, rynchosporiozę, fuzariozę kłosów- średnia, na septoriozę plew- dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania duża. Zawartość białka duża do bardzo dużej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. TREFL Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość średnia (5). Odporność na mączniaka prawdziwego- duża do bardzo dużej, na rdzę brunatną, septoriozę liści i fuzariozę kłosów- dość duża, na rynchosporiozę i septoriozę plew- średnia, na pleśń śniegową i choroby podstawy źdźbła- dość mała. Rośliny dość wysokie, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania- średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na prastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania- dość duża. Zawartość białka średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.