ISTOTA I ROZWÓJ RYNKU PARTNERSTWA PUBLICZNO-PRYWATNEGO W POLSCE



Podobne dokumenty
Długi tytuł prezentacji. w dwóch wierszach. Rynek partnerstwa publicznoprywatnego. obowiązującego prawa

Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich, styczeń 2014 r.

Działania Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju w obszarze ppp

Zanim przystąpimy do projektu

Dr Irena Herbst. Warszawa, 15 styczeń 2009

PPP w Polsce. dr Irena Herbst Warszawa, czerwiec 2013

Perspektywa finansowania PPP w Polsce

PARTNERSTWO PUBLICZNO- PRYWATNE JAKO METODA REALIZACJI ZADAŃ PUBLICZNYCH

PPP a efektywność energetyczna Aspekty praktyczne

Wykaz skrótów... Wprowadzenie...

Finansowanie projektów w PPP

Zobowiązania finansowe płynące z PPP a zadłużenie jednostek samorządowych

Perspektywy rozwoju instrumentów wspierających projekty PPP po stronie publicznej i prywatnej. Toruń, 28 października 2014 r.

i perspektywy. Wsparcie dla podmiotów publicznych.

Perspektywy rozwoju PPP

Działania Ministerstwa Gospodarki na rzecz rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego. Warszawa,

Partnerstwo Publiczno-Prywatne

Możliwości i bariery stosowania formuły ESCO do finansowania działań służących. efektywności energetycznej

Partnerstwo publiczno-prywatne w Polsce i w Czechach

Modele realizacji projektów termomodernizacyjnych. Jan Jarmusz Świerzno,

Analizy przedrealizacyjne w pilotażowych projektach ppp

Partnerstwo Publiczno-Prywatne

Przebudowa i utrzymanie dróg wojewódzkich w Województwie Dolnośląskim w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. projekt pilotażowy

Partnerstwo Publiczno-Prywatne - ramy prawne i wykorzystanie programów pomocowych

Prawne aspekty realizacji projektów PPP w sektorze efektywności energetycznej. SOSNOWIEC 21 maja 2014 roku

Metody finansowania przedsięwzięć oświetleniowych przez stronę trzecią ESCO / EPC. Philips Lighting, Magellan Poznao,

Znaczenie zamówień publicznych w wydatkowaniu środków publicznych na rzecz rozwoju obszarów wiejskich. Dr Anna Górczyńska. WPiA, Uniwersytet Łódzki

Władysław Ortyl Marszałek Województwa Podkarpackiego

Doświadczenia z realizacji pilotażowego projektu PPP w gospodarce odpadami System gospodarki odpadami dla Miasta Poznania

A. Wnioskujemy o zmianę postawionego przez Państwa warunku w punkcie III.3.2 litera a i litera b:

"Partnerstwo publicznoprywatne" OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

Zespół Sterujący Platformy PPP. Departament Wsparcia Projektów Partnerstwa Publiczno-Prywatnego

Innowacyjny program energooszczędnych inwestycji miejskich w ramach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego w Warszawie

Wsparcie projektów ppp ze szczególnym uwzględnieniem projektów hybrydowych

REALIZACJA INWESTYCJI ŚRODOWISKOWYCH W FORMULE PPP

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 689 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR

PPP w sektorze drogowym - działania Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Ocena ryzyka w inwestycjach budowlanych realizowanych w systemie partnerstwa publiczno-prywatnego

Szanowny Panie Przewodniczący,

Uwagi metodologiczne

Jak ubiegać się o fundusze unijne?

Niezbędnik PPP. dla debiutantów samorządowych

PARTNERSTWO PUBLICZNO-PRYWATNE W TURYSTYCE

PARTNERSTWO PUBLICZNO PRYWATNE JAKO INNOWACYJNA FORMA REALIZACJI ZADAO PUBLICZNYCH

POLSKI MODEL INWESTYCJI W ZAKRESIE EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ W FORMULE PARTNERSTWA PUBLICZNO-PRYWATNEGO. dr Rafał Cieślak radca prawny

Rewitalizacja dworca w Sopocie z perspektywy instytucji finansującej

Perspektywy rynku PPP w Polsce

ROLA DORADCY. Proces realizacji przedsięwzięć Partnerstwa Publiczno-Prywatnego

Jakie są dalsze kroki dla polskich dróg w modelu PPP. Warszawa, kwiecień 2013 r.

Partnerstwo publiczno-prywatne dla realizacji przedsiwzięć ESCo w instytucjach publicznych. radca prawny Joanna Grzywaczewska

PARTNERSTWO PUBLICZNO-PRYWATNE

Rysunek 1. Miejsce SRT w systemie zintegrowanych strategii rozwoju kraju

Jacy inwestorzy i na jakich warunkach mogą wejść w projekty MS pozyskując niezbędne finansowanie?

Ścieżka dojścia podmiotu publicznego do opracowania realizacji projektu PPP

Platforma PPP a projekty z zakresu gospodarki odpadami. Konferencja PPP w gospodarce odpadami i energetyce Warszawa, 28 lutego 2012 r.

Finansowanie inwestycji publicznych. Partnerstwo Publiczno-Prywatne, modele hybrydowe oraz modele alternatywne

Propozycje Francuskiej Izby Przemysłowo- Handlowej w zakresie nowelizacji Ustawy o Finansach Publicznych. Platforma PPP, Warszawa,

Podstawy prawne partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce

Energetyka odnawialna w gminie innowacyjne projekty PPP

Możliwości łączenia projektów ppp z funduszami UE polskie doświadczenia i widoki na przyszłość

STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO GOSPODARCZEGO GMINY BORZĘCIN NA LATA

Czy budżety Jednostek Samorządu Terytorialnego są w stanie udźwignąć unijne inwestycje w latach

Jeszcze raz o wpływie transakcji partnerstwa publiczno-prywatnego na państwowy dług publiczny

Wybory samorządowe 2010

Partnerstwo Publiczno-Prywatne (PPP)

Prawo interwencji (ang. step in right) w projektach ppp w Polsce wprowadzenie, proponowane zmiany prawne

Wsparcie projektów hybrydowych w perspektywie budżetowej

Spółki Celowe i Partnerstwo Publiczno-Prywatne

Koncepcja finansowania projektów w

ASPEKTY PRAWNE PPP W POLSCE A FUNDUSZE EUROPEJSKIE

Platforma PPP. PPP W PRZESTRZENI MIEJSKIEJ Warszawa, 15 listopada 2011r.

Partnerstwo Publiczno-Prywatne

"Plan Junckera szansą na inwestycyjne ożywienie w Europie. Korzyści dla Polski."

,,Co z tym partnerstwem publiczno prywatnym,,

dr Agnieszka Gajewska Partner, InfraLinx Capital Warszawa, 22 października 2014

PODZIAŁ RYZYKA W PROJEKTACH PPP. RYZYKO PARTNERA PRYWATNEGO. Dawid SZEŚCIŁO

JESSICA doświadczenia BGK jako Funduszu Rozwoju Obszarów Miejskich na przykładzie Wielkopolski preferencyjne finansowanie zwrotne rozwoju miast

PROJEICTY REGIONALNE I LOKALNE - - UWARUNKOWANIA SPOŁECZNE I GOSPODARCZE. Praca zbiorowa pod redakcją Henryka Brandenburga

Jak wykorzystać potencjał partnerstwa publiczno-prywatnego ścieżka dojścia do projektu PPP. adw. Michał Liżewski

Wykorzystanie partnerstwa publiczno-prywatnego na poziomie regionalnym i lokalnym w perspektywie finansowej

Warsztaty ppp. Stan rynku PPP w Polsce. Bartosz Korbus, Instytut Partnerstwa Publiczno-Prywatnego Międzynarodowe Forum PPP Płock, 28 listopada 2017

Wsparcie przedsiębiorców w latach możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej

Moduł szkoleniowy I. Podstawy EPC. Projekt Transparense.

PPP w tworzeniu usług logistycznych w obrocie portowo - morskim. dr Marcin Wołek Katedra Rynku Transportowego Uniwersytet Gdański

Planowane zmiany prawa w zakresie PPP

Partnerstwo Publiczno-Prywatne jako instrument finansowy

Cele i zadania Platformy PPP w zakresie projektów ppp na rzecz efektywności energetycznej

K A T O W I C E 2 G R U D N I A R. Czy doszliśmy do granicy? Innowacyjna organizacja inwestycji publicznych

Partnerstwo Publiczno-Prywatne - innowacyjna organizacja inwestycji czy szansa na stabilny wzrost O S S A K W I E T N I A R.

Umowa o PPP 8. Polska

Nauka, Biznes, Innowacje Klaster Interdyscyplinarne Partnerstwo na rzecz Innowacyjnego Rozwoju Transportu i Infrastruktury

Działania MR na rzecz wsparcia projektów PPP - ESCO. Michał Piwowarczyk, z-ca dyrektora Dep. PPP Warszawa, 30 listopada 2017 r.

1. Kilka dat 2. Budżet 3. Cele i założenia 4. Priorytety 5. Harmonogram prac 6. Źródła wiedzy PLAN SPOTKANIA

WSPIERAMY PROJEKTY ROZWOJOWE Collect Consulting S.A.

Łączenie PPP ze środkami UE w nowej perspektywie finansowej

Działania Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w zakresie PPP

PPP jako odpowiedź na groźbę zahamowania inwestycji infrastrukturalnych w warunkach kryzysu

Wpływ prawa ochrony konkurencji na liberalizację polskiego rynku

Warszawa, 28 marca 2011r. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki

Kryteria wyboru projektów w ramach działania Gospodarka Odpadowa

Transkrypt:

STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 30 Marta Łakomy Uniwersytet Szczeciński ISTOTA I ROZWÓJ RYNKU PARTNERSTWA PUBLICZNO-PRYWATNEGO W POLSCE Streszczenie W artykule przedstawiono istotę partnerstwa sektora publicznego z prywatnym w polskiej gospodarce. Szczególną uwagę zwrócono na potencjalne korzyści wynikające z partnerstwa publiczno-prywatnego, które może zapewnić dodatkowe źródło finansowania inwestycji oraz być alternatywą w realizacji zadań publicznych. W opracowaniu zanalizowano rynek PPP w Polsce w latach 2009 2011, z uwzględnieniem obowiązujących w tym okresie odmiennych regulacji prawnych w zakresie partnerstwa publiczno-prywatnego. Słowa kluczowe: partnerstwo publiczno-prywatne, finansowanie inwestycji, finansowanie hybrydowe. Wprowadzenie Partnerstwo sektora publicznego z sektorem prywatnym jest dynamicznie rozwijającą się formą finansowania zadań publicznych w Europie i na świecie. Regulacje prawne partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) w Europie są stosunkowo nowe, bo liczą niespełna 17 lat. Formuła PPP, szczególnie w ostatnich latach, gdy gospodarkę światową ogarnął kryzys, a tym samym możliwości budżetowe kraju stały się ograniczone, może być sposobem na rozwiązanie problemów inwestycyjnych gospodarek narodowych. Zaangażowanie kapitału

66 MAKRO- I MIKROEKONOMICZNE ZAGADNIENIA GOSPODAROWANIA, FINANSOWANIA, ZARZĄDZANIA prywatnego przyczynia się do zaspokajania stale rosnących oczekiwań społeczeństwa w zakresie ilości i standardu świadczenia usług na poziomie samorządu i w odniesieniu do innych struktur państwa. Jednakże potencjalne korzyści wynikające z partnerstwa publiczno-prywatnego nie kończą się tylko na zapewnieniu dodatkowych źródeł finansowania. Współpraca sektora publicznego z prywatnym może prowadzić do podziału ryzyka, nakładów oraz korzyści obu stron. Celem opracowania jest przedstawienie istoty partnerstwa publiczno-prywatnego oraz rozwoju rynku PPP w Polsce. 1. Uwarunkowania prawne partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce Od siedmiu lat partnerstwo publiczno-prywatne w Polsce to prawnie uregulowany instrument realizacji zadań publicznych 1. Regulacja ustawowa nie jest modelem powszechnym i w wielu krajach PPP nie jest obostrzane specjalnym aktem prawnym. Dla przykładu, Wielka Brytania, która jest światowym liderem w zakresie realizacji zadań publicznych w formule partnerstwa, nie ma specjalnej ustawy regulującej tę działalność. Aktualnie PPP w Polsce regulowane jest wieloma aktami prawnymi, jednakże na jego kształt zasadniczo wpłynęły dwie ustawy: Ustawa z 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U. z 2009 r., nr 19, poz. 100 z późn. zm.), która weszła w życie 27 lutego 2009 r. i zastąpiła Ustawę z 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U. z 2005 r., nr 169, poz. 1420 z późn. zm.), w czasie której obowiązywania nie został zrealizowany ani jeden projekt w formule wzajemnej współpracy sektora publicznego i prywatnego. Nowa ustawa o PPP jest bardziej elastyczna i zbliżona do aktów prawa samorządowego; Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz.U. z 2009 r., nr 19, poz. 101.), która definiuje współpracę podmiotu publicznego (koncesjodawcy) z partnerem prywatnym 1 Por. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U. nr 169, poz. 1420); Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, Dz.U. z 2009 r., nr 19, poz. 100, Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi, Dz.U. z 2009 r., nr 19, poz. 101.

MARTA ŁAKOMY ISTOTA I ROZWÓJ RYNKU PARTNERSTWA PUBLICZNO-PRYWATNEGO W POLSCE 67 (koncesjonariuszem). W ustawie akcentowana jest wzajemna współpraca obu sektorów przy realizacji zadania publicznego. Koncesjonariusz zobowiązuje się do wykonania przedsięwzięcia (koncesji) za wynagrodzeniem, osiągając zakładaną korzyść, jednocześnie przejmując na siebie ryzyko realizacji inwestycji 2. Przyjęte rozwiązania prawne mają na celu stworzenie przyjaznego otoczenia w nawiązywaniu szeroko rozumianej współpracy partnerskiej. Służą wykorzystywaniu wiedzy i podejścia biznesowego sektora prywatnego w realizacji zadań stawianych samorządom terytorialnym i administracji rządowej. 2. Istota partnerstwa publiczno-prywatnego Termin partnerstwo publiczno-prywatne zgodnie z ustawą o partnerstwie publiczno-prywatnym stanowi, iż przedmiotem partnerstwa publiczno-prywatnego jest wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym 3. Rysunek 1. Definicja ogólna PPP Źródło: Przykłady infrastrukturalnych projektów PPP w UE, dostęp on-line www.mg.gov.pl [23.04.2012]. PPP oznacza współpracę między jednostkami administracji rządowej (samorządowej) a podmiotami prywatnymi w sferach kontrolowanych przez administrację publiczną, związanych z gospodarką komunalną, obsługą społeczno- 2 E.R. Yescombe, Partnerstwo publiczno-prywatne. Zasady wdrażania i finansowanie, Oficyna Wolters Kluwers Business, Kraków 2008, s. 85 87. 3 Art. 1 Ustawy z 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, Dz.U. z 2009 r., nr 19, poz. 100.

68 MAKRO- I MIKROEKONOMICZNE ZAGADNIENIA GOSPODAROWANIA, FINANSOWANIA, ZARZĄDZANIA -socjalną określonej wspólnoty 4. Partnerstwo publiczno-prywatne może obejmować budowę infrastruktury drogowej, dworców kolejowych, portów, lotnisk, szkół, szpitali, budownictwa mieszkań socjalnych i komunalnych. Takie podejście do PPP przyjmuje się w praktyce gospodarczej i literaturze przedmiotu, jednak w wielu krajach dodatkowo stosuje się różne kryteria, tj. przedmiot, podmiot, regulacje prawne, tryb wyboru partnera prywatnego czy zastosowane instrumenty finansowe, zawężające obszar partnerstwa publiczno-prywatnego 5. Dzięki uregulowaniu legislacyjnemu za pomocą formuły PPP można realizować przedsięwzięcia tradycyjnie zarezerwowane dla sektora publicznego. Doświadczenia wielu krajów europejskich, m.in. Wielkiej Brytanii, wskazują, że taka forma inwestycji infrastrukturalnych jest znacznie tańsza niż inwestycja w modelu tradycyjnym (por. rys. 2). Partnerstwo publiczno-prywatne nabiera szczególnego znaczenia obecnie, gdy przypisywane są kolejne obowiązki samorządom terytorialnym i należy zmniejszyć deficyt budżetowy. Rysunek 2. Porównanie PPP z tradycyjnym zamówieniem publicznym Źródło: Przykłady infrastrukturalnych projektów PPP w UE, dostęp on-line www.mg.gov.pl [23.04.2012]. 4 Por. K. Brzozowska, Partnerstwo publiczno-prywatne w Europie, CeDeWu, Warszawa 2010, s. 33. 5 Raport Partnerstwo publiczno-prywatne w Polsce w latach 2009 2011, Platforma Partnerstwa Publiczno-Prywatnego, Warszawa, maj 2012 r.

MARTA ŁAKOMY ISTOTA I ROZWÓJ RYNKU PARTNERSTWA PUBLICZNO-PRYWATNEGO W POLSCE 69 Odpowiedzią na brak środków publicznych na zadania własne jednostek rządowych i samorządowych mogłaby być prywatyzacja, ale sektor publiczny nie może odstąpić od obowiązku odpowiedzialności państwa za poziom dostępności usług, gdyż łamałoby to umowę społeczną. W formule partnerstwa publiczno-prywatnego odpowiedzialność narzucona przepisami prawa jest domeną władzy publicznej 6. Główne różnice w podejściu do inwestycji w ujęciu tradycyjnym i przy wykorzystaniu PPP przedstawiono w tabeli 1. Tabela 1. Porównanie realizacji projektu w formule PPP i systemie tradycyjnym Obszar System tradycyjny PPP Przedmiot umowy dostarczenie aktywów budowa oraz dostarczenie usług Zdefiniowanie zakresu i standardu strona publiczna strona publiczna świadczenia usług Struktura aktywów strona publiczna strona prywatna Odpowiedzialność za funkcjonowanie strona publiczna strona prywatna przedsięwzięcia Zarządzanie projektem strona publiczna strona prywatna Zapewnienie źródeł finansowa- strona publiczna strona prywatna nia budowy Zapewnienie źródeł finansowania kosztów eksploatacji strona publiczna strona prywatna (wynagrodzenie dla partnera prywatnego stanowi koszt strony publicznej) Alokacja ryzyka strona publiczna dzielone między stronę publiczną i stronę prywatną Źródło: K. Brzozowska, op.cit., s. 32. Główna przewaga modelu PPP nad tradycyjnymi sposobami finansowania dotyczy podziału ryzyka oraz zasady opisywanej jako wartość dodana, która oparta jest na założeniu, że udział sektora prywatnego zwiększa efektywność oraz przynosi konkretne korzyści, które przekraczają zazwyczaj wyższe koszty finansowania projektów PPP 7. Istota partnerstwa publiczno-prywatnego sprowadza się do tego, że prywatni inwestorzy angażują się w realizację długoterminowych i kapitałochłonnych inwestycji, świadczą publiczne usługi. Partnerzy, mając na uwadze wy- 6 B. Korbus, M. Strawiński, Partnerstwo publiczno-prywatne. Nowa realizacja zadań publicznych, LexisNexis, Warszawa 2010, s. 37 39. 7 http://www.deloitte.com/view/pl_pl/pl/dla-prasy/223f374aa32ee210vgnvcm3000001 c56 f00 arcrd.htm [23.04.2012].

70 MAKRO- I MIKROEKONOMICZNE ZAGADNIENIA GOSPODAROWANIA, FINANSOWANIA, ZARZĄDZANIA miar komercyjny oraz społeczny danego przedsięwzięcia, dzielą się odpowiedzialnością, kosztami i zyskiem. Im większe ryzyko bierze na siebie jedna ze stron, tym większe korzyści powinna osiągać. Rysunek 3 ukazuje podmioty uczestniczące w przedsięwzięciu PPP oraz odgrywane przez nich role 8. Rysunek 3. Podmioty i ich rola w partnerstwie publiczno-prywatnym Źródło: M. Urbaniec, Partnerstwo publiczno-prywatne, s. 189. Oprócz podmiotów wskazanych na rysunku 3 w przedsięwzięciach w oparciu o formułę PPP mogą uczestniczyć również instytucje ubezpieczeniowe oraz doradcy prawni i finansowi. Wzajemne uzupełnianie się i współpraca prowadzą do tego, że partner prywatny i publiczny osiągają korzyści z wyboru tego rodzaju finansowania inwestycji. 8 M. Urbaniec, Partnerstwo publiczno-prywatne jako instrument rozwoju zrównoważonego, Educator, Częstochowa 2009, s. 188.

MARTA ŁAKOMY ISTOTA I ROZWÓJ RYNKU PARTNERSTWA PUBLICZNO-PRYWATNEGO W POLSCE 71 3. Korzyści i zagrożenia wynikające z partnerstwa publiczno-prywatnego Partnerstwo publiczno-prywatne w obecnej sytuacji gospodarczej silnego ograniczenia funduszy publicznych i rosnących oczekiwań społecznych postrzegane jest jako remedium na problemy niedoboru infrastruktury, gdyż nie obciąża publicznego budżetu ani na poziomie centralnym, ani samorządowym. Udane wdrożenie PPP wymaga jasnego zdefiniowania ról, odpowiedniego rozłożenia odpowiedzialności finansowej za zobowiązania stron, ustalenia dominującego partnera w strukturze zarządzania projektem 9. Podział odpowiedzialności oraz ryzyka w ramach partnerstwa powoduje, że osiąga się najbardziej efektywny ekonomicznie sposób dostarczania usług publicznych oraz tworzenia infrastruktury. W tabeli 2 przedstawiono korzyści płynące z zastosowania formuły PPP. Tabela 2. Korzyści z zastosowania formuły PPP Korzyści dla sektora publicznego szybsze wdrażanie projektów, zdynamizowanie procesu rozwoju infrastruktury, wyższa jakość świadczonych usług, wzrost innowacyjności w dostarczaniu usług, redukcja całkowitych kosztów projektu oraz efektywniejsze wykorzystanie pieniędzy publicznych, budowa zaufania publicznego, wykorzystanie doświadczenia i umiejętności sektora prywatnego, wzrost wpływów budżetowych z tytułu płaconych podatków i opłat przez operatora prywatnego, ograniczenie wpływów politycznych na decyzje inwestycyjne i eksploatacyjne, oszczędności w budżecie (odciążenie sektora publicznego od kosztów inwestycyjnych) Korzyści dla sektora prywatnego stabilny, długoterminowy kontrakt, niezależność od rocznego budżetu sektora publicznego, elastyczność w ustaleniu specyfikacji produktu końcowego lub usługi, bodźce do osiągnięcia dobrych wyników i dostarczenia usług wysokiej jakości, możliwość generowania dodatkowych przychodów od stron trzecich (np. przy zarządzaniu budynkiem, wynajęcie powierzchni użytkowych), okazja do komercyjnego wykorzystania innowacji Źródło: opracowanie własne na podstawie: E. Kronenberg-Sokołowska, Partnerstwo publiczno- -prywatne w samorządzie polskim na przykładzie regionów mazowieckiego i śląskiego, Warszawa 2008, s. 12 14; W. Grzybowski, Umowa o partnerstwie publiczno-prywatnym ramy określające standardową zawartość, Ministerstwo Gospodarki Departament Instrumentów Wsparcia, Warszawa 2007, s. 16. 9 K. Brzozowska, op.cit., s. 34.

72 MAKRO- I MIKROEKONOMICZNE ZAGADNIENIA GOSPODAROWANIA, FINANSOWANIA, ZARZĄDZANIA Rozwój partnerstwa publiczno-prywatnego daje dowody na realne zalety zastosowania formuły partnerstwa w zadaniach publicznych. Z analizy brytyjskiego rynku PPP wynika, że koszty inwestycyjne zakończonych projektów PPP są średnio o 17% niższe (dzięki nieprzekraczaniu planowanych kosztów budowy), 80% projektów realizowanych w formule PPP utrzymało harmonogram prac w porównaniu z 20% porównywalnych projektów wykonanych przez sektor publiczny. Za główne źródła oszczędności należy uznać przeniesienie kosztów zwłoki w budowie na sektor prywatny 10. PPP stwarza również zagrożenia, które powodują niechęć sektora publicznego i społeczeństwa do przedsięwzięć realizowanych we współpracy z sektorem prywatnym. Do najczęściej wymienianych zagrożeń w literaturze przedmiotu zalicza się: ograniczenie wpływu samorządów lokalnych na wybór inwestycji, wzrost opłat za korzystanie z obiektów infrastruktury, ograniczone możliwości zmiany warunków w czasie trwania umowy ze względu na długoterminowy okres ich obowiązywania, podwyższenie poziomu opłat przez operatora prywatnego w ramach swobody ustalania ceny 11. 4. Analiza rynku PPP w Polsce Na rozwój partnerstwa publiczno-prywatnego, jak również innych możliwości współpracy sektorowej niewątpliwy wpływ ma sytuacja gospodarcza i polityczna w Polsce. Okres wzrostu gospodarczego sprzyja realizacji inwestycji, natomiast recesja i kryzys gospodarczy powodują niechęć sektora prywatnego do ponoszenia ryzyka inwestycyjnego, a po stronie publicznej nasila się nie-dobór środków finansowych. Zmusza to obie strony do poszukiwania nowych rozwiązań umożliwiających realizację stawianych celów i do korzystania z nich. Jak wspomniano, nowe regulacje prawne weszły w życie w 2009 r., stąd analiza rynku PPP dla celów niniejszego opracowania będzie obejmowała lata 2009 2011. Dane zaczerpnięte są z Raportu Partnerstwo publiczno-prywatne w Polsce w latach 2009 2011, sporządzonego przez Platformę Partnerstwa 10 Ibidem, s. 35. 11 Por. K. Brzozowska, op.cit., s. 34.

MARTA ŁAKOMY ISTOTA I ROZWÓJ RYNKU PARTNERSTWA PUBLICZNO-PRYWATNEGO W POLSCE 73 Publiczno-Prywatnego w maju 2012 r. 12 Wartość szacunkową ogłoszonych postępowań w formule projektów PPP w Polsce w latach 2009 2011 przedstawiono na wykresie 1. Wykres 1. Wartość projektów ogłoszonych w PPP w latach 2009 2011 (mld zł) Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport, s. 32. W analizowanym czasie najniższą wartość przedstawiał projekt ogłoszony w 2011 r. Zagospodarowanie, eksploatacja i zarządzanie kąpieliskiem na terenie jeziora w miejscowości Niesulice (320 tys. zł). Wartość najwyższą miał projekt również z 2011 r. System gospodarki odpadami dla miasta Poznania Kontrakt 1 (szacunkowo 700 mln zł) 13. Zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku wartości projektów realizowanych w ramach PPP (wykres 2). Powyższe dane pozwalają stwierdzić, że wartość ogłoszonych w latach 2009 2011 projektów zmniejszyła się, podczas gdy wartość projektów realizowanych w tym samym czasie wzrosła. Taki rozkład danych może być związany m.in. ze spowolnieniem gospodarczym na rynku globalnym, zmianami w podejściu podmiotów publicznych do PPP czy zmianami legislacyjnymi w kraju. W pierwszym roku obowiązywania nowych i przejściowo starych przepisów o partnerstwie publiczno-prywatnym ogłoszono 38 projektów w formule PPP. W 2010 r., gdy znowelizowana ustawa była jedyną obowiązującą, liczba postępowań wzrosła o ponad 60% (tab. 3). Zwiększona liczba ogłoszeń była efektem wcześniejszych procedur, obowiązkowo poprzedzonych analizami ekonomiczno-prawnymi, które uzasadniają wyższą efektywność inwestycji w for- 12 Raport 13 Ibidem, s. 118.

74 MAKRO- I MIKROEKONOMICZNE ZAGADNIENIA GOSPODAROWANIA, FINANSOWANIA, ZARZĄDZANIA mule PPP nad metodami opartymi na tradycyjnych zamówieniach publicznych 14. Wykres 2. Wartość projektów PPP realizowanych w latach 2009 2011 (mln zł) Źródło: Raport..., s. 118. Tabela 3. Liczba ogłoszeń w formule PPP w latach 2009 2011 Rok Projekty realizowane Ogłoszone projekty Ogłoszone postępowania 2009 2 27 36 2010 8 48 61 2011 4 26 28 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport, s. 32. 5. Struktura sektorowa PPP w Polsce w latach 2009 2011 Z dostępnych na rynku raportów wynika, że podmioty prywatne i publiczne najchętniej nawiązują współpracę w następujących sektorach: sport, rekreacja, turystyka, branża transportowa. Do przedsięwzięć w ramach PPP zalicza się przede wszystkim świadczenie usług publicznych w oparciu o wytworzoną/zmodernizowaną infrastrukturę sportową: hale, baseny, termy, kąpieliska, stadiony, ośrodki rekreacyjno-sportowe oraz parkingi i dworce. Niewątpliwie rozwój polskich miast oraz polityka parkingowa wpływają na popularność 14 D. Hajdys, Rozwój rynku partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce, Czas na Pieniądz 2012, nr 689, s. 64.

MARTA ŁAKOMY ISTOTA I ROZWÓJ RYNKU PARTNERSTWA PUBLICZNO-PRYWATNEGO W POLSCE 75 inwestycji związanych z transportem. Zainteresowaniem cieszą się również takie dziedziny działalności publicznej, jak edukacja, kultura oraz środowisko, w szczególności zaopatrzenie w wodę, gospodarka odpadami. Najmniejszą liczbę projektów ogłoszono w sektorze teleinformatycznym i energetycznym, związanym z budową infrastruktury cieplnej i dostawą energii. Niewielka liczba projektów może wynikać z faktu, że są to inwestycje niezwykle złożone pod względem technicznym i modelu, który mógłby zapewnić ich prawidłowe finansowanie i funkcjonowanie 15. Szczegółowy rozkład ilościowy projektów dla poszczególnych sektorów przedstawiono na wykresie 3. Wykres 3. Liczba projektów PPP w latach 2009 2011 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport, s. 144. W układzie terytorialnym najaktywniejsze w poszukiwaniu partnerów prywatnych do realizacji inwestycji w formule PPP są podmioty publiczne w województwach małopolskim, wielkopolskim, śląskim i mazowieckim. Na obszarach tych w latach 2009 2011 ogłoszono odpowiednio 22, 17, 13, 12 postępowań o PPP. Analizując koncentrację projektów PPP, należy zaznaczyć, że współpraca między partnerem publicznym a partnerem prywatnym najpopularniejsza jest w regionach rozwiniętych, które są pionierami w realizacji inwestycji. 15 Raport, s. 143.

76 MAKRO- I MIKROEKONOMICZNE ZAGADNIENIA GOSPODAROWANIA, FINANSOWANIA, ZARZĄDZANIA Podsumowanie Pomimo uregulowań prawnych PPP Polska znajduje się w początkowej fazie korzystania z instrumentu partnerstwa publiczno-prywatnego. Relatywnie krótki okres obowiązywania ustaw o partnerstwie publiczno-prywatnym i koncesji na roboty budowlane lub usługi z lutego 2009 r. nie stanowi materiału do pogłębionej analizy, jednakże można stwierdzić wzrost zainteresowania partnerstwem publiczno-prywatnym. Jak zauważono, partner publiczny i prywatny otrzymują korzyści z finansowania inwestycji w formule PPP. Niewątpliwe zalety dla strony publicznej to przede wszystkim terminowe ukończenie projektów w ramach przewidzianego budżetu oraz przeniesienie ryzyka realizacji projektu na partnera prywatnego. Z punktu widzenia inwestora prywatnego główne wyzwania wiążą się z relatywnie wysokimi kosztami procesu przetargowego i odroczonym w czasie zwrotem z inwestycji. Pełne wykorzystanie możliwości wynikających z zastosowania partnerstwa publiczno-prywatnego potrzebuje akceptacji społecznej i większego zaufania sektora publicznego do realizacji inwestycji w tej formule. Brak wystarczającej wiedzy jest nadal główną barierą w rozwoju PPP w Polsce. Spowolnienie gospodarcze w najbliższych latach może negatywnie wpłynąć na rynek inwestycji PPP ze względu na ograniczoną zdolność finansową sektora prywatnego. Jednakże projekty PPP dają możliwość realizacji stabilnych i wieloletnich przedsięwzięć. Strukturę PPP kształtować będzie również konieczność dostosowania polskiej gospodarki do wymogów unijnych, dotyczących np. sektora energetycznego, kanalizacyjnego, ochrony zdrowia. PPP może być odpowiedzią na rosnący deficyt budżetowy, bo nie obciąża publicznych finansów na poziomie centralnym i samorządowym. Literatura Brzozowska K., Partnerstwo publiczno-prywatne w Europie, CeDeWu, Warszawa 2010. Grzybowski W., Umowa o partnerstwie publiczno-prywatnym ramy określające standardową zawartość, Ministerstwo Gospodarki Departament Instrumentów Wsparcia, Warszawa 2007 r. Hajdys D., Rozwój rynku partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce, Czas na Pieniądz 2012, nr 689.

MARTA ŁAKOMY ISTOTA I ROZWÓJ RYNKU PARTNERSTWA PUBLICZNO-PRYWATNEGO W POLSCE 77 Kania M., Marquardt P., Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o partnerstwie publiczno- -prywatnym. Komentarz, Toruń 2010 r. Korbus B., Strawiński M., Partnerstwo publiczno-prywatne. Nowa realizacja zadań publicznych, LexisNexis, Warszawa 2010. Kronenberg-Sokołowska E., Partnerstwo publiczno-prywatne w samorządzie polskim na przykładzie regionów mazowieckiego i śląskiego, Warszawa 2008. Raport Partnerstwo publiczno-prywatne w Polsce w latach 2009 2011, Platforma Partnerstwa Publiczno-Prywatnego, Warszawa, maj 2012. Urbaniec M., Partnerstwo publiczno-prywatne jako instrument rozwoju zrównoważonego, Educator, Częstochowa 2009. Ustawa z 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, Dz.U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100. Ustawa z 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi, Dz.U. z 2009 r. Nr 19, poz. 101. http://www.deloitte.com. http://www.mg.gov.pl. http://www.ppp.gov.pl. NATURE AND DEVELOPMENT OF PUBLIC-PRIVATE PARTNERSHIP MARKET IN POLAND Summary Partnership between the public and private sectors appear general in Poland is regulated by the law. In February 2010, two new laws regulating public-private partnership (PPP) became effective in Poland. The assurance of extra financial sources is an advantage of PPP. By using PPP public entity have control over the execution of a public task. The article presents the theoretical basis of PPP, taking into account the benefits and risks of using the PPP, also article characterizes partnership-oriented activities that public entities undertook from 2009 to 2011. Keywords: JEL Code: public-private partnership, hybrid financing, investment financing. P4 Translated by Marta Łakomy

78 MAKRO- I MIKROEKONOMICZNE ZAGADNIENIA GOSPODAROWANIA, FINANSOWANIA, ZARZĄDZANIA