Na egzamin! PRAWO FINANSOWE w pigułce Wydawnictwo C.H. Beck szybko zwięźle i na temat
PRAWO FINANSOWE w pigułce
Inne w tej serii: Prawo rzymskie w pigułce Prawo handlowe w pigułce Prawo gospodarcze publiczne w pigułce Prawo konstytucyjne w pigułce Prawo rodzinne i nieletnich w pigułce Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych w pigułce Prawo cywilne w pigułce Postępowanie cywilne w pigułce Prawo karne w pigułce Postępowanie karne w pigułce Prawo i postępowanie administracyjne w pigułce Polecamy inne nasze publikacje: H. Dzwonkowski (red.), J. Gliniecka (red.) PRAWO FINANSOWE Podręczniki Prawnicze A. Nowak-Far (red.) FINANSE PUBLICZNE I PRAWO FINANSOWE Studia Prawnicze www.ksiegarnia.beck.pl
PRAWO FINANSOWE w pigułce WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2013
W opracowaniu uwzględniono stan prawny do Dz.U. z 2013 r. poz. 934 Aktualizacje dostępne na www.testy-prawnicze.pl Redaktor prowadzący: Aneta Gacka-Asiewicz Wykorzystano materiały autorstwa: dr Agnieszki Mikos-Sitek DZIAŁ PIERWSZY. Rozdział I Część I IV DZIAŁ TRZECI. Rozdział I II dr. Piotra Zapadki DZIAŁ DRUGI Wydawnictwo C. H. Beck 2013 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: IDENTIA Druk i oprawa: Perfekt S.A., Warszawa ISBN 978-83-255-5508-5 ISBN e-book 978-83-255-5509-2
Spis treści Wstęp... Wykaz skrótów... XI XIII DZIAŁ PIERWSZY. FINANSE PUBLICZNE i BUDŻET... 1 Rozdział I. Finanse publiczne... 3 Część I. Pojęcie... 3 Część II. Funkcje... 4 Część III. Podstawy prawne... 5 Część IV. Jawność i przejrzystość... 10 Część V. Pozostałe zasady związane z finansami publicznymi... 13 Część VI. Podstawowe definicje... 15 Rozdział II. Budżet państwa... 24 Część I. Wieloletni Plan Finansowy Państwa i ustawa budżetowa... 24 Część II. Tryb opracowywania i uchwalania budżetu państwa... 32 Część III. Wykonywanie ustawy budżetowej... 35 Część IV. Wykonywanie budżetu środków europejskich... 40 Część V. Zakres budżetu jednostki samorządu terytorialnego... 40 DZIAŁ DRUGI. NAUKA O PIENIĄDZU... 45 Rozdział I. Pieniądz pojęcie i funkcje... 47 Rozdział II. Formy pieniądza... 50 Część I. Podział... 50 Część II. Pieniądz gotówkowy... 52 Część III. Pieniądz bezgotówkowy... 58 Część IV. Pieniądz elektroniczny... 71 Część V. Prawo dewizowe... 75
VI Spis treści DZIAŁ TRZECI. POLITYKA PIENIĘŻNA i PRAWO BANKOWE... 89 Rozdział I. Inflacja i deflacja... 91 Część I. Inflacja... 91 Część II. Deflacja... 92 Rozdział II. Narodowy Bank Polski... 93 Część I. Funkcje... 93 Część II. Forma instytucjonalna, cel podstawowy, zadania... 96 Część III. Niezależność... 98 Część IV. Współdziałanie z organami państwa... 99 Część V. Organy NBP uwagi ogólne... 103 Część VI. Prezes... 103 Część VII. Rada Polityki Pieniężnej... 105 Część VIII. Zarząd... 107 Część IX. Struktura organizacyjna... 110 Część X. Podstawowe zadania... 111 Część XI. Gospodarka finansowa... 125 Rozdział III. Prawo bankowe... 130 Część I. Uwagi ogólne... 130 Część II. Słowniczek... 131 Część III. Tworzenie i organizacja banków... 133 Część IV. Czynności bankowe zagadnienia ogólne... 135 Część V. Poszczególne czynności bankowe... 137 Część VI. Szczególne uprawnienia i obowiązki banków... 139 DZIAŁ CZWARTY. PRAWO PODATKOWE... 145 Rozdział I. Podstawowe pojęcia i konstrukcje prawa podatkowego... 147 Część I. Pojęcia ogólne... 147 Część II. Elementy konstrukcji podatku... 148 Część III. Interpretacje przepisów prawa podatkowego... 152 Część IV. Właściwość organów podatkowych... 154 Rozdział II. Powstanie zobowiązania podatkowego... 157 Część I. Obowiązek podatkowy... 157 Część II. Zobowiązanie podatkowe... 157
Spis treści VII Rozdział III. Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych... 161 Część I. Uwagi ogólne... 161 Część II. Hipoteka przymusowa... 163 Część III. Zastaw skarbowy... 164 Rozdział IV. Termin płatności podatku... 166 Część I. Uwagi ogólne... 166 Część II. Termin dla płatnika i inkasenta... 166 Część III. Odraczanie terminów... 167 Rozdział V. Wygaśnięcie i przedawnienie zobowiązań podatkowych... 168 Część I. Wygaśnięcie zobowiązań podatkowych... 168 Część II. Przedawnienie zobowiązań podatkowych... 170 Rozdział VI. Nadpłata podatku... 174 Część I. Podstawowe pojęcia... 174 Część II. Nadpłata powstanie i zwrot... 174 Rozdział VII. Deklaracje i zeznania podatkowe... 180 Część I. Definicja deklaracja podatkowej... 180 Część II. Ustalenie wysokości deklaracji podatkowej... 180 Część III. Składanie deklaracji za pomocą środków komunikacji elektronicznej... 181 Część IV. Deklaracje podatkowe uwagi szczegółowe... 181 Rozdział VIII. Następstwo prawnopodatkowe... 183 Część I. Uwagi ogólne... 183 Część II. Łączenie się i przekształcenia osób prawnych... 184 Część III. Komercjalizacja i prywatyzacja... 186 Część IV. Spadkobranie... 188 Rozdział IX. Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich... 191 Część I. Uwagi ogólne... 191 Część II. Zasady odpowiedzialności podatkowej poszczególnych kategorii osób trzecich... 193 Rozdział X. Postępowanie podatkowe... 201 Część I. Pojęcie i zasady postępowania... 201 Część II. Strony postępowania i pełnomocnik... 202 Część III. Wszczęcie postępowania... 203 Część IV. Podania... 204 Część V. Dowody... 206
VIII Spis treści Część VI. Rozprawa... 209 Część VII. Zawieszenie postępowania... 209 Część VIII. Rozstrzygnięcia... 210 Część IX. Umorzenie postępowania... 211 Część X. Wznowienie postępowania... 211 Część XI. Stwierdzenie nieważności decyzji... 212 Część XII. Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej... 212 Część XIII. Wygaśnięcie decyzji... 213 Część XIV. Kontrola skarbowa, czynności sprawdzające, kontrola podatkowa i zaświadczenia... 213 Rozdział XI. Podatek dochodowy od osób fizycznych... 214 Część I. Nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy... 214 Część II. Wspólne opodatkowanie małżonków... 216 Część III. Przedmiot opodatkowania... 218 Część IV. Podstawa opodatkowania... 219 Część V. Pobór podatku... 220 Część VI. Uproszczona forma opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych... 221 Rozdział XII. Podatek dochodowy od osób prawnych... 224 Część I. Charakter podatku... 224 Część II. Podmiot opodatkowania... 224 Część III. Przedmiot opodatkowania... 227 Część IV. Podstawa opodatkowania... 231 Część V. Pobór podatku... 231 Rozdział XIII. Podatek od towarów i usług... 232 Część I. Uwagi ogólne... 232 Część II. Zakres przedmiotowy opodatkowania... 234 Część III. Zakres podmiotowy opodatkowania... 235 Część IV. Podstawa opodatkowania... 237 Część V. Pobór podatku... 237 Część VI. Obowiązek podatkowy... 238 Rozdział XIV. Podatek od spadków i darowizn... 240 Część I. Zakres przedmiotowy opodatkowania... 240 Część II. Zakres podmiotowy opodatkowania... 241 Część III. Wyłączenia... 241 Część IV. Obowiązek podatkowy... 245 Cześć V. Podstawa opodatkowania... 246 Część VI. Obowiązek składania zeznań... 247
Spis treści IX Rozdział XV. Podatek od czynności cywilnoprawnych... 248 Część I. Charakter podatku... 248 Część II. Zakres przedmiotowy opodatkowania... 248 Część III. Podatnicy... 250 Część IV. Wysokość i podstawa opodatkowania... 250 Część V. Wyłączenia... 250 Część VI. Stawki i pobór podatku... 252 Rozdział XVI. Podatki i opłaty lokalne oraz podatek rolny... 254 Część I. Uwagi ogólne... 254 Część II. Podatek od nieruchomości... 254 Część III. Podatek od środków transportowych... 256 Część IV. Opłaty lokalne... 257 Część V. Podatek rolny... 259
Wstęp Zapewne czujesz presję przed zbliżającym się egzaminem i zastanawiasz się jak przebrnąć przez setki stron tekstu tak, aby wiadomości zostały w Twojej głowie. Konieczne są notatki, zakreślacze itp., których zadaniem jest pomóc Ci w uporządkowaniu wiedzy. Co jednak jeśli czasu jest coraz mniej, a po przeczytaniu tych setek stron nie starczyło go już na notatki i rysowanie tabel? Rozwiązanie stanowi właśnie ta publikacja. To kompaktowe opracowanie wszystkich najważniejszych zagadnień, których znajomość pomoże w zdaniu egzaminu. Przedstawiamy Ci idealne narzędzie zarówno do nauki, jak i do powtórki przed egzaminem. Dzięki zwięzłemu ujęciu tematu, tabelom, wykresom i wyróżnieniom szybko przyswoisz i powtórzysz wiedzę, a podejście do egzaminu stanie się mniej stresującym przeżyciem. Korzystaj także z testów, do których odeśle Cię QR Code z okładki. Powodzenia! Redakcja
Wykaz skrótów 1. Akty prawa BFGU... ustawa z 14.12.1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 711 ze zm.) ElInstrPłU... ustawa z 12.9.2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1232) FinPublU... ustawa z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.) KC... ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KKS... ustawa z 10.9.1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 186) Konstytucja RP... Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i ze sprost.) KPC... ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) NBPU... ustawa z 29.8.1997 r. o Narodowym Banku Polskim (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 908) OrdPodU... ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) PCCU... ustawa z 9.9.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) PDoFizU... ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) PDoPrU... ustawa z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.) PodLokU... ustawa z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.) PodRolU... ustawa z 15.11.1984 r. o podatku rolnym (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969 ze zm.) PrBank... ustawa z 29.8.1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.) PrCzek... ustawa z 28.4.1936 r. Prawo czekowe (Dz.U. Nr 37, poz. 283 ze zm.) PrSpółdz... ustawa z 16.9.1982 r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.)
XIV Wykaz skrótów PSpDarU... ustawa z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) SwobDziałGospU... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.) TfUE... Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE C Nr 326 z 26.10.2012 r., s. 47, wersja skonsolidowana) VATU... ustawa z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.) ZryczPDoFizU... ustawa z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 144, poz. 930 ze zm.) 2. Czasopisma i publikatory Dz.U.... Dziennik Ustaw Dz.Urz.... Dziennik Urzędowy GP... Gazeta Prawna MSiG... Monitor Sądowy i Gospodarczy OSA... Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego OTK... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Seria A PUG... Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 3. Inne skróty BFG... Bankowy Fundusz Gwarancyjny EFTA... Europejskie Porozumienie o Wolnym Handlu ESBC... Europejski System Banków Centralnych ha... hektar IPE... instytucja pieniądza elektronicznego JSFP... jednostka sektora finansów publicznych JST... jednostka samorządu terytorialnego KNF... Komisja Nadzoru Finansowego KRRiT... Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji KRS... Krajowy Rejestr Sądowy n.... następny (-e, -a) NIK... Najwyższa Izba Kontroli Nr... numer orz.... orzeczenie post.... postanowienie poz.... pozycja RM... Rada Ministrów RPP... Rada Polityki Pieniężnej spółka z o.o.... spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Wykaz skrótów XV t.j.... tekst jednolity TK... Trybunał Konstytucyjny TS... Trybunał Stanu UE... Unia Europejska WE... Wspólnota Europejska ze zm.... ze zmianami
DZIAŁ PIERWSZY. FINANSE PUBLICZNE i BUDŻET
Rozdział I. Finanse publiczne Część I. Pojęcie Normatywną definicję pojęcia finanse publiczne zawiera ustawa z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.). Zgodnie bowiem z art. 3 FinPublU finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem, a w szczególności: gromadzenie dochodów i przychodów publicznych, wydatkowanie środków publicznych, finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa, zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne, zarządzanie środkami publicznymi, zarządzanie długiem publicznym, rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej. W literaturze przedmiotu pojawia się ono w różnym ujęciu często w odniesieniu do poszczególnych elementów składowych określenia. Przykładowo P.M. Gaudemet oraz J. Molinier definiują finanse publiczne nazywając je gałęzią prawa publicznego, której przedmiotem jest badanie norm odnoszących się do publicznych zasobów pieniężnych oraz operacji tymi zasobami (P.M. Gaudemet, J. Molinier, Finanse publiczne, Warszawa 2000, s. 17). T. Dębowska-Romanowska zwraca uwagę na ujmowanie współcześnie przedmiotowego pojęcia w trojakim znaczeniu, a mianowicie są one łącznie: zespołem instytucji prawnych systemem prawnym finansów publicznych, samym mechanizmem gromadzenia i wydatkowania zasobów publicznych, czyli mechanizmem zarządzania,