Opłata za zarządzanie

ANALIZA SKUTKÓW USTAWY O ZMIANIE USTAWY O ORGANIZACJI I FUNKCJONOWANIU FUNDUSZY EMERYTALNYCH ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW, UCHWALONEJ PRZEZ SEJM RP W DNIU 27 SIERPNIA 2003 R. Po uchwaleniu przez Sejm w dniu 27 sierpnia 2003 r. Ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych przeanalizowała sposób w jaki jej rozwiązania będą wpływać na sytuację Powszechnych Towarzystw Emerytalnych i Otwartych Funduszy Emerytalnych. Przeprowadzona analiza pozwoliła również ocenić skalę korzyści, jakie ustawa realnie przyniesie członkom funduszy. Wyniki potwierdziły wcześniejsze stanowisko Izby, że ingerencja w mechanizmy rynku, a także kształtowanie opłat pobieranych przez towarzystwa metodami administracyjnymi, przyniosą ubezpieczonym nikłe i przypadkowo rozkładające się korzyści. Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych analizując projekt ustawy przedstawiony przez rząd pod koniec ubiegłego roku oszacowała, że zwiększy on stan kont emerytalnych średnio o 1,8% w horyzoncie 30 lat. Ocena ta nie jest w pełni adekwatna w odniesieniu do uchwalonej ustawy, ponieważ różni się ona od pierwotnego projektu. Izba Gospodarcza zbadała wpływ ustawy w nieco krótszym horyzoncie czasu. Przychody towarzystw emerytalnych zostały przeanalizowane od momentu wejścia ustawy w życie do roku 2023, z dodatkowym wyodrębnieniem kilku okresów: krótkiej perspektywy do roku 2008; perspektywy do 2013 roku, kiedy opłaty od składki maja być ujednolicenie; rok 2014 po ujednoliceniu tych opłat. W analizowanych okresach sytuacja towarzystw emerytalnych kształtować się będzie w sposób bardzo różny, choć generalnie przychody PTE ulegną wyraźnemu zmniejszeniu. W latach 2004 2013 krótkie i doraźne korzyści nielicznych towarzystw emerytalnych wynikać będą ze zmniejszenia przez ustawę części kosztów systemowych i likwidacji rachunku rezerwowego (wykres 2.B). Jedno z towarzystw w roku 2008 odniesie wyraźną dodatkową korzyść z faktu, że zgodnie z nową ustawą PTE nie muszą kontynuować obietnicy zmniejszania opłat wobec osób z długim stażem członkowskim (wykres 2.A). W kolejnych latach zaczynają się pojawiać inne, w ocenie Izby, przypadkowe efekty nowej ustawy. Niektóre towarzystwa przyjęły limity kwotowe pobierane opłat za zarządzanie. Ustawa wprowadza czasowe zamrożenie tych limitów, co zdaniem Izby narusza zasadę równości podmiotów wobec prawa. Ich odblokowanie spowoduje gwałtowny wzrost przychodów tych towarzystw w roku 2014 i w latach następnych (wykresy 2.C i 2.D). Korzyści członków funduszy emerytalnych wynikające z nowej ustawy zostały przeanalizowane do 2020 roku (tabele pkt. 3). W symulacji przyjęto założenie członkostwa w funduszu emerytalnym od 1999 r., regularną składkę 100 zł miesięcznie płaconą w latach 2004 2020 i nie uwzględnienie zysków inwestycyjnych. Z analizy tej wynika, że stan kont emerytalnych, dzięki regulacjom wprowadzonych

przez ustawę, w ciągu 17 lat powiększy się średnio o 1,3%. W kwocie pieniężnej jest to średnio 238,34 zł, w stosunku do zgromadzonego przez ten czas kapitału 24400 zł. Przyjęte w ustawie rozwiązania powodują, że ta średnia kwota w różnych funduszach emerytalnych rozkłada się w sposób nieproporcjonalny od 8 zł do 707,37 zł. Gdyby w szacunku uwzględnić kapitał początkowy, zgromadzony od 1999 roku, którego wysokość przyjęto na 4000 zł, to osiągnięty efekt zmniejsza się do 1,1% (tabela 3.C). Wartości, o których mowa powyżej zaznaczone są w tabeli kolorem czerwonym). Nowa ustawa rzeczywiście spowoduje zmniejszenie kosztów uczestnictwa w drugim filarze systemu emerytalnego. Dotyczy to szczególnie pobieranych opłat od składki (wykres 4). Trzeba jednak przypomnieć, że przy dotychczas obowiązującej ustawie, dzięki konkurencji rynkowej pomiędzy funduszami, opłaty od składki również malały. Od początku funkcjonowania systemu spadły one o ok. jedną trzecią. Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych spotyka się z pytaniami, czy intencje ustawodawcy przedstawione w uzasadnieniu ustawy, a zwłaszcza dążenie do zwiększenia konkurencji na rynku funduszy emerytalnych, mogą być przez nią zrealizowane. Zarówno z przedstawionej analizy, jak i oceny poszczególnych mechanizmów wprowadzonych przez ustawę wynika, że jest to wysoce wątpliwe (pkt. 5). 1. Zmiany jakie wprowadza Ustawa o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw z dnia 27 sierpnia 2003 r. w stosunku do obowiązującej ustawy 1A Opłata za zarządzanie 2004-2008 2004-2013 2004-2023 2014 AIG -4% 32% 145% 152% ALLIANZ -10% -10% -10% -10% BANKOWY -9% -8% -8% -8% CS -9% -9% -8% -8% CU -17% -7% -14% -1% DOM -10% -10% -9% -10% ERGO HESTIA -10% -9% -8% -9% GENERALI -4% 37% 171% 176% ING NATIONALE NEDERLANDEN -14% 10% 92% 120% KREDYT BANK -10% -9% -8% -9% PEKAO -10% -10% -9% -10% POCZTYLION -10% -10% -9% -9% POLSAT -10% -9% -7% -8% SAMPO -10% -9% -9% -9% SKARBIEC -10% -10% -9% -9% ZŁOTA JESIEŃ PZU -12% -14% -6% -19%

1B Opłata od składki 2004-2008 2004-2013 2004-2023 2014 AIG -18% -24% -41% -59% ALLIANZ 19% 20% 4% -13% BANKOWY -17% -18% -25% -35% CS -22% -28% -45% -61% CU 0% 0% -6% -13% DOM 0% 0% -11% -22% ERGO HESTIA -11% -18% -37% -56% GENERALI -22% -28% -45% -61% ING NATIONALE NEDERLANDEN 0% -3% -22% -40% KREDYT BANK -13% -19% -38% -56% PEKAO 0% 0% -11% -22% POCZTYLION -7% -14% -4% 21% POLSAT -18% -24% -41% -59% SAMPO -13% -19% -38% -56% SKARBIEC 0% -4% -23% -42% ZŁOTA JESIEŃ PZU 0% -8% 0% 17% 1C Przychody PTE 2004-2008 2004-2013 2004-2023 2014 AIG -13% -6% 19% 10% ALLIANZ 3% 1% -7% -11% BANKOWY -14% -14% -15% -17% CS -18% -20% -23% -31% CU -9% -4% -12% -4% DOM -5% -6% -10% -13% ERGO HESTIA -11% -14% -19% -27% GENERALI -17% -8% 21% 11% ING NATIONALE NEDERLANDEN -7% 3% 36% 44% KREDYT BANK -11% -15% -20% -28% PEKAO -5% -6% -10% -13% POCZTYLION -8% -12% -8% -3% POLSAT -15% -17% -21% -29% SAMPO -11% -15% -20% -28% SKARBIEC -5% -7% -13% -19% ZŁOTA JESIEŃ PZU -5% -11% -5% -12% 2. Zmiany przychodów PTE w latach 2004 2023 spowodowane wprowadzeniem Ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw z dnia 27 sierpnia 2003 r. w stosunku do obowiązującej ustawy

2A W latach 2004-2008 2B W latach 2004-2013 2C W roku 2014

2D W latach 2004-2023 3. SYMULACJA KOSZTÓW 2004-2020 symulacje zmiany udziału kosztów prowizji od składki i za zarządzanie w wielkości wpłaconej składki dla członków OFE od 1999 r. założenia: 100 zł składki /mc + bez zysków inwestycyjnych 3A Obecnie obowiązująca ustawa OFE wpłacona składka obecne prawo udział opłata za prowizja opłata za koszty prowizja zarządzani od składki zarządzanie łącznie od składki e koszty łącznie AIG 20.400,0 1.734,0 480,7 2.214,7 8,5% 2,4% 10,9% Allianz 20.400,0 828,0 1.405,6 2.233,6 4,1% 6,9% 10,9% Bankowy 20.400,0 1.537,2 1.364,2 2.901,4 7,5% 6,7% 14,2% Commercial Union 20.400,0 816,0 1.406,8 2.222,8 4,0% 6,9% 10,9% Credit Suisse L&P 20.400,0 1.071,0 1.393,8 2.464,8 5,3% 6,8% 12,1% Dom 20.400,0 918,0 1.401,6 2.319,6 4,5% 6,9% 11,4% Ergo Hestia 20.400,0 1.618,8 1.365,5 2.984,3 7,9% 6,7% 14,6% Generali 20.400,0 1.836,0 446,8 2.282,8 9,0% 2,2% 11,2% ING Nationale Nederlanden 20.400,0 1.183,2 743,1 1.926,3 5,8% 3,6% 9,4% Kredyt Bank 20.400,0 1.632,0 1.365,2 2.997,2 8,0% 6,7% 14,7% Pekao 20.400,0 936,0 1.399,8 2.335,8 4,6% 6,9% 11,5% Pocztylion 20.400,0 1.254,0 1.374,5 2.628,5 6,1% 6,7% 12,9% Polsat 20.400,0 1.734,0 1.360,0 3.094,0 8,5% 6,7% 15,2% Sampo 20.400,0 1.632,0 1.350,4 2.982,4 8,0% 6,6% 14,6% Skarbiec 20.400,0 1.203,6 1.387,0 2.590,6 5,9% 6,8% 12,7% Złota Jesień PZU 20.400,0 1.188,0 1.379,2 2.567,2 5,8% 6,8% 12,6% Średnia ważona 20.400,0 1.166,8 1.137,4 2.304,2 5,7% 5,6% 11,3% Średnia ważona dla TOP 4 20.400,0 1.105,9 1.091,2 2.197,1 5,4% 5,3% 10,8%

3B Nowa ustawa OFE nowe prawo udział prowizja opłata za koszty łącznie prowizja opłata za koszty AIG 1.071,0 1.135,7 2.206,7 5,3% 5,6% 10,8% Allianz 886,5 1.329,4 2.215,9 4,3% 6,5% 10,9% Bankowy 1.071,0 1.308,3 2.379,3 5,3% 6,4% 11,7% Commercial Union 774,0 984,7 1.758,7 3,8% 4,8% 8,6% Credit Suisse L&P 913,5 1.327,5 2.241,0 4,5% 6,5% 11,0% Dom 832,5 1.333,2 2.165,7 4,1% 6,5% 10,6% Ergo Hestia 1.071,0 1.315,6 2.386,6 5,3% 6,4% 11,7% Generali 1.071,0 1.188,8 2.259,8 5,3% 5,8% 11,1% ING Nationale Nederlanden 966,3 1.058,0 2.024,3 4,7% 5,2% 9,9% Kredyt Bank 1.071,0 1.315,6 2.386,6 5,3% 6,4% 11,7% Pekao 937,5 1.325,7 2.263,2 4,6% 6,5% 11,1% Pocztylion 1.071,0 1.315,7 2.386,7 5,3% 6,4% 11,7% Polsat 1.071,0 1.315,6 2.386,6 5,3% 6,4% 11,7% Sampo 1.071,0 1.305,5 2.376,5 5,3% 6,4% 11,6% Skarbiec 975,9 1.302,3 2.278,2 4,8% 6,4% 11,2% Złota Jesień 1.071,0 1.152,4 2.223,4 5,3% 5,6% 10,9% Średnia ważona 944,4 1.121,5 2.065,8 4,6% 5,5% 10,1% Średnia ważona dla TOP 4 923,9 1.056,7 1.980,6 4,5% 5,2% 9,7% 3C Konsekwencje OFE Zmiana udziału kosztów we Wzrost portfela z tytułu spadku kosztów prowizja jopłata za koszty łącznie przed łącznie po wzrost przyrost AIG -3,3% 3,2% 0,0% 18.185,28 18.193,28 8,00 0,04% Allianz 0,3% -0,4% -0,1% 18.166,40 18.184,10 17,70 0,10% Bankowy -2,3% -0,3% -2,6% 17.498,59 18.020,72 522,14 2,98% Commercial Union -0,2% -2,1% -2,3% 18.177,22 18.641,26 464,04 2,55% Dom -0,4% -0,3% -0,8% 18.080,42 18.234,26 153,84 0,85% Kredyt Bank -2,8% -0,2% -3,0% 17.402,83 18.013,41 610,58 3,51% ING Nationale Nederlanden -1,1% 1,5% 0,5% 18.473,68 18.375,68-98,00-0,53% Sampo -2,8% -0,2% -3,0% 17.417,62 18.023,53 605,90 3,48% Ergo Hestia -2,7% -0,2% -2,9% 17.415,70 18.013,41 597,70 3,43% Pekao 0,0% -0,4% -0,4% 18.064,16 18.136,81 72,64 0,40% Pocztylion -0,9% -0,3% -1,2% 17.771,49 18.013,35 241,86 1,36% Polsat -3,3% -0,2% -3,5% 17.306,03 18.013,41 707,37 4,09% Skarbiec -1,1% -0,4% -1,5% 17.809,38 18.121,80 312,41 1,75% Credit Suisse L&P -0,8% -0,3% -1,1% 17.935,22 18.159,03 223,81 1,25% Złota Jesień -0,6% -1,1% -1,7% 17.832,83 18.176,60 343,77 1,93% Generali -3,8% 3,6% -0,1% 18.117,21 18.140,17 22,96 0,13% Średnia ważona* -1,1% -0,1% -1,2% 18.095,84 18.334,18 238,34 1,3% Średnia ważona dla TOP 4-0,9% -0,2% -1,1% 18.202,89 18.419,44 216,55 1,2% *) po uwzględnieniu kapitału początkowego w wysokości 4000 zł, przyrost średniej ważonej wyniesie 1,1%

3D Konsekwencje c.d. OFE przyrost Zmiana kosztów we wpłaconej składce procentowa (względna) prowizja od składki opłata za zarządzanie koszty łącznie Zmiana kosztów uczestnictwa prowizja od składki opłata za zarządzanie koszty łącznie AIG 0,0-38,2% 136,3% -0,4% -663,0 655,0-8,0 Allianz 0,0 7,1% -5,4% -0,8% 58,5-76,2-17,7 Bankowy 0,0-30,3% -4,1% -18,0% -466,2-55,9-522,1 Commercial Union 0,0-5,1% -30,0% -20,9% -42,0-422,0-464,0 Credit Suisse L&P 0,0-14,7% -4,8% -9,1% -157,5-66,3-223,8 Dom 0,0-9,3% -4,9% -6,6% -85,5-68,3-153,8 Ergo Hestia 0,0-33,8% -3,7% -20,0% -547,8-49,9-597,7 Generali 0,0-41,7% 166,1% -1,0% -765,0 742,0-23,0 ING Nationale Nederlanden 0,0-18,3% 42,4% 5,1% -216,9 314,9 98,0 Kredyt Bank 0,0-34,4% -3,6% -20,4% -561,0-49,6-610,6 Pekao 0,0 0,2% -5,3% -3,1% 1,5-74,1-72,6 Pocztylion 0,0-14,6% -4,3% -9,2% -183,0-58,9-241,9 Polsat 0,0-38,2% -3,3% -22,9% -663,0-44,4-707,4 Sampo 0,0-34,4% -3,3% -20,3% -561,0-44,9-605,9 Skarbiec 0,0-18,9% -6,1% -12,1% -227,7-84,7-312,4 Złota Jesień 0,0-9,8% -16,4% -13,4% -117,0-226,8-343,8 Średnia ważona 0,0-15,9% 14,7% -9,6% -222,4-15,9-238,3 Średnia ważona dla TOP 4 0,0-13,9% 25,7% -1,0% -165,7 129,1-216,6 4. Zmiana kosztów uczestnictwa w drugim filarze w horyzoncie 2004 2020 (*)

5. Nowa ustawa, a konkurencja na rynku OFE Jednym z deklarowanych celów ustawy było zwiększanie konkurencji wynikami inwestycyjnymi pomiędzy OFE. Czy praktyczne konsekwencje przyjętych rozwiązań ułatwią osiągnięcie tego celu? A. Wprowadzenie funduszu premiowego zachęca do osiągania dobrych wyników inwestycyjnych w okresach półrocznych, a więc nadal krótkich. Kosztem jest jednak zwiększenie ryzyka podejmowanego przez PTE, a obciążającego członków OFE. B. Obniżenie do maksimum 15% udziału dużych OFE w obliczaniu średniej ważonej stopy zwrotu i podniesienie udziału mniejszych, zwiększa swobodę małych OFE w prowadzeniu polityki inwestycyjnej, ale w konkretnych warunkach gdy średnie wyniki dużych są lepsze niż średnie wyniki małych, każe silniej orientować się na politykę OFE osiągających wyniki gorsze. C. Powiązanie udziału w losowaniu członków z wynikami inwestycyjnymi wywołuje skutki opisane zarówno w pkt. A jak i pkt. B (nie dotyczy trzech największych funduszy). D. Zwrot do funduszu emerytalnego części środków z funduszu premiowego do której PTE nie uzyskało prawa, będzie systematycznie zakłócało obraz wyników inwestycyjnych OFE, pokazując w lepszym świetle fundusze o wynikach gorszych. E. Utrzymanie mechanizmu minimalnej wymaganej stopy zwrotu oraz dopłat i tak będzie zniechęcało większość PTE do podejmowania ryzyka dużej dopłaty w zamian za szansę małej premii.