Publikacja jest współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie Publikacja powstała w wyniku realizacji projektu Zarządzanie aktywnością zawodową pracowników 50+, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, Oś priorytetowa IV. Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa, Działanie 4.3 Współpraca ponadnarodowa AUTOR: Agnieszka Gruszczyńska LIDER PROJEKTU Stowarzyszenie Instytut Zachodni www.siz.poznan.pl PARTNERZY Analizy HR Doradztwo Szkolenia Małgorzata Kośmicka www.analizyhr.pl Województwo Wielkopolskie/ Ośrodek Integracji Europejskiej w Rokosowie www.rokosowo.pl B.A.D Gesundheitsvorsorge und Sicherheitstechnik GmbH www.bad-gmbh.de Balkan Institute for Labour and Social Policy www.bilsp.org BIURO PROJEKTU Stowarzyszenie Instytut Zachodni ul. Wojskowa 6/B7, 60-792 Poznań e-mail: biuro@siz.poznan.pl Projekt graficzny i skład: Olga Dobrzykowska Cytowanie, kopiowanie i rozpowszechnianie wyłącznie z podaniem źródła.
3 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI XXII Nazwa Forma nauczania Organizacja szkolenia Sytuacje, w których rekomendowane jest wykorzystanie Maksymalna liczba uczestników w grupie Grupa docelowa Wymagania wstępne dla uczestników Cele kształcenia Korzyści dla uczestnika z udziału w szkoleniu Sposób badania potrzeb edukacyjnychszkole niowych Sposoby ewaluacji szkolenia Możliwość indywidualnych zajęć (konsultacje, coaching) Ramowy program Harmonogram Materiały wspomagające kształcenie Forma wsparcia w utrwalaniu efektów uczenia Wykaz literatury Metody pracy Wykaz niezbędnych środków i narzędzi dydaktycznych Sposób i forma zaliczenia Autor programu Data 4 4 5 6 6 6 6 7 9 10 10 10 10 10 11 11 11 12 12 13 13 13 zaczynamy
4 I Nazwa II Forma nauczania wskazana przez osobę bezpośrednio prowadzącą np. szkolenie Trening radzenia sobie ze stresem i obciążeniami psychicznymi w pracy Szkolenie Warsztaty Kurs Szkolenie Indywidualne Coaching Inne (jakie) III Organizacja szkolenia a) Czas trwania (liczba godzin) (jednostka 45 minut) należy uzależnić od wielkości grupy, możliwości czasowych w firmie, zaleca się min. czas trwania 1,5 godziny. b) Termin (o ile jest uzgodniony) c) Liczba godzin zajęć teoretycznych 30% - zaleca się organizację szkolenia tak by na panele merytoryczne poświęcić maksymalnie 30% czasu przeznaczonego na całe szkolenie w danym dniu d) Liczba godzin zajęć praktycznych 70% - zaleca się organizację szkolenia tak by na panele merytoryczne poświęcić maksymalnie 70% czasu przeznaczonego na całe szkolenie w danym dniu e) Osoby uprawnione do prowadzenia szkolenia Multiplikator pracujący na podstawie podręcznika i materiałów dla uczestnika z tematu Trening radzenia sobie ze stresem i obciążeniami psychicznymi w pracy, znający treść tych materiałów.
5 f) Warunki niezbędne do prowadzenia działania edukacyjnego IV Sytuacje, w których rekomendowane jest wykorzystanie Zajęcia teoretyczne powinny być realizowane w pomieszczeniach zapewniających odpowiednie warunki higieny oraz wyposażonych zarówno w proste, jak i techniczne środki dydaktyczne. Zajęcia praktyczne powinny odbywać się w miejscach, które umożliwiają ich sprawną i bezpieczną realizację. Zaleca się, aby organizator szkolenia przekazywał uczestnikom materiały szkoleniowe do każdego z tematów. Szkolenie może być przeprowadzane przy wykorzystaniu materiałów dodatkowych takich jak: szkolenia e- learningowe, materiały własne multiplikatora, inne materiały utworzone w ramach projektu. Zaleca się skorzystanie z danej formy edukacji w przypadku zaobserwowania występowania przykładowo następujących zjawisk: zmniejszenie stopnia wydajność pracowników wzrost poziomu absencji wśród pracowników obniżenie poziomu motywacji występowanie zagrożeń psychofizycznych w danym miejscu pracy czynniki środowiskowe występowanie w gronie pracowników osób znajdujących się w grupie ryzyka chorób związanych z poziomem obciążenia zagrożeniami psychospołecznymi zgłaszanie potrzeb szkoleniowych przez pracowników inne zdiagnozowane przez pracodawcę
6 V Maksymalna liczba uczestników w grupie Należy indywidualnie dopasować do realizowanej formy edukacyjnej i wielkości organizacji Zaleca się nie przekraczanie liczby 15 uczestników na szkoleniu/warsztacie/kursie. Działania coachingowe zaleca się prowadzić w formule sam na sam lub grupowo. VI Grupa docelowa VII Wymagania wstępne dla uczestników Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, w tym przedsiębiorstwa społeczne, oraz pracownicy ze wskazanych kategorii organizacji. Działanie edukacyjne nie wymaga od uczestników posiadania szczególnego poziomu wiedzy, umiejętności czy kwalifikacji, każda osoba z firmy może być uczestnikiem. Ewentualnie zaleca się przeprowadzanie form edukacyjnych w grupach składających się z pracowników pokrewnych lub tożsamych działów (dotyczy większych firm). VIII Cele kształcenia Cele są prezentowane w formie opisu efektów uczenia się dla uczestnika Cele są sformułowane w sposób mierzalny
7 a) Cele komunikowane uczestnikowi szkolenia na poziomie wiedzy Uczestnik: przedstawia definicję stresu i jego kategorie omawia typy reakcji i podatności na stres wskazuje grupy ryzyka osoby szczególnie narażone na stres omawia pojęcie zagrożenia wymienia i krótko omawia kategorie stresorów według różnych klasyfikacji definiuje i krótko omawia objawy nadmiernego stresu analizuje negatywne skutki występowania zagrożeń psychofizycznych jakie bezpośrednio dotyczą pracodawcy, wskazuje straty dla organizacji przedstawia źródła gotowych narzędzi jakie można wykorzystać do zbadania poziomu występowania zagrożeń psychofizycznych w danym miejscu pracy prezentuje zasady budowania ankiety i przeprowadzania badania ankietowego omawia inne metody badania źródeł i natężenia sytuacji stresowych w miejscu pracy (jak np. analiza absencji, wywiad) omawia pierwsze objawy stresu w aspekcie organizacji pracy prezentuje typy podejścia do czasu wymienia i krótko omawia zasady planowania czasu dnia opisuje metody klasyfikowania zadań do wykonania referuje zasady organizowania i prowadzenia spotkań służbowych rozróżnia sprawy pilne i ważne przedstawia kroki do posługiwania się zasadą OATS przybliża zasady metody ABCDE omawia wpływ aktywności fizycznej na organizm narażony na obcowanie z sytuacjami stresującymi wymienia i krótko omawia różne formy uprawiania sportu prezentuje procesy zachodzące w mózgu i ich wpływ na funkcjonowanie człowieka definiuje negatywny wpływ stresu na mózg wskazuje na działania jakie pomagają zahartować nasz mózg w stosunku do stresu ćwiczenia fizyczne, ćwiczenia polegające na wykonaniu stałych czynności w inny sposób etc omawia rolę relacji z innymi ludźmi jako czynnika wspomagającego mózg wspomagającego mózg omawia koncepcję Domu zdolności do pracy opisuje skuteczność śmiechu i dobrego humoru jako metody na częściowe zneutralizowanie skutków oddziaływania stresu prezentuje walory relaksacji i medytacji oraz sposoby i techniki ich wykonania (np. technika Alexandra, medytacja lesie, relaksacja Jacobsona) określa wpływ odpowiedniego żywienia na zdolność organizmu do budowania odporności na stres
8 b) Cele komunikowane uczestnikowi szkolenia na poziomie umiejętności c) Cele komunikowane szkolenia na poziomie postaw (*jeśli są) Określa czy jest osobą nisko- czy wysokoreaktywną Typuje czy warto zająć się tematyką stresu Zauważa występowanie stresorów i je porządkuje Ocenia poziom stresu w pracy Wskazuje miejsca występowania i nagromadzenia się u siebie negatywnych objawów oddziaływania na organizm sytuacji stresowych Buduje prostą ankietę badawczą dla identyfikowania i określania poziomu występowania psychospołecznych zagrożeń w organizacji Prowadzi rozmowę/wywiad w oparciu o odpowiednio wykorzystane pytania otwarte i zamknięte Komunikuje się w sytuacjach zawodowych związanych z występowaniem zagrożeń psychospołecznych Trenuje zrównoważoną identyfikację czasową Określa i porządkuje cele Ocenia swoją zdolność do wielozadaniowości Organizuje spotkania służbowe (tworzy agendę) przy zachowaniu jak najwyższego poziomu czasowej i jakościowej efektywności Stosuje zasadę OATS przy zarządzaniu czasem Zwiększa poziom aktywności fizycznej w skali miesiąca Zwiększa poziom socjalizacji Stosuje technikę budowania pozytywnego nastawienia (dziennik wdzięczności doktora Roberta Emmons a lub poskramianie gremlina wg Ricka Carson a) Ćwiczy w ramach zadań z zakresu kinezjologii edukacyjnej Wykonuje różne działania i techniki relaksacyjne Wprowadza zdrowe zasady żywienia do swojej kuchni lub inspiruje się nimi podczas przyrządzania posiłków Rozumie, że stres towarzyszy każdemu w różnych sferach jego życia. Zauważa występowanie u siebie objawów oddziaływania stresu. Nie bagatelizuje objawów oddziaływania stresu. Docenia rolę dbania o swój stan fizyczny i psychiczny na rzecz utrzymania pełni sił witalnych i zdolności do pracy. Podejmuje działania mające na celu wzmocnienie odporności organizmu na stres.
9 d) Cele organizacyjne szkolenia (jeśli są) IX Korzyści dla uczestnika z udziału w szkoleniu zwiększenie stopnia wydajność pracowników zmniejszenie poziomu absencji wśród pracowników podniesienie poziomu motywacji ograniczenie występowanie zagrożeń psychofizycznych w danym miejscu pracy podniesienie wiedzy na temat czynników środowiskowych mających wpływ na zachowanie aktywności zawodowej zmiana poziomu wiedzy i zachowań pracowników znajdujących się w grupie ryzyka chorób związanych z poziomem obciążenia zagrożeniami psychospołecznymi podniesienie stopnia atrakcyjności oferty edukacyjnej dla pracowników podniesienie poziomu postrzegania firmy jako przyjaznej pracownikom podniesienie poziomu wiedzy pracodawców na temat potrzeby i wartości wdrażania wypracowanych rozwiązań; dbałość o pracownika Wzrost zainteresowania własnym zdrowiem i metodami dbania o nie. Umiejętność szukania informacji. Wytropienie stresorów w swoim otoczeniu i zmierzenie poziomu ich występowania. Poznanie prostych narzędzi umożliwiających budowanie odporności organizmu na stres. Opanowanie instrumentów umożliwiających postrzeganie własnego organizmu jako układu powiązanych elementów wpływających na zachowanie aktywności zawodowej. Wymiana doświadczeń i dobra/zła praktyka. X Sposób badania potrzeb edukacyjnychszkole niowych (do indywidualnego wypełnienia) Więcej informacji na temat sposobów diagnozowania stanu znajduje się w części Metody badania poziomu natężenia stresorów i reakcji na stresory, czyli badanie zagrożeń psychospołecznych Ankieta mailowa Wywiad z zamawiającym Wywiad ze wskazanymi uczestnikami szkolenia zamkniętego Wywiad z częścią uczestników (obligatoryjne dla szkoleń otwartych) Zadanie wstępne dla uczestników przed szkoleniem Inne
10 XI Sposoby ewaluacji szkolenia Ankieta oceniająca szkolenie na koniec zajęć (element obligatoryjny) Ankieta ewaluacyjna dla szkolenia lub: Wywiad z uczestnikami Wywiad z zamawiającym Inne (jakie) XII Możliwość indywidualnych zajęć (konsultacje, coaching) XIII Ramowy program (każdy blok rozpisany na poruszane zagadnienia) Element zalecany do realizacji, jednak nie obligatoryjny. Jednostka szkoleniowa (czyli moduł) powinna stanowić minimum 1,5 godziny zajęć (co stanowi 2 godziny szkoleniowe 45 minut), które zawierają przykładowo: wprowadzenie do tematu, ćwiczenie, ćwiczenie sprawdzające i podsumowanie. Blok może składać się z dowolnej liczby modułów. Warto prowadzić zajęcia w oparciu o Cykl Kolba. Do skonstruowania modułów zajęć w obrębie danego bloku zaleca się skorzystanie z podręcznika multiplikatora i materiałów uczestnika w ramach opracowania Trening radzenia sobie ze stresem i obciążeniami psychicznymi w pracy. XIV Harmonogram (nazwy bloków szkoleniowych wraz z czasem trwania w godzinach) lp. Nazwa bloku szkoleniowego 1. Przyznaj się do stresu. 2. Oblicza stresu. 3. Metody badania poziomu natężenia stresorów i reakcji na stresory, czyli badanie zagrożeń psychospołecznych. 4. Kontrolowanie stresu. Zarządzanie czasem. 5. Ruch a stres. 6. Fitness mózgu czyli hartowanie naszego ciała. 7. Kuracja uodparniająca na stres. Dieta
11 XV Materiały wspomagające kształcenie (do indywidualnego wskazania) (wykorzystywane w sposób respektujący prawo autorskie, przywołanie ich autora Skrypt Prezentacja Filmy Inne (jakie) i źródła) XVI Forma wsparcia w utrwalaniu efektów uczenia (obligatoryjnie min. 1 forma wsparcia) Obligatoryjne: Dostęp do bazy wiedzy projektu Zarządzanie aktywnością zawodową pracowników 50+ (artykuły, ćwiczenia, materiały audiowizualne) wspierającej dalsze samodzielne uczenie. Wskazane: Rekomendacje i wskazówki dotyczące samokształcenia po zakończeniu szkolenia Dodatkowe ćwiczenia i zadania do wykonania po szkoleniu Spotkania i sesje poszkoleniowe Osobiste, telefoniczne lub mailowe konsultacje z kadrą szkoleniową XVII Wykaz literatury Zaleca się by multiplikator zamieścił w tym polu listę materiałów źródłowych takich jak wykorzystane do przygotowania danej formy edukacyjnej: opracowania, książki, strony internetowe, inne. Warto wskazać materiały dla uczestnika pogłębiające zdobytą wiedzę i umiejętności. Literaturę tę można podzielić na tytuły obligatoryjne i dodatkowe.
12 XVIII Metody pracy (zaleca się wykorzystanie min. 3 różnych metod pracy podczas jednego modułu) Miniwykład Prezentacja narzędzi Ćwiczenia grupowe i w parach Ćwiczenia indywidualne Scenki Analiza przypadków Burza mózgów Dyskusje zogniskowane Sesja kreatywna Analiza materiału filmowego Symulacja Gry szkoleniowe Sesja pytań i odpowiedzi Pytania coachingowe Inne (jakie) XIX Wykaz niezbędnych środków i narzędzi dydaktycznych (do indywidualnego wskazania) Laptop Kamera Dyktafon Flipchart Rzutnik Telewizor Ekran Inne (jakie)
13 XX Sposób i forma zaliczenia (oraz wskazanie metody oceny np. test zdanie powyżej 60% poprawnych odpowiedzi, oceny: C 60-80% B 80-90% A 90 100%) XXI Autor programu (do uzupełnienia) Nie dotyczy Test wiedzy Zadanie domowe Egzamin praktyczny Egzamin ustny Minimum 80% obecności Inny (jaki) Imię: Nazwisko: XXII Data zatwierdzenia aktualizacji przez kierownika merytorycznego Data: Imię: Nazwisko: