Logistyka - nauka. (

dr Katarzyna Kubiak-Wójcicka Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Logistyka - nauka Stopień wykorzystania infrastruktury liniowej w żegludze śródlądowej na przykładzie bydgoskiego odcinka międzynarodowej drogi wodnej E-70 Wstęp Śródlądowe drogi wodne od wieków odgrywają ważną rolę w transporcie towarów na całym świecie. Transport wodny śródlądowy uważa się za najbardziej bezpieczny, energooszczędny, tani i przyjazny środowisku spośród znanych rodzajów transportu. Unia Europejska już od pewnego czasu dostrzega ogromny potencjał transportu wodnego śródlądowego i uznaje jego ważną rolę w obrębie całego systemu transportu 2, 3. Układ śródlądowych dróg wodnych uzależniony jest w głównej mierze od naturalnego układu sieci hydrograficznej. Sieć hydrograficzna w Polsce ukierunkowana jest południkowo. Konieczność połączeń dróg wodnych w kierunku wschód-zachód zapoczątkowała budowę sztucznych kanałów. Nowe połączenia dróg wodnych pojawiły się w na terenach polskich dopiero w XVIII wieku, kiedy przystąpiono do budowy sztucznych kanałów. O możliwościach rozwoju śródlądowego transportu wodnego decyduje przede wszystkim jakość dróg wodnych i ich układ przestrzenny 4, 5. Transport wodny jest silnie uzależniony od stanu dróg wodnych. W Polsce całkowita długość dróg wodnych w 2013 roku wynosiła 3655 km (w tym 2417 km uregulowanych rzek żeglownych, 644 km skanalizowanych odcinków rzek, 336 km kanałów i 259 km jezior żeglownych). Faktycznie eksploatowanych przez żeglugę było 3384 km dróg żeglownych (92,6%) 6. Dostosowanie wymiaru statków i dróg wodnych jest głównym czynnikiem determinującym efektywność transportu wodnego śródlądowego. Wymagania stawiane drogom o znaczeniu 2 Wojewódzka-Król K.: Problemy zrównoważonego rozwoju transportu w Polsce. Logistyka, nr 2/2014, s. 381-388. 3 Wytyczne w sprawie transportu śródlądowego i sieci Natura 2000. Komisja Europejska, 2012. (http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/management/docs/iwt_pl.pdf). (dostęp: 30.09.2014) 4 Wojewódzka-Król K., Rolbiecki R., Rydzkowski W.: Transport wodny śródlądowy. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 2007. 5 Woś K.: Żegluga śródlądowa szanse rozwoju. Szczecin, luty 2010, (http://www.am.szczecin.pl/userfiles/file/aktualnosci/news_2010_03_02/kw-zegluga_srodladowaszanse_rozwoju.pdf) (dostęp: 1.10.2014) 6 Transport wodny śródlądowy w Polsce w 2013 roku. Informacja sygnalna. Główny Urząd Statystyczny. Warszawa, 2014. (http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/transport-i-lacznosc/transport/transport-wodny-srodladowy-w-polsce-w- 2013-r-,4,4.html). (dostęp: 30.10.2014) 12820

międzynarodowym (klasy IV i V) w 2013 r. spełniało w Polsce 5,9% długości dróg wodnych (214 km). Udział dróg tej klasy, zapewniających parametry niezbędne do nowoczesnej żeglugi, w ogólnej długości dróg wodnych w Polsce pozostaje na niezmienionym poziomie od 2007 r. Pozostałą sieć dróg wodnych tworzą drogi o znaczeniu regionalnym klasy I, II i III, których łączna długość w 2013 r. wyniosła 3441 km (94,1%) 7. Cel pracy i obszar badań Celem publikacji jest przedstawienie stopnia wykorzystania infrastruktury dróg wodnych w żegludze śródlądowej. W literaturze można spotkać różne definicje dotyczące infrastruktury dróg śródlądowych. Wśród nich jest definicja podana przez K. Wojewódzką- Król 8, która za infrastrukturę śródlądowych dróg wodnych przyjmuje zespół podstawowych urządzeń mających na celu zagospodarowanie wód dla potrzeb żeglugi (np. śluzy, kanały) oraz wszelkich obiektów trwałych zbudowanych na drogach wodnych lub w ich rejonie, wywierających wpływ na warunki nawigacyjne (mosty kolejowe nad drogą wodną). Wśród elementów infrastruktury transportowej każdej drogi wodnej wymienia się: obiekty liniowe (szlak transportowy), które posiadają obiekty takie jak jazy, śluzy, kanały żeglowne, hydrotechniczne budowle ochrony przeciwpowodziowej oraz obiekty punktowe: porty, przeładownie 9. W niniejszym opracowaniu skupiono się wyłącznie na jednym elemencie infrastruktury liniowej, to jest na śluzach. Dane wykorzystane w niniejszym opracowaniu pochodzą w Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej i dotyczą liczby śluzowań jednostek pływających na śluzach w Bydgoszczy ze szczególnym uwzględnieniem śluzy Czersko Polskie i Śluzy Miejskiej. Zestawienie miesięczne liczby śluzowań w ciągu ostatnich 15 lat (1999-2013) pozwoliło na określenie stopnia natężenia ruchu w ciągu roku. Dzięki podziałowi na rodzaj jednostek pływających (barki, holowniki, pchacze, statki pasażerskie i inne obiekty pływające) określono znaczenie ruchu towarowego i pasażerskiego. Obszar badań obejmuje bydgoski odcinek międzynarodowej drogi wodnej E-70. Odcinek ten na terenie miasta Bydgoszczy obejmuje fragment rzeki Brdy, Wisły oraz Kanału 7 Transport wodny śródlądowy w Polsce w 2013 roku. Informacja sygnalna. Główny Urząd Statystyczny. Warszawa, 2014. (http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/transport-i-lacznosc/transport/transport-wodny-srodladowy-w-polsce-w- 2013-r-,4,4.html). (dostęp: 30.10.2014) 8 Wojewódzka-Król K.: Współzależności ekonomiczne w rozwoju infrastruktury śródlądowych dróg wodnych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego, Rozprawy i monografie, nr 102, Gdańsk, 1987. 9 Bolt A., Jerzyło P.: Determinants of inland navigation on the Vistula from Warsaw to Gdańsk. Acta Energetica, nr2/15 (2013), s. 56-63. 12821

Bydgoskiego i stanowi drogę wodną II klasy. Z punktu widzenia hydrograficznego miasto Bydgoszcz znajduje się w strefie wododziałowej, pomiędzy dorzeczem Wisły i Odry. W granicach administracyjnych miasta znajduje się 14,4 km Brdy skanalizowanej, 6,2 km Kanału Bydgoskiego oraz 13,8 km Wisły. Z uwagi na położenie i specyficzny układ hydrograficzny w literaturze funkcjonuje określenie Bydgoski Węzeł Wody 10. Śluzy na terenie Bydgoszczy powstały podczas budowy Kanału Bydgoskiego, który wybudowano w latach 1773-1774. Wymagał on systematycznego pogłębiania i modernizacji urządzeń hydrotechnicznych 11. Łącznie na terenie Bydgoszczy znajduje się 6 czynnych śluz. Są to Czersko Polskie i Śluza Miejska na Brdzie oraz śluzy Okole, Czyżkówko, Prądy i Osowa Góra na Kanale Bydgoskim. Śluza Czersko Polskie została oddana do użytku w 1999 roku w miejsce istniejącej śluzy Brdyujście. Obecnie śluza Brdyujście jest remontowana i w przyszłości ma pełnić rolę śluzy turystycznej, natomiast Czersko Polskie wyłącznie śluzy towarowej dla większych jednostek. Śluzy Czersko Polskie, Brdyujście i Śluza Miejska są administrowane przez RZGW w Gdańsku, natomiast śluzy Okole, Czyżkówko, Prądy i Osowa Góra są administrowane przez RZGW w Poznaniu (rys. 1). Spośród 6 wymienionych śluz najkorzystniejsze parametry techniczne ma śluza Czersko Polskie, która spełnia parametry drogi wodnej o znaczeniu międzynarodowym IV i Va. Na pozostałych obiektach może odbywać się ruch towarowy, jednak jest on ograniczony do mniejszych jednostek, których długość nie przekracza 57 m. Parametry techniczne śluz na terenie Bydgoszczy przedstawia tab. 1. 10 Jankowski A. T.: Stosunki hydrograficzne Bydgoskiego Węzła Wodnego i ich zmiany spowodowane gospodarczą działalnością człowieka. Stud. Soc. Scient. Tor. Toruń-Polonia, Supl. VII, Warszawa-Poznań- Toruń, 1975. 11 Winid W.: Kanał Bydgoski. Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki, Warszawa, 1928. 12822

Rys. 1. Lokalizacja śluz w granicach administracyjnych Bydgoszczy. Źródło: opracowanie własne na podstawie https://maps.google.pl/(dostęp:20.10.2014) Tab. 1. Wykaz parametrów technicznych śluz na terenie Bydgoszczy. Nr śluzy Nazwa śluzy Km drogi wodnej Spad (m) Wymiary komory (m) Głębokość na progu (m) Wisła-Odra długość szerokość 1. Czersko Polskie 1,4 5,28 115,0 12,0 3,50 2. Śluza Miejska 12,4 3,33 57,40 9,60 2,46 3. Okole 14,8 7,58 57,40 9,60 2,58 4. Czyżkówko 16,0 7,52 57,40 9,60 2,66 5. Prądy 20,0 3,82 57,40 9,60 2,56 6. Osowa Góra 21,0 3,55 57,40 9,60 2,55 Źródło: Opracowanie własne na podstawie opracowania Międzynarodowa droga wodna E-70. Mapa dla wodniaków. 12823

Wyniki badań W celu określenia stopnia wykorzystania infrastruktury liniowej w żegludze śródlądowej przeanalizowano liczbę śluzowań, które miały miejsce na bydgoskim odcinku drogi wodnej E-70. Na rys. 2. zaprezentowano liczbę śluzowań na wszystkich śluzachw obrębie Bydgoszczy w wybranych latach. Zauważyć można silne dysproporcje w liczbie śluzowań pomiędzy śluzami Czersko Polskie i Śluzą Miejską, a pozostałymi śluzami, zlokalizowanymi na Kanale Bydgoskim. Wynikają one z lokalnego wykorzystania drogi wodnej. Przez śluzę Czersko Polskie przepływają głównie jednostki z piaskiem pobieranym z dna Wisły i transportowanym do portu Bydgoszcz-Wschód. Osowa Góra Prądy Czyżkówko Okole Śluza Miejska Czersko Polskie 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 2008 r. 2007 r. 2005 r. 2002 r. 1999 r. Rys. 2. Liczba śluzowań na śluzach zlokalizowanych w Bydgoszczy w wybranych latach. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej Duża liczba śluzowań na śluzie Miejskiej związana jest z przewozami pasażerskimi, jakie prowadzone są na odcinku Brdy w centrum Bydgoszczy. Na pozostałych obiektach średnio rocznie śluzowanych jest około 150 jednostek. Oznacza to, że wykorzystanie drogi wodnej na samym tylko odcinku pomiędzy śluzą Okole i Osowa Góra jest niewielkie w porównaniu z liczbą śluzowań w Czersku Polskim i na Śluzie Miejskiej. Do szczegółowych analiz przyjęto liczbę śluzowań w Czersku Polskim i na Śluzie Miejskiej w dłuższym okresie, co zaprezentowano na rys. 3 12824

3000 2500 2000 1500 1000 500 0 199920002001 20022003200420052006 2007200820092010 201120122013 Śluza Czersko Polskie Śluza Miejska Rys. 3. Liczba śluzowań na wybranych obiektach w latach 1999-2013. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej. Roczna liczba śluzowań na śluzie Czersko Polskie i Śluzie Miejskiej jest zróżnicowana w ciągu analizowanych 15 lat. Największe liczby śluzowań na śluzie Czersko Polskie miały miejsce w 2007 roku i 1999 roku (około 2 tys. śluzowań rocznie), z kolei najmniejsze w 2002 i 2003 roku (około 600 śluzowań). Z reguły ruch na śluzie Czersko Polskie odbywa się w ciągu całego roku z niewielkimi przerwami. Jest on uzależniony od warunków hydrologicznych, głównie stanów wody i zjawisk lodowych. Niewielka liczba śluzowań na śluzie Czersko Polskie w latach 2002-2003 wynikała przede wszystkim z niskich stanów wody w rzece, które utrzymywały się od lipca do października. W latach 1999-2004 liczba śluzowań na Śluzie Miejskiej wynosiła zaledwie 300 jednostek rocznie. Znaczny wzrost liczby śluzowań w latach następnych począwszy od 2005 roku (maksymalnie do 2713 w 2010 roku) utrzymuje się aż do 2012 roku. Przyczyną było uruchomienie w 2005 roku Bydgoskiego Tramwaju Wodnego, który w ramach swojej trasy pokonywał śluzę przynajmniej kilka razy dziennie. Linia ta obsługiwana jest przez 2 jednostki o napędzie solarnym: Słonecznik I i Słonecznik II oraz m/s Bydgoszcz. Bydgoski Tramwaj Wodny został włączony do miejskiego systemu komunikacji zbiorowej oraz stanowi atrakcję turystyczną miasta. Wzrost liczby śluzowań na Śluzie Miejskiej wynika też z organizacji cyklicznych imprez sportowych (regaty wioślarskie, zorganizowane spływy kajakowe) i kulturalno-rozrywkowych, które mają promować miasto. Do nich należy m.in. Ster na Bydgoszcz, która organizowana jest od 2008 roku. Jedynie w 2013 roku zanotowano mniejszą 12825

liczbę śluzowań na śluzie Miejskiej z uwagi na jej awarię. Śluza była wówczas wyłączona z eksploatacji od 6 maja do 17 czerwca. Zróżnicowanie liczby śluzowań w poszczególnych latach wynika z kilku czynników. Podstawowe znaczenie mają warunki hydrologiczne jakie utrzymywały się w ciągu roku, od których zależy czas trwania sezonu żeglugowego. Z reguły sezon żeglugowy trwa od kwietnia do października, ponieważ zjawiska lodowe pojawiające się w okresie od listopada do marca uniemożliwiają pracę śluzy. Ponadto żegluga jest niemożliwa przy wysokich stanach wody przekraczających stan alarmowy oraz przy niskich stanach wody, które nie zapewniają odpowiednich głębokości na szlaku żeglugowym. Dodatkową przyczyną dużej zmienności stopnia wykorzystania śluzy w ciągu roku może być zmienna koniunktura gospodarcza. Przy niewielkiej liczbie przedsiębiorstw korzystających z drogi wodnej słabsza kondycja finansowa jednego z nich może mieć znaczny wpływ na liczbę śluzowań 12. Największym armatorem drogi wodnej na bydgoskim odcinku jest Żegluga Bydgoska. Brak pozwolenia wodnoprawnego na wydobycie piasku z Wisły może w znacznym stopniu przyczynić się do stopnia wykorzystania drogi wodnej. Poza transportem piasku i żwiru część śluzowań jednostek pływających zwłaszcza w latach 2008-2013 związana była z realizacją inwestycji w Bydgoszczy, m.in. przebudową mostu na ul. Spornej, budową Trasy Uniwersyteckiej, czy remontem nabrzeża Brdy. Pozostałe przewozy ładunków mają marginalne znaczenie. Zestawienie śluzowań z uwzględnieniem rodzaju obiektu pływającego pozwoliło na przyjęcie podziału na przewozy ładunków (ruch towarowy) i pasażerów (ruch pasażerski). W przypadku śluzy Czersko Polskie (rys. 4) dominuje ruch towarowy, którego wielkość przewozów stanowi od 71,5% w 2006 r. do 88,4% w 2010 r. wszystkich rocznych śluzowań. 12 Gorączko M.:Natężenie ruchu żeglugowego na bydgoskim odcinka drogi wodnej E-70 stan obecny i perspektywy rozwoju. Rewitalizacja drogi wodnej Wisła-Odra szansą dla gospodarki regionu. Z. Babiński (red.), Bydgoszcz, 2008. 12826

100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ruch towarowy ruch pasażerski Rys. 4. Struktura (%) przewozów na śluzie Czersko Polskie w latach 2004-2013 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej. 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ruch towarowy ruch pasażerski Rys. 5. Struktura (%) przewozów na śluzie Miejskiej w latach 2004-2013 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej. W tym samym okresie proporcje śluzowań na Śluzie Miejskiej przedstawiały się odwrotnie (rys. 5). Dominowały przewozy pasażerskie od 81,4% w 2004 r. do 98,5% (2008 i 2012 r.) wszystkich śluzowań. Przewozy pasażerskie w ciągu roku prowadzone są od kwietnia do października. Z kolei ruch towarowy, przy sprzyjających warunkach hydrologicznych (brak zlodzenia, odpowiednia głębokość tranzytowa), odbywa się praktycznie przez cały rok. 12827

Na rys. 6 i 7 przedstawiono miesięczną liczbę śluzowań w ciągu 2007 i 2010 roku. Rysunki te najlepiej oddają kwestie sezonowości żeglugi śródlądowej. W 2007 roku największa liczba śluzowań na Śluzie Miejskiej miała miejsce w czerwcu (316 śluzowań), natomiast w Czersku Polskim w sierpniu (429 śluzowań). W zasadzie tylko w lutym żegluga nie odbywała się. Natomiast w 2010 roku wyłączone z ruchu były aż 4 miesiące. Pomimo tego liczba śluzowań w ciągu całego roku była wyższa niż w 2007 roku, z największą wartością we wrześniu 271 śluzowań w Czersku Polskim i 582 na Śluzie Miejskiej. 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Czersko Polskie Śluza Miejska Rys. 6. Liczba śluzowań w Czersku Polskim i na Śluzie Miejskiej w 2007 roku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej. 12828

600 500 400 300 200 100 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Czersko Polskie Śluza Miejska Rys. 7. Liczba śluzowań w Czersku Polskim i na Śluzie Miejskiej w 2010 roku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej. Ruch towarowy na terenie Bydgoszczy odbywa się wyłącznie lokalnie, najczęściej pomiędzy Fordonem, a Bydgoszczą Wschodnią (odległość około 5 km). Obejmuje on głównie transport piasku wydobywanego z Wisły i składowanego w porcie. Wielkość tego ruchu na Śluzie Miejskiej nie przekracza już 20% całkowitej liczby śluzowań. Podsumowanie W oparciu o przeprowadzoną analizę danych dotyczących liczby śluzowań w okresie 1999-2013 na obiektach położonych w granicach administracyjnych Bydgoszczy wysunięto następujące wnioski: na bydgoskim odcinku drogi wodnej E-70 największe wykorzystanie mają śluzy położone na Brdzie, tj. Czersko Polskie i Śluza Miejska o czym świadczy liczba śluzowań w ciągu roku. Na śluzie Czersko Polskie rocznie śluzuje się 1314 jednostek, a na Śluzie Miejskiej 1260jednostek w okresie 1999-2013. śluzy zlokalizowane na Kanale Bydgoskim (Okole, Czyżkówko, Prądy, Osowa Góra) wykorzystane są w niewielkim stopniu, średnio 150 jednostek rocznie. około 80% ruchu w Czersku Polskim to przewozy towarowe, głównie transport piasku wydobywanego z Wisły. Najmniejsza liczba śluzowań miała miejsce w 2002 roku 560 śluzowań i w 2003 roku -740 śluzowań. Najwięcej śluzowań odbyło się w 2007 12829

roku 2391 śluzowań. Mała liczba śluzowań w 2002 i 2003 roku była wynikiem wyjątkowo niskich stanów wody, które utrzymywały się nabrdzie i Wiśle. ponad 90% śluzowańna Śluzie Miejskiej stanowią przewozy pasażerskie, które obejmują miesiące letnie. Najmniej śluzowań miało miejsce w 1999 roku 138, a najwięcej w 2010 roku - 2713. Znaczny wzrost liczby śluzowań począwszy od 2005 roku do 2013 roku jest wynikiem uruchomienia Bydgoskiego Tramwaju Wodnego oraz organizacji licznych imprez sportowych i kulturalno-rozrywkowych (Ster na Bydgoszcz). Działalność promocyjna miasta skupia się głównie na turystycznym wykorzystaniu drogi wodnej. żegluga śródlądowa na analizowanym odcinku jest uzależniona od warunków hydrologicznych (stanów wody i zjawisk lodowych), koniunktury gospodarczej (zapotrzebowanie na piasek pobierany z dna rzeki), działalności promocyjnej miasta oraz awarii śluz. Aby mówić o znaczeniu regionalnym i międzynarodowym drogi wodnej Wisła-Odra potrzebna jest modernizacja całej drogi wodnej oraz efektywne współdziałanie administratorów poszczególnych odcinków i przedsiębiorstw transportowych. Prowadzone w ostatnich latach prace rewitalizacyjne na bydgoskim odcinku drogi wodnej skupiały się wyłącznie na zagospodarowaniu turystycznym, z pominięciem przewozów towarowych 13. Polityka zrównoważonego rozwoju transportu w Unii Europejskiej kładzie główny nacisk na rozwój transportu śródlądowego. Celem jest zwiększenie przewozów towarowych wodnymi drogami śródlądowymi, przy jednoczesnym wzroście jego jakości. Kontrola przeprowadzona przeznajwyższą Izbę Kontroli wykazała, że gdy przeciętnie w krajach UE udział w przewozach transportu śródlądowego w przewozach lądowych wszystkimi gałęziami transportu wzrasta to w Polsce następuje systematyczny jego spadek 14. Szansy na lepsze wykorzystanie śródlądowej drogi wodnej na odcinku bydgoskim upatruje się w budowie portu intermodalnego w rejonie Solca Kujawskiego. 13 Żurek T., Żurek M.: Degradacyjne zmiany w parametrach drogi wodnej E-70 w obszarze miasta Bydgoszczy. Logistyka, nr 6/2012, s. 1036-1046. 14 Funkcjonowanie żeglugi śródlądowej. Informacja o wynikach kontroli. (http://www.nik.gov.pl/plik/id,6232,vp,7990.pdf). (dostęp: 5.11.2014) 12830

Usage degree of the line infrastructure in inland navigation based on the example of Bydgoszcz s part of the international waterway (E-70) Streszczenie Obszar badań obejmuje bydgoski odcinek Międzynarodowej Drogi Wodnej E-70. Składają się na niego fragment rzeki Wisły, Brdy oraz Kanału Bydgoskiego. Na odcinku tym znajduje się 6 czynnych śluz (Czersko Polskie, Śluza Miejska, Okole, Czyżkówko, Prądy, Osowa Góra). Niniejszy artykuł obejmuje analizę ruchu na drodze wodnej opartą o liczbę śluzowań w okresie 1999-2013. Największe wykorzystanie mają śluzy położone na Brdzie, tj. Czersko Polskie i Śluza Miejska, jednak struktura przewozów jest odmienna. Na Czersku Polskim dominują przewozy towarowe, natomiast na Śluzie Miejskiej pasażerskie. Abstract The research area encloses the part of the inland waterway (E-70) located within Bydgoszcz. It consists of parts of the Vistula, the Brda and the Bygoszcz Canal. There are 6 active locks in this area (Czersko Polskie, Śluza Miejska, Okole, Czyżkówko, Prądy, Osowa Góra). The paper conducts the analysis of traffic in the water way based on the lockage numbers in the period of 1999-2013. The most intensively used are the locks located on Brda, namely Czersko Polskie and Śluza Miejska. They differ with the transit type, however. In Czersko Polskie, the cargo traffic is the one that dominates, while in Śluza Miejska it s the passenger traffic. Literatura 1. Bolt A., Jerzyło P.: Determinants of inland navigation on the Vistula from Warsaw to Gdańsk. Acta Energetica, nr2/15 (2013), s. 56-63. 2. Gorączko M.:Natężenie ruchu żeglugowego na bydgoskim odcinka drogi wodnej E-70 stan obecny i perspektywy rozwoju. Rewitalizacja drogi wodnej Wisła-Odra szansą dla gospodarki regionu. Z. Babiński (red.), Bydgoszcz, 2008. 3. Jankowski A. T.: Stosunki hydrograficzne Bydgoskiego Węzła Wodnego i ich zmiany spowodowane gospodarczą działalnością człowieka. Stud. Soc. Scient. Tor. Toruń- Polonia, Supl. VII, Warszawa-Poznań-Toruń, 1975. 4. Międzynarodowa droga wodna E-70. Mapa dla wodniaków. 2012. 12831

5. Transport wodny śródlądowy w Polsce w 2013 roku. Informacja sygnalna. Główny Urząd Statystyczny. Warszawa, 2014. (http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/transport-i-lacznosc/transport/transport-wodnysrodladowy-w-polsce-w-2013-r-,4,4.html). (dostęp: 30.10.2014) 6. Winid W.: Kanał Bydgoski. Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki, Warszawa, 1928. 7. Wojewódzka-Król K.: Współzależności ekonomiczne w rozwoju infrastruktury śródlądowych dróg wodnych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego, Rozprawy i monografie, nr 102, Gdańsk, 1987. 8. Wojewódzka-Król K.: Problemy zrównoważonego rozwoju transportu w Polsce. Logistyka, nr 2/2014, s. 381-388. 9. Wojewódzka-Król K., Rolbiecki R., Rydzkowski W.: Transport wodny śródlądowy. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 2007. 10. Woś K.: Żegluga śródlądowa szanse rozwoju. Szczecin, luty 2010, (http://www.am.szczecin.pl/userfiles/file/aktualnosci/news_2010_03_02/kwzegluga_srodladowa-szanse_rozwoju.pdf) (dostęp: 1.10.2014) 11. Wytyczne w sprawie transportu śródlądowego i sieci Natura 2000. Komisja Europejska, 2012. (http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/management/docs/iwt_pl.pdf). (dostęp: 30.09.2014) 12. Żurek T., Żurek M.: Degradacyjne zmiany w parametrach drogi wodnej E-70 w obszarze miasta Bydgoszczy. Logistyka, nr 6/2012, s. 1036-1046. 13. Funkcjonowanie żeglugi śródlądowej. Informacja o wynikach kontroli. (http://www.nik.gov.pl/plik/id,6232,vp,7990.pdf). (dostęp: 5.11.2014) 12832