SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XII EDYCJI OGÓLNOPOLSKIEGO PROGRAMU EDUKACYJNEGO TRZYMAJ FORMĘ! W ROKU SZKOLNYM 2017/2018

SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XII EDYCJI OGÓLNOPOLSKIEGO PROGRAMU EDUKACYJNEGO TRZYMAJ FORMĘ! W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 Otyłość uznawana jest za chorobę cywilizacyjną XXI wieku i stanowi jedno z największych globalnych wyzwań współczesnego świata. Światowa Organizacja Zdrowia w swoich raportach wskazuje wręcz na epidemię tej choroby. W ciągu ostatnich dwudziestu lat liczba osób zmagających się z nadwagą i otyłością potroiła się. W Polsce już ponad 60% mężczyzn i niemalże 50% kobiet boryka się z nadmiarem tkanki tłuszczowej. Jak wynika z najnowszej edycji Światowego Indeksu Bezpieczeństwa Żywnościowego (Global Food Security Index) pod względem liczby osób otyłych Polska zajmuje szóste miejsce w Europie. Najbardziej niepokoją doniesienia o permanentnym wzroście wskaźnika otyłych dzieci i młodzieży. Jeszcze dwie dekady temu odsetek dzieci z nadwagą i otyłością w wieku szkolnym wynosił w Polsce ok. 9%. Obecnie otyłość dotyczy już ponad 22% uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w Europie w ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci częstość występowania otyłości potroiła się. Do zwiększonego przyrostu masy ciała dochodzi zwykle około 8 roku życia i w późniejszym wieku większość dzieci utrzymuje masę ciała na tym samym poziomie w okresie dojrzewania. Rodzice często ignorują nadmierny wzrost masy ciała u swoich dzieci, wciąż pokutuje mylne przekonanie o tym, że pulchne dziecko to dziecko zdrowe. Niestety, takie podejście i wiele innych czynników, mają wpływ na rozwój otyłości, która nie jest tylko kwestią estetyczną, a przewlekłą chorobą przyczyniającą się do innych schorzeń. 1 1 A. Karney, A. Oblacińska, L. Kluba, D. Świątkowska, Otyłość u dzieci i młodzieży. Poradnik dla rodziców dzieci w wieku od 4 do 18 lat. Instytut Matki i Dziecka

Ogólnopolski Program Edukacyjny pt. Trzymaj Formę! powstał w 2006 roku z inicjatywy Głównego Inspektoratu Sanitarnego i Polskiej Federacji Producentów Żywności Związek Pracodawców. Głównym jego celem jest edukacja w zakresie trwałego kształtowania prozdrowotnych nawyków wśród młodzieży szkolnej i ich rodzin poprzez promocję zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety, w oparciu o odpowiedzialność indywidualną i wolny wybór jednostki. Działania podejmowane podczas realizacji programu zmierzają do zwiększenia wiedzy uczestników programu dotyczącej wpływu żywienia i aktywności fizycznej na zdrowie. Celami szczegółowymi programu są: pogłębienie wiedzy o znaczeniu prawidłowo zbilansowanej diety i aktywności fizycznej dla organizmu człowieka; kształtowanie postaw i zachowań związanych z prawidłowym żywieniem, odpowiednią, jakością zdrowotną żywności i aktywnością fizyczną; dostarczenie wiedzy o informacjach zamieszczonych na opakowaniach produktów spożywczych i umiejętności korzystania z nich. Patronat honorowy nad Programem Trzymaj Formę! objął: Minister Zdrowia; Minister Sportu i Turystyki; Minister Edukacji Narodowej; Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ponadto patronami programu są: Instytut Żywności i Żywienia; Polskie Towarzystwo Badań nad Otyłością; Federacja Konsumentów; Wydział Nauki o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie. 2

W roku szkolnym 2017/2018 Państwowa Inspekcja Sanitarna realizowała XII edycję Ogólnopolskiego Programu Edukacyjnego pt. Trzymaj Formę! na terenie 16 województw. Działaniami programowymi zostali objęci uczniowie V, VI i VII klas szkół podstawowych oraz II i III klas gimnazjalnych na terenie całego kraju. Program w XII edycji realizowany był na podstawie założeń programowych i zaproponowanej metodyki w: 7 191 szkołach - 34,2% 2 wszystkich szkół podstawowych i gimnazjów w Polsce z wyłączeniem szkół dla dorosłych. Odbiorcami XII edycji programu było: 555 402 uczniów II i III klas gimnazjalnych oraz V-VII klas szkół podstawowych: 367 295 uczniów klas V - VII szkół podstawowych; 188 107 uczniów II - III klas gimnazjów. Ponadto 122 693 uczniów, uczących się w klasach nierealizujących całości programu sporadycznie uczestniczyło w działaniach realizowanych w ramach programu takich jak: apel, festyn, konkurs, film, przedstawienie itp. Daje to łączną liczbę 678 095 uczniów, którzy w różnym stopniu zostali poddani działaniom programowym. Podczas realizacji wszystkich dotychczasowych edycji programu działaniami programowymi objęto: 622 068 uczniów w I edycji 703 159 uczniów w VII edycji 755 663 uczniów w II edycji 709 720 uczniów w VIII edycji 779 658 uczniów w III edycji 802 948 uczniów w IX edycji 819 849 uczniów w IV edycji 700 566 uczniów w X edycji 802 800 uczniów w V edycji 840 733 uczniów w XI edycji 723 498 uczniów w VI edycji 2 Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2016/2017, Główny Urząd Statystyczny 3

Ogółem dotychczas, w trakcie dwunastu edycji, działaniami programowymi objętych zostało ponad 9 239 018 uczniów klas V-VII szkół podstawowych i gimnazjów. Liczba szkół uczestniczących w programie kształtuje się następująco, począwszy od pierwszej edycji programu: 4 331 I edycja 7 946 VII edycja 5 920 II edycja 8 414 VIII edycja 6 188 III edycja 8 805 IX edycja 6 949 IV edycja 8 898 X edycja 6 795 V edycja 7 372 XI edycja 7 492 VI edycja Szkoły uczestniczące w programie dolnośląskie 413 kujawsko-pomorskie 349 lubelskie 597 lubuskie 159 łódzkie 397 małopolsie 715 mzaowieckie 787 opolskie 192 podkarpackie 553 podlaskie 226 pomorskie 328 śląskie 607 świętokrzyskie 262 warmińsko-mazurskie 426 wielkopolskie 829 zachodniopomorskie 351 0 200 400 600 800 1000 Wyk. 1 Liczba szkół realizujących XII edycję programu w poszczególnych województwach.

W ramach tegorocznej, XII edycji programu Trzymaj Formę!, zorganizowany został Konkurs wiedzy o zdrowym stylu życia. Konkurs wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! jest działaniem cyklicznym i cieszy się stale rosnącym zainteresowaniem uczestników. Do udziału w tegorocznej, siódmej edycji zgłoszonych zostało łącznie 14 117 uczniów z 1 830 szkół, z których do finału zakwalifikowanych zostało 19 uczestników. Spośród nich, w dniu 13 czerwca br. podczas III etapu ogólnopolskiego, wyłonieni zostali laureaci, finaliści oraz zwycięzcy Konkursu. Zwycięzcami VII edycji Konkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! zostali: I. miejsce Paulina Dziewierz z Publicznej Szkoły Podstawowej nr 2 im. Ignacego Jana Paderewskiego w Staszowie, woj. świętokrzyskie, II. miejsce Aleksandra Ossowska ze Szkoły Podstawowej im. Kornela Makuszyńskiego w Kobylnicy, woj. pomorskie, III. miejsce Alex Kalinowski z Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. Adama Mickiewicza w Górze, woj. dolnośląskie. Jednym z najważniejszych odbiorców programu Trzymaj Formę! są rodzice. Zgodnie z hasłem Światowej Organizacji Zdrowia zdrowie zaczyna się w domu, rodzice są pierwszymi i najważniejszymi nauczycielami swoich dzieci. Kształtowanie nawyków żywieniowych, dobór pokarmów w diecie, stopień aktywności fizycznej, ilości czasu spędzonego przed ekranem telewizora bądź monitorem komputera, uzależnione są od zachowań osób z najbliższego otoczenia. Dziecko często bezwiednie przejmuje postawę rodziców. Zmiana nawyków żywieniowych nastolatka może być jego inicjatywą, ale jej realizacja nie jest możliwa bez zaangażowania rodziny. Nastolatki, mieszkające najczęściej w domu rodzinnym, zazwyczaj nie mają możliwości samodzielnego decydowania o kupowanych produktach, serwowanych posiłkach czy preferowanych sposobach spędzania wolnego czasu. Rodzice odgrywają niebagatelną rolę również w rozwoju aktywności fizycznej nastolatka. Organizując aktywny wypoczynek, pomagając w wyborze zajęć sportowych lub dając dobry przykład własnej codziennej aktywności, kształtują prozdrowotne nawyki u dzieci. O realizacji programu Trzymaj Formę! przez szkołę, rodzice informowani byli głównie w trakcie zebrań indywidualnie organizowanych dla poszczególnych klas oraz zebrań 5

ogólnych. Dodatkowym źródłem informacji były gazetki szkolne, wystawy, biuletyny oraz ulotki. W szkołach realizujących program Trzymaj Formę! 243 487 rodziców brało udział w spotkaniach dotyczących zagadnień poruszanych w programie lub realizacji programu. Zaangażowanie najbliższych w realizację programu opierało się głównie na wsparciu rzeczowo-finansowym szkół. Znaczna część rodziców angażowała się także czynnie, zarówno w planowanie, organizację oraz realizację projektów. W takcie trwania roku szkolnego przeprowadzono 2622 konsultację z rodzicami, mające na celu wypracowanie propozycji rozwiązań sprzyjających zwiększeniu aktywności fizycznej. Ponadto w ramach realizacji programu organizowano wiele różnego rodzaju aktywności fizycznych aktywizujących także rodziców i opiekunów dzieci m.in. piesze wycieczki, rajdy rowerowe, spływy kajakowe. Rodzice stanowili liczną grupę, która czynnie uczestniczyła w takich wydarzeniach. 104950 rodziców/opiekunów podejmując aktywność fizyczną dawało dobry przykład swoim dzieciom i motywowało je do działania. Ponadto 21% rodziców nie angażowało się w działania swoich podopiecznych. Skuteczna edukacja zdrowotna, a co za tym idzie zdrowie dzieci, zależy również od tego, w jakim stopniu szkoła będzie współpracowała z rodzicami uczniów. O poziomie tej współpracy decyduje zarówno sposób przekazywanych informacji na temat realizowanego projektu jak również zachęcenie rodziców do angażowania się w różne jego etapy. Szkoła, tuż po rodzinie zajmuje główne miejsce w hierarchii wpływu na zachowania zdrowotne, zdrowie i zadowolenie z życia dzieci i młodzieży. Instytucja ta pełni w stosunku do swoich podopiecznych funkcję nie tylko dydaktyczną, ale również wychowawczą i opiekuńczą. Ważnym zadaniem, jakie powinna realizować szkoła jest edukacja zdrowotna, której głównym celem jest kształtowanie u uczniów nawyku dbałości o zdrowie własne i innych ludzi oraz umiejętność tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu. Aby skutecznie realizować szkolną profilaktykę zdrowotną bardzo ważna jest współpraca całej społeczności szkolnej. Działania prozdrowotne powinny wypływać przede wszystkim ze strony pracowników szkoły mających największy kontakt ze swoimi podopiecznymi, znających ich potrzeby i oczekiwania oraz sprawność i kondycję fizyczną. Ważną rolę odgrywają nauczyciele poszczególnych przedmiotów, dyrekcja, psycholodzy, pedagodzy szkolni, a także inni pracownicy szkoły. Ich zaangażowanie i motywacja niejednokrotnie decyduje o powodzeniu podjętego wyzwania. 6

Program Trzymaj Formę! realizowany jest dzięki zaangażowaniu szkolnych koordynatorów programu. Rolę tą pełnili w trakcie trwania XII edycji programu głównie nauczyciele wychowania fizycznego (2454) oraz nauczyciele biologii / przyrody (2426), co stanowi 68% wszystkich szkolnych koordynatorów. Ich zainteresowanie oraz motywacja do podjętego zadania pozwoliły skutecznie realizować główny cel programu, którym jest podnoszenie świadomości uczniów dotyczącej żywienia i aktywności fizycznej. W ramach działań zmierzających do rozszerzania kompetencji i wzrostu motywacji szkoły organizowały dla nauczycieli i innych pracowników warsztaty oraz szkolenia poświęcone tematyce zdrowego żywienia i aktywności fizycznej. Udział procentowy ilości takich działań realizowanych w trakcie XII edycji programu stanowi, w stosunku do ilości szkół biorących udział w programie, 31%. Kształtując prawidłowe nawyki żywieniowe społeczności szkolnej w trakcie realizacji programu Trzymaj Formę! szkoły zorganizowały 5433 zajęć, pokazów i warsztatów kulinarnych. Ponadto 5549 szkół układało jadłospisy zgodnie z zasadami zbilansowanej diety. W 60% szkół, w trakcie trwania XII edycji programu, praktykowano spożywanie wspólnie drugiego śniadania przez uczniów i nauczyciela. Dodatkowo pracownicy 4310 szkół konsultowali z rodzicami istotę problemu właściwego żywienia. Uczniowie prowadzili także liczne projekty o tematyce żywieniowej. Przykładem takich projektów są: - Bawmy się zdrowo na sportowo Dzień Sportu projekt edukacyjny, zrealizowany przez uczniów Szkoły Podstawowej w Człopie, woj. zachodniopomorskie, którego głównym celem było kształtowanie prozdrowotnych nawyków w czasie wolnym, - Śniadanie daje moc projekt edukacyjny autorstwa uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej w Kopicach, woj. opolskie, którego realizacja miała na celu zwiększenie wiedzy młodzieży na temat zdrowego i racjonalnego odżywiania, - Czy wiesz co i ile jesz? projekt edukacyjny przygotowany przez uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 im. Marii Konopnickiej w Garwolinie, woj. mazowieckie, polegający na wykształceniu umiejętności obliczania kaloryczności spożywanych pokarmów oraz układania zbilansowanej diety. 7

W jaki sposób szkoła sprzyjała poprawie nawyków żywieniowych społeczności szkolnej Spotkania z ekspertem, specjalistą z zakresu żywienia 9% Organizowanie zajęć praktycznych, warsztatów z edukacji konsumenckiej 13% Układanie jadłospisów zgodnie z zasadami zbilansowanej diety 22% Konsultacja z rodzicami istoty problemu właściwego żywienia Spożywanie wspólnie drugiego śniadania przez uczniów i nauczyciela 17% 17% Organizacja zajęć, pokazów, warsztatów kulinarnych 22% Wyk. 2. Udział procentowy przedsięwzięć sprzyjających poprawie nawyków społeczności szkolnej. W racjonalnym żywieniu ogromną rolę odgrywa odpowiednia podaż płynów. Dzieci i młodzież powinny pić co najmniej 6 szklanek wody. W przypadku dni o intensywnym wysiłku fizycznym, jak zajęcia WF czy inne zajęcia sportowe, podaż płynów powinna być znacznie większa. Szkoły sprzyjając dobrej dyspozycji ucznia, mając na uwadze istotę właściwego nawodnienia organizmu udostępniały na terenie szkoły bezpłatną wodę pitną. 939 szkół zamontowało tzw. źródełka, 1248 szkół udostępniło wodę w postaci dystrybutorów galonowych, a 1087 zapewniało wodę swoim podopiecznym w inny sposób np. w dzbankach lub butelkach. Jednak prawie połowa (3372) spośród wszystkich szkół realizujących program nie planuje w najbliższym czasie podejmować działań zmierzających do udostępnienia bezpłatnej wody pitnej dla uczniów. 8

Czy w szkole udostępniona jest bezpłatnie woda pitna? 4000 47% 3500 3000 2500 2000 1500 1000 13% 17% 15% 10% 500 0 Tak, w postaci źródełka Tak, w postaci dystrybutorów galonowych Tak, w inny sposób Nie, ale planujemy stworzyć taką możliwość od roku 2018 Nie i obecnie nie ma planów udostępnienia Wyk. 3. Udział procentowy szkół zapewniających bezpłatną wodę dla uczniów i pracowników. Mając na uwadze złożoność celu programu Trzymaj Formę! szkoły podejmowały także działania sprzyjające zwiększeniu aktywności fizycznej społeczności szkolnej. Aktywność fizyczna jest istotnym elementem utrzymania zdrowia, a w przydatku dzieci i młodzieży ten aspekt ich zachowań jest szczególnie ważny, gdyż styl życia z czasu dzieciństwa i dorastania jest często powielany w okresie dorosłości. Aby zwiększyć poziom aktywności fizycznej w 6830 szkołach organizowano zawody i inne imprezy sportowe. Równie często, bo aż w 6757 przypadkach, szkoły deklarowały udział uczniów w turniejach i zawodach międzyszkolnych. Ponadto placówki oświatowe organizowały dodatkowe zajęcia sportowe, rozwijające pasje i zainteresowania młodzieży. Równie ważnym oraz zwiększającym atrakcyjność zajęć jest udział uczniów w sporządzaniu propozycji planów obowiązkowych lekcji WF oraz tworzenie oferty zajęć do wyboru dla uczniów w ramach obowiązkowych zajęć WF. W 2412 szkołach uczniowie uczestniczyli w planowaniu lekcji WF, natomiast w 2952 placówkach podopieczni współtworzyli ofertę zajęć WF do wyboru. Szacunkowo 526886 uczniów szkół, 104950 rodziców oraz 98654 pozostałych uczestników programu brało udział w jakichkolwiek aktywnościach ruchowych w ramach programu. 9

Uczniowie prowadzili także liczne projekty, których celem głównym było zwiększenie aktywności fizycznej. Przykładem takich projektów są: Aktywni zimą - Zespół Szkół im. JP II w Tereszpolu, Otyłość i nadwaga- myśl o sobie, zadbaj o zdrowie - Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Biernatkach, Boisko pełne ruchu - Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Starym Zakrzewie. Program Trzymaj Formę! realizowany jest metodą projektu, która dla młodych ludzi stanowi ciekawe wyzwanie i szanse współpracy z innymi. Pozwala wspólnie osiągnąć założony cel, wpływa na proces zdobywanie nowej wiedzy oraz doświadczenia, a także pozwala wykształcić umiejętność radzenia sobie z zagadnieniem problemowym. W czasie trwania XII edycji programu 2096 szkół opracowało, własny autorski projekt, 2887 placówek korzystało z gotowych propozycji projektów, natomiast pozostałe 2208 szkół realizowało program z wykorzystaniem alternatywnych metod. Przygotowywane projekty dotyczyły najczęściej tematyki z zakresu aktywności fizycznej i zbilansowanej diety. Spośród wszystkich opracowanych projektów 6953 dotyczyły aktywności fizycznej, 6791 zbilansowanej diety, a 4152 edukacji konsumenckiej. Czy opracowano w szkole własny projekt edukacyjny zawierający: temat, cele, zadania, osoby odpowiedzialne, terminy realizacji, sposób i kryteria oceny efektów? 3000 2000 1000 0 Tak 29% 40% Nie, ale korzystano z gotowych projektów 31% Nie, w trakcie realicaji programu korzystano z innych metod Wyk. 4. Udział procentowy opracowanych przez szkoły projektów do gotowych projektów oraz innych metod realizacji programu. Realizacja programu Trzymaj Formę! niejednokrotnie opierała się na współpracy wielu nauczycieli i pracowników szkoły. Projekty w ramach programu przygotowywane, planowane, realizowane oraz prezentowane były podczas zajęć obowiązkowych, jak 10

i w trakcie zajęć pozalekcyjnych. W czasie zajęć obowiązkowych program realizowano w 6878 szkołach, natomiast podczas zajęć pozalekcyjnych (wykraczających poza podstawę programową) w 5016 szkołach. Średnio na działania służące promocji aktywności fizycznej i pogłębieniu wiedzy o prawidłowym żywieniu szkoła przeznaczała od 4 do 6 godzin lekcyjnych (45 min.). Jednym z narzędzi dostępnych dla szkół, dzięki którym mogą one kształtować i rozwijać edukację zdrowotną oraz w rzeczywisty sposób wpływać na dietę uczniów są programy Komisji Europejskiej Mleko w szkole oraz Owoce i warzywa w szkole. Programy te kształtują właściwe nawyki żywieniowe oraz promują zbilansowaną dietę, bogatą w owoce i warzywa oraz produkty mleczne. W roku szkolnym 2017/2018 wśród szkół realizujących program Trzymaj Formę! 5729 realizowało program Mleko w szkole, natomiast 5815 Owoce i warzywa w szkole. Oprócz Trzymaj Formę! szkoły angażowały się w realizację innych programów sprzyjających kształtowaniu prozdrowotnych nawyków. 4536 placówek wskazało na realizację programów dotyczących różnych aspektów zdrowia. Szkoły najchętniej włączały się w realizację programów edukacyjnych z zakresu aktywności fizycznej i zdrowego żywienia. Odpowiednio 6780 i 6552 szkoły wskazały na wybór programów z tego obszaru. Dużym zainteresowaniem cieszyły się również inicjatywy poświęcone zagadnieniom ekologii i ochrony środowiska 3585 szkół, oraz higieny osobistej 1502 szkoły. Wszelkie działania profilaktyczne wpływające na kształtowanie prozdrowotnych zachowań korzystnie oddziaływają na społeczność szkolną, jednak z uwagi na szeroką ofertę różnorodnych programów edukacyjnych należy zwrócić uwagę na ich jakość, efektywność oraz właściwy dobór, zgodny ze specyfiką potrzeb uczniów danej szkoły. Podsumowanie: Realizacja Ogólnopolskiego Programu Edukacyjnego Trzymaj Formę! miała miejsce w 7191 szkołach, z czego 5425 szkół brało udział w kilku kolejnych edycjach programu, 1278 szkół realizowało program wybiórczo, w poszczególnych latach. Natomiast dla 488 szkół XII edycja programu była pierwszą edycją. W sprawozdaniu z realizacji programu w roku szkolnym 2017/2018 5317 szkół zadeklarowało, że będą realizować kolejną XIII edycję programu, a 1752 szkoły wstrzymały się z decyzją o przystąpieniu do realizacji do czasu rozpoczęcia nowego roku szkolnego. 11

W 3900 szkołach uczniowie biorący udział w tegorocznej edycji programu uczestniczyli we wcześniejszych działaniach programowych szkoły, w 2185 szkołach część uczniów uczestniczyła w poprzednich edycjach natomiast dla 1106 szkół, grupa uczniów zaangażowana w projekt stanowiła zupełnie nową grupę. Program Trzymaj Formę! realizowany jest z wykorzystaniem materiałów edukacyjnych skierowanych zarówno dla młodzieży, jaki i rodziców. W ramach zwiększenia atrakcyjności programu oraz zaangażowania w jego realizację organizowany jest również konkurs dla szkół lub poszczególnych uczniów. Najczęściej wskazywanym przez koordynatorów komponentem zachęcającym do realizacji programu były materiały edukacyjne, tą odpowiedź wskazywało 5437 szkół. Równie atrakcyjnym elementem były gotowe scenariusze zajęć (4586) oraz ciekawa tematyka (4173). W następstwie zrealizowanych działań szkoły dokonały także oceny pomocy dydaktycznych opracowanych do programu. W tabeli poniżej przedstawiono podsumowanie ocen dla poszczególnych materiałów edukacyjnych. Ocena pomocy dydaktycznych przygotowanych do realizacji programu (skala ocen: 1 -ocena najniższa, 6 - ocena najwyższa) Ocena poradnika dla nauczycieli Ocena broszury dla uczniów Ocena ulotki dla rodziców Ocena plakatu z Talerzem Zdrowia Ocena strony internetowej 1 2 3 4 5 6 0,2% 0,6% 2,2% 12% 48,8% 36,2% 0,3% 0,6% 3,1% 13,4% 48,5% 34,1% 0,3% 0,7% 3% 14,2% 48,6% 33,2% 0,2% 0,4% 1,5% 8,5% 43,4% 46% 0,3% 0,5% 1,8% 10,5% 46,9% 40% Na potrzeby programu Trzymaj Formę! stworzona została dedykowana strona internetowa. Szkoły najczęściej korzystały ze strony internetowej w celu pobrania materiałów edukacyjnych w formie elektronicznej (2555), uzyskania informacji dotyczących 12

treści programowych (1896), uzyskania informacji dotyczących dodatkowych inicjatyw, konkursów (914) oraz wykorzystywania w trakcie zajęć z uczniami (1144). Zdecydowana większość szkół zapewniła, że w trakcie realizacji programu nie wystąpiły żadne trudności. Dla pozostałych 611 szkół trudność stanowiła metoda projektu, brak wsparcia finansowego, nadmiar dodatkowych inicjatyw i programów profilaktycznych, niewielkie zaangażowanie kadry pedagogicznej i pozostałych pracowników szkoły. Najczęściej koordynatorzy wskazywali na współpracę z: samorządami w tym: urzędami marszałkowskimi, starostwami powiatowymi, urzędami miasta i gmin, placówkami oświaty i kultury w tym: wyższymi uczelniami, bibliotekami, domami kultury, towarzystwami ds. kultury fizycznej, ośrodkami i klubami sportowymi. Rokrocznie przygotowywane i przeprowadzone są szkolenia merytoryczne i metodyczne dla pracowników pionu Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia z wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych i powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych oraz szkolnych koordynatorów odpowiedzialnych za wdrożenie projektu. Szkolenia umożliwiały koordynatorom programu w sposób efektywny zapoznanie się z programem jego założeniami, celem, tematyką, metodyką oraz dodatkowymi inicjatywami realizowanymi w trakcie programu. W realizację XII edycji programu aktywnie włączyło się 31142 instytucji, organizacji oraz 62676 osób na terenie całego kraju. Wnioskując, Ogólnopolski Program Edukacyjny Trzymaj Formę! od dwunastu lat cieszy się stałym zainteresowaniem i zaangażowaniem w szkołach oraz środowiskach lokalnych. Interesujące założenia programu oraz jego realizacja daje możliwość dzieciom i młodzieży zdobycia wiedzy i umiejętności dotyczących zasad prawidłowo zbilansowanej diety i znaczenia aktywności fizycznej dla zdrowia człowieka. Systematyczna edukacja zdrowotna w szkole jest uważana za najbardziej opłacalną, długofalową inwestycję w zdrowie społeczeństwa. Kształtuje u uczniów nawyk dbałości o zdrowie własne i innych ludzi oraz umiejętność tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu. Dobre zdrowie i samopoczucie uczniów jest zasobem dla edukacji, sprzyja uczeniu 13

się i skutecznej realizacji podstawowych zadań szkoły. Realizacja programu stanowi wyjście naprzeciw zaleceniom Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w sprawie diety, aktywności fizycznej i zdrowia oraz zaleceniom Białej Księgi Komisji Europejskiej Strategia dla Europy w zakresie zagadnień zdrowia związanych z żywieniem, nadwagą i otyłością oraz wsparcie realizacji stanowiska Rządu Polskiego w tej sprawie. Na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy Głównym Inspektoratem Sanitarnym a Polską Federacją Producentów Żywności Związkiem Pracodawców, planowana jest kontynuacja Ogólnopolskiego Programu Edukacyjnego Trzymaj Formę! do 2021 roku. 14