DZIECKO I JEGO PRAWA

DZIECKO I JEGO PRAWA Prawo poszczególnych państw od zarania ich istnienia reguluje w sposób mniej lub bardziej szczegółowy sytuację dziecka w rodzinie i społeczeństwie. Określa uprawnienia i obowiązki rodziców wobec ich dziecka oraz obowiązki i uprawnienia wobec rodziców. Regulacje te są różne w różnych państwach oraz zmieniają się z biegiem lat. Dnia 20 listopada 1989 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych jednomyślnie uchwaliło Konwencję o Prawach Dziecka. Z chwilą ratyfikowania jej przez dwudzieste państwo, weszła ona w życie (2 września 1990 r.). W Polsce zaczęła obowiązywać od 7 lipca 1991 roku. Konwencję nazwano światową konstytucją praw dziecka, która ustanawia status dziecka oparty na następujących założeniach: dziecko jest samodzielnym podmiotem ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej, dziecko wymaga poszanowania jego tożsamości, prywatności i godności, rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka, państwo ma wspierać rodzinę a nie ją wyręczać. W procesie tworzenia systemu ochrony dziecka kierowano się różnymi zasadami i prawami. Poniżej przytaczamy te, które są istotne w funkcjonowaniu przedszkola: Zasada dobra dziecka według niej wszystkie działania podejmowane są w najlepiej pojętym interesie dziecka. Zasada równości oznaczająca, że wszystkie dzieci, niezależnie od płci, koloru skóry, narodowości itp., mają być traktowane w sposób równy wobec prawa. KATALOG PRAW W KONWENCJI OBEJMUJE: Prawa i wolności osobiste: prawo do życia i rozwoju, prawo do identyczności (dorośli powinni dziecko szanować, dawać mu wolność; dziecko ma również prawo do godności i nietykalności), prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dziecka dotyczących, w postępowaniu administracyjnym i sądowym, prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa 1

Prawa socjalne: prawo do ochrony zdrowia, prawo do wypoczynku i czasu wolnego. Prawa kulturalne: prawo do korzystania z dóbr kultury, prawo do informacji prawo do znajomości swoich praw. JANUSZ KORCZAK OBROŃCA PRAW DZIECI Nie ma dzieci - są ludzie" - w tych kilku słowach można ująć credo pedagogiczne Henryka Goldszmita, znanego pod pseudonimem Janusza Korczaka. Centralny motyw działalności i twórczości J. Korczaka stanowiło - prawo każdego dziecka do życia i odpowiedniego jego poziomu. Pisał o konieczności zapewnienia dziecku odpowiedniej jakości życia w sferze jego potrzeb fizycznych, emocjonalnych, intelektualnych i społecznych. W tym miejscu warto przypomnieć, że tytuł jednego z jego utworów brzmi: Prawo dziecka do szacunku" - i stanowi programową syntezę jego twórczości. Z naczelnej zasady przyjętej przez J. Korczaka, iż dziecko jest człowiekiem, wynika troska o wciąż gwałcone przez dorosłych prawa. Spośród wielu praw, o których pisał i o które walczył, jako zasadnicze należy wymienić: Prawo do szacunku Jest to prawo najbardziej lekceważone we współczesnym świecie. Dzieci trzeba nie tylko kochać, ale też dobrze traktować, a to oznacza indywidualne podejście do każdego wychowanka. Wielu starań powinno dołożyć społeczeństwo, by uczeń miał prawo do poszanowania godności własnej w sprawach osobistych, rodzinnych i koleżeńskich. Prawo do niewiedzy Dla kilkuletniego dziecka nie wszystko jest proste i jasne jak nam się wydaje. Otaczający świat jest dla niego nieznany. Dorośli powinni mieć wiele wyrozumiałości i cierpliwości wobec niekończących się pytań dziecka. 2

W konwencji czytamy: Zadaniem dorosłych jest cierpliwe i wytrwałe niesienie pomocy podopiecznym w chwili, gdy potrzebują oni przewodnika, by wybrać i zdecydować kim być, co robić, jaką postawę przyjąć w zbiorowości ludzkiej i na podstawie jakich wartości budować przyszłość." Prawo do niepowodzeń i łez Nie wolno oskarżać dziecka za niepowodzenia, lecz należy cierpliwie czekać, aż dziecko wydorośleje, nabierze życiowego doświadczenia. Zamiast karania współczesna psychologia proponuje - " pokaż dziecku, jak można naprawić zło". Prawo do upadków Obcując na co dzień z dziećmi nie powinno nas dziwić, że dzieci upadają czy grzeszą. Wychowawca uznając prawo do upadku, akceptując błędy podopiecznych musi pamiętać, że jego obowiązkiem jest obserwowanie zachowania, wyjaśnianie przyczyn, nieprawidłowości i odchyleń w rozwoju oraz podejmowanie działań kompensacyjnych wobec dzieci, które tego potrzebują. Prawo do własności Poszanowanie tego prawa jest konieczne zarówno ze strony nauczycieli, jak i rodziców. Uczymy dzieci, że mają prawo do własności, ale również powinny je respektować wobec innych. Prawo do tajemnicy Dzieci, nawet te najmłodsze, mają swoje tajemnice osobiste, rodzinne czy koleżeńskie. Dorośli powinni je szanować. Nauczyciel szanujący tajemnicę dziecka, uczy swoją postawą, że są sprawy, o których nie mówi się wszystkim. Prawo do radości J. Korczak w swoim pamiętniku pisał dziecku potrzebna jest jasność szczęścia i ciepło miłości... Niech dzieci się śmieją, niech będą wesołe." Dziecko powinno wychowywać się w miłej i serdecznej atmosferze, pełnej uśmiechu i radości. 3

Prawo do wypowiadania swoich myśli i uczuć Łamanie tego prawa jest krzywdą wyrządzoną dziecku, którą trudno w życiu naprawić. Należy dać dziecku prawo do wyrażania własnych poglądów i uczuć, przyjmując je stosownie do wieku i dojrzałości dziecka. Dzieci potrzebują tego, by ich uczucia były akceptowane i doceniane. Prawo do dnia dzisiejszego Dziecko żyje teraźniejszością, bieżącą chwilą i to liczy się najbardziej. Wszystko co było w przeszłości czy dopiero ma nadejść, nie jest dla niego tak ważne. Dla jutra lekceważy się to, co je dziś cieszy, smuci, dziwi gniewa, zajmuje. Dla jutra, którego nie rozumie (...) kradnie się lata życia" - to słowa J. Korczaka. Korczakowskie prawa dziecka są aktualne do dziś. Jego myśli, idee, jego cele ocalały i większość z nich zrealizowano w Konwencji Praw Dziecka. Bibliografia: 1. Al.- Khamisy D., Z dziećmi o prawach dziecka. Edukacja w Przedszkolu" 2000. 2. Kopczyńska Sikorska J., Idee praw dziecka w życiu i pracy J. Korczaka. Wychowanie w przedszkolu" 1992, nr 6. 4

Warto poznać kilka mądrości wspaniałego pedagoga, kochającego bez reszty dzieci, Janusza Korczaka. PROŚBA DZIECKA Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego wszystkiego, czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony. Nie bój się stanowczości. Właśnie tego potrzebuję- poczucia bezpieczeństwa. Nie bagatelizuj moich złych nawyków. Tylko ty możesz pomóc mi zwalczyć zło, póki jest to jeszcze w ogóle możliwe. Nie rób ze mnie większego dziecka niż jestem. To sprawia, że przyjmuję postawę głupio dorosłą. Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach, jeśli nie jest to absolutnie konieczne. O wiele bardziej przejmę się tym, co mówisz, jeśli porozmawiamy w cztery oczy. Nie chroń mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest nauczyć się rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych. Nie wmawiaj mi, że błędy, które popełniam, są grzechem. To zagraża mojemu poczuciu wartości. Nie przejmuj się zbytnio, gdy mówię, że cię nienawidzę. To nie ty jesteś moim wrogiem, lecz twoja miażdżąca przewaga! Nie zwracaj zbytniej uwagi na moje drobne dolegliwości. Czasami wykorzystuję je, by przyciągnąć twoją uwagę. Nie zrzędź. W przeciwnym razie muszę się przed tobą bronić i robię się głuchy. Nie dawaj mi obietnic bez pokrycia. Czuję się przeraźliwie tłamszony, kiedy nic z tego wszystkiego nie wychodzi. Nie zapominaj, że jeszcze trudno mi jest precyzyjnie wyrazić myśli. To, dlatego, nie zawsze się rozumiemy. Nie sprawdzaj z uporem maniaka mojej uczciwości. Zbyt łatwo strach zmusza mnie do kłamstwa. Nie bądź niekonsekwentny. To mnie ogłupia i wtedy tracę całą moją wiarę w ciebie. Nie odtrącaj mnie, gdy dręczę cię pytaniami. Może się wkrótce okazać, że zamiast prosić cię o wyjaśnienia, poszukam ich gdzie indziej. Nie wmawiaj mi, że moje lęki są głupie. One po prostu są. 5

Nie rób z siebie nieskazitelnego ideału. Prawda na twój temat byłaby w przyszłości nie do zniesienia. Nie wyobrażaj sobie, iż przepraszając mnie stracisz autorytet. Za uczciwą grę umiem podziękować miłością, o jakiej nawet ci się nie śniło. Nie zapominaj, że uwielbiam wszelkiego rodzaju eksperymenty. To po prostu mój sposób na życie, więc przymknij na to oczy. Nie bądź ślepy i przyznaj, że ja też rosnę. Wiem, jak trudno dotrzymać mi kroku w tym galopie, ale zrób, co możesz, żeby nam się udało. Nie bój się miłości. Nigdy. Na podstawie artykułów z internetowych stron edukacyjnych autor: Agnieszka Opara Gałgan 6

Jeżyk Cyprian i głosy nocy Cyprian leżał w swoim łóżeczku w norce. Było miękko i ciepło. Wcale jednak nie miło. Kręcił się i wiercił, a kotłujące się w głowie myśli nie dawały mu spokoju, nie mówiąc już o śnie. To nie był dobry dzień. Wiedział to już rano, gdy wystawił głowę z norki, a deszcz kapnął mu mroźną kroplą na nosek. Cały świat był szary i zimny. Jesień była w pełni, a to oznaczało, że ciepłe i słoneczne dni odeszły na długo. Wkrótce po śniadaniu posprzeczał się z borsukiem Emilem. Borsuki mają zwyczaj oznaczania okolicy swoim zapachem. Pomaga im to odnaleźć drogę do domu i orientować się w terenie. Jeżykowi ten zapach nigdy się nie podobał, a w taki dzień jak ten po prostu przeszkadzał. Postanowił zwrócić uwagę Emilowi, żeby tego nie robił. Ponieważ i on i borsuk nie byli w dobrych humorach zrobiła się z tego zaraz wielka kłótnia. Emil się obraził i powiedział, że zawsze tak robił, robili tak jego rodzice i dziadkowie. Dodał, że nie zamierza przestać i że jeżeli Cyprianowi to przeszkadza to może po prostu wynieść się ze swoją norką w inne miejsce. Jeżykowi teraz było przykro, bo przecież Emil to jego dobry przyjaciel i nie chciał go obrazić. Ale co miał robić? Ten zapach na pewno nie tylko jemu przeszkadzał. To nie było wszystko. Na ten dzień zaplanował sobie wspólnie z liskiem Kryspianem wyprawę na drugą stronę jeziora. Gdy okazało się jednak jak jest zimno i nieprzyjemnie to nawet mu do głowy nie przyszło, by wyruszyć. Okazało się, że Kryspian, który ma grube futerko i któremu zimno nie przeszkadza czekał w południe pod umówionym dębem. A Cyprian nie przyszedł. Gdy po długim czekaniu lisek odszukał jeżyka był już bardzo rozeźlony. Gdy do tego zobaczył, że Cyprian w najlepsze zbiera grzyby na obiad to nawet nie dał mu nic wytłumaczyć. Krzyknął tylko, że takiego przyjaciela to on nie chce, odwrócił się i poszedł. Z kolei pod wieczór, gdy jeżyk wracał do swojej ciepłej norki był tak zamyślony i przejęty wydarzeniami dnia, że nie zauważył, że na drzewie siedzi kruk Bazyli. Bardzo lubi i podziwia mądrego kruka, a teraz nawet się nie przywitał. Przeszedł tylko dołem z główką spuszczoną w dół. Tak jakby go unikał, a przecież tak wcale nie było. Zobaczył go dopiero, gdy Bazyli zerwał się do lotu. Ten na pewno sobie pomyślał, że Cyprian to bardzo źle wychowany jeżyk. Teraz leżał w swojej ciepłej norce i bardzo chciał już zasnąć. Cały czas coś było jednak nie tak. Niby jamka, w której leżał była jak zawsze wygodna. Niby przykrycie z liści cieplutkie, jak co dzień. Niby powiewy wiaterku leciutkie i miło muskające jego pyszczek. Cały czas 7

jednak w głowie siedziały mu myśli o całym dniu. Słyszał je, jako głosy w swojej głowie i wokół siebie. Dalsze, bliższe, głośniejsze, cichsze wspominające sprawy dnia w większości te niezbyt miłe. Tak bardzo chciał zasnąć, że zaciskał powieki i aż marszczył nieco nosek. Nie pomagało to jednak i głosy dalej dobiegały ze wszystkich stron. Z tyłu, niedaleko słyszał głos Emila, tak jakby komuś opowiadał on historię ich kłótni. Zawsze myślałem, że Cyprian to mój przyjaciel, a teraz okazało się, że nie podoba mu się, że jestem borsukiem. Przecież każdy wie, że wszystkie borsuki oznaczają swój teren. Tak zawsze było i nigdy nikomu to nie przeszkadzało. A on powiedział, że wszyscy mi to mają za złe. Jak mógł tak?. Głos borsuka w kółko powtarzał swoje pretensje. Cyprian nie był pewien, czy dźwięki dobiegały z zewnątrz norki, czy po prostu odtwarzał w głowie ich sprzeczkę i słowa, które tam padły. Z drugiej strony słyszał liska Kryspiana. Z wyrzutem w głosie opowiadał jak to czekał i czekał pod dębem, a w tym czasie jeżyk w najlepsze zbierał grzyby na obiad. Tak nie robi przyjaciel! powtarzał. Z kolei w środku głowy słyszał głosem Bazylego powtarzane Ten młody jeżyk to już nawet się nie przywita. Udaje tylko, że nikogo nie widzi. A kiedyś był z niego taki miły maluch. Chciał mu wytłumaczyć, że to taki dzień tylko, że nie zauważył, że posprzeczał się z przyjaciółmi Nic to jednak nie dawało i głos kruka w kółko powtarzał swoje. Wszystkie te dźwięki kotłowały mu się w głowie nie dając spać. Im bardziej jeżyk starał się zasnąć, im bardziej zaciskał powieki, im bardziej próbował uciszyć głosy w głowie tym bardziej sen się oddalał. W końcu odetchnął głęboko i dla odmiany teraz wsłuchał się w nie uważnie. Zauważył, że chociaż nie może ich wyłączyć to jednak może je trochę zmieniać. Tak jak w jakimś magicznym urządzeniu z pokrętłami gdzie można pogłaśniać, ściszać, przesuwać i zmieniać. Wsłuchał się w to, co mówił Emil. Zrobił nawet troszkę głośniej, żeby na pewno wszystko zrozumieć. Gdy nadszedł odpowiedni moment jeżyk przerwał i powiedział, że przeprasza. Zrobił to tak, jakby spokojnie rozmawiali ze sobą w norce Cypriana. Dodał, że nie chciał mu sprawić przykrości i że chce żeby byli dalej przyjaciółmi. A sprawy oznaczania terenu na pewno uda się jakoś ustalić i pogodzić. Borsuk mógłby to na przykład robić wtedy, gdy jeżyk będzie gdzie indziej, tak by mu nie przeszkadzało. Głos Emila zaczął się przesuwać w bok, oddalać i cichnąć. W końcu stał się szmerem, ledwie słyszalnym z rogu norki. 8

To samo zrobił z Kryspianem. Wysłuchał, powiedział, że jest mu przykro i dodatkowo obiecał, że zaprosi go na następny obiad, żeby dodatkowo przeprosić za to czekanie w zimnie pod dębem. Głos liska zmienił się na dużo spokojniejszy i brzmiał teraz tak, jakby tamten zaczął się uśmiechać. Oddalił się i ledwie szemrał z drugiego kąta norki. Cyprian słyszał jeszcze Bazylego. Mocny głos starego kruka brzmiał dalej bardzo wyraźnie. Jeżyk spróbował przekręcić inne magiczne pokrętło i głos zmienił się nagle w dobiegający z dołu piskliwy głos małej myszki. Piii! Pi! Pi! Piii!. Cyprian nie mógł się powstrzymać, by się nie uśmiechnąć do siebie. Ciche popiskiwania małej myszki już nie przeszkadzały. Głosy ucichły. Jeżyk postanowił, że jutro znajdzie każdego z nich, porozmawia i przeprosi. To nie był dobry dzień, ale jutro będzie nowy na pewno lepszy. Przyjaciele są najważniejsi i zrozumieją. Cyprian poczuł się ciepło i dużo lżej. Był bardzo śpiący i nie słysząc Autor: Paweł Księżyk Bajka terapeutyczna. Polecamy stronę internetową; www.bajki-zasypianki.pl 9

Jak rozwijać zainteresowania czytelnicze u dzieci? Literatura dla dzieci w wieku przedszkolnym jest rodzajem sztuki przekazywanej małym odbiorcom przede wszystkim za pośrednictwem rodziców i nauczycieli. Przedszkole stwarza swoim wychowankom różnorodne możliwości obcowania z literaturą piękna. W wieku przedszkolnym kształtują się zaczątki osobowości dziecka, dlatego też ważnym zadaniem nauczycieli przedszkola jest odpowiedni dobór książek, które posiadałyby bogaty zasób treści o charakterze wychowawczym. Bohater literacki swoim postępowaniem i postawą powinien uczyć dzieci jak żyć, głównie przez preferowanie cennych wartości moralno wychowawczych. Potrzeba kontaktu z książką nie powstaje u dziecka spontanicznie, stąd musi ją wzbudzić rodzic lub nauczyciel w procesie wychowania. Książka jest również źródłem wiedzy o otaczającym świecie, o człowieku i nurtujących go problemach, o kulturze, tradycjach społeczeństwa i własnego narodu oraz kulturze innych narodów. Zadnia jakie pełni literatura w życiu dziecka: poszerzanie możliwości poznania świata kształtowanie wrażliwości estetycznej wzbogacenie zasobu wiadomości, które dziecko zdobyło w toku obserwacji otaczającego je środowiska, świata przyrody i społeczeństwa wyzwalanie ekspresji słownej, plastycznej i innej kształcenie mowy i wymowy rozwijanie inwencji twórczej aktywizowanie myślenia, uczenie wyciąganie wniosków i morału, ćwiczenie pamięci i uwagi inspirowanie zabaw w teatr, inscenizowanie utworów Formy wykorzystania tekstu literackiego: nauka wierszy, piosenek i tekstów organizujących ruch dziecka, zapoznanie ze zjawiskami społecznymi, przyrodniczymi poprzez literaturę, zajęcia manualne oparte o tekst literacki (rysowanie, malowanie, lepienie, itp.), opowiadanie i czytanie wybranych utworów, posługiwanie się środkami żywego słowa, doskonalenie umiejętności uważnego słuchania tekstu dla wywołania właściwego nastroju; rozmowa z dziećmi na temat treści poznanego utworu, zachęcanie dzieci do oceny bohaterów, określania miejsca akcji, zwracanie uwagi na jego wymowę moralną; inicjowanie poprzez kontakt z książką różnych form działania i ekspresji dzieci inicjowanie inscenizowania utworów literackich, zabawa w teatr; zachęcanie dzieci do oglądania ilustracji w książkach i czasopismach dziecięcych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na ich związek z tekstem literackim o regularne odwiedzanie biblioteki miejskiej i rozmowy z jej pracownikami 10

Przykładowe obszary, które możemy rozwinąć za pomocą odpowiednio dobranej literatury: 1. Obszar edukacji społeczno moralnej: Wzbudzanie uczucia sympatii dla dobrych ludzi i ich uczynków. Dowiadywanie się, co to jest dobry uczynek. Słuchanie bajek, opowiadań, gdzie wyeksponowana jest miłość, dobroć, prawda. Słuchanie utworów literackich o wymowie moralnej wiązanie sprawiedliwości i dobrych uczynków z pięknem. Dostrzeganie zdarzeń rzeczywistych i fantazji w utworach literackich. Dochodzenie do rozróżniania prawdy i fałszu. 2. Obszar edukacji zdrowotnej. Dbanie o własne zmysły i higienę układu nerwowego: próby wyrażania emocji w sposób niewerbalny poprzez plastykę, muzykę czy literaturę. 3. Obszar edukacji w zakresie mowy i myślenia. Doskonalenie mowy powiązanej w czasie wypowiadania się na różne tematy związane z przeżyciami, zdarzeniami, zjawiskami, treściami literatury dziecięcej. Nabywanie przekonania, że umiem się wypowiadać, jestem słuchany i akceptowany przez innych oraz sam potrafię także słuchać. Zdawanie sobie sprawy z faktu, że jesteśmy odpowiedzialni za treść tego, co mówimy. Doskonalenie mowy komunikatywnej i uczenie się dyskutowania, wymiany zdań, argumentowania swoich wypowiedzi na miarę możliwości własnego wieku z umiejętnością uważnego słuchania partnera. Aby uzyskać możliwie najlepsze wyniki rozwijające mowę, można w wieloraki sposób korzystać z książki w codziennej pracy z dziećmi: Baśń - stanowi niezwykle wartościową pomoc dydaktyczną nie tylko w kształtowaniu mowy, ale i wszechstronnym rozwoju dzieci. Odpowiednio dobrane baśnie bajki, których bogactwo treści działających na wyobraźnię, wielki ładunek emocjonalny, problem walki dobra ze złem, aktywizują myślenie dzieci i wyzwalają ekspresję słowną. Bajka - wybieramy do czytania tylko te bajki, które są napisane lub przetłumaczone poprawną polszczyzną oraz dostosowujemy je do wrażliwości dziecka aby nie wzbudzały niepokojów i lęków. Bajki powinny promować pozytywne, godne do naśladowania wzorce zachowań, uczyć szacunku wobec ludzi, innych istot, budować pozytywny stosunek do świata i wiarę w siebie. Bajka to nieodzowny element dzieciństwa każdego dziecka. Ilustracja w książce jest bodźcem, który zwraca uwagę dziecka, zachęca do oglądania, wywołuje zainteresowanie tekstem. Dzięki ilustracji dziecko może korzystać z książki samo, bez pomocy osoby dorosłej. Nauczycielka, doceniając znaczenie ilustracji jako bodźca wyzwalającego ekspresję słowną dzieci, powinna inspirować te wypowiedzi przez stwarzanie sprzyjających sytuacji. Ilustracje w książkach dobrze już znanych ułatwiają dzieciom zapamiętywanie ich treści, są okazją do nawiązywania kontaktów słownych z kolegami. 11

Opowiadanie książkę przewidzianą do opowiadania dzieciom trzeba dobrze znać, aby ładnie oddać jej nastrój, ułatwić zrozumienie myśli przewodniej, aby stworzyć prawdziwego bohatera, zgodnie z intencją twórcy, oraz pozwolić odczuć dzieciom piękno literackiego języka. Ogromna wartość opowiadań to ich wpływ na wzbogacanie zabaw dziecięcych, szczególnie tematycznych i konstrukcyjnych. Wzbogacając wyobraźnię dziecka, przekazując im różnorodne treści, ułatwiamy często wybór zabawy, dostarczamy pomysłów twórczych, umożliwiamy włączenie się do zabawy większej liczby dzieci. Wpływ opowiadania na zabawę będzie większy jeśli dostarczymy odpowiednich pomocy: kukiełek, pacynek. Poezja wiersze w przedszkolu mają szerokie zastosowanie w pracy wychowawczej: czytamy je dzieciom, uczymy na pamięć, inscenizujemy, wykorzystujemy do ćwiczeń wymowy. Utwory przeznaczone do czytania mogą być dłuższe i nieco trudniejsze od tych, które dzieci opanują na pamięć. Chodzi tu bowiem o piękno słowa, artystyczne przeżycie, odczucie uroku poezji. Wiersz przewidziany do nauki musi odpowiadać możliwościom percepcyjnym dziecka, powinien być krótki, aby mogło ono bez wysiłku całe zapamiętać, o treści bliskiej małemu słuchaczowi, w pełni zrozumiały i piękny. Na podstawie artykułów z internetowych stron edukacyjnych autor: Anna Czarnecka 12

PRZYSZŁA DO NAS JESIEŃ Żegnaj lato, witaj jesień Coraz krótsze dni, coraz chłodniejsze poranki. Opustoszały pola i łąki. Nie słychać śpiewu ptaków, zniknęły brzęczące owady i barwne motyle. 23 września rozpoczęła się jesień. Tak bajecznie kolorowa i bogata w spadające liście. Rozdaje swoje nieprzebrane skarby soczyste jabłka i gruszki, pyszne śliwki, zdrowe orzechy, smakowite grzyby. To nic, że słońce nie świeci już takim blaskiem, ale za to pojawia się rosa, po polach srebrzy się babie lato... Na jesieni świat się mieni... :) Jesień czas zadumy, błogiego odczuwania ciepła domowego ogniska, smakowanie piękna barw, obserwowania niestrudzonych w wirowaniu liści, nasłuchiwania wichrów, gra wyobraźni.. Ważniejsze tradycje i święta obchodzone jesienią: Dzień Edukacji Narodowej Dzień Edukacji Narodowej to święto, które sięga daleko do historii. Upamiętnia ono rocznicę utworzenia Komisji Edukacji Narodowej powstałej w 1773 z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Potocznie dzień ten nazywany jest Dniem Nauczyciela, a jego bohaterami są wszystkie osoby związane z polską oświatą. 13

Halloween Halloween to tradycja odległa od nas kulturowo i geograficznie, ale warto jej poświęcić miejsce z kilku powodów. Po pierwsze - warto poznawać zwyczaje w innych krajach, po drugie - w wyniku przenikania się kultur - halloweenkowe dynie coraz częściej zaglądają do Polski, a po trzecie - dla nas najważniejsze - Halloween stanowi dobrą okazję do poćwiczenia różnych umiejętności w wesoły, żartobliwy sposób, a taką naukę nasze dzieci lubią przecież najbardziej. Dzień Wszystkich Świętych Z końcem października coraz częściej myślimy o swoich bliskich, którzy odeszli. Odżywają wspomnienia, a jesienna pogoda sprzyja zadumie i rozmyślaniom. Dla dzieci temat śmierci jest jeszcze trudny do zrozumienia, więc obchody Dnia Wszystkich Świętych są dobrą okazją do tego, żeby dziecku ten temat przybliżyć. To również dobry moment, by opowiedzieć mu o członkach rodziny, których już nie zobaczy. Jak rodzice wyjaśnią dziecku samo zjawisko śmierci, zależy często od indywidualnych przekonań, także religijnych. Najważniejsze, by z dzieckiem w ogóle o tym rozmawiać, by nie było w rodzinie tematów tabu. 14

Narodowe Święto Niepodległości Od najmłodszych lat nasze dzieci recytują wierszyk rozpoczynający się słowami: Kto ty jesteś? Polak mały." To taka pierwsza, mała lekcja patriotyzmu. Szczególnie w maju i listopadzie, w okolicach naszych świąt narodowych, warto, by dzieci utrwaliły sobie podstawowe wiadomości o swojej ojczyźnie, a także dowiedziały się czegoś więcej o kraju, w którym żyją. Temu będą służyć nasze kolorowanki, łamigłówki i ćwiczenia, do których serdecznie zapraszamy - nie tylko w maju i listopadzie. Andrzejki Noc z 29 na 30 listopada to data znana wszystkim zwolennikom dobrej zabawy. Na ten czas przypadają andrzejki - tradycja lubiana w wielu krajach i chętnie obchodzona, jako ostatnia okazja do zabawy przed adwentem. Również dzieci z radością biorą udział w zabawach andrzejkowych, urządzając klasowe wróżby. 15

JESIENNA KOLOROWANKA http://www.zyraffa.pl/artykuly/kat/3/jesienne_kolorowanki 16

OPRACOWANIE TEKSTÓW: Anna Czarnecka, Agnieszka Opara - Gałgan OPRACOWANIE GRAFICZNE: Anna Czarnecka 17