Nuk Przyrod Technologie ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznn.net Dził: Rolnictwo Copyright Wydwnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznniu 2010 Tom 4 Zeszyt 6 ANNA MARIA GAJDA, BARBARA PRZEWŁOKA, KAROLINA GAWRYJOŁEK Zkłd Mikroiologii Rolniczej Instytut Uprwy, Nwożeni i Gleoznwstw Pństwowy Instytut Bdwczy w Pułwch OCENA ODDZIAŁYWANIA SYSTEMU UPRAWY ROLI NA ŚRODOWISKO GLEBOWE NA PODSTAWIE ZMIAN PARAMETRÓW MIKROBIOLOGICZNEJ AKTYWNOŚCI GLEBY * Streszczenie. W prcy dno oddziływnie stosownych technologii uprwy: trdycyjnej płużnej, uproszczonej i siewu ezpośredniego n ktywność mikroiologiczną gley o skłdzie grnulometrycznym pisku glinistego lekkiego pylstego. Zminy ktywności mikroiologicznej gley poddnej różnym technologiom uprwy oznczono n podstwie zwrtości C w iomsie mikroorgnizmów, intensywności wydzielni CO 2 z gley, stosunku liczowego kterii do grzyów (B/G) orz ktywności dehydrogenz i fosftz. Specyficzną ktywność respircyjną gley (qco 2 ) określono z pomocą stosunku ilości CO 2 -C uwolnionego z gley n jednostkę C w iomsie dronoustrojów w gleie. Bdni wykzły pozytywny wpływ stosowni technologii uproszczonej orz siewu ezpośredniego n ktywność mikroiologiczną gley. Uzyskne wyniki wykzły, że wyrne do dń mikroiologiczne prmetry jkości gley istotnie różnicowły oddziływnie stosownych technologii uprwy n gleę i generlnie ich wrtości yły większe w gleie pod pszenicą uprwiną w technologii uproszczonej orz siewu ezpośredniego niż te uzyskne w gleie uprwinej w technologii trdycyjnej z zstosowniem orki. Słow kluczowe: trdycyjn i uproszczon uprw roli, siew ezpośredni, C w iomsie dronoustrojów, ktywność dehydrogenz i fosftz w gleie Wstęp Jkość gley zleży od wielu jej fizycznych, chemicznych i mikroiologicznych włściwości. Ze względu n dynmiczny chrkter orz szykość rekcji włściwości mikroiologiczne i iochemiczne są uwżne z njrdziej czułe n zminy zchodzą- * Bdni wykonno w rmch projektu celowego 6 ZR7 2006C/06735, tkże progrmu środowiskowego PIB zdnie 1.5 orz sieci nukowej AGROGAS 17/E-184/SN-019/2006.
2 Gjd A.M., Przewłok B., Gwryjołek K., 2010. Ocen oddziływni systemu uprwy roli n środowisko gleowe n podstwie zmin prmetrów mikroiologicznej ktywności gley. Nuk Przyr. Technol. 4, 6, #76. ce w środowisku gleowym, m.in. tkże pod wpływem stosownego systemu uprwy (GAJDA i MARTYNIUK 2005, ACOSTA-MARTINEZ i IN. 2008, GAJDA 2008). Udził dronoustrojów w ksztłtowniu żyzności i zdrowotności gley jest powszechnie znny. Widomo, że 80-90% wszystkich procesów, jkie zchodzą w gleie, odyw się z udziłem mikroorgnizmów, dltego niezędne jest poznnie oddziływni czynników, które wpływją n ich liczeność i ktywność w gleie. To mikroorgnizmy gleowe, dzięki procesom degrdcji i trnsformcji mterii orgnicznej, są odpowiedzilne z dostępność skłdników pokrmowych dl uprwinych roślin, dltego duż ktywność i różnorodność dronoustrojów są wrunkiem dorej jkości i produktywności gley (SMITH i PAUL 1990, DORAN i PARKIN 1994, MARINARI i IN. 2006, MASTO i IN. 2006). Celem przeprowdzonych dń yło określenie oddziływni n środowisko gleowe uprwy uproszczonej i siewu ezpośredniego n podstwie zmin zwrtości C w iomsie mikroorgnizmów orz wyrnych prmetrów ktywności mikroiologicznej i iochemicznej gley w porównniu z wrtościmi tych prmetrów uzysknymi w uprwie trdycyjnej płużnej. Mterił i metody Bdni prowdzono w ltch 2007-2009 n podstwie wieloletnich doświdczeń polowych w Stcji Doświdczlnej IUNG PIB w Borówku (woj. wielkopolskie) n gleie o skłdzie grnulometrycznym pisku glinistego lekkiego pylstego (pglp) (18% części spłwilnych, zwrtość mterii orgnicznej (MO) 1,38%). Pszenicę ozimą uprwino, stosując technologię trdycyjną płużną (TT) i konserwującą (TK), czyli uproszczoną (TU) orz siewu ezpośredniego (TSB). Próki gleowe z pól doświdczlnych o powierzchni 1 h poierno dw rzy w ciągu sezonu wegetcyjnego w pełni wegetcji roślin i po ziorch z głęokości 0-25 cm w międzyrzędzich uprwinych roślin. N kżdym polu doświdczlnym wyznczono trzy punkty poierni próek gleowych, stosując technikę GPS. Termin poierni próek ył uzleżniony od przeiegu wrunków pogodowych pnujących w tym rejonie Polski i uwilgotnieni gley. Wg reprezenttywnej próki gleowej pornej z pol wynosił około 1500 g. Po porniu próki umieszczno w plstikowych woreczkch i skłdno do lodówek turystycznych, zpewnijąc w czsie trnsportu do lortorium temperturę nie wyższą niż 8 C. Anlizy prmetrów mikroiologicznych jkości gle oejmowły oznczeni: zwrtości C w iomsie mikroorgnizmów w gleie metodą F-I (fumigcji-inkucji) (JENKINSON i POWLSON 1976), intensywności uwlnini CO 2 metodą mireczkowni, ktywności dehydrogenz z zstosowniem TTC jko sustrtu (CASIDA i IN. 1964) orz ktywności fosftz z użyciem PNP jko sustrtu (TABATABAI i BREMNER 1969). Wszystkie nlizy wykonywno w trzech powtórzenich. Określono tkże stosunek liczeności kterii do grzyów (B/G) w gleie. Specyficzną ktywność respircyjną gley (qco 2 ), czyli wskźnik ktywności metolicznej, określono z pomocą stosunku ilości CO 2 -C uwolnionego z gley n jednostkę C w iomsie dronoustrojów w gleie. Oznczono też zwrtość C orgnicznego metodą Tiurin i N ogólnego metodą spektrofotometrii przepływowej w certyfikownym Głównym Lortorium IUNG PIB w Pułwch. Skłd grnulometryczny dnego utworu gleowego oznczono w Zkłdzie Gleoznwstw, Erozji i Ochrony Gruntów IUNG PIB w Pułwch.
Gjd A.M., Przewłok B., Gwryjołek K., 2010. Ocen oddziływni systemu uprwy roli n środowisko gleowe n podstwie zmin prmetrów mikroiologicznej ktywności gley. Nuk Przyr. Technol. 4, 6, #76. 3 Anlizy sttystyczne otrzymnych wyników wykonno z pomocą progrmu ANOVA. Wyniki Njwiększe, sttystycznie istotne zwrtości C w iomsie mikroorgnizmów oznczno w gleie pornej z pól doświdczlnych pod pszenicą ozimą uprwiną w technologii uproszczonej (TU). W porównniu z zwrtością C w iomsie mikroorgnizmów oznczoną w gleie uprwinej w technologii trdycyjnej (TT) pul C w iomsie dronoustrojów w gleie uprwinej w technologii uproszczonej (TU) ył większ średnio o 28,0%. Podonie ksztłtowł się wielkość puli C w iomsie mikroorgnizmów w gleie uprwinej w technologii siewu ezpośredniego (TSB). W porównniu z TT pul C w iomsie ył większ średnio o 23,0%. W ciągu trzech lt prowdzeni dń nie oserwowno istotnych zmin w puli C w iomsie mikroorgnizmów w technologii uproszczonej (TU). Podonie yło w TSB z wyjątkiem roku 2008, w którym odnotowno wyrźnie mniejszą zwrtość C w iomsie mikroorgnizmów niż w ltch 2007 i 2009. W technologii trdycyjnej (TT) n przestrzeni trzech lt dń zznczył się lekk tendencj spdkow zwrtości C w iomsie dronoustrojów (rys. 1). Anliz sttystyczn potwierdził istotność różnic uzysknych wyników chrkteryzujących wpływ technologii uprwy n zwrtość C w iomsie mikroorgnizmów (P 95,0%). 500 TT TU μg C-CO2 w 1 g s.m. gley 400 300 200 100 TSB 0 2007 2008 2009 Lt Rys. 1. Zwrtość C w iomsie mikroorgnizmów w gleie pod pszenicą uprwiną w technologii trdycyjnej (TT), uproszczonej (TU) i siewu ezpośredniego (TSB) w ltch 2007-2009 (wrtości oznczone różnymi litermi wskzują różnice sttystycznie istotne dl P 95,0%) Fig. 1. Microil iomss C content in soil under winter whet grown in conventionl (TT), reduced (TU) nd direct (TSB) sowing system in 2007- -2009 (vlues mrked with different letters denote sttisticlly significnt differences t P 95.0%)
4 Gjd A.M., Przewłok B., Gwryjołek K., 2010. Ocen oddziływni systemu uprwy roli n środowisko gleowe n podstwie zmin prmetrów mikroiologicznej ktywności gley. Nuk Przyr. Technol. 4, 6, #76. Intensywność uwlnini CO 2 w dnej gleie ksztłtowł się podonie jk zwrtość C w iomsie mikroorgnizmów. Istotnie większą intensywność uwlnini CO 2 oserwowno w gleie pornej z pól doświdczlnych uprwinych w technologii konserwującej TU i TSB, średnio o 27,0-40,0% w porównniu z intensywnością uwlnini CO 2 w gleie uprwinej w technologii trdycyjnej (TT) (rys. 2). Różnice między stosownymi technologimi uprwy w intensywności uwlnini CO 2 w dnych glech yły sttystycznie istotne dl P 95,0%. 300 TT TU μg C-CO2 w 1 g s.m. gley 200 100 c c TSB 0 2007 2008 2009 Lt Rys. 2. Oddychnie gley pod pszenicą uprwiną w technologii trdycyjnej (TT), uproszczonej (TU) i siewu ezpośredniego (TSB) w ltch 2007-2009 (wrtości oznczone różnymi litermi wskzują różnice sttystycznie istotne dl P 95,0%) Fig. 2. The rte of CO 2 evolution in soil under winter whet grown in conventionl (TT), reduced (TU) nd direct (TSB) sowing system in 2007-2009 (vlues mrked with different letters denote sttisticlly significnt differences t P 95.0%) Specyficzną ktywność respircyjną gley, czyli wskźnik ktywności metolicznej (qco 2 ), określono z pomocą stosunku ilości CO 2 -C uwolnionego z gley n jednostkę C w iomsie dronoustrojów w gleie (Biom-C) (rys. 3). W nszych dnich wskźnik qco 2 osiągnął njwiększe wrtości w gleie uprwinej w technologii trdycyjnej (TT) (0,95-1,10). Njmniejsze wrtości wskźnik ten uzyskł w gleie pod pszenicą w TSB (0,58-0,69). Młe wrtości qco 2 w porównniu z tymi uzysknymi w technologii trdycyjnej (TT) chrkteryzowły też gleę w technologii uproszczonej (TU) (0,64-0,68) (rys. 3). Rysunek 4 przedstwi średnie wrtości liczowe stosunku kterii do grzyów (B/G) w gleie. I tk, njwiększe wrtości B/G uzyskno w gleie pod pszenicą w technologii uproszczonej (TU) i siewu ezpośredniego (TSB), średnio 30,5 i 27,8, ntomist njmniejsze wrtości B/G uzyskno w gleie pod pszenicą uprwiną w technologii trdycyjnej (TT), średnio 17,2.
Gjd A.M., Przewłok B., Gwryjołek K., 2010. Ocen oddziływni systemu uprwy roli n środowisko gleowe n podstwie zmin prmetrów mikroiologicznej ktywności gley. Nuk Przyr. Technol. 4, 6, #76. 5 μg C-CO2 w 1 g s.m. gley n doę 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 1,06 0,68 0,69 1,1 0,95 0,66 0,64 0,6 0,58 TT TU TSB 2007 2008 2009 Lt Rys. 3. Współczynnik ktywności metolicznej (qco 2 ) dronoustrojów w gleie pod pszenicą uprwiną w technologii trdycyjnej (TT), uproszczonej (TU) i siewu ezpośredniego (TSB) w ltch 2007-2009 Fig. 3. Clculted metolic ctivity quotient qco 2 for soil under winter whet grown in conventionl (TT), reduced (TU) nd direct (TSB) sowing system in 2007-2009 35 30 25 27,8 30,5 B/G 20 15 10 5 17,2 0 TT TU TSB Rys. 4. Stosunek liczeności kterii do grzyów (B/G) w gleie pod pszenicą uprwiną w technologii trdycyjnej (TT), uproszczonej (TU) i siewu ezpośredniego (TSB) w ltch 2007-2009 Fig. 4. Clculted vlues of the cteri to fungi (B/F) rtio for soil under winter whet grown in conventionl (TT), reduced (TU) nd direct (TSB) sowing system in 2007-2009 Aktywność iochemiczną gley poddnej różnym technologiom uprwy określno n podstwie ktywności enzymów pochodzeni dronoustrojowego, czyli ktywności dehydrogenz orz fosftz fosftzy kwśnej i fosftzy zsdowej. W ciągu trzech lt trwni dń njwiększą ktywność dehydrogenz oserwowno w gleie uprwi-
6 Gjd A.M., Przewłok B., Gwryjołek K., 2010. Ocen oddziływni systemu uprwy roli n środowisko gleowe n podstwie zmin prmetrów mikroiologicznej ktywności gley. Nuk Przyr. Technol. 4, 6, #76. nej w technologii uproszczonej (TU). W porównniu z ktywnością dehydrogenz oznczną w gleie uprwinej w technologii trdycyjnej (TT) ich ktywność w gleie uprwinej w technologii uproszczonej (TU) ył średnio o 18,0-28,0% większ. Podonie ksztłtowł się ktywność dehydrogenz w gleie uprwinej w technologii siewu ezpośredniego (TSB). Uzyskne w tej technologii wrtości ktywności systemu dehydrogenz yły większe średnio o 13,0-17,0% w porównniu z technologią trdycyjną (TT) (rys. 5). Jeśli chodzi o ktywność fosftz, to w ciągu trzech lt dń ktywność fosftzy kwśnej ył większ w glech uprwinych w technologii trdycyjnej (TT) niż w technologii uproszczonej (TU) czy siewu ezpośredniego (TSB) średnio o 20,0% i 26,0%. Nieco inczej yło w przypdku fosftzy zsdowej. Oznczeni jej ktywności osiągły njwiększe wrtości w gleie uprwinej w TU i TSB i yły większe od ktywności tego enzymu w gleie uprwinej w TT średnio o 18,0% orz 30,0% (rys. 6). Różnice w ktywności dehydrogenz i fosftz yły sttystycznie istotne dl P 95,0%. 3000 TT mm 3 H2 w 100 g s.m. gley n doę 2500 2000 1500 1000 500 c TU TSB 0 2007 2008 2009 Lt Rys. 5. Aktywność dehydrogenz w gleie pod pszenicą uprwiną w technologii trdycyjnej (TT), uproszczonej (TU) i siewu ezpośredniego (TSB) w ltch 2007-2009 (wrtości oznczone różnymi litermi wskzują różnice sttystycznie istotne dl P 95,0%) Fig. 5. The dehydrogense system ctivity in soil under winter whet grown in conventionl (TT), reduced (TU) nd direct (TSB) sowing system in 2007-2009 (vlues mrked with different letters denote sttisticlly significnt differences t P 95.0%) Wyniki uzyskne z trzech lt dń wyrnych mikroiologicznych prmetrów jkości gley wykzły dużo większe ich zróżnicownie w gleie uprwinej w technologii trdycyjnej (TT) niż w tej uprwinej w technologii uproszczonej (TU) i siewu ezpośredniego (TSB).
Gjd A.M., Przewłok B., Gwryjołek K., 2010. Ocen oddziływni systemu uprwy roli n środowisko gleowe n podstwie zmin prmetrów mikroiologicznej ktywności gley. Nuk Przyr. Technol. 4, 6, #76. 7 150 TT μg PNP w 1 g s.m. gley n 1 h 100 50 c c c c TU TSB 0 2007 2008 2009 2007 2008 2009 Fosftz kwśn Fosftz zsdow Rys. 6. Aktywność fosftz w gleie pod pszenicą uprwiną w technologii trdycyjnej (TT), uproszczonej (TU) i siewu ezpośredniego (TSB) w ltch 2007-2009 (wrtości oznczone różnymi litermi wskzują różnice sttystycznie istotne dl P 95,0%) Fig. 6. The dehydrogense system ctivity in soil under winter whet grown in conventionl (TT), reduced (TU) nd direct (TSB) sowing system in 2007- -2009 (vlues mrked with different letters denote sttisticlly significnt differences t P 95.0%) Dyskusj Jednym z njlepszych prmetrów określjących iologiczną ktywność gley jest zwrtość w niej iomsy mikroorgnizmów. W nszych dnich nd oddziływniem systemów uprwy n mikroiologiczne i iochemiczne włściwości gley, prowdzonych już od kilku lt w optymlnych wrunkch pogodowych, uzyskujemy zwykle większą zwrtość puli C w iomsie mikroorgnizmów w gleie uprwinej w technologii uproszczonej (TU) orz siewu ezpośredniego (TSB) w porównniu z gleą uprwiną technologią trdycyjną (TT). Stosownie ziegu orki ogrnicz zchwszczenie n polch uprwnych, le z drugiej strony przyczyni się do strt wody w gleie orz njcenniejszych cząstek gleowych. Zkłóc tkże ustloną równowgę fizjologiczną dronoustrojów w niszch ekologicznych orz sprzyj przemieszczniu się mterii orgnicznej do głęszych wrstw gley, powodując strty łtwo przyswjlnych przez dronoustroje skłdników pokrmowych i źródł energii dl nich, co może ogrniczć ich liczeność i ktywność w gleie orz wpływć n zmniejszenie plonu roślin uprwnych. DORAN i IN. (1998), LIEBIG i DORAN (1999), GAJDA i IN. (2000), BULLUCK i IN. (2002), MARINARI i IN. (2006), FIEΒBACH i IN. (2007), ACOSTA-MARTI- NEZ i IN. (2008) orz GAJDA (2008) tkże uzyskli większe wrtości pomirów wielkości puli C w iomsie mikroorgnizmów w gleie poddnej uprwie uproszczonej czy ezorkowej niż w gleie poddnej uprwie płużnej. Pomir intensywności uwlnini CO 2 z gley pozwl określić poziom ktywności dronoustrojów zsiedljących gleę. Tkie pomiry umożliwiją szyką i w mirę precyzyjną ocenę kierunku i siły oddziływni czynników nturlnych czy ntropogenicznych (np. sposou użytkowni gley) n populcję dronoustrojów gleowych.
8 Gjd A.M., Przewłok B., Gwryjołek K., 2010. Ocen oddziływni systemu uprwy roli n środowisko gleowe n podstwie zmin prmetrów mikroiologicznej ktywności gley. Nuk Przyr. Technol. 4, 6, #76. W nszych dnich pomiry intensywności uwlnini CO 2 miły istotnie większe wrtości w gleie poddnej technologii uprwy uproszczonej (TU) czy siewu ezpośredniego (TSB) w porównniu z technologią trdycyjną (TT). Tkże DORAN i PARKIN (1994), DILLY (2005), MARINARI i IN. (2006) orz GAJDA (2008) oserwowli rdziej intensywne tempo wydzielni CO 2 z gley poddnej technologii uprwy uproszczonej w porównniu z technologią trdycyjną. Specyficzną ktywność respircyjną gley możn określić z pomocą wskźnik ktywności metolicznej (qco 2 ), czyli stosunku ilości CO 2 -C uwolnionego z gley n jednostkę C w iomsie dronoustrojów w gleie. Wskźnik ten, zproponowny w osttnich dekdch, jest wskźnikiem stnu fizjologicznego mikroorgnizmów w gleie orz ich skłdu gtunkowego, tkże zmin zchodzących w ekosystemie pod wpływem różnych czynników. W nszych dnich większe jego wrtości chrkteryzowły gleę uprwiną w technologii trdycyjnej (TT) w porównniu z wrtościmi uzysknymi w glech uprwinych w technologii trdycyjnej (TU) i siewu ezpośredniego (TSB), co świdczy o niekorzystnych dl wzrostu i rozwoju dronoustrojów wrunkch pnujących w gleie uprwinej w technologii trdycyjnej. Njczęściej jest to spowodowne niedoorem skłdników pokrmowych, niedostteczną ilością tlenu czy oecnością metli ciężkich lu innych sustncji toksycznych. Podone wyniki uzyskli WARDLE i IN. (1999), BÖHME i IN. (2005), DILLY (2006) orz GAJDA (2008). Jednym z szeroko stosownych wskźników iologicznej ktywności gley jest też oznczenie poziomu jej ktywności enzymtycznej. Aktywność enzymtyczną gle uprwinych w dnych systemch uprwy roli określono n podstwie oznczeni ktywności dehydrogenz i fosftz fosftzy kwśnej i fosftzy zsdowej. Określjąc ktywność dehydrogenz, uzyskujemy reltywną informcję o poziomie iologicznej ktywności gley, wielkości populcji dronoustrojów zsiedljących gleę orz o szykości procesów oksydcyjnych sustncji orgnicznej w gleie (CASIDA i IN. 1964). W nszych dnich oserwowliśmy również zróżnicowną ktywność dehydrogenz w gleie pod pszenicą w zleżności od technologii uprwy. W porównniu z pomirmi ktywności dehydrogenz w gleie w technologii trdycyjnej (TT) większe wrtości pomirów ktywności tej grupy enzymów uzyskiwno w gleie w technologii uproszczonej (TU) i siewu ezpośredniego (TSB). Podone rezultty uzyskli GAJDA i IN. (2000), MARTYNIUK i IN. (2001) orz MARINARI i IN. (2006). Autorzy ci również oserwowli większą ktywność dehydrogenz w gleie w wrunkch uprwy konserwującej niż w wrunkch uprwy płużnej. Aktywność enzymów z grupy fosftz jest niezwykle wżn w przeminch P w gleie (JUMA i TABATABAI 1978, DICK 1984). W ciągu trzech lt nszych dń większe wrtości pomirów ktywności fosftzy kwśnej uzyskiwno w gleie uprwinej w technologii trdycyjnej (TT) niż w gleie uprwinej w technologii uproszczonej (TU) czy siewu ezpośredniego (TSB). Odwrotnie yło w przypdku pomirów ktywności fosftzy zsdowej. W porównniu z wrtościmi pomirów ktywności tego enzymu w gleie w technologii trdycyjnej (TT) gle uprwin w technologii uproszczonej (TU) i siewu ezpośredniego (TSB) wykzywł większą ktywność fosftzy zsdowej. Njprwdopodoniej yło to związne z odczynem ph gley, którego wrtości w wrunkch stosowni technologii uprwy trdycyjnej orz nwożeni minerlnego zmniejszły się. Podone relcje zoserwowli TABATABAI i BREMNER (1969), JUMA i TABATABAI (1978) orz MYŚKÓW i IN. (1996) i GAJDA i IN. (2004).
Gjd A.M., Przewłok B., Gwryjołek K., 2010. Ocen oddziływni systemu uprwy roli n środowisko gleowe n podstwie zmin prmetrów mikroiologicznej ktywności gley. Nuk Przyr. Technol. 4, 6, #76. 9 Jednym z lepszych wskźników określjących jkość i żyzność gley jest tkże stosunek liczeności kterii do grzyów (B/G) (MYŚKÓW i ZIĘBA 1997). Większe wrtości tego wskźnik informują o stosunkowo słszym rozwoju grzyów, ntomist mniejsze świdczą o ich silniejszym rozwoju. W nszych dnich większe wrtości tego wskźnik yły chrkterystyczne dl gley pod pszenicą uprwiną w technologii siewu ezpośredniego (TSB) i w technologii uproszczonej (TU), mniejsze w gleie uprwinej w technologii trdycyjnej (TT). Ze względu n fitoptogenne i toksynotwórcze włściwości grzyów ich wzmożony rozwój jest zjwiskiem niekorzystnym z punktu widzeni żyzności i urodzjności gle (WIELGOSZ i SZEMBER 2006). Wnioski Technologi uproszczon orz technologi siewu ezpośredniego wywierły pozytywny wpływ n stn iologicznej ktywności dnej gley. 2. Generlnie gle pod pszenicą uprwiną w technologii uproszczonej orz siewu ezpośredniego wykzywł większe wrtości dnych prmetrów ktywności mikroiologicznej, tkich jk: wielkość puli C w iomsie dronoustrojów, intensywność oddychni mierzon ilością uwolnionego CO 2, wrtości wskźnik ktywności metolicznej qco 2, ktywność dehydrogenz, fosftzy zsdowej orz wrtości stosunku liczowego kterii do grzyów (B/G) niż gle uprwin w technologii trdycyjnej płużnej. 3. Większą ktywność fosftzy kwśnej oznczno w gleie pod pszenicą ozimą uprwiną w technologii trdycyjnej płużnej niż w gleie uprwinej w technologii uproszczonej czy technologii siewu ezpośredniego, ntomist większ ktywność fosftzy zsdowej ył chrkterystyczn dl gley uprwinej w technologii uproszczonej orz technologii siewu ezpośredniego w porównniu z gleą uprwiną w technologii trdycyjnej, co yło związne z odczynem gley. 4. Bdne prmetry mikroiologicznej ktywności gley istotnie różnicowły oddziływnie dnych technologii uprwy n gleę i potwierdziły swoją przydtność jko wskźników w ocenie jkości gley w różnych wrunkch jej użytkowni. Litertur ACOSTA-MARTINEZ V., ACOSTA-MERCADO D., SOTOMAYOR-RAMIREZ D., CRUZ-RODRIGUEZ L., 2008. Microil communities nd enzymtic ctivities under different mngement in semirid soils. Appl. Soil Ecol. 38: 249-260. BÖHME L., LANGER U., BÖHME F., 2005. Microil iomss, enzyme ctivities nd microil community structure in two Europen long-term field experiments. Agric. Ecosyst. Environ. 109: 141-152. BULLUCK L.R., BROSIUS M., EVANOYLO G.K., RISTAINO J.B., 2002. Orgnic nd synthetic fertility mendments influence soil microil, physicl nd chemicl properties on orgnic nd conventionl frms. Appl. Soil Ecol. 19: 147-160. CASIDA L.E. JR., KLEIN D.A., SANTORO T., 1964. Soil dehydrogense ctivity. Soil Sci. 98: 371- -376.
10 Gjd A.M., Przewłok B., Gwryjołek K., 2010. Ocen oddziływni systemu uprwy roli n środowisko gleowe n podstwie zmin prmetrów mikroiologicznej ktywności gley. Nuk Przyr. Technol. 4, 6, #76. DICK W.A., 1984. Influence of long-term tillge nd crop rottion comintions on soil enzyme ctivities. Soil Sci. Soc. Am. J. 48: 569-577. DILLY O., 2005. Rtios of microil iomss estimtes to evlute microil physiology in soil. Biol. Fertil. Soils 42: 241-246. DILLY O., 2006. Microil energetics in soils. W: Microorgnisms in soils: roles in genesis nd functions. Red. F. Buscot, A. Vrn. Springer, Berlin: 123-138. DORAN J.W., ELLIOTT E.T., PAUSTIAN K., 1998. Soil microil ctivity, nitrogen cycling, nd long-term chnges in orgnic cron pools s relted to fllow tillge mngement. Soil Tillge Res. 49: 3-18. DORAN J.W., PARKIN T.B., 1994. Defining nd ssessing soil qulity. W: Defining soil qulity for sustinle environment. Red. J.W. Dorn, D.C. Colemn, D.E. Bezdicek, B.A. Stewrt. Soil Science Society of Americ, Mdison, WI: 3-21. DORAN J.W., PARKIN T.B., 1996. Quntittive indictors of soil qulity: minimum dt set. W: Methods for ssessing soil qulity. Red. J.W. Dorn, A.J. Jones. Soil Sci. Soc. Am. Spec. Pul. 49: 25-37. FIEßBACH A., OBERHOLZER H.R., GUNST L., MÄDER P., 2007. Soil orgnic mtter nd iologicl soil qulity indictors fter 21 yers of orgnic nd conventionl frming. Agric. Ecosyst. Environ. 118: 273-284. GAJDA A.M., 2008. Effect of different tillge systems on some microiologicl properties of soils under winter whet. Int. Agrophys. 22: 201-208. GAJDA A.M., MARTYNIUK S., 2005. Microil iomss C nd N nd ctivity of enzymes in soil under winter whet grown in different crop mngement systems. Pol. J. Environ. Stud. 14, 2: 159-163. GAJDA A.M., MARTYNIUK S., STACHYRA A., WRÓBLEWSKA B., ZIĘBA S., 2000. Reltions etween microiologicl nd iochemicl properties of soil under different grotechnicl conditions nd its productivity. Pol. J. Soil Sci. 33: 50-55. GAJDA A.M., STACHYRA A., MARTYNIUK S., 2004. Microil nd iochemicl ctivity of different soils in microplots experiment. Act Agr. Silv. Ser. Agr. 42: 127-134. JENKINSON D.S., POWLSON D.S., 1976. The effects of iocidl tretments on metolism in soil. V. A method for mesuring microil iomss. Soil Biol. Biochem. 8: 209-213. JUMA N.G., TABATABAI M.A., 1978. Distriution of phosphomonoesterses in soils. Soil Sci. 126: 101-109. LIEBIG M.A., DORAN J.W., 1999. Impct of orgnic production prctices on soil qulity indictors. J. Environ. Qul. 28: 1601-1609. MARINARI S., MANCINELLI R., CAMPIGLIA E., GREGO S., 2006. Chemicl nd iologicl indictors of soil qulity in orgnic nd conventionl frming systems in Itly. Ecol. Indic. 6: 701-711. MARTYNIUK S., GAJDA A.M., KUŚ J., 2001. Microiologicl nd iochemicl properties of soil under cerels grown in the ecologicl, conventionl nd integrted systems. Act Agrophys. 52: 185-191. MASTO R.E., CHHONKAR P.K., SINGH D., PATRA A.K., 2006. Chnges in soil iologicl nd iochemicl chrcteristics in long-term field tril on su-tropicl inceptisol. Soil Biol. Biochem. 38: 1577-1584. MYŚKÓW W., STACHYRA A., ZIĘBA S., MASIAK D., 1996. Aktywność iologiczn gley jko wskźnik jej żyzności i urodzjności. Rocz. Gleozn. 47, 1/2: 89-99. MYŚKÓW W., ZIĘBA S., 1997. Aktywność iologiczn gley w spekcie jej żyzności i urodzjności. Udził dronoustrojów w ksztłtowniu włściwości gley. Biul. Inf. Inst. Uprwy Nwoż. Gleozn. 15: 24-26. SMITH J.L., PAUL E.A., 1990. The significnce of soil microil iomss estimtions. W: Soil iochemistry. Red. J. Bollg, G. Stotzky. Dekker, New York: 357-396. TABATABAI M.A., BREMNER J.M., 1969. Use of p-nitrophenyl phopsphte for soil phosphtse ctivity. Soil Biol. Biochem. 1: 301-307.
Gjd A.M., Przewłok B., Gwryjołek K., 2010. Ocen oddziływni systemu uprwy roli n środowisko gleowe n podstwie zmin prmetrów mikroiologicznej ktywności gley. Nuk Przyr. Technol. 4, 6, #76. 11 WARDLE D.A., YEATES G.W., NICOLSON K.S., BONNER K.I., WATSON R.N., 1999. Response of soil microil iomss dynmics, ctivity nd plnt litter decomposition to griculturl intensifiction over seven yer period. Soil Biol. Biochem. 31: 1707-1713. WIELGOSZ E., SZEMBER A., 2006. Wpływ wyrnych roślin n liczeność i ktywność dronoustrojów gleowych. Ann. Univ. Mrie Curie-Skłodowsk Sect. E 61: 107-119. DETERMINATION OF THE EFFECT OF USED TILLAGE SYSTEM ON CHANGES OF SOIL ENVIRONMENT MEASURED WITH PARAMETERS OF SOIL MICROBIOLOGICAL ACTIVITY Summry. The im of this reserch ws to determine the effect of conventionl, reduced nd direct sowing tillge systems on chnges of microiologicl properties of sndy lom soil. Microiologicl properties of the studied soil were determined using mesurements of microil iomss C content, the rte of CO 2 evolution, metolic quotient qco 2, rtio of cteri to fungi (B/F), nd dehydrogenses nd phosphtses ctivity. The results showed positive effect of reduced nd direct sowing tillge systems on the studied prmeters of soil microiologicl ctivity. Mostly, s compred with trditionl tillge system, the otined vlues of chosen prmeters of microiologicl ctivity of soil under winter whet grown in reduced nd direct sowing systems were significntly higher t P 95.0%. Key words: conventionl, reduced, nd direct sowing tillge systems, microil iomss C, dehydrogenses nd phosphtses ctivity in soil Adres do korespondencji Corresponding ddress: Ann Mri Gjd, Zkłd Mikroiologii Rolniczej, Instytut Uprwy, Nwożeni i Gleoznwstw Pństwowy Instytut Bdwczy w Pułwch, ul. Czrtoryskich 8, 24-100 Pułwy, Polnd, e-mil: g@iung.pulwy.pl Zkceptowno do druku Accepted for print: 18.10.2010 Do cytowni For cittion: Gjd A.M., Przewłok B., Gwryjołek K., 2010. Ocen oddziływni systemu uprwy roli n środowisko gleowe n podstwie zmin prmetrów mikroiologicznej ktywności gley. Nuk Przyr. Technol. 4, 6, #76.