NORMY ISO 9000 COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 1 NORMY SERII ISO 9000 GENEZ 1959 Ministerstwo Obrony w US wprowadza normę Wymagania Programu Jakości" MIL-Q-9858, która obliguje dostawców dla armii, lotnictwa, marynarki do wdrożenia programu jakości zapewniającego spełnianie ustalonych wymagań we wszystkich fazach powstawania wyrobu 1968 NTO adoptuje ją z poprawkami jako QP 1 1979 Ministerstwo Obrony w WB adoptuje normę jako DEF/STN 05-8 1979 British Standards Institute ustanawia pierwszą normę handlową BS 5750 1987 Interntional Standards Organisation (ISO) adoptuje tę normę jako ISO 9000 1993 Ustanowienie polskich norm PN-EN 29000-29004 1994 Interntional Standards Organisation nowelizuje normy ISO 9000 1996 Znowelizowane normy PN-ISO 9000 9004 1999 Opracowywane są nowe normy zorientowane na procesy COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 2
ROZWÓJ CERTYFIKCJI W SKLI ŚWITOWEJ Ilość wydanych certyfikatów - 127 400 (stan na rok 1996) Udział certyfikatów: -41,3% Wielka Brytania -31,4% reszta Europy - 8,3% ustralia, Nowa Zelandia - 8,0% meryka Północna - 7,1% Daleki Wschód - 3,9% reszta świata Proporcje w wyborach poszczególnych modeli: - ISO 9001-33,1% - ISO 9002-66,0% -ISO 9003-0,9% COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 3 UWGI WSTĘPNE "Jakość powinna być nieodłączną częścią strategii firmy. Strategia zarządzania jakością powinna być inspirowana przez otoczenie, z którego producent powinien odbierać "głos" klienta.. K. Lisiecka Nowe pojęcie jakości Obecnie ISO 9000 to światowy standard jakości w handlu zagranicznym, współpracy przemysłowej i coraz częściej organizacjach państwowych W Europie coraz częściej uzależnia się podpisanie kontraktu z dostawcą od posiadania certyfikatu na zgodność z ISO 9000 Poza Europą główny nacisk na ISO 9000 występuje w przemysłach: medycznym, zabawkarskim, sprzętu ratunkowego, telekomunikacji... ISO 9000 ma na celu zapewnienie, że wszystkie działania będą wykonywane - zgodnie z ustaleniami i zatwierdzoną metodą, - zawsze w ten sam sposób, - przez personel posiadający odpowiednie kwalifikacje, - bez improwizacji i nagłych uzgodnień. COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 4
CO DJE ISO 9000? Na rynku: Wyrównywanie poziomu firm na rynku Obecnie system ISO jest uznawany w świecie za standardową normę wyznaczającą sposób działania przedsiębiorstw Jerzy Łańcucki Przełamywanie barier regionalnych w warunkach globalizacji ekonomii Poprawa średniej jakości światowej Normalizacja terminologii Dla firmy: tut marketingowy Poszerzenie grona klientów Certyfikacja jako gwarancja dla klienta Tworzenie dowodów wypełniania przez organizację obowiązków związanych z odpowiedzialnością producenta za wyrób COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 5 Uporządkowanie przedsiębiorstwa i zdanie sobie sprawy z własnych słabości Uporządkowanie i usprawnienie procesu obiegu informacji Rozwój międzywydziałowej współpracy dzięki jasnemu podziałowi kompetencji Zachowanie zdolności organizacyjnych niezależnie od zmian personalnych Zabezpieczenie przed zawodnością pamięci Okazja dla usprawnienia procesów Narzędzie projektowania i organizacji procesów Zmniejszenie kosztów kontroli jakości materiałów od dostawców Osiągnięcie w miarę niezmiennej jakości produktów Okazja dla zmotywowania pracowników Poprawa struktury zatrudnienia dzięki ustalonym metodom doboru personelu, jego kwalifikacji i szkoleniu Ułatwione wprowadzanie i szkolenie nowych pracowników Zaangażowanie pracowników niższego szczebla przy usprawnianiu procesów COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 6
ZGROŻENI I WDY ZWIĄZNE Z ISO 9000 Na rynku: Pobłażliwa certyfikacja przedsiębiorstw Wzrost kosztów wewnętrznych i cen w skutek kosztów wdrożenia i certyfikacji systemu ISO 9000 jako narzędzie walki z konkurencją Dla firmy: Uzyskanie certyfikatu jako cel nadrzędny Złudzenie, że ISO 9000 da firmie światowy poziom jakości Pozostanie przy mentalności nakazowej zamiast motywacyjnej Biurokratyzacja wynikająca z wymogu stosowania form pisemnych COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 7 Hamowanie rozwoju poprzez nienadążanie ze zmianami w dokumentacji Niewłaściwe decyzje w skutek sztywnego trzymania się procedur w sytuacjach nietypowych Niepoprawne wdrażanie norm ISO 9000 - wdrażanie ISO przez zewnętrzne firmy konsultingowe - narzucanie gotowej dokumentacji -złe zrozumienie idei ISO 9000 przez pracowników - ISO 9000 jako system nakazowy Zmniejszenie elastyczności przedsiębiorstwa w skutek zbyt sztywnej dokumentacji Bunty pracownicze Nie aktualizowanie dokumentacji Formalizm i bezmyślne trzymanie się procedur zamiast twórczego myślenia COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 8
ZESTWIENIE DOTYCHCZSOWYCH NORM Źródło: Kolman R. Tkaczyk T. Jakość Usług COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 9 NOWE NORMY ISO 9000 ISO 9001 ISO 9004 Pojęcia i słownictwo (zamiast ISO 8402 i (częściowo) ISO 9000-1) Wymagania (zamiast ISO 9001; 9002 i 9003) Wytyczne doskonalenia (zamiast ISO 90004-1) ISO 10011 Wymagania do auditowania systemów zarządzania (zamiast ISO 10011-1/3 oraz ISO 1010; 14011 i 14012) COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 10
UŻYTKOWNICY Organizacje certyfikowane wg ISO 9001; 9002 lub 9003 kontakt z jednostką certyfikującą ustalenie sposobu postępowania uświadomienie kierownictwu nowej struktury systemu i zwiększonego zakresu odpowiedzialności szkolenie auditorów wewnętrznych szkolenie personelu wyjaśnienie kwestii związanych z ograniczonym zastosowaniem Organizacje z rozszerzonym programem cert. (QS 9000; Nagrody Jakości..) kontakt z jednostką określającą kryteria rozszerzonego systemu kontakt z jednostką określającą kryteria Nagrody Jakości podjęcie prac w jak najkrótszym terminie ocena celów jakości w świetle nowych wymagań rozważenie możliwości podjęcia prac nad TQM Organizacje wdrażające obecnie system wg ISO 9001; 9002 lub 9003 podjęcie decyzji o wdrażaniu systemu wg normy ISO9001:2000 przegląd opracowanej dokumentacji pod kątem potrzeby jej uzupełnienia Organizacje przystępujące do wdrażania systemu podjęcie decyzji o wdrażaniu systemu wg normy ISO9001:2000 COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 11 OGRNICZENI ZKRESU STOSOWNI Możliwość pominięcia niektórych wymagań normy, w zależności od charakteru działalności organizacji Organizacja może pominąć jedynie te wymagania, które nie są związane z ograniczeniem jej odpowiedzialności, nie mają wpływu na jej zdolność do dostarczania wyrobu zgodnego z oczekiwaniami klienta oraz z mającymi zastosowanie przepisami technicznymi. Organizacja nie może pominąć np. projektowania, jeżeli wchodzi ono w zakres typowej działalności Możliwość ograniczania zakresu dotyczy wyłącznie rozdziału 7 Zarządzanie procesami. Mogą być zależne od: a) rodzaju wyrobu dostarczanego przez organizację, b) wymagań klienta, c) mających zastosowanie przepisów prawnych. COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 12
DOKUMENTCJ SYSTEMU JKOŚCI KSIĘG JKOŚCI Centralny dokument systemu ustalający politykę jakości i opisujący system zarządzania jakością. Jej celem jest: przedstawienie polityki, procedur i wymagań jakości danej organizacji opis i udokumentowanie systemu jakości prezentacja systemu jakości na zewnątrz jako dowód dotrzymania wymagań ISO 9000 PLNY JKOŚCI Dokumenty określające specyficzne sposoby postępowania i cele związane z jakością wyrobu, usługi, umowy, fazy procesu itp. Stanowią rozwinięcie postanowień Księgi Jakości na konkretny obszar działalności (np.: Wydziałowa Księga Jakości, Księga Jakości Wyrobu). PROCEDURY Opisują szczegółowo odpowiedzialności i sposób wykonania konkretnych zadań. Są rozwinięciem ogólnych zamierzeń zawartych w Księdze Jakości. DOKUMENTY ROBOCZE Opisują przebieg wykonania konkretnych czynności i operacji (instrukcje pracy) oraz służą do zapisu, gromadzenia, przechowywania i przesyłania informacji o jakości (formularze, raporty, umowy). Są uszczegółowieniem procedur. COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 13 ZWIĄZEK POMIĘDZY CELMI, POLITYKMI I PROCEDURMI Źródło: Jakość i certyfikacja w gospodarce rynkowej Mat. konfer. CBJW COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 14
PODEJŚCIE PROCESOWE K L I E N T W Y M G N I WEJŚCIE SYSTEM ZRZĄDZNI JKOŚCIĄ CIĄGŁE DOSKONLENIE Zarządzanie zasobami Odpowiedzialność kierownictwa Wytwarzanie wyrobu Pomiary, analiza, doskonalenie WYJŚCIE WYRÓB S T Y S F K C J K L I E N T COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 15 SPIS TREŚCI NORMY Wstęp 0 Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne 0.2 Podejście procesowe 0.3 Związek z ISO 9004 0.4 Zgodność z innymi systemami zarządzania 1 Zakres normy 1.1 Postanowienia ogólne 1.2 Stosowanie 2 Normy powołane 3 Terminy i definicje 4 System zarządzania jakością 4.1 Wymagania ogólne 4.2 Wymagania w zakresie dokumentacji 5 Odpowiedzialność kierownictwa 5.1 Zaangażowanie kierownictwa 5.2 Orientacja na klienta 5.3 Polityka jakości 5.4 Planowanie 5.5 Odpowiedzialność, uprawnienia i komunikacja 5.6 Przegląd wykonywany przez kierownictwo 6 Zarządzanie zasobami 6.1 Zapewnienie środków 6.2 Zasoby ludzkie 6.3 Infrastruktura 6.4 Środowisko pracy 7 Wytwarzanie wyrobu 7.1 Planowanie procesów wytwarzania 7.2 Procesy związane z klientem 7.3 Projektowanie i prace rozwojowe 7.4 Zakupy 7.5 Operacje produkcyjne i usługowe 7.6 Nadzorowanie wyposażenia do pomiarów i monitorowania 8 Pomiary, analiza i doskonalenie 8.1 Postanowienia ogólne 8.2 Monitorowanie i pomiary 8.3 Nadzorowanie wyrobu niezgodnego z wymaganiami 8.4 naliza danych 8.5 Doskonalenie COPYRIGHT 2002 rtur Maciaszczyk tel 0602 375 325 16