Edukacja globalna Scenariusz lekcji szkoła podstawowa Nauka i zabawa to najważniejsze aktywności w okresie dzieciństwa każde dziecko powinno mieć do nich prawo. Wciąż jednak istnieją miejsca, gdzie dzieci muszą pracować od najwcześniejszych lat. Bangladesz
Dominika Kulczyk, prezes Kulczyk Foundation, dociera do najdalszych zakątków świata, by nieść pomoc ludziom, którzy żyją w tragicznych warunkach. Partner Strategiczny: Partner Logistyczny: Partnerzy Technologiczni:
Współczesny świat jest na wyciągnięcie ręki. Dziś ani odległość, ani odmienność kulturowa nie stanowią bariery nie do pokonania. Dlatego łatwiej dostrzec problemy różnych społeczności. nie powinniśmy być na nie obojętni. Kształtowanie wśród dzieci i młodzieży postawy wrażliwości na krzywdę drugiego człowieka to ważne zadanie, które mają do spełnienia dorośli. to oni dzięki dyskusjom, rozmowom i przykładowi uczą młode pokolenie otwartości na innych. nasze dzieci mają ogromne szczęście, że mogą spokojnie się uczyć w przyjaznych szkołach wykorzystujących nowoczesne źródła edukacji. Zestawienie problemów człowieka żyjącego w dostatnim świecie z problemami człowieka walczącego o przetrwanie pokazuje, jak bardzo wyolbrzymiamy własne lęki. mam nadzieję, że wspólnie, dzięki merytorycznej wartości materiałów, które kieruję do Państwa, uda się nam rozbudzić i zaszczepić wśród uczniów ideę pomagania słabszym i odpowiedzialności za nich. młodzież na pewno wiele wyniesie z tej cennej lekcji empatii. Zachęcam serdecznie do udziału w konkursie z nagrodami dla szkół i uczniów. nagranie filmu konkursowego da młodym ludziom sposobność pokazania, co naprawdę oznacza dla nich pomaganie potrzebującym. partnerzy: patronat Honorowy: patronat Merytoryczny: partnerzy Edukacyjni: Wydział Studiów Edukacyjnych
Temat lekcji: Dzieciństwo w Bangladeszu 2 jednostki lekcyjne Scenariusz lekcji wychowawczej (lub lekcji: historii i społeczeństwa, języka polskiego, etyki) dla klas 4 6 szkoły podstawowej Autorzy: Tomasz Sadowski, Katarzyna Sadowska zagadnienia Bangladesz oczami dziecka dziecko na rynku pracy rola dziecka w rodzinie emocje pracujących dzieci organizacje pozarządowe wspierające dzieci w Bangladeszu prawa dziecka sposoby pomagania dziecku w trudnej sytuacji życiowej CELE LEKCJI Po lekcji uczeń potrafi: opisać sytuację dziecka mieszkającego w Bangladeszu; scharakteryzować emocje pracujących dzieci; wskazać organizacje pozarządowe działające na rzecz wspierania rozwoju dzieci; przeanalizować sposoby pomagania dzieciom w trudnej sytuacji życiowej; odpowiedzieć w formie pisemnej na e-mail dziecka z Bangladeszu; pozyskać informacje dotyczące sytuacji dziecka żyjącego w Bangladeszu i wybrać najważniejsze z nich; porównać zapisy Konwencji o prawach dziecka (przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 listopada 1989 r.) ze stanem przestrzegania praw dziecka w Bangladeszu. CELE KSZTAŁCENIA I TREŚCI NAUCZANIA WedłuG PODSTawy PROGRAMOWEJ Język polski. Treści nauczania: I. 1. 1), 2), 6), 7); I. 2.; III. 1. 1) Historia i społeczeństwo. Cele kształcenia: IV. Treści nauczania: 1. 1), 2), 3), 7); 7. 4) Zajęcia komputerowe. Cele kształcenia: II.; III., V. Treści nauczania: 2. 1); 3. 1), 2), 3); 6. 1), 2) Etyka. Cele kształcenia: I.; II.; III. Treści nauczania: 5.; 9. METODY I FORMY PRACY analiza źródeł (reportażu filmowego, listu w formie e-maila, dokumentu) praca w grupach praca indywidualna opracowanie tekstu (odpowiedzi na e-mail) rozmowa 8 Edukacja Globalna Efektu Domina
BANGLADESZ ŚRODKI DYDAKTYCZNE reportaż filmowy: Efekt Domina, seria II, odcinek Bangladesz. Dzieciństwo na dwie zmiany fragmenty e-maila dziewczynki z Bangladeszu materiały z internetu na temat Bangladeszu samodzielnie pozyskane przez uczniów zdjęcia oraz fragmenty Konwencji o prawach dziecka pobrane ze strony internetowej Kulczyk Foundation (www.edukacjaglobalna.com) zdjęcia rodzinne przyniesione przez uczniów PRZYGOTOWANIE DO LEKCJI 1. Nauczyciel przybliża uczniom Konwencję o prawach dziecka i omawia jej główne założenia. 2. Nauczyciel prosi uczniów, by przynieśli na lekcję zdjęcia swoich rodzin. Fotografie powinny przedstawiać rodziny w różnych sytuacjach z życia codziennego, podczas uroczystości, wycieczek itp. PRZEBIEG LEKcji 1. WPROWADZENIE Nauczyciel proponuje uczniom rozmowę na temat życia dzieci w Polsce. Uczniowie analizują sytuację dzieci w Polsce. Wskazują formy ich aktywności, zwracają uwagę na prawa i obowiązki polskich dzieci, porównują z prawami zapisanymi w Konwencji o prawach dziecka. ROZWINIĘCIE Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat sytuacji dzieci w różnych krajach. Wspólnie z uczniami wskazuje miejsca na świecie, w których dzieci mają prawo do nauki i zabawy (jako najważniejszych form aktywności w okresie dzieciństwa). Podczas rozmowy uczniowie z pomocą nauczyciela dochodzą do wniosku, że w Polsce są szanowane prawa dziecka, a także starają się wymienić inne kraje, w których te prawa są przestrzegane. Nauczyciel prosi uczniów, by przypomnieli sobie na podstawie obejrzanych filmów i reportaży czy własnych obserwacji z zagranicznych wyjazdów jak żyją dzieci w innych krajach, jakie są ich obowiązki i prawa. Uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami. Powinni też (w odniesieniu do Konwencji o prawach dziecka) wskazać wprowadzenie obowiązku szkolnego jako ważnego elementu realizowania praw dziecka. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na dwa pojęcia obowiązek szkolny i prawo do nauki. Uczniowie starają się wyjaśnić różnice pomiędzy tymi pojęciami. W Bangladeszu pracuje ponad 7 mln dzieci poniżej 14. roku życia. Połowa z nich w ogóle nie chodzi do szkoły. W tej fabryce aluminium wśród 11 pracowników jest czworo dzieci. Kulczyk Foundation 9
Dwunastoletnia Sabina i dziesięcioletni Ramjan pracują w fabryce butów. Zarobione pieniądze oddają rodzicom. Za wyprodukowanie pary klapek dzieci dostaną równowartość 10 groszy. Na rynku zachodnim zapłacimy za nie około 30 złotych. Nauczyciel prezentuje uczniom zdjęcia dzieci z Bangladeszu, pobrane ze strony internetowej www.edukacjaglobalna.com, i stawia pytania dotyczące: wyrazu twarzy, ubioru, wieku i wyglądu dzieci; wystroju i wyposażenia wnętrz; drugiego planu na zdjęciach; czynności, które wykonują dzieci. Nauczyciel prosi o porównanie zdjęć wykonanych w Bangladeszu z rodzinnymi fotografiami przyniesionymi przez uczniów. Uczniowie w trakcie rozmowy rozważają różnice między fotografiami polskich rodzin a zdjęciami bangladeskich dzieci. Nauczyciel formułuje pytania i polecenia, by ukierunkować pracę uczniów. Zwróćcie uwagę na to, wśród jakich osób zostały sfotografowane dzieci. Czy na zdjęciach są widoczni np. opiekunowie lub rodzice? Zauważcie, w jakich sytuacjach sfotografowano dzieci. Czy dzieci ukazane na zdjęciach bawią się, spożywają posiłki, uczą się? Jakie emocje wyrażają twarze dzieci? Wymieńcie różnice między rodzinami żyjącymi w Polsce a rodzinami bangladeskimi. Nauczyciel proponuje obejrzenie reportażu filmowego Bangladesz. Dzieciństwo na dwie zmiany. Prosi uczniów o zwrócenie uwagi na następujące kwestie: zajęcia dziecka mieszkającego w Bangladeszu; wygląd i wyposażenie klas w szkole; formy opieki rodziców nad dziećmi; organizacje pozarządowe w Bangladeszu rodzaj i zakres udzielanej przez nie pomocy. Reportaż filmowy trwa około 24 min. Najważniejsze dla tej części lekcji są fragmenty 2. i 3. Podział reportażu na kolejne sekwencje (wraz z czasem ich trwania) został podany w sekcji Wskazówki w dalszej części scenariusza. Uczniowie analizują obejrzany reportaż i zapisują swoje spostrzeżenia dotyczące kwestii wskazanych przez nauczyciela. 10 Edukacja Globalna Efektu Domina
BANGLADESZ ZAKOŃCZENIE Nauczyciel nawiązuje do obserwacji uczniów i prowadzi rozmowę podsumowującą na temat sytuacji dziecka w Bangladeszu. ZADANIE DOMOWE Nauczyciel dzieli uczniów na osiem grup. Następnie prosi, by każda z grup w ramach pracy domowej zgromadziła informacje i materiały ilustracyjne na temat Bangladeszu oraz opracowała je w formie prezentacji (np. plakatu lub prezentacji multimedialnej). Prezentacje w formie elektronicznej mogą zostać wykonane na zajęciach komputerowych (np. plakaty z wykorzystaniem narzędzi Padlet lub Glogster). Nauczyciel przydziela grupom tematy do opracowania. Grupa 1. Jakie klęski żywiołowe i problemy ekologiczne dotykają ludzi mieszkających w Bangladeszu? grupa 2. W jaki sposób mieszkańcy Bangladeszu zarabiają na życie? Grupa 3. Czym mieszkańcy Bangladeszu zajmują się w wolnym czasie? Grupa 4. Jaką religię wyznaje większość mieszkańców Bangladeszu? Grupa 5. Jak działa opieka medyczna w Bangladeszu? Grupa 6. Ile lat trwa nauka w szkole w Bangladeszu? Grupa 7. Jak wyglądają szkoły w Bangladeszu i ilu uczniów się w nich zwykle uczy? Grupa 8. Jakie organizacje pomagają ludziom znajdującym się w ciężkim położeniu w Polsce, a jakie w Bangladeszu? Te dzieci pracują w szwalni codziennie od 7.00 do 13.00. Potem idą do szkoły. I znów na kilka godzin do pracy. Jedenastoletni Imam segreguje i sprzedaje śmieci. Utrzymuje w ten sposób całą rodzinę, odkąd opuścił ich ojciec. Educo wyrównuje szanse wszystkich dzieci. Do ich szkół chodzi tyle samo chłopców co dziewczynek. Nizam Uddin, dyrektor Educo w Bangladeszu, wierzy, że tylko edukacja daje szansę na dobrą zmianę. Kulczyk Foundation 11
PRZEbiEg lekcji 2. wprowadzenie nauczyciel prosi uczniów o zaprezentowanie informacji na temat Bangladeszu zebranych w ramach pracy domowej. jeden uczeń z każdej grupy przedstawia prezentację. Jeśli uczniowie sporządzili plakaty, to trzeba je zawiesić w klasie w widocznym miejscu. nauczyciel odwołuje się do przedstawionych prezentacji i prosi, by uczniowie zastanowili się, dlaczego życie dzieci w Polsce i Bangladeszu tak bardzo się różni. rozwinięcie nauczyciel odczytuje uczniom fragmenty e-maila od dziewczynki z Bangladeszu. Bangladesz, 5 maja 2015 r. koleżanki i koledzy z polski, mam na imię Shanta i mieszkam w Bangladeszu. od niedawna w mojej szkole Educo są prawdziwe komputery, mogę więc pisać i wysyłać e-maile. Jeszcze mi to nie wychodzi i robię dużo błędów. Nasze komputery dostaliśmy od pani dominiki i jej przyjaciół z polski. wszyscy się cieszymy z komputerów, bo dzięki nim możemy zobaczyć cały świat. po raz pierwszy możemy napisać do kogoś, kto mieszka po drugiej stronie kuli ziemskiej tak jak dziś piszę do was. Chciałam napisać właśnie do was, bo tak jak pani dominika mieszkacie w polsce, która jest tak daleko i jest taka egzotyczna... w pisaniu tego e-maila pomaga mi nauczyciel Mohammad abul kashem. zawsze chciałam, tak jak on, pracować w szkole uczyć dzieci oraz pomagać im i ich rodzinom. Żeby to osiągnąć, chciałabym móc chodzić do szkoły, ale muszę pracować, bo moja rodzina inaczej sobie nie poradzi. [ ] pracuję od godziny 9.00 do godziny 12.00. trudno mi jest dokładnie określić te godziny, bo nie mam zegarka. pracuję w szwalni. Umiem obsługiwać maszynę do szycia i szyję na niej dużo fajnych ubrań. Miesięcznie dostaję 500 taka [równowartość około 25 zł]. Czy to waszym zdaniem dużo pieniędzy? Muszę mieć sprawne ręce, a zwłaszcza palce. Czasem ręce mnie trochę bolą, ale nie narzekam, bo niektórzy moi koledzy ze szkoły muszą pracować na wysypisku śmieci, inni pływają w okropnych bagnach, produkują też cegły. [ ] w naszym kraju bardzo dużo dzieci pracuje. Jak chcecie, to sami sprawdźcie, podobno można o nas przeczytać w internecie. zatrudniają nas bardzo chętnie, bo jak mówią nam czasem w szkole wtedy jest taniej. Sabina przypina metki, Ramjan robi klapki, Miraj i Siraj wycinają rękawiczki, Imam pomaga mamie segreguje i sprzedaje śmieci. on ma chyba najgorzej, bo czasem nic nie może sprzedać, mimo że cały dzień szuka odpadów. pracujemy, żeby przetrwać. dowiedziałam się w szkole, że jest coś takiego jak Ministerstwo pracy i to ministerstwo woli, by dzieci nie pracowały. Całe szczęście, że jednak udaje nam się gdzieś zatrudnić, bo nie mielibyśmy w ogóle pieniędzy na jedzenie. Żeby było nam lepiej, musimy pracować, ale także się uczyć. Moja praca jest dobra, ale wolę chodzić do szkoły. tam jest dużo koleżanek i kolegów. Gdy mamy zajęcia, często opowiadamy sobie ciekawe historie, wymyślamy wyliczanki i zabawy. Napiszcie, proszę, o waszych szkołach. Napiszcie, czy wy też musicie jednocześnie pracować i uczyć się oraz jak spędzacie wolny czas. Czy prawo w waszym kraju pozwala dzieciom pracować? Jestem ciekawa, jak to u was jest. Ściskam was serdecznie Shanta 12 Edukacja globalna Efektu Domina
BaNGLadESz nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy i przydziela im zadania. grupa 1. Na podstawie pozyskanych informacji przedstawcie argumenty za podejmowaniem pracy przez dzieci w Bangladeszu. grupa 2. Na podstawie pozyskanych informacji przedstawcie powody, dlaczego zakaz podejmowania pracy przez dzieci nie jest przestrzegany zarówno przez właścicieli firm, rodziców, jak i same dzieci. grupa 3. Na podstawie pozyskanych informacji przedstawcie propozycje dotyczące udzielenia pomocy dzieciom z Bangladeszu. uruchomienie EfEktu domina popchnijmy kostkę w bangladeszu Uczniowie indywidualnie lub w grupach przygotowują e-maile z odpowiedziami na e-mail Shanty (powinni odwołać się w swoich odpowiedziach do Konwencji o prawach dziecka). Tytuł e-maili: Efekt Domina popchnijmy kostkę w Bangladeszu. Jeśli scenariusz jest realizowany jako projekt międzyprzedmiotowy, uczniowie mogą np. przygotowywać e-maile na lekcjach języka polskiego lub języka angielskiego. WSKaZÓWKi 1. Jeżeli nauczyciel nie ma czasu, aby na lekcji zaprezentować cały materiał filmowy, może posłużyć się jego fragmentami. Poniżej podział reportażu na części wraz ze wskazaniem czasu trwania każdej z nich (w minutach): 1) Przeludniony kraj (0:00 4:49) 2) Bangladesz wielka fabryka odzieży (4:49 8:05) 3) Pracujące dzieci (8:05 10:39) 4) Życie rodziny (10:39 12:57) 5) Szkoła blisko miejsca pracy (12:57 14:47) 6) Nierówne traktowanie chłopców i dziewczynek (14:47 18:58) 7) Dzieci jedyni żywiciele rodziny (18:58 21:37) 8) Bangladesz jak można pomóc (21:37 24:28) 2. Na stronie internetowej www.edukacjaglobalna.com można znaleźć ponadto: fragmenty Konwencji o prawach dziecka; reportaż filmowy: Efekt Domina, sezon II, odcinek Bangladesz. Dzieciństwo na dwie zmiany; prezentację zdjęciową do lekcji. kulczyk Foundation 13
INSPIRACJE DO DALSZEJ PRACY WYCHOWAWCZEJ dzieciństwo w bangladeszu Pytania i zadania dla ucznia do samodzielnego opracowania Autorzy: Tomasz Sadowski, Katarzyna Sadowska 1. Znajdź rozwiązanie, które umożliwi zdobycie wykształcenia bangladeskim dzieciom. 2. Poszukaj instytucji (organizacji pozarządowych) na świecie, które mogą udzielić pomocy dzieciom pozbawionym możliwości uczęszczania do szkoły oraz zmuszanym do pracy zarobkowej. 3. Zastanów się i odpowiedz, jak możesz: pomóc dzieciom, które muszą pracować zarobkowo ze względu na trudną sytuację materialną ich rodziców; zachęcić swoich kolegów i rówieśników oraz swoją rodzinę do udzielenia pomocy dzieciom zmuszonym do pracy zarobkowej. 4. Poszukaj informacji na temat: liczby dzieci uczęszczających do szkół w Bangladeszu; głównego źródła utrzymania przeciętnej rodziny w Bangladeszu; prac, jakie poza nauką w szkole muszą wykonywać dzieci z Bangladeszu; okoliczności (wiek, powody) zawierania małżeństw w Bangladeszu. PRZYDatnE linki Efekt Domina. Pomagamy dzieciom pracującym w Bangladeszu, Kulczyk Foundation: http://goo.gl/hbnyo0 organizacja Educo: www.educo.org tekst Konwencji o prawach dziecka, unicef: http://goo.gl/wzhfmt Raport na temat pracy dzieci w bangladeszu, Departament Pracy Stanów Zjednoczonych: http://goo.gl/b3eq93 Eksport produktów skórzanych przez bangladesz, the Daily Star : http://goo.gl/lk1c4k Problem porzuconych riksz w bangladeszu, mail online : http://goo.gl/l4cne3 Problem odszkodowań dla ofiar katastrofy w fabryce Rana Plaza w bangladeszu, clean clothes campaign: www.cleanclothes.org/ranaplaza Katastrofa w fabryce Rana Plaza w bangladeszu, amnesty international: http://goo.gl/ip8vr6 informacje na temat bangladeszu, Regionalna izba gospodarcza w Katowicach: http://goo.gl/dgplzn Historia Bangladeszu, w: Encyklopedia PWN: http://goo.gl/2dqcdm 14 Edukacja globalna Efektu Domina
Edukacja w najlepszej formie Bogata oferta publikacji dla wszystkich segmentów edukacyjnych, również szkolnictwa zawodowego. Podręczniki ponad 1,5 tys. tytułów w ofercie, co roku kilka milionów użytkowników. Zeszyty ćwiczeń i inne pomoce dydaktyczne dla uczniów. Obudowa metodyczna dla nauczyciela na uczę.pl pełna pomoc w przygotowaniu lekcji. E-booki stale rozwijana, największa w Polsce oferta podręczników elektronicznych. Repetytoria i arkusze egzaminacyjne kompletne materiały dla uczniów przygotowujące do egzaminów szkolnych wszystkich typów. E-ćwiczenia najobszerniejszy zbiór ćwiczeń na platformie WSiPnet.pl. Ponad 500 tys. użytkowników! Zdasz.to profesjonalne zasoby i pomoce dla zdających egzaminy gimnazjalne i maturalne. Nowość! Seria repetytoriów i arkuszy ZDASZ.TO
Kulczyk Foundation niezwykle gorąco dziękuje wszystkim instytucjom i organizacjom pozarządowym za wsparcie merytoryczne, którego nam udzieliły w tym projekcie. Patronat Honorowy: Patronat Merytoryczny: Partnerzy Edukacyjni: Wydział Studiów Edukacyjnych Autorzy scenariuszy: Agnieszka Bojarczuk, Marta Kałużna, Kinga Kuszak, Katarzyna Sadowska, Tomasz Sadowski, Kamila Słupska Konsultacja merytoryczna: prof. UAM dr hab. Kinga Kuszak Wsparcie metodyczne: dr Barbara Ostrowska Redakcja: Łukasz Marks, Anna Wiese Projekt graficzny: Marta Jedlińska Opracowanie graficzne: Piotr Zalewski Koordynacja produkcji: Tomasz Jagodziński Produkcja: GM Records Drogowiec-PL sp. z o.o. NC Koperty sp. z o.o. BeColour sp. z o.o. Fotografie: Tatiana Jachyra Tomasz Borkowski Dariusz Szymura Zespół Kulczyk Foundation: Dominika Kulczyk Marta Schmude-Olczak Beata Kopyt Karolina Mikołajczak Paweł Orzeszko Małgorzata Płocka Mateusz Kamil Roszak Marzena Zowczak Kulczyk Foundation ul. Krucza 24/26 00-526 Warszawa www.kulczykfoundation.org.pl office@kulczykfoundation.org.pl 40 Edukacja Globalna Efektu Domina
WYGRAJ IPADY DLA CAŁEJ KLASY DRUKARKI DLA NAUCZYCIELI I SZKÓŁ WEŹ UDZIAŁ W KONKURSIE EDUKACJAGLOBALNA.COM Obojętność to choroba, której musimy się wystrzegać. Konkurs filmowy Edukacji Globalnej Efektu Domina ma za zadanie uwrażliwić dzieci i młodzież na codzienne problemy obecne w otaczającej ich rzeczywistości. Młodzi ludzie mają okazję nauczyć się pomagać i angażować w pomoc innym. W ramach konkursu młodzież ma za zadanie stworzyć i przeprowadzić akcję, dzięki której zmieni świat na lepsze. Następnie uczestnicy muszą nakręcić film, w którym przedstawią swoją inicjatwę. Na młodzież, nauczycieli i szkoły, które reprezentują czekają atrakcyjne nagrody! MillionYou to najstarsza i największa w Polsce firma wykorzystująca ideę crowdsourcingu. Na swoim koncie mamy liczne innowacyjne akcje edukacyjne, w których społeczności współpracowały ze znanymi osobowościami i markami. MillionYou to również ponad 70 wyjątkowych konkursów filmowych zrealizowanych dla największych marek. MillionYou w swoich działaniach łączy społeczny potencjał i talenty współtworząc nową jakość komunikacji i treści. Dzięki nam kreatywne społeczności łączą się z wiodącymi markami, aby generować innowacyjne pomysły, współtworzyć content i realizować kampanie angażujące konsumentów. WEJDŹ NA STRONĘ EDUKACJAGLOBALNA.COM ZAPOZNAJ SIĘ Z ZASADAMI KONKUSU POMÓŻ ZMIENIĆ ŚWIAT NA LEPSZE WYGRAJ ATRAKCYJNE NAGRODY dowiedz się więcej millionyou.pl