Jęczmień jary Uwagi ogólne Dzięki systemowi badań PDOiR możliwa jest ocena wartości gospodarczej odmian zarejestrowanych. W roku Krajowy rejestr liczył 65 odmian (35 browarnych i 30 typu pastewnego). W roku na liście zalecanych odmian do uprawy w regionie warmińsko-mazurskim (LZO) znalazło się 7 odmian (1 browarna i 6 pastewnych). Na LZO wpisano odmianę Ella a wycofano odmiany Mercada i KWS Aliciana. Aktualnie tworzą ją: Victoriana, Skald, Suweren, KWS Olof, Iron, Natasia i Ella. Doświadczenia były założone w trzech miejscowościach: we Wrócikowie, Rychlikach i Ruskiej Wsi. Badania prowadzono na dwóch poziomach agrotechnicznych, przy zastosowaniu uprawy typowej dla użytkowania jęczmienia pastewnego. Z badań wynika, że w przypadku jęczmienia jarego przyrost plonu na wyższym poziomie agrotechniki zależy w dużej mierze od warunków pogodowych panujących w okresie wegetacji oraz wyboru odpowiedniej odmiany. Preparatów do wykonywanych zabiegów ochronnych w omawianym gatunku podobnie jak w przypadku wcześniej omawianych dokonywali prowadzący doświadczenia. Preparaty musiały być zarejestrowane w kraju i zalecane dla danego gatunku przez IOR. Na obu poziomach agrotechnicznych w uzasadnionych przypadkach zwalczano również szkodniki. Wyniki doświadczeń Średni plon jęczmienia jarego w roku był wyższy niż w ubiegłym roku. W minionym sezonie wegetacyjnym jęczmień jary najwyżej plonował w Rychlikach. Przy zastosowaniu agrotechniki intensywnej (a 2 ) zebrano średnio w Rychlikach 109,4 dt/ha, we Wrócikowie 90,7 dt/ha, a Ruskiej Wsi 74,3 dt/ha. Przy mniejszych nakładach (a 1 ) uzyskano odpowiednio 103,7 dt/ha, 84,5 dt/ha oraz 65,1dt/ha. Średnio dla odmian najwyższy przyrost plonu na poziomie a 2 uzyskano w Ruskiej Wsi 9,2 dt/ha (tabela 3). Wśród jęczmion pastewnych dobre wyniki po trzech latach badań osiągnęły Iron i Ella. W ostatnim roku plonowaniem powyżej wzorca wyróżniły się na poziomie a 1 Natasia, Soldo oraz badane po raz pierwszy odmiany KWS Dante i SU Lolek. Na poziomie intensywnym na uwagę zasługuje plonowanie odmian wzorcowych Iron, Soldo oraz KWS Atrika (tabela 5). 1
W roku jęczmień jary w niewielkim stopniu porażony został przez choroby grzybowe. Zwiększone porażenie przez mączniaka wystąpiło w odmianach Skald, Iron oraz Podarek pozostałe odmiany wykazały się wyższą odpornością. Plamistość siatkowa najbardziej poraziła odmiany Natasia, Skald oraz Hajduczek. Porażenie roślin czarną plamistością było niewielkie, nieco wyższe u odmiany Olimpic, natomiast rynchosporioza wystąpiła w nieznacznym stopniu na odmianach Victoriana, Skald, KWS Atrika oraz Podarek. Pełny zestaw wyników obserwacji przeprowadzonych na poziomie podstawowym (bez ochrony fungicydowej) zaprezentowano w tabeli 6. W minionym sezonie wystąpiło wylegnięcie jęczmienia jarego zarówno na poziomie podstawowym jak i intensywnym. Najsilniej wyległy: Salome, Natasia i Podarek szczególnie na poziomie a 1 natomiast na poziomie a 2 Salome, Suweren i Kucyk. Wartość masy tysiąca ziaren (MTZ) była wyższa od ubiegłorocznej i wyniosła średnio w województwie 56,3 g na poziomie a 1 i 56,5 g na a 2. Na obu poziomach najgrubszym ziarnem cechowały się badane drugi rok odmiany KWS Atrika i Soldo, natomiast na poziomie a 2 wyróżniły się również odmiany Ella i Natasia. Najdrobniejszym ziarnem charakteryzowały się Fariba na poziomie podstawowym oraz Olimpic i Kucyk na poziomie intensywnym (tabela7). 2
3 Tabela 1. Jęczmień jary. Odmiany badane. Rok zbioru: Rok wpisania Lp. Odmiana do Krajowego Kod kraju Rejestru pochodzenia Odmian w Polsce* Rok wpisania do LZO Hodowca (jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy przedstawiciel) 1. Victoriana DE 2009 2011 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy 2. Olympic w FR 2013 RAGT Semences Polska sp. z o.o., ul. Sadowa 10A; PL-87-148 Łysomice 3. KWS Dante DE KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL-57-150 Prusy 4. Salome DE Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70; PL-62-100 Wągrowiec 5. SU Lolek DE Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70; PL-62-100 Wągrowiec 6. Skald PL 2009 2012 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce 7. KWS Olof DE 2010 2013 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy 8. Suweren w PL 2010 2012 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce 9. Iron w DK 2011 2013 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan 10. Natasia DK 2011 2013 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan 11. Ella PL 2012 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan 12. Fariba DE 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o.; ul. Straszewska 70; PL-62-100 Wągrowiec 13. Kucyk PL 2012 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan 14. Hajduczek PL 2013 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce 15. KWS Atrika DE 2013 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy 16. Oberek PL 2013 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce 17. Soldo w DE 2013 Saaten-Union Polska sp. z o.o.; ul. Straszewska 70; PL-62-100 Wągrowiec 18. Podarek PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce 19. Rubaszek PL Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146; PL-63-740 Kobylin * - według,,listy odmian roślin rolniczych wpisanych do Krajowego Rejestru w Polsce
Tabela 2. Jęczmień jary. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Wrócikowo pow. Olsztyn ZDOO Rychliki pow. Elbląg ZDOO Ruska Wieś pow. Ełk Kompleks rolniczej przydatności gleby pszenny dobry żytni bardzo dobry pszenny dobry Klasa bonitacji gleby III b IV a IV b ph gleby w KCl 7,2 5,8 6,0 Przedplon bobik groch siewny miesz. zboż. strącz. Data siewu 04.04.14 31.03.14 02.04.14 Obsada nasion (szt./m 2 ) 300 300 300 Data zbioru 04.08.14 01.08.14 04.08.14 Nawożenie mineralne N na poziomie a1 (kg/ha) 60 70 70 N na poziomie a2 (kg/ha) 100 110 110 P 2 O 5 (kg/ha) 20 80 60 K 2 O (kg/ha) 70 100 20 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (nazwa, dawka/ha) 2 x Opti Zboża ( 3 kg) Ekosol Z (2 l); FoliQ N Uniwersalny ( 5 l) I zabieg: DR GREEN Zboża ( 2 kg); DR GREEN Start ( 3 kg); Siarczan magnezu (10 kg); II zabieg: DR GREEN Zboża (2 kg); DR GREEN Energy ( 4kg) III zabieg: DR GREEN Zboza (2 kg); DR GREEN Quality (4 kg) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Starane 250 EC (0,3 l)+ Granstar 75 WG (0,15g) Chwastox Trio 540 SL (1,5 l); Helm Tribi 75 WG (20g); Axial 100 EC (1 l) Sekator 125 OD (0,15 l); Axial 100 EC + Adigor 440 EC (0,4 l+ 1,3 l) Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Karate Zeon 050 CS ( 0,12 l) Fury 100 EW (0,1 l) Decis Mega 50 EW (0,1 l) tylko na poziomie a 2 Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Mondatak 450 EC ( 1 l) Sokół 460 EC (0,6 l) Tilt Turbo 575 EC (0,8 l) Falcon 460 EC ( 0,6 l) Soprano 125 SC (1 l) Menara 410 EC (0,5 l) Moddus 250 EC (0,4 l) Retar 480 SL (0,75 l) Cerone 480 SL (0,75 l) 4
Tabela 3. Jęczmień jary. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1. Termin kłoszenia (data) 06.06. 07.06. 02.06. 05.06. 08.06. 08.06. 2. Termin dojrzałości woskowej (data) 22.07. 23.07. 17.07. 20.07. 17.07. 17.07. 3. Wysokość roślin (cm) 76 80 73 69 64 61 4. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 ) 8,8 8,2 8,7 8,9 9 9 5. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 ) 8,5 8,2 3,7 5,1 8,6 8,9 6. Porażenie przez choroby (skala 9 ): -mączniak prawdziwy 8,3 8,9 8,5 9 9 9 5 -rdza jęczmienia 9 9 9 9 9 9 -plamistość siatkowa 6,6 7,5 7,8 8,4 7,1 7,5 -czarna plamistość 6,4 7,9 8,8 9 9 9 -rynchosporioza 9 9 9 9 8,0 8,2 7. Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g) 55,0 55,8 55,4 54,5 58,4 59,2 8. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 11,2 11,9 9,8 10,2 11,1 11,0 9. Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha) 84,5 90,7 103,7 109,4 65,1 74,3 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4. Jęczmień jary. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: przy wilgotności ziarna 14% Lp. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś Wzorzec (dt/ha) 86,6 103,7 64,5 93,0 108,4 75,0 1. Victoriana 90 102 87 96 99 88 2. Olympic w 95 100 104 101 96 101 3. KWS Dante 101 105 105 98 109 101 4. Salome 108 91 107 103 97 105 5. SU Lolek 107 96 111 102 96 109 6. Skald 93 90 100 92 97 94 7. KWS Olof 94 104 108 101 105 102 8. Suweren w 93 93 98 91 91 93 9. Iron w 105 101 98 103 108 102 10. Natasia 106 94 115 104 89 108 11. Ella 94 106 100 99 112 95 12. Fariba 90 100 88 89 98 91 13. Kucyk 91 97 95 90 99 93 14. Hajduczek 86 104 100 81 96 92 15. KWS Atrika 101 107 101 101 114 108 16. Oberek 97 102 101 100 104 100 17. Soldo w 107 106 99 105 105 104 18. Podarek 96 102 102 102 107 95 19. Rubaszek 102 99 107 98 95 100 w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku Tabela 5. Jęczmień jary. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2013, 2012 przy wilgotności ziarna 14% Lp. Odmiana Liczba lat badań Wartość browarna (skala 9 ) a 1 a 2 2013 2012 2013-2013 2012 Wzorzec (dt/ha) 85,0 69,8 73,4 77,4 76,0 92,1 86,6 80,8 89,4 86,5 1. Victoriana 3 6,20 94 98 102 96 98 95 92 103 94 97 2. Olympic w 2 6,55 100 98-99 - 99 98-99 - 3. KWS Dante 1 6,10 104 - - - - 103 - - - - 4. Salome 1 5,85 101 - - - - 102 - - - - 5. SU Lolek 1 6,85 104 - - - - 102 - - - - 6. Skald 3-94 96 100 95 97 95 97 106 96 99 7. KWS Olof 3-102 95 99 99 99 103 96 102 100 100 8. Suweren w 3-94 97 106 96 99 92 97 100 94 96 9. Iron w 3-102 103 103 102 103 105 105 104 105 105 10. Natasia 3-104 97 98 101 100 99 94 101 97 98 11. Ella 3-100 101 108 101 103 103 90 109 97 101 12. Fariba 3-93 96 101 94 97 93 91 103 92 96 13. Kucyk 3-94 96 101 95 97 94 92 99 93 95 14. Hajduczek 2-97 96-96 - 90 96-93 - 15. KWS Atrika 2-103 99-101 - 108 95-102 - 16. Oberek 2-100 94-97 - 101 95-98 - 17. Soldo w 2-104 103-104 - 105 101-103 - 18. Podarek 1-100 - - - - 102 - - - - 19. Rubaszek 1-102 - - - - 97 - - - - Liczba doświadczeń 3 3 3 6 9 3 3 3 6 9 w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku 2013-6
7 Tabela 6. Jęczmień jary. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru, 2012 - Liczba Mączniak Plamistość siatkowa Czarna plamistość Rynchosporioza Lp. Odmiana lat badań Wzorzec (skala 9º) 7,9 7,6 7,3 7,1 7,0 7,5 8,0 8,2 1. Victoriana 3 1,1 1,2 0,4 0,1 0,5 0,4-1,0-0,7 2. Olympic w 2 1,1-0,1 - -0,8-0,0-3. KWS Dante 1 1,1-0,1-1,0-0,5-4. Salome 1 1,1-0,3-1,0-0,0-5. SU Lolek 1 0,6 - -0,1-0,0-0,5-6. Skald 3-0,6-0,2-0,8-0,6 0,8-0,2-0,5-0,1 7. KWS Olof 3 1,1 1,0 0,1 0,3 1,0 0,4 0,0 0,0 8. Suweren w 3 0,1-0,5-0,1-0,2 0,0 0,0 0,0 0,0 9. Iron w 3-2,4-1,3-0,1 0,0 0,5 0,0 0,0 0,0 10. Natasia 3-0,4 0,2-0,9-0,6 0,3-0,4 0,0 0,0 11. Ella 3 1,1 1,2 0,6 0,6 1,0 0,9 0,0-0,4 12. Fariba 3 1,1 1,2-0,3 0,0 1,0 0,5 0,0-0,4 13. Kucyk 3 1,1 1,2 0,1 0,3 0,5 0,1 0,5 0,0 14. Hajduczek 2 0,6 - -1,5-0,8-0,0-15. KWS Atrika 2 1,1 - -0,4-0,8 - -0,5-16. Oberek 2 0,4-0,1-1,0-0,0-17. Soldo w 2 1,1-0,1-0,3-0,0-18. Podarek 1-0,6-0,6-1,3 - -0,5-19. Rubaszek 1 0,4-0,1-1,0-0,5 - Liczba doświadczeń 2 6 3 8 2 7 1 5 Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku
Tabela 7. Jęczmień jary. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2012 - Lp. Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9º) w fazie doj. mlecznej przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec (skala 9º) 8,4 8,2 6,9 6,6 71 71 55,4 50,7 1. Victoriana 3 0,6 0,6 0,8 0,4 1 0 2,8 2,6 2. Olympic w 2 0,3 - -0,1 - -5 - -1,8-3. KWS Dante 1 0,6-0,3 - -1 - -1,7-4. Salome 1 0,6 - -0,8 - -3-0,1-5. SU Lolek 1 0,6 - -0,1-0 - 2,5-6. Skald 3 0,6 0,4-0,4 0,1 1 2 0,1 2,4 7. KWS Olof 3 0,6 0,4 0,8 0,2 2 3-0,3 0,4 8. Suweren w 3-1,4-1,3-0,4-0,7 6 5-2,2-2,1 9. Iron w 3 0,6 0,6-0,1 0,4 0 0-2,3-1,5 10. Natasia 3 0,6 0,3-0,8-0,4 0-2 2,9 3,1 11. Ella 3 0,3 0,6-0,1 0,2 0 2 2,1 3,5 12. Fariba 3 0,6 0,7 1,3 1,1-7 -8-3,6-0,2 13. Kucyk 3-1,2-0,3-0,4 0,1 4 5-1,3 1,0 14. Hajduczek 2 0,6-0,3 - -7-3,5-15. KWS Atrika 2 0,6 - -0,1-5 - 5,6-16. Oberek 2 0,3 - -0,1-0 - 2,4-17. Soldo w 2 0,6-0,6 - -1-6,3-18. Podarek 1 0,3 - -0,6-4 - 1,5-19. Rubaszek 1 0,6-0,6 - -5 - -1,8 - Liczba doświadczeń 2 7 3 9 3 9 3 9 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec (skala 9º) 8,3 7,9 7,3 6,8 70 71 55,7 49,0 1. Victoriana 3 0,4 0,6 0,5 0,6-1 -1 1,8 3,3 2. Olympic w 2 0,2-0,0 - -3 - -3,7-3. KWS Dante 1 0,7-0,5 - -4 - -1,8-4. Salome 1-0,6 - -0,8 - -2 - -0,4-5. SU Lolek 1 0,4 - -0,5 - -2-1,8-6. Skald 3-0,1 0,7-0,3 0,6 2 2-1,9 2,0 7. KWS Olof 3 0,7 0,4-0,3-0,1-1 0-0,8 1,1 8. Suweren w 3-0,6-0,8-0,6-0,8 6 4-2,3-1,9 9. Iron w 3 0,4 0,4 0,5 0,7-1 -1-0,5 0,2 10. Natasia 3 0,2 0,0-0,1-0,1-1 0 3,9 2,4 11. Ella 3 0,2 0,2 0,0 0,2 2 4 5,2 3,9 12. Fariba 3 0,7 1,0 1,2 1,3-7 -8 1,3 0,8 13. Kucyk 3-0,3 0,1-0,5 0,1 5 3-3,9-0,9 14. Hajduczek 2 0,7-0,2 - -7-3,0-15. KWS Atrika 2 0,4 - -0,1-5 - 3,5-16. Oberek 2 0,4-1,0 - -2-2,0-17. Soldo w 2-0,1-0,0 - -2-6,4-18. Podarek 1 0,4 - -0,3-1 - 3,3-19. Rubaszek 1 0,7-0,7 - -4 - -2,6 - Liczba doświadczeń 2 7 3 9 3 9 3 9 w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku ; Wyleganie: wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą 8