Demografia nie zna granic Bezrobotni 50+ charakterystyka grupy oraz źródła trudności osób bezrobotnych 50+ na niemieckim rynku pracy
Demografia nie zna granic Bezrobotni 50+ charakterystyka grupy oraz źródła trudności osób bezrobotnych 50+ na niemieckim rynku pracy 1. Rozwój ludnościowy 2. Sytuacja w zakresie zatrudnienia osób starszych 3. Osoby starsze jako czynnik gospodarczy 4. Przeszkody w integracji osób starszych 5. Wymogi stawiane polityce, pracodawcom i pracownikom Zgorzelec, dnia 22 marca 2011 r. 2 Zgorzelec, 22 marca 2011 r. dr Rainer Lubk
1. Rozwój ludnościowy w Saksonii i na Dolnym Śląsku (I) w tys. osób 4500 4000 3500 3000 2500 2000 65 l. i w ięcej 15-65 l. poniżej 15 l. 1500 1000 500 0 Sachsen Saksonia Dolny Niederschlesien Śląsk Sachsen Saksonia Dolny Niederschlesien Śląsk Sachsen Saksonia Dolny Niederschlesien Śląsk 2009 2020 2025 3 29. März 2011 dr Rainer Lubk Źródło: Saksoński Krajowy Urząd Statystyczny/Główny Urząd Statystyczny, Warszawa
Rozwój ludnościowy w Saksonii i na Dolnym Śląsku (II) Ludność w podziale na grupy wiekowe do 2025 r. w procentach Saksonia 100 80 60 40 65 l. i więcej 15-65 l. poniżej 15 l. 20 0 1990 2000 2009 2020 2025 Źródło: Saksoński Krajowy Urząd Statystyczny 100 80 Dolny Śląsk 60 40 65 l. i więcej 15-65 l. poniżej 15 l. 20 0 2009 2020 2025 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 4 29. März 2011 dr Rainer Lubk
Rosnąca przeciętna długość życia Przeciętna długość życia dla nowo narodzonych 82 w latach 80 78 76 74 Niemcy Czechy Polska 72 70 Niemcy 68 66 1960 1970 1980 1990 2000 2008 Źródło: Bank Światowy, wskaźniki rozwoju świata w latach 30 28 Przeciętna długość życia w wieku 60 lat, stan: 2003 r. 1901/10 1932/34 Rzesza Niemiecka 1949/51 1996/98 stare kraje zw iązkow e 26 24 22 kobiety 20 mężczyźni 18 16 14 12 10 1901/10 1932/34 1949/51 1960/62 1970/72 1980/82 1991/93 1996/98 1998/2000 2035 2050 Źródło: Federalny Urząd Statystyczny 5 29. März 2011 dr Rainer Lubk
Średnia wieku w Saksonii procent średnia wieku wiek od do poniżej lat 60 i więcej 40 60 20 40 poniżej 20 średnia wieku w latach Źródło: Saksoński Krajowy Urząd Statystyczny 6 29. März 2011 dr Rainer Lubk
Starość demograficzna w Saksonii i na Dolnym Śląsku (I) Ludność w wielu 65 lat i starsza według grup wiekowych w tys. osób 1400 1200 1000 800 600 400 85 l. i w ięcej 75-84 l. 65-74 l. 200 0 Saksonia Dolny Śląsk Saksonia Dolny Śląsk Saksonia Dolny Śląsk 2009 2020 2025 7 29. März 2011 dr Rainer Lubk Źródło: Saksoński Krajowy Urząd Statystyczny/Główny Urząd Statystyczny, Warszawa
Starość demograficzna w Saksonii i na Dolnym Śląsku (II) Ludność w wielu 65 lat i starsza według grup wiekowych do 2025 r. w procentach 100 Saksonia 80 60 40 85 l. i więcej 75-84 l. 65-74 l. 20 0 1990 2000 2009 2020 2025 Źródło: Saksoński Krajowy Urząd Statystyczny 100 80 Dolny Śląsk 60 40 85 l. i więcej 75-84 l. 65-74 l. 20 0 2009 2020 2025 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 8 29. März 2011 dr Rainer Lubk
Osoby czynne zawodowo i osoby pracujące w Saksonii do 2020 r. (I) w tys. osób liczba osób czynnych zawodowo liczba osób pracujących 1) Ludność w wieku 15-65 lat (do 2008 r.: stan faktyczny, od 2009 r. prognoza; na 31.12.) przy założeniu stałego wskaźnika aktywności zawodowej zgodnie z Mokrozensus 2008 r. 2) Osoby pracujące w wieku 15-65 lat, średnia roczna 2007 r. 9 29. März 2011 dr Rainer Lubk Źródło: Saksoński Krajowy Urząd Statystyczny, obliczenia własne
Osoby czynne zawodowo i osoby pracujące w Saksonii (II) Powiat Görlitz w tys. osób Powiat Zwickau w tys. osób 1) Ludność w wieku 15-65 lat (do 2008 r.: stan faktyczny, od 2009 r. prognoza; na 31.12.) przy założeniu stałego wskaźnika aktywności zawodowej zgodnie z Mokrozensus 2008 r. 2) Osoby pracujące w wieku 15-65 lat, średnia roczna 2007 r. 1) Ludność w wieku 15-65 lat (do 2008 r.: stan faktyczny, od 2009 r. prognoza; na 31.12.) przy założeniu stałego wskaźnika aktywności zawodowej zgodnie z Mokrozensus 2008 r. 2) Osoby pracujące w wieku 15-65 lat, średnia roczna 2007 r. liczba osób czynnych zawodowo liczba osób pracujących liczba osób czynnych zawodowo liczba osób pracujących Źródło: Saksoński Krajowy Urząd Statystyczny, obliczenia własne 10 29. März 2011 dr Rainer Lubk
Dzietność Niemcy, Polska, Czechy 1960 2008 r. Dzieci 3,3 Średnia dzietność na 1 kobietę 3 2,7 2,4 2,1 1,8 Niemcy Polska Czechy 1,5 1,2 0,9 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2008 Źródło: Bank Światowy, wskaźniki rozwoju świata 11 29. März 2011 dr Rainer Lubk
2. Sytuacja w zakresie zatrudnienia osób starszych w Saksonii Strategia Lizbońska Europa 2020 r.: Wskaźnik zatrudnienia 20-64 lata co najmniej 75% Ludność w wieku 15-65 lat (tys. osób) 2.714,4 w tym 20-65 lat 2.542,6 50-65 lat 857,1 Osoby pracujące w wieku 15-65 lat (tys. osób) 1.900,8 w tym 20-65 lat 1.840,6 50-65 lat 543,9 Wskaźniki zatrudnienia (%) 1) 20-65 lat 72,4 50-65 lat 63,5 Bezrobotni w wieku 15-65 lat (tys. osób) 274,4 w tym 20-65 lat 265,4 50-65 lat 89,8 Udział w społeczeństwie (%) 20-65 lat 10,4 50-65 lat 10,5 Źródło: Saksoński Krajowy Urząd Statystyczny Mikrozensus 2009 r. 1) Udział osób pracujących w ogóle społeczeństwa (każdorazowo ta sama grupa wiekowa) 12 29. März 2011 dr Rainer Lubk
Możliwości wsparcia dla osób starszych (I) promocja pracy ustawowe dofinansowanie zgodnie z Kodeksami Socjalnymi III i II federalny program Perspektywa 50plus pakty na rzecz zatrudnienia osób starszych w regionach 50+ Europejski Fundusz Społeczny (EFS) programy federalne Kommunal-Kombi Praca Obywatelska 13 29. März 2011 dr Rainer Lubk
Możliwości wsparcia dla osób starszych (II) Dofinansowanie ustawowe Dopłata dla pracodawców za zatrudnianie osób starszych Promocja doskonalenia zawodowego Program specjalny dla pracowników słabo wykwalifkowanych lub starszych (od 45. roku życia) (WeGebAU) Zabezpieczenie wynagrodzenia dla starszych pracowników Projekty pilotażowe dotyczące doradztwa w zakresie szkoleń w małych i średnich przedsiębiorstwach (MŚP) 14 29. März 2011 dr Rainer Lubk
Możliwości wsparcia dla osób starszych (III) Wsparcie osób 50plus w ramach polityki rynku pracy Dofinansowanie osób Niemcy udział w procentach osób Saksonia udział w procentach udział Saksonii w Niemczech w procentach dopłaty dla pracodawcy ( 421f Kodeks Socjalny III) dopłaty dla pracodawcy za osoby z dużym stopniem niepełnosprawności ( 421f Kodeks Socjalny III) zabezpieczenie wynagrodzenia dla osób starszych ( 421j Kodeks Socjalny III) 47.500 70,4 5.486 68,9 11,5 1.707 2,5 180 2,3 10,5 18.302 27,1 2.298 28,8 12,6 łącznie 67.509 100 7.964 100 11,8 Źródło: Federalna Agencja Pracy, sierpień 2010 r. 15 29. März 2011 dr Rainer Lubk
Możliwości wsparcia dla osób starszych (IV) Europejski Fundusz Społeczny Ze wsparcia skorzystać można niezależnie od wieku. Dyrektywa EFS szanse na zatrudnienie kształcenie zawodowe kształcenie zawodowe Przedmiot wsparcia (dyrektywa) poprawa zdolności zatrudnienia osób długotrwale bezrobotnych czek na doskonalenie zawodowe promocja zakładowego doskonalenia zawodowego / indywidualna procedura wsparcia Krótki opis (treść, grupa docelowa) tworzenie warunków do integracji z rynkiem pracy osób długotrwale bezrobotnych w szczególnej sytuacji na rynku pracy poprzez np. szkolenia, praktyki itd. (w zależności od indywidualnej potrzeby wsparcia) promocja zakładowego doskonalenia zawodowego pracowników o wynagrodzeniu poniżej przeciętnej lub powyżej 50. roku życia, w pracy w niepełnym wymiarze, w pracy tymczasowej, na czas określony i w przypadku zdobycia pierszego dyplomu szkoły wyższej promocja zakładowego doskonalenia zawodowego pracowników i przedsiębiorstw odpowiednio do zapotrzebowania danego zakładu 16 29. März 2011 dr Rainer Lubk
Możliwości wsparcia dla osób starszych (V) Federalny program Perspektywa 50plus - pakty na rzecz zatrudnienia osób starszych w regionach - początek 2005 r.; od 2011 r. trzecia faza programu: 349 Jobcenter może składać koncepcje do 2016 r. włączenie partnerów społecznych (przedsiębiorstw, izb i zrzeszeń, placówek samorządowych i jednostek oświatowych, polityki, związków zawodowych, kościołów, związków działalności socjalnej) przykłady projektów z 62 regionalnych paktów na rzecz zatrudnienia w skali całych Niemiec wsparcie doboru kadr Speed Dating (pośrednictwo) zarządzanie zdrowiem dla osób starszych warsztaty regionalne konkursy fotograficzne rynek możliwości pomocnik w oszczędności energii, budowa miejsc odpoczynku na szlaku promocja mobilności trening mobilności wyrobienie prawa jazdy agencja pośrednicząca w zabieraniu autostopowiczów usługi użyczania pracowników 17 29. März 2011 dr Rainer Lubk
Możliwości wsparcia dla osób starszych (VI) Wykorzystanie federalnych programów Kommunal-Kombi i Praca Obywatelska Publicznie dotowane zatrudnienie dla długotrwale bezrobotnych (dodatkowość, interes publiczny) Około 45 % wszystkich długotrwale bezrobotnych w Saksonii ma ponad 50 lat lub więcej Kommunal-Kombi (2008 do 2012 r.) dodatkowe miejsca pracy w regionach o szczególnie wysokim i utrwalonym długotrwałym bezrobociu stosunek pracy na czas określony, 30 godz. tygodniowo, pełne ubezpieczenie społeczne 54,5% spośród 5.022 miejsc pracy przyznanych w Saksonii obsadzono osobami w wieku 50+ Praca Obywatelska (start projektów pilotażowych lipiec 2010 r.) integracja długotrwale bezrobotnych na pierwszym rynku pracy (tzn. prace niedotowane) okres 3 lat, bez ubezpieczenia na wypadek bezrobocia faza aktywizacji (co najmniej 6 miesięcy) doradztwo/określanie lokalizacji, działania w zakresie pośrednictwa, szkolenie/wsparcie faza zatrudnienia ( Praca Obywatelska ) 3 lata zatrudnienia, 30 godzin tygodniowo, łącznie z towarzyszącym szkoleniem struktura wiekowa jeszcze nieznana 18 29. März 2011 dr Rainer Lubk
3. Osoby starsze jako czynnik gospodarczy spadek liczby ludności starzejące się społeczeństwo starość demograficzna finansowanie zabezpieczenia społecznego zapewnienie partycypacji opłaty i podatki profilaktyka zdrowotna ochrona pracy zapewnienie kosztów zdrowotnych i opieki nowy rynek dla dóbr i świadczeń potencjały zatrudnienia 19 29. März 2011 dr Rainer Lubk zmniejszanie się potencjału osób czynnych zawodowo niedobór fachowców utrata doświadczeń, innowacyjności, gotowości na innowacje, rezygnacja z wprowadzania innowacji na rynek hamowanie tworzenia wartości dodanej hamulec wzrostu intensyfikacja pracy automatyzacja zanikanie miejsc pracy dla słabo wykwalifikowanych możliwości kompensaty zmniejszenie bezrobocia wzrost aktywności zawodowej osób starszych i kobiet przedłużenie codziennego i ogólnożyciowego czasu pracy imigracja intensyfikacja pracy automatyzacja przenoszenie produkcji wzrost wydajności? konsekwencje dla społeczeństwa krzesełka dziecięce lub fotele bujane? krzesełka dziecięce oraz fotele bujane!
4. Przeszkody w integracji osób starszych Istnienie bodźców finansowych do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę Sztywne przepisy ochronne (ochrona przed wypowiedzeniem, względy socjalne przy zwolnieniach) Formalne formy zasady pierwszeństwa starszy - młodszy Wyobrażenia o osobach starszych zdominowane przez ich deficyty Filozofie korporacyjne nacechowane stereotypami Niewłaściwe warunki pracy (np. zbyt wysokie wymogi dotyczące elastyczności) Niedostateczne wykształcenie i szkolenie Własne obawy osób starszych przed niesprawdzeniem się Stereotypowe wyobrażenie o konkurencji między młodymi a starymi 20 29. März 2011 dr Rainer Lubk
5. Wymogi stawiane polityce, pracodawcom i pracownikom (I) Środki polityczne Kształtowanie zmiany paradygmatu odejście od wcześniejszego przechodzenia na emeryturę Ograniczenie regulacji ustawowych dotyczących wcześniejszych emerytur Podniesienie wieku emerytalnego do 67 lat Wdrożenie Ustawy o powszechnym równym traktowaniu Promowanie kształcenia ustawicznego zaoczne doskonalenie zawodowe uniwersytety trzeciego wieku Mobilizujące programy polityczne, np. program federalny 50plus wprowadzenie testów demograficznych dla nowych ustaw i przepisów (Saksonia) 21 29. März 2011 dr Rainer Lubk
5. Wymogi stawiane polityce, pracodawcom i pracownikom (II) Środki dostosowawcze przedsiębiorstw Zapewnienie szacunku, doświadczenia, kierownictwo przedsiębiorstwa zorientowane na kompetencje Diversity (współpraca młodych i starszych) likwidacja uprzedzeń wykorzystanie efektów synergii z międzypokoleniowej nauki Rozbudowa zakładowego zarządzania zdrowiem Kształtowanie warunków pracy i stanowisk pracy dostosowane do procesu starzenia się Dedykowane szkolenie Tworzenie atrakcyjnych warunków ramowych do identyfikacji z przedsiębiorstwem 22 29. März 2011 dr Rainer Lubk
5. Wymogi stawiane polityce, pracodawcom i pracownikom (III) Środki dostosowawcze pracowników Usuwanie przekazanych deficytów motywacji Rozwinięcie gotowości do kształcenia ustawicznego Promowanie akceptacji dla nowych technik pracy/ form organizacji pracy powstających wskutek technologii informatycznych Zapewnienie aktywnego opanowania komputerowych technologii komunikacji Wzmocnienie świadomości zdrowia 23 29. März 2011 dr Rainer Lubk
Bardzo Państwu dziękuję za uwagę 24 29. März 2011 dr Rainer Lubk