Finanse ubezpieczeń społecznych

Transkrypt

1 Finanse ubezpieczeń społecznych Wykład 4. Procesy demograficzne a polityka społeczna Averting... rozdz. 1, Clark et al. (2004)

2 Społeczeństwo się starzeje. Coraz więcej osób dożywa starości, ale również ludzie starsi żyją coraz dłużej. Obciążenie systemów ubezpieczeń społecznych rośnie. Wypłacalność systemów zależy od relacji demograficznych.

3 Udział osób najstarszych w społeczeństwie Kraj Chiny 0,6 0,9 2,9 12,5 13,1 18,3 Francja 2,5 3,7 7,5 18,3 23,3 31,2 Indie 0,3 0,6 1,4 8,1 13,1 15,7 Japonia 1,1 3,7 11,1 13,5 21,7 39,3 Niemcy 2,2 3,5 7,2 14,6 21,6 28,1 Stany Zjednoczone 2,1 3,3 5,3 20,4 26,5 26,4 Szwecja 2,7 5 8,6 17,8 29,2 34,3 Wielka Brytania 2, ,5 29,7 Włochy 1, ,2 32,1 źródło: Clark et al. (2004) Procent populacji w wieku 80 lat i starszej 80latkowie i starsi jako procent ludzi od 65 roku życia

4 Struktura wiekowa w Polsce (2015) ogółem mężczyźni kobiety ,96% 19,04% 16,94% ,42% 41,34% 37,62% ,72% 20,06% 19,40% ,09% 6,83% 7,34% ,73% 10,14% 13,22% ,54% 2,33% 4,68% 90-0,54% 0,26% 0,80% GUS, Rocznik Demograficzny (2016)

5 Miliony Prognoza ludności na lata dr Grzegorz Kula, GUS (2014), Prognoza ludności na lata

6 Starzenie się populacji w różnych regionach świata Procent populacji w wieku 65 lat i więcej Region Europa 15,5 18,7 24,3 Ameryka Pn. 12,6 14,9 20,3 Oceania 10,2 12,4 16,3 Azja 6 7,8 12 Ameryka Łacińska 5,5 7,5 11,6 Bliski Wschód/Afryka Pn. 4,3 5,3 8,1 Afryka Subsaharyjska 2,9 3,2 3,7 źródło: Clark et al. (2004)

7 Aktualna i prognozowana dzietność kobiet Region lub kraj Świat 3,4 2,8 2,3 Regiony rozwinięte 1,9 1,6 1,7 Regiony rozwijające się 3,7 3,1 2,4 Chiny 2,2 1,8 1,7 Francja 1,8 1,8 1,4 Indie 3,8 3,1 2,2 Japonia 1,5 1,4 1,6 Niemcy 1,5 1,4 1,3 Stany Zjednoczone 2,1 2,1 2,2 Szwecja 2,1 1,5 1,5 Wielka Brytania - 1,7 1,4 Włochy - 1,2 1,3 dr Grzegorz Kula, źródło: Clark et al. (2004)

8 Wyjściem może wydawać się import siły roboczej, czyli imigracja: W wielu krajach bez emigracji nastąpi spadek liczby ludności. Problem polityczny chronimy nasz rynek pracy. Może niedługo nie będzie skąd brać młodych ludzi do pracy. W 2050 roku na świecie będzie po raz pierwszy więcej ludzi ponad 60, niż młodych poniżej 15 roku życia.

9 Dependency ratio stopa zależności demograficznych Alternatywnie stopa zależności demograficznych jest definiowana jako: W Europie obecnie średnio 4 pracujących na emeryta. W 2050 r. już tylko 2 pracujących na emeryta. W Japonii 2 pracujących na emeryta już w 2020 r. W Polsce obecnie prawie 4,2 osoby w wieku na jedną osobę w wieku 65 lat lub starszą. Ale mamy tylko ok. 2,5 pracującego na jednego emeryta.

10 dr Grzegorz Kula,

11 dr Grzegorz Kula,

12 Struktura ludności w Polsce 1975 r., populacja 34,2 mln 1985 r., populacja 37,3 mln

13 Źródło: Averting (1994) dr Grzegorz Kula,

14 Tempo starzenia się społeczeństwa Czas, w którym udział ludzi w wieku 65 lat i więcej w społeczeństwie wzrósł z 7 do 14 procent Kraj Okres Liczba lat Kraje rozwinięte Francja Szwecja Stany Zjednoczone Wielka Brytania Hiszpania Japonia Kraje rozwijające się Chiny Singapur Chile Tajlandia Brazylia Kolumbia źródło: Clark et al. (2004)

15 Źródło: Averting (1994) dr Grzegorz Kula,

16 dr Grzegorz Kula,

17 dr Grzegorz Kula,

18 Im więcej starszych osób nie pracuje, tym mniej pracuje osób młodych! Na świadczenia, renty, emerytury i zasiłki muszą zarobić ci, którzy jeszcze pracują. Im wcześniej ludzie kończą swoją aktywność zawodową, tym większe obciążenia pracujących. Im dłużej ludzie na emeryturze żyją, tym większe obciążenia pracujących. Zatrudnianie nowych pracowników jest zbyt drogie.

19 Jak przekonać starszych ludzi by później przechodzili na emeryturę? Ograniczając sposoby wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Likwidując motywację do wcześniejszych emerytur. Ułatwiając podjęcie pracy ludziom starszym. Średni efektywny wiek emerytalny - w krajach OECD między 60 a 63, - w Polsce około 60 lat, - w USA mniej więcej równy oficjalnemu wiekowi emerytalnemu 65, - w Japonii i Korei wyższy od oficjalnego wieku emerytalnego odpowiednio 69 i 67 lat.

20 Dochody ludzi starszych: Teoria: Im człowiek bogatszy i im lepiej wykształcony, tym mniejszy udział publicznej emerytury w jego dochodach na emeryturze. Praktyka: - większość emerytów żyje z emerytury otrzymywanej z ZUS, - wiele osób pracujących na własny rachunek żyje głównie z własnych dochodów i pracuje długo po osiągnięciu wieku emerytalnego, - coraz więcej ludzi oszczędza i żyje z oszczędności.