Prof. Dr. Peter Dehne PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE I ROZWÓJ PRZESTRZENNY W POLSKO- NIEMIECKIM REGIONIE PRZYGRANICZNYM

Transkrypt

1 Prof. Dr. Peter Dehne PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE I ROZWÓJ PRZESTRZENNY W POLSKO- NIEMIECKIM REGIONIE PRZYGRANICZNYM VI Konferencja Transgraniczna Nasze pogranicze. Między wizją a praktyką zbiór rekomendacji i projektów sieciowych w dn. 7 listopada 2013 r. w Szczecinie 7 listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna. Szczecin 1

2 7 listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 2

3 Elementy przemian demograficznych Dynamika przyrostu naturalnego wzrost, spadek, stagnacja Zmiany struktury wieku ludności Proces starzenia w górnej części piramidy wieku Proces starzenia w dolnej części piramidy wieku Rosnące umiędzynarodowienie wskutek imigracji Indywidualizacja i izolacja Zmiana stylów życia i pluralizacja sposobów życia Przemiany demograficzne = starzenie się 7 listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 3

4 Sytuacja demograficzna w Polsce a w Niemczech Polska Niemcy Ludność ,2 81,8 Ludność ,4 (-2%) 79,2 (- 3%) Ludność ,9 (-8,6%) 71,5 (-3%) Wskaźnik urodzeń 1,3 1,4 Wskaźnik obciążenia demograficznego 19 31,5 Ludność < Ludność > Ludność miejska Ludność na km Saldo migracji listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 4

5 Szacowany wskaźnik obciążenia demograficznego do roku 2060 Wskaźnik obciążenia demograficznego = stosunek grupy osób od 65 roku życia do grupy osób w wieku 15 do 64 lat Niemcy UE Polska 7 listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 5

6 Skutki przemian demograficznych Zmieniający się stosunek pomiędzy ludnością w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym Zabezpieczenie systemów opieki społecznej Zwiększenie znaczenia politycznego i społecznego starszych roczników Konflikty w zakresie konkurencyjności i dystrybucji dóbr pomiędzy miastami i regionami Zwiększenie znaczenia jakości życia w regionie Rozwidlenie na regiony z rosnącym i malejącym zaludnieniem Bezpośredni wpływ na regiony Zmiany w regionalnych i lokalnych systemach opieki społecznej Niedobory siły roboczej i pracowników wykwaifikowanych Międzyregionalna rekoncentracja i urbanizacja 7 listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 6

7 Polaryzacja regionalna czy też wygrani i przegrani w Niemczech Mało regionów z rosnącą liczbą ludności i wiele z malejącą liczbą ludności Duże miasta stanowią siłę napędową rozwoju Przestrzenna różnorodność rozwoju oraz zachodzące obok siebie procesy wzrostu i spadku zaludnienia Recentralizacja na wszystkich szczeblach Wskaźniki Rozwój zaludnienia Łączne saldo migracji Rozwój miejsc pracy Stopa bezrobocia Realne wpływy podatkowe Siła nabywcza Peter Dehne 7

8 Polaryzacja regionalna czy też wygrani i przegrani w Europie Polaryzacja pomiędzy wzrostem i spadkiem zaludnienia Więcej tendencji spadkowych w Europie zachodniej i południowej Kraje Europy wschodniej stanowią często obszar wzrostu zaludnienia Struktury policentryczne w Polsce W obszarze przygranicznym istniejące blisko obok siebie wzrost i spadek zaludnienia, czy też obszarów metropolitalnych i wiejskich Peter Dehne 8

9 Indeks przemian demograficznych i ryzyko demograficzne lokalizacji Wysoka wrażliwość aglomeracji szczecińskiej na przemiany demograficzne po obu stronach granicy Średnie ryzyko demograficzne aglomeracji szczecińskiej Peter Dehne 9

10 Wyludnienie przestrzeni wiejskich w Europie Peter Dehne 10

11 Megatrendy i nowe regionalne czynniki decydujące o wyborze lokalizacji Konflikty w zakresie konkurencyjności i dystrybucji dóbr pomiędzy miastami i regionami przemiany demograficzne / starzenie się syngularyzacja i indywidualizacja wzrost działalności zarobkowej kobiet globalizacja, międzynarodowa konkurencja przemiana w kierunku społeczeństwa opartego na wiedzy zmieniona mobilność na wszystkich poziomach przestrzennych na szczeblu międzynarodowym, narodowym i pomiędzy regionami prowadzą do zwiększonego znaczenia jakości życia i miękkich czynników decydujących o wyborze lokalizacji w zakresie regionalnej konkurencyjności i zdolności do innowacji 7 listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 11

12 Przyszłość europejskich regionów Potencjał regionów o najszybciej rosnącym wskaźniku zaludnienia: osoby starsze oraz imigranci(!) Warunki przyjazne dla rodzin i możliwość połączenia pracy zarobkowej z życiem rodzinnym 7 listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 12

13 Program działań Regionalny Dostęp do Usług Publicznych 21 regionów modelowych w Niemczech Polepszenie jakości życia Dopasowanie regionalnego dostępu do usług publicznych we własnej gestii Najważniejsze tematy: Nauka i zdrowie Jakość życia na starość Mobilność Pracownicy wykwalifikowani 7 listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 13

14 Intraregionalny przyrost naturalny w aglomeracjach miejskich W centrum miasta Szczecin spada zaludnienie (?) W okolicach Szczecina rośnie zaludnienie W obszarach wiejskich spada zaludnienie Ruch graniczny i dojazdy przez granicę do pracy nasilają się BBSR, Niemcy i Europa, Wyniki programu ESPON, listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 14

15 Specyfika struktury przestrzennej w aglomeracji szczecinskiej Ponadgraniczna Polska Niemcy Policentryczna Metropolia Szczecin Sieć średnich miast Obszary wiejskie Atrakcyjne wybrzeże Asymetryczna Napór osadnictwa Gospodarka Demografia Sebastian Kinder, Nikolaus Ross, listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 15

16 Podstawowe kwestie rozwoju przestrzennego regionu Rozwój metropolii Strategia stawiania wszystkiego na jedną kartę Rozwój systemu policentrycznego Strategia lokalizacji centralnych Metropolizacja + policentrycznie + Rozwój obszarów leżących pomiędzy centrami Strategia wykorzystania mocnych stron regionu i różnorodności przestrzennej Smart Metropolitan Development 7 listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 16

17 Specyficzne mocne strony aglomeracji szczecinskiej Różnorodność przestrzenna Metropolia Szczecin Okoliczne obszary wiejskie Wybrzeże i wysypy Transgraniczność 7 listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 17

18 Transgraniczne policentryczne regiony metropolitalne 7 listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 18

19 Przemiany demograficzne i rozwój przestrzenny w aglomeracji szczecińskiej / Refleksje na temat strategii Szczególna jakość życia i tożsamość regionalna Badania obszarów transgranicznych i monitoring regionalny Tworzenie sieci infrastruktury i łączenie sił Mobilność Edukacja, języki, zdrowie, etc. Turystyka, wypoczynek, zamieszkiwanie na starość Wiodące projekty strategiczne Planowanie na trzech poziomach Makropoziom strategiczny Mezopoziom uwzględniający obszary częściowe, planowanie we własnym zakresie Mikropoziom lub sieci i obszary życia Zróżnicowane strategie uwzględniające obszary częściowe Metropolia Szczecin Wybrzeże Okoliczne obszary wiejskie Nieformalne oddolnle tworzenie regionów Agenda regionalna, Nowa Ameryka, Inicjatywa Europejskiej Stolicy Kultury 7 listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 19

20 7 listopada 2013 r. VI Konferencja transgraniczna, Szczecin 20