i uwarunkowania prawne [9]

Transkrypt

1 Dysleksja i uwarunkowania prawne [9] Euroface Consulting s.r.o. Dodatkowe materiały: Ian Smythe Euroface Consulting

2 SPIS TREŚCI Krótkie wprowadzenie Konwencja Europejska w skrócie Dlaczego Konwencja Europejska nie do końca sprzyja osobom z dysleksją Deklaracja z Salamanki Wnioski i wytyczne Deklaracji Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych Dysleksja w Polsce Użyteczne strony i opracowania Prawa autorskie Materiały projektu DysVET są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa- Użycie niekomercyjne 3.0 Unported 2

3 Krótkie wprowadzenie Prawa osób z dysleksją bez przerwy zmieniają się w wielu krajach, dlatego też jakiekolwiek opracowania będą stawały się szybko nieaktualne. Powstało kilka cennych porównań jakiego rodzaju wsparcie mogą otrzymać osoby z dysleksją w różnych krajach. Zmieniają się one jednak szybko i implikują głębsze zmiany, nieraz zmiany świadomości o dysleksji. X Na przykład w Polsce nauczyciele w szkołach podstawowych mają obowiązek przeprowadzania badań przesiewowych w kierunku problemów w czytaniu i pisaniu. Jest to zmiana ostatnich lat i nie jest ujęta w poniższych opracowaniach. Nie uprawiałem nigdy polityki, po prostu każdego dnia próbowałem coś ulepszyć. Abraham Lincoln Opracowania dostępne poniżej oferują nie tylko historię wsparcia osób z dysleksją, ale mogą być też zaczynkiem do nowych poszukiwań i badań. Wszystkie opracowania są dostępne tutaj: International Book of Dyslexia (1997) Embed National Provision Report (2010) isheds National Provision Report (2009) Provision and use of assistive technology by university students across Europe (2003) Dyslexia: A pan-european perspective (2010) Więcej: Konwencja Europejska - Komisja Europejska (prawo) - 3

4 Konwencja Europejska w skrócie Konwencja jest umową międzynarodową z zakresu ochrony praw człowieka zawarta przez państwa członkowskie Rady Europy. Jest zbiorem praw i wolności, do których obywatele są uprawnieni. Każdy ma prawo do nauki Artykuły Konwencji Artykuł 2. 1 Prawo do edukacji Nikt nie może być pozbawiony prawa do nauki. Wykonując swoje funkcje w dziedzinie wychowania i nauczania, Państwo uznaje prawo rodziców do zapewnienia tego wychowania i nauczania zgodnie z ich własnymi przekonaniami religijnymi i filozoficznymi. X Artykuł 14 Zakaz dyskryminacji Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej Konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź jakichkolwiek innych przyczyn. X Prawo do edukacji, ale jakiej? W Konwencji występuje zdanie: Każde dziecko ma prawo do edukacji które powinno brzmieć: Każde dziecko ma prawo do odpowiedniej edukacji. Jeśli edukacja nie będzie odpowiednia dla ucznia z dysleksją, nie będzie też X efektywna. Więcej: Konwencja Europejska - Prawo Komisja Europejska - 4

5 Deklaracja z Salamanki (UNESCO, 1994) Nauczanie nauczycieli 41. Programy szkoleniowe przed zatrudnieniem powinny być zapewnione wszystkim przygotowującym się do zawodu nauczyciela, tak szkoły podstawowej, jak i średniej, z przesłaniem pozytywnej postawy wobec niepełnosprawności, ucząc tym samym co można osiągnąć w szkołach przy wykorzystaniu lokalnie dostępnych służb pomocniczych Szkolenia w trakcie pracy 44. Najważniejszym wyzwaniem jest w zapewnianie szkolenia nauczycielom w trakcie pracy, z uwzględnieniem zróżnicowanych i często trudnych warunków, w jakich pracują. Szkolenie w trakcie pracy powinno, w miarę możliwości, być opracowywane na szczeblu szkoły w drodze wzajemnych kontaktów z osobami szkolącymi oraz wspierane nauką korespondencyjną i innymi technikami samokształcenia. Dodatkowe kwalifikacje 45. Wyspecjalizowane szkolenie w zakresie specjalnych potrzeb edukacyjnych prowadzące do zdobycia dodatkowych kwalifikacji powinno być zwykle integrowane lub poprzedzane nauką i zdobywaniem doświadczenia nauczycielskiego w zwykłej szkole w celu zapewnienia komplementarności i mobilności. Dla osób, które uczą się w szkołach zawodowych 57. Na osoby niepełnosprawne należy zwrócić szczególną uwagę przy opracowywaniu i wdrażaniu programów nauczania dorosłych i kształcenia ustawicznego. Osoby niepełnosprawne powinny mieć pierwszeństwo dostępu do takich programów. Więcej: Deklaracja z Salamanki (tekst w języku polskim): b42fa87a7d7d.pdf 5

6 Wnioski i wytyczne Deklaracji Deklaracja z Salamanki niesie za sobą wiele wytycznych. Są to X między innymi: Zapewnienie efektywnego wdrożenia europejskich standardów w praktyki krajowe. Promowanie prawa antydyskryminacyjnego. Rozpoznawanie w każdym uczniu jego znaków szczególnych: zainteresowań, zdolności i potrzeb w uczeniu się. Dostarczanie właściwego wsparcia w szkołach i w innych pozaszkolnych formach kształcenia. X Umożliwienie dostępu (w tym także darmowego) do nowych technologii. Dostarczanie odpowiednich kursów dla nauczycieli. Dostarczanie szkoleń w trakcie pracy dla nauczycieli. Zapewnienie, że programy nauczania są zaadaptowane do potrzeb osób z dysleksją, włączajac w to alternatywne formy egzaminowania. Zapewnienie wsparcia w uczeniu się przez całe życie. 6

7 Konwencja Praw Osób Niepełnosprawych Używanie prostego języka 2. Komunikacja obejmuje języki, wyświetlanie tekstu, alfabet Braille'a, komunikację przez dotyk, dużą czcionkę, dostępne multimedia, jak i sposoby, środki i formy komunikowania się na piśmie, przy pomocy słuchu, języka uproszczonego, lektora oraz formy rozszerzone (augmentatywne) i alternatywne, w tym dostępną technologię informacyjno-komunikacyjną. Dostęp do informacji 21. a) dostarczanie osobom niepełnosprawnym informacji przeznaczonych dla ogółu społeczeństwa, w dostępnych dla nich formach i technologiach, odpowiednio do różnych rodzajów niepełnosprawności, na czas i bez dodatkowych kosztów, Edukacja 24. Państwa-Strony uznająprawo osób niepelnosprawnych do edukacji. Mając na celu realizację tego prawa bez jakiejkolwiek formy dyskryminacji i na zasacach rówości Państwa Strony zapewnią, że osoby niepełnosprawne będą miały dostęp do powszechnego szkolnictwa wyższego, szkolenia zawodowego, kształcenia dorosłych i możliwości uczenia się przez całe życie, bez dyskryminacji i na zasadzie równości z innymi osobami. W tym celu Państwa Strony zagwarantują, że zapewnione będą racjonalne usprawnienia dla osób niepełnosprawnych. Więceji: Tekst konwencji KPON (tekst w języku polskim): 7

8 Dysleksja w Polsce W Polsce po raz pierwszy słowo "dysleksja" zostało wymienione w artykule prof. Anny Drath w "Szkole Specjalnej" z 1959 roku. Autorka była psychiatrą i zapoczątkowała badania w Polskiej Akademii Nauk w tym kierunku. W podobnym czasie badania rozpoczęła prof. Halina Spionek z Uniwersytetu Warszawskiego. W 1991 r. zostało przez prof. Martę Bogdanowicz założone X w Polsce Polskie Towarzystwo Dysleksji. Stowarzyszenie zrzesza X rodziców, terapeutów, neurologów, psychologów i pedagogów z całej Polski. Polskie Towarzystwo Dysleksji podaje następującą definicję dysleksji: Dysleksja rozwojowa są to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego. ( Najczęściej stosuje się termin "dysleksja rozwojowa" dla określenia syndromu specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania. Dysleksja - specyficzne trudności w czytaniu; Dysortografia - specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne); Dysgrafia - niski poziom graficzny pisma. Więcej: Deklaracja z Salamanki (tekst w języku angielskim): 8

9 Wsparcie dla osób z dysleksją w Polsce Diagnoza dysleksji może być przeprowadzona przez publiczne, bądź prywatne uprawnione do tego poradnie psychologicznopedagogiczne. Diagnoza jest opracowywana na podstawie wspólnej pracy psychologa, pedagoga a niekiedy również okulisty, czy pediatry. Diagnoza wykonana w szkole podstawowej jest ważna przez cały okres edukacja (nie ma potrzeby ponownego diagnozowania dysleksji). Diagnozowanie dysleksji u osób dorosłych jest obecnie problematyczne z powodu braku dostępnych narzędzi do badania osób dorosłych. Jest kilka centrów, które się tym zajmują. Są to najczęściej badania odpłatne. Zgodnie z rozporządzeniem* z 2010 roku, nauczyciele w szkole są zobligowani do przeprowadzenia testów wstępnie diagnozujących problemy dyslektyczne. W Polsce nie ma dotąd ustalonych rozwiązań prawnych w jaki sposób mają być wspierani uczniowie z dysleksją, którzy ukończyli szkołę średnią (np studenci), oraz osoby dorosłe. *Chodzi o Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych. 9

10 Użyteczne strony i opracowania - Rada Europy Komisja Europejska - Dokumenty na temat praw uczniów z dysleksją Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych (ONZ) - dokumenty omawiające wsparcie dla osób z dysleksją w różnych krajach Europy Biuletyny PTD są w nich omawiane nowe regulacje dotyczące osób z dysleksją Bogdanowicz M., Dysleksja w wieku dorosłym Łockiewicz M., Bogdanowicz K., Dysleksja u osób dorosłych 10