5/26/12. Reforma systemu pomocy p- p - podstawy prawne. Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych w reformującej się szkole

Transkrypt

1 Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych w reformującej się szkole Toruń, 25 maja 2012 r. Prof. Marta Bogdanowicz Reforma systemu pomocy p- p - podstawy prawne Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych w reformującej się szkole Toruń, 25 maja 2012 r. Bartosz M. Radtke Dyrektor Specjalistycznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej Tęcza w Gdańsku Kierownik Pracowni Testów Psychologicznych i Pedagogicznych dr Urszula Sajewicz-Radtke Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Tęcza w Gdańsku Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych 1

2 Szkolny specjalista Sam? ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno- pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach Pomocy psychologiczno- pedagogicznej w przedszkolu, szkole i placowce udzielają uczniom nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści wykonujący w przedszkolu, szkole i placówce zadania z zakresu pomocy psychologiczno- pedagogicznej, w szczegolności psycholodzy, pedagodzy, logopedzi i doradcy zawodowi, zwani dalej specjalistami. 3. Pomoc psychologiczno- pedagogiczna jest organizowana i udzielana we współpracy z: 1) rodzicami uczniów; 2) poradniami psychologiczno- pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi; 3) placówkami doskonalenia nauczycieli; 4) innymi przedszkolami, szkołami i placówkami; 5) organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży. Jak wspomagamy? Pomoc psychologiczno- pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia, wynikających w szczególności z:. wynikających w szczególności z: 1) z niepełnosprawności; 2) z niedostosowania społecznego; 3) z zagrożenia niedostosowaniem społecznym; 4) ze szczególnych uzdolnień; 5) ze specyficznych trudności w uczeniu się; 6) z zaburzeń komunikacji językowej; 7) z choroby przewlekłej; 8) z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych; 9) z niepowodzeń edukacyjnych; 10) z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi; 11) z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą. 2

3 Rodzice i nauczyciele jako adresaci pomocy p- p 2. Pomoc psychologiczno- pedagogiczna udzielana w przedszkolu, szkole i placówce rodzicom uczniów i nauczycielom polega na wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększania efektywności pomocy psychologiczno- pedagogicznej dla uczniów. Kto inicjuje? 5. Pomoc psychologiczno- pedagogiczna w przedszkolu, szkole i placówce jest udzielana z inicjatywy: 1) ucznia; 2) rodziców ucznia; 3) nauczyciela, wychowawcy grupy wychowawczej lub specjalisty, prowadzącego zajęcia z uczniem; 4) poradni psychologiczno- pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej; 5) asystenta edukacji romskiej; 6) pomocy nauczyciela. Formy pomocy p- p W szkole pomoc psychologiczno- pedagogiczna jest udzielana uczniom w formie: 1) klas terapeutycznych (do 15 os.) 2) zajęć rozwijających uzdolnienia (do 8 os.) 3) zajęć dydaktyczno- wyrównawczych (do 8 os.) 4) zajęć specjalistycznych: korekcyjno- kompensacyjnych (do 5 os.), logopedycznych (do 4 os.), socjoterapeutycznych (do 10 os.) oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym (do 10 os.) 5) zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej w przypadku uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych; 6) porad i konsultacji. Najważniejsze zmiany w kontekście diagnostyki i opiniowania Nowe zadania diagnostyczne szkolnego specjalisty ds. pomocy psychologiczno- pedagogicznej. Wymóg wczesnej diagnozy ryzyka dysleksji w szkole. Komplementarność diagnozy szkolnej i poradnianej na wszystkich szczeblach edukacji. Nowa procedura opiniowania dysleksji rozwojowej u uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Rzetelna diagnoza w oparciu o nowoczesne narzędzia diagnostyczne. 3

4 Dlaczego tak duży akcent kładzie się na diagnozę? RZETELNA DIAGNOZA JAKO PODSTAWA ADEKWATNEJ TERAPII Pomoc psychologiczno- pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia ( ) Specjalista - diagnostą (...) specjaliści w (...) szkole i placówce prowadzą działania pedagogiczne mające na celu: 1) rozpoznanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie sposobów ich zaspokojenia, w tym: a) w przedszkolu diagnoza gotowości szkolnej b) w klasach I III szkoły podstawowej diagnoza ryzyka dys.. c) w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej doradztwo edukacyjno- zawodowe 2) rozpoznanie zainteresowań i uzdolnień uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie wsparcia związanego z rozwijaniem zainteresowań i uzdolnień uczniów. Specjalista w Zespole Planowanie i koordynowanie udzielania pomocy psychologiczno- pedagogicznej uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce, o której mowa w art. 2 pkt 5 ustawy, jest zadaniem zespołu składającego się z nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych oraz specjalistów, prowadzących zajęcia z uczniem, zwanego dalej zespołem. 4

5 5/26/12 2. Zespół tworzy dyrektor przedszkola, szkoły i placówki, o której mowa w art. 2 pkt 5 ustawy: Inicjowanie udzielania pomocy psychologiczno- pedagogicznej DWA TRYBY POWOŁYWANIA ZESPOŁU Zadania Zespołu Do zadań zespołu należy: 1) ustalenie zakresu, w ktorym uczeń wymaga pomocy psychologiczno- pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne, w tym szczególne uzdolnienia; 2) określenie zalecanych form, sposobów i okresu udzielania uczniowi pomocy psychologiczno- pedagogicznej, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, a w przypadku ucznia posiadającego orzeczenie lub opinię, o których mowa w 19 ust. 2 pkt 1 także z uwzględnieniem zaleceń zawartych w orzeczeniu lub opinii; 3) zaplanowanie działań z zakresu doradztwa edukacyjno- zawodowego i sposobu ich realizacji w przypadku ucznia gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej. 1) dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania lub opinię poradni psychologiczno- pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej niezwłocznie po otrzymaniu orzeczenia lub opinii; 2) dla ucznia, o którym mowa w 18 ust. 2, który nie posiada orzeczenia lub opinii wymienionych w pkt 1 niezwłocznie po przekazaniu przez nauczyciela, wychowawcę grupy wychowawczej lub specjalistę informacji o potrzebie objęcia ucznia pomocą psychologiczno- pedagogiczną. 1 2 Analiza dokumentacji z poradni p- p Rozpoznanie szkolnego specjalisty Zespół Zespół, na podstawie ustalonych przez dyrektora (...) szkoły (...) form, sposobów i okresu udzielania uczniowi pomocy psychologiczno- pedagogicznej oraz wymiaru godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane, opracowuje dla ucznia, z wyjątkiem ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, plan działań wspierających (...). 5

6 Co określa Zespół? 22.1 c.d. 1) cele do osiągnięcia w zakresie, w ktorym uczeń wymaga pomocy psychologiczno- pedagogicznej; 2) działania realizowane z uczniem w ramach poszczegolnych form i sposobów udzielania uczniowi pomocy psychologiczno- pedagogicznej; 3) metody pracy z uczniem; 4) zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, o którym mowa w przepisach w sprawie warunkow i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniow i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianow i egzaminow w szkołach publicznych; 5) działania wspierające rodzicow ucznia; 6) w zależności od potrzeb, zakres wspołdziałania z poradniami psychologiczno- pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placowkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży Zespoł zakłada i prowadzi kartę indywidualnych potrzeb ucznia, zwaną dalej kartą. Karty nie zakłada się dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Karta Karta zawiera (...) informację dotyczącą (...): b) potrzeby objęcia ucznia pomocą psychologiczno- pedagogiczną stwierdzonej w wyniku przeprowadzonych działań pedagogicznych, o których mowa w 18 ust. 1, 4) zakres, w ktorym uczeń wymaga pomocy psychologiczno- pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne; Psycholog i pedagog szkolny szkolni diagności 29. Do zadań pedagoga i psychologa w przedszkolu, szkole i placówce należy ponadto: 1) prowadzenie badań i działań diagnostycznych dotyczących poszczególnych uczniów, w tym diagnozowanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych, a także wspieranie mocnych stron uczniów; 2) minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych, zapobieganie zaburzeniom zachowania oraz realizacja różnych form pomocy psychologiczno- pedagogicznej w środowisku szkolnym i pozaszkolnym poszczególnych uczniów; 3) prowadzenie terapii indywidualnej i grupowej. 6

7 Główne zadania diagnozy (Lewicki, 1969) Diagnoza psychologiczno- pedagogiczna i jej specyfika w warunkach szkolnych. DIAGNOZA W SZKOLE Opis występujących u dziecka trudności lub zaburzeń w różnych środowiskach jego życia, Wskazanie dysfunkcji, leżących u podłoża zaburzeń rozwojowych (np. zaburzenia procesów poznawczych, motywacyjnych, etc.) Wykrycie przyczyn występujących trudności wpływ na powstanie zaburzeń czynników środowiskowych, psychologicznych, itd. Diagnoza trudności w uczeniu się w Polsce na przestrzeni lat Pierwsze propozycje oceny funkcji percepcyjno- motorycznych, leżących u podłoża uczenia się czytania i pisania Prof. H. Spionek (1965) adaptacja francuskich metod autorstwa Stambak, Zazzo, Piageta, początek procesu diagnozy trudności w uczeniu się w poradniach psychologiczno- pedagogicznych. Diagnoza trudności w uczeniu się w Polsce na przestrzeni lat Prof. Marta Bogdanowicz - kontynuacja badań Spionek na Pomorzu: Autorka propozycji terminologicznych ( dysortografia, ryzyko dysleksji, głęboka dysleksja, dysleksja skompensowana, integracja percepcyjno- motoryczna ), Instytut Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, Polskie Towarzystwo Dysleksji, Europejskie Towarzystwo Dysleksji, Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych SEBG w Gdańsku, 7

8 Diagnoza specyficznych trudności Diagnoza specyficznych trudności w nauce czytania i pisania podejście interdyscyplinarne (zespołu diagnostycznego): psycholog z pedagogiem, w razie konieczności dodatkowo logopeda, psychiatra, neurolog, całościowe spojrzenie na problem przyczyn niepowodzeń szkolnych. Diagnoza psychologiczno- pedagogiczna i jej specyfika w warunkach szkolnych. DIAGNOZA W SZKOLE Wybrane przyczyny trudności szkolnych niska sprawność intelektualna Wybrane przyczyny niepowodzeń w nauce zaniedbania wady narządów zmysłów schorzenia neurologiczne dysleksja rozwojowa MODEL DIAGNOZY: Przedszkole i szkoła podstawowa inteligencja niższa niż przeciętna upośledzenie umysłowe środowiskowe dydaktyczne wzroku słuchu mózgowe porażenie dziecięce epilepsja inne dysleksja dysortografia dysgrafia Pozostałe czyniiki Na podst. (Bogdanowicz 2000) 8

9 SZKOŁA 0 5/6 r.ż. kl. I 6/7 r.ż. Skala Ryzyka Dysleksji (SRD- 6) - Bogdanowicz Bateria- 5/6S Bogdanowicz i.in. SRD Bogdanowicz Test Czytania Głośnego Dom Marka Bogdanowicz kl. II 7/8 r.ż. Bateria- 8S Bogdanowicz i.in. kl. III 8/9 r.ż. kl. IV- VI r.ż. Bateria- 10/12S Bogdanowicz i.in. Profil Sprawności Grafomotorycznych U. Mirecka, A. Domagała Zestaw metod diagnozy lateralizacji wraz z pomocami testowymi Testy Cichego Czytania E. Karpińska, B. M. Radtke MODEL DIAGNOZY: Gimnazjum i szkoła ponadgim. PORADNIA P- P Bateria- 5/6 Bogdanowicz, Kalka, Sajewicz- Radtke, Radtke Zestaw testów diagnozy trudności szkolnych Dekodowanie Pelc- Pękala,Szczerbiński W PRZYGOTOWANIU Bateria- 8 Bogdanowicz, Kalka, Sajewicz- Radtke, Radtke Bateria- 10/12 Bogdanowicz, Kalka, Karpińska, Sajewicz- Radtke, Radtke I GIM II GIM III GIM PONAD GIM. Bateria metod diagnozy przyczyn niepowodzeń szkolnych u uczniów gimnazjów wersja skrócona. Bateria- GIM S Bogdanowicz, Kalka, Karpińska, Sajewicz- Radtke, Radtke SZKOŁA Kweshonariusz agresywności młodzieży Reaktywność emocjonalna Sajewicz- Radtke, Radtke, Kalka Skale objawowe zaburzeń okresu adolescencji Sajewicz- Radtke, Radtke Profil zainteresowań zawodowych ucznia Sajewicz- Radtke, Stępka, Karpińska PPP Bateria metod diagnozy przyczyn niepowodzeń szkolnych u uczniów gimnazjów. Bateria- GIM Bogdanowicz, Kalka, Karpińska, Sajewicz- Radtke, Radtke Bateria- GIM+ W PRZYGOTOWANIU 9