TEACHING VALUES SAMOKSZTAŁCENIE I DZIELENIE SIĘ WIEDZĄ. Szkoła podstawowa 1-3

Transkrypt

1 TEACHING VALUES SAMOKSZTAŁCENIE I DZIELENIE SIĘ WIEDZĄ Za nami 21. marca czyli początek kalendarzowej wiosny. Mam nadzieję, że w miarę wzrostu temperatury w nas i w naszych uczniów wstąpi moc wiosennej energii i z pełnymi siłami i pozytywnym myśleniem doprowadzi nas do końca roku W poprzednim wydaniu Teacher s Club rozpoczęliśmy temat Teaching Values, zastanawialiśmy się, nad tym jak wyglądają wartości w naszym życiu codziennym i zauważyliśmy smutny spadek ich znaczenia zarówno w postawie dzieci jak i dorosłych. Zapoznaliśmy się również z trzema grami, które promują dobre zachowania i uczą dzieci empatii, pracy zespołowej i uczciwości. Serdecznie dziękuję za maile z ciekawymi spostrzeżeniami. Jeden z listów kładł nacisk na potrzebę samokształcenia i samodoskonalenia nauczycieli i wychowawców, co zainspirowało mnie do poszerzenia tego tematu. Przedstawiam moje uwagi i rekomendacje dotyczące, moim zdaniem najlepszego, programu poświęconemu nauczaniu wartości w naszym kraju. Zachęcam też do skorzystania z muzycznych zabaw promujących wartości na lekcjach angielskiego. Zachęcam do lektury i pozdrawiam, Regina Raczyńska Myślę, że większość, jeśli nie wszyscy w Polsce słyszeli o działaniach Fundacji ABCXXI - Cała Polska czyta dzieciom. Fundacja ta od wielu lat promuje nauczanie wartości. Celem działań Fundacji jest wspieranie zdrowia emocjonalnego, psychicznego, umysłowego oraz moralnego dzieci i młodzieży poprzez działania oświatowe, edukacyjne, organizacyjne, promocyjne i lobbingowe. Kursy e-learningowe organizowane dla Nauczycieli przez Fundację zostały objęte Honorowym Patronatem Ośrodka Rozwoju Edukacji (publicznej placówki doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym prowadzonej przez Ministra Edukacji Narodowej). Jednym z takich kursów było czteromiesięczne szkolenie Nauczanie wartości, prowadzone w ramach zajęć Uniwersytetu Mądrego Wychowania założonego przez Fundację ABCXXI. Definicja wartości według Fundacji brzmi następująco: To wartości moralne, czyli wskazania lub idee, które wyzwalają zachowania korzystne zarówno dla tego, kto je praktykuje, jak i dla osób, do których są skierowane. Posługujemy się zatem określeniem wartość moralna zarówno w odniesieniu do idei, jak i jej praktycznego zastosowania. Zostało wyróżnionych dwanaście uniwersalnych wartości moralnych. Są to: 1. Szacunek 2. Uczciwość 3. Odpowiedzialność 4. Odwaga 5. Samodyscyplina 6. Pokojowość 7. Sprawiedliwość 8. Szczęście, optymizm 9. Przyjaźń i Miłość 10. Solidarność 11. Piękno 12. Mądrość Zachęcam do samodzielnego sprawdzenia się, jak szybko uda Wam się dopasować wartości do ich definicji. Możecie też wykorzystać to ćwiczenie ze starszymi grupami lub podzielić się nim z wychowawcami w Waszej szkole.

2 Przeczytaj i połącz wartości z ich definicjami. 1) SZACUNEK A) To uczciwość w ocenianiu i sądzeniu, przestrzeganie zasady równości prawdy oraz prawość postępowania, czy inaczej ludzka przyzwoitość, postępowanie fair. 2) UCZCIWOŚĆ B) To coś, co nas zachwyca i czyni lepszymi. 3) ODPOWIEDZIALNOŚĆ 4) ODWAGA C) To poczucie trwałego zadowolenia, wewnętrznej harmonii, spokoju, które są skutkiem życzliwości, szczerości, zaufania, gotowości do pomocy i czerpania przyjemności z przebywania razem. D) Jako wartość moralna, jest to podejmowanie trudnych, ale ważnych decyzji oraz przeciwstawianie się złu. Nie są nią: brawura i bohaterszczyzna. 5) SAMODYSCYPLINA E) To mówienie i poszanowanie prawdy, rzetelność, nieprzywłaszczanie sobie cudzej własności, stosowanie zasady równości praw. 6) POKOJOWOŚĆ F) To celowe przyczynianie się do dobra poprzez właściwe wybory. 7) SPRAWIEDLIWOŚĆ G) To rzetelne wypełnianie obowiązków, dbanie o dobro i zapobieganie złu, a także gotowość do ponoszenia konsekwencji własnych wyborów i zachowań. 8) SZCZĘŚCIE, OPTYMIZM H) To grzeczność połączona z troską o uczucia i dobro drugiej osoby. 9) PRZYJAŹŃ, MIŁOŚĆ I) To osiąganie celów poprzez stosowanie rozumu i refleksji, powstrzymanie się od przemocy; spokój, cierpliwość i łagodność; postawa człowieka otwartego na różne rozwiązania, który szanując innych, zawsze poszukuje strategii wygrana-wygrana. 10) SOLIDARNOŚĆ J) To samokontrola, umiar oraz wytrwałe rozwijanie własnego potencjału. 11) PIĘKNO K) To gotowość do pomocy, poświęcenia i w wsparcia oraz poczucie współodpowiedzialności w obliczu czyjejś potrzeby, problemu lub nieszczęścia. To także dzielenie się obowiązkami, ciężarami. 12) MĄDROŚĆ L) To bliski i równoprawny związek pomiędzy osobami, oparty na wzajemnej sympatii, życzliwości, szczerości, zaufaniu, gotowości do pomocy i czerpaniu przyjemności z przebywania razem. Klucz: 1H / 2E / 3G / 4D / 5J / 6I / 7A / 8C / 9L / 10K / 11B / 12F

3 W nauczaniu wartości najistotniejszą rolę odgrywa postawa nauczyciela. Jeżeli ktoś uczy innych wartości, sam powinien postępować w zgodzie z nimi. Wszystkim, którzy są bardziej zainteresowani samodoskonaleniem się w temacie nauczania wartości, polecam następującą listę źródeł rekomendowanych przez Fundację ABCXXI. Lektury zalecane (obowiązkowe): Irena Koźmińska, Elżbieta Olszewska Z dzieckiem w świat wartości Daniel Goleman Inteligencja emocjonalna Jean Liedloff W głębi kontinuum Daniel Pink Drive. Całkiem nowe spojrzenie na motywacje Teksty i materiały zalecane (obowiązkowe): Wywiad z Rossem Campbellem (na Alice Miller Społeczno-polityczne konsekwencje przemocy wobec dziecka (tekst na Wywiady z Jean Liedloff na temat wychowywania małych tyranów oraz mądrości praprzodków: tekst: video: watch?v=khbogu31xmw Poziomy rozwoju moralnego wg L. Kohlberga: pl.wikipedia.org/wiki/lawrence_kohlberg Lektury rekomendowane: Władysław Bartoszewski Warto być przyzwoitym Steve Biddulph Wychowywanie chłopców, Męskość Ross Campbell Sztuka zrozumienia, czyli jak naprawdę kochać swoje dziecko Ben Carson Cudowne ręce Robert Cole Inteligencja moralna dzieci Rajiv Mehrotra Rozmowy z Dalajlamą. O życiu, szczęściu i przemijaniu Victor Frankl Człowiek w poszukiwaniu sensu Erich Fromm O sztuce miłości; Ucieczka od wolności Alan Loy McGinnis Sztuka przyjaźni Daniel Goleman Inteligencja społeczna Geert Hofstede Kultury i organizacje (fragmenty); Spencer Johnson Kto zabrał mój ser? Jesper Juul Twoje kompetentne dziecko, Twoja kompetentna rodzina; Nie z miłości Evelin Kirkilionis Więź daje siłę Leszek Kołakowski Mini wykłady o maxi sprawach seria druga Janusz Korczak Jak kochać dziecko? Irena Koźmińska, Elżbieta Olszewska Wychowanie przez czytanie Alice Miller Zniewolone dzieciństwo Ron Potter-Efron Życie ze złością Martin Seligmann Optymizmu można się nauczyć Scott Peck Droga mniej uczęszczana Michel Piquemal Bajki filozoficzne: 3 sita Michael Winterhoff Twoje dziecko nie musi być tyranem Literatura piękna: Khaled Hosseini Chłopiec z latawcem Pierre Boulle Most na rzece Kwai Mario Vargas Llosa Pantaleon i wizytantki Dla samokształcenia, ale również, by podzielić się tą wiedzą z innymi dobrym sposobem na rozpoczęcie rozmowy o wartościach jest obejrzenie jednego z poniższych filmów. (Jeżeli chodzi o uczniów, to oczywiście są to propozycje dla klasy VI, gimnazjum lub liceum). Rekomendowane filmy pokazują przykłady praktykowania wartości lub ich zaniechania, wzbogacając zrozumienie i wyczucie istoty danej wartości: Forrest Gump Życie jest piękne Biała wstążka Człowiek ringu 12 gniewnych ludzi Erin Brockovich Wszyscy ludzie prezydenta Rain Man Piękny umysł Lista Schindlera Karate kid Życie Pi

4 Zastanawiając się nad wartościami, jakimi powinien kierować się nauczyciel i obserwując lekcje nauczycieli w różnych miejscach w Polsce stwierdzam czasami (choć okazjonalnie to jednak nadal) brak zrozumienia, że dziecko, nawet to najmniejsze jest autonomiczną Osobą, która także zasługuje na nasz szacunek, ma własną godność i jednocześnie ogromną potrzebę akceptacji. Jako nauczyciele nie możemy pozwolić sobie na szyderstwa, ironię czy wprowadzanie w stan zakłopotania. Ostatnio podczas rozmowy z piątoklasistami usłyszałam od moich uczniów, że po tym, jak któryś z nich głośno ucieszył się z tego, że coś zrozumiał, mówiąc: Acha! To o to chodziło!, nauczycielka odpowiedziała: No i matołek zrozumiał! Dziecko nic nie odpowiedziało, ale zrobiło mu się na tyle przykro, że chciało o tym opowiedzieć. To nie była pochwała. Taka reakcja nauczycielki niestety była bardziej obrazą niż żartobliwym komentarzem. Nawet jedenastolatkowie to zrozumieli, a nauczycielka sama straciła na tym w ich oczach szacunek Dlatego powtórzę jeszcze raz, wartości trzeba uczyć własnym przykładem. Nie mogłam się powstrzymać, by nie pokazać poniżej, w jaki piękny sposób Fundacja ABCXXI uczy nas, nasze dzieci i uczniów wartości w Małym Kompasie Moralnym.

5 Szkoła podstawowa 1-3 REKOMENDACJE Często nauczyciele angielskiego sę również wychowawcami klas. Właśnie im gorąco polecam cykl audycji Mądre wychowanie nauczanie wartości w Radiu Bajka, które powstały we współpracy z Fundacją ABCXXI. Radia można słuchać w Warszawie (87,8 fm), w Krakowie (95,2 fm) lub przez Internet. Nowe odcinki są nadawane w każdą środę o godzinie 21.00, ale w Internecie można posłuchać wszystkich wcześniejszych odcinków. W dniach 30 maja do 6 czerwca 2015 odbędzie się XIV Ogólnopolski Tydzień Czytania Dzieciom pod hasłem Każde dziecko zasługuje na książkę. Jest to wspaniała okazja, by wprowadzić dzieci w świat czytania po angielsku. Dla naszych najmłodszych uczniów najodpowiedniejsze będą te na poziomie 1 (Primary 1). Idealne do omawiania wartości są Dumbo i Finding Nemo (akceptowanie różnic, przyjaźń, rodzina). Sama dość często organizuję lekcję z czytaniem i wiem, że dzieci bardzo je lubią. Podobają im się też krótkie dyskusje i to, że mogą wyrazić własne zdanie i mają wtedy uczucie, że sami są ekspertami od dobrego zachowania. Czytanie to dobry i łatwy sposób na prezentację wartości na lekcjach angielskiego. Książka czy krótki tekst może stanowić punkt wyjścia do zaangażowania dzieci w pogadankę na temat wartości i pożądanych zachowań. Gry dydaktyczne (zobacz poprzednią edycję Teachers Club) wspaniale aktywizują dzieci i pomagają odczuć im różne sytuacje na własnej skórze. Według Fundacji ABCXXI czytanie pozwala zapamiętać około 10% treści, dyskusja na temat książki 50% procent, a praktyka, czyli na przykład gra na podstawie książki ponad 70%. Z doświadczenia wiem, że młodsze dzieci bardzo angażują się w śpiewanie piosenek. Zatem na zakończenie proponuję trzy piosenki, które mogą być wykorzystane do rozmowy z dziećmi na temat: szacunku, szczęścia i przyjaźni. Piosenki są krótkie, melodyjne i łatwo wpadają w ucho. Najważniejsze jest, by dzieci zrozumiały przekaz w nich zawarty. Poniżej znajdziecie słowa, arkusze prac i uwagi do ćwiczeń. Piosenkom towarzyszą linie melodyczne. Życzę udanych lekcji pełnych optymizmu i wartości!

6 PIOSENKA 1 SZCZĘŚCIE / OPTYMIZM Be happy! Be happy! Make other people happy! Be happy! Be happy! Every day! (piosenkę śpiewamy dwa razy) WERSJA KARAOKE Audio_FRIENDSHIP.wav PIOSENKA 2 PRZYJAŹŃ / MIŁOŚĆ How many friends have you got? How many friends have you got? One, two, three or four? Would you like to have more? (piosenkę śpiewamy dwa razy) WERSJA KARAOKE Audio_HAPPINESS.wav PIOSENKA 3 SZACUNEK My cap is yellow. Your cap is blue. So what? Nothing! I respect you. I respect you. Please respect me too. Please respect me too. (piosenkę śpiewamy dwa razy) WERSJA KARAOKE Audio_RESPECT.wav Nagrania piosenek można zobaczyć w archiwum Teacher s Club na stronie

7 SONG 1 HAPPINESS / OPTIMISM Napisz po śladzie. Be happy. Be happy. Make other people happy. Be happy. Be happy. Every day! Teacher s notes: Poproś dzieci, by popatrzyły na obrazek. Zapytaj: Czy wszystkie dzieci są uśmiechnięte? Powiedz: Chłopiec jest niezadowolony i swoją postawą próbuje przerwać innym dzieciom dobrą zabawę, ale one nie są dla niego niemiłe. Próbują zachęcić go do wspólnej pracy. Kiedy uśmiechamy się do innych jest nam przyjemniej. Bądźmy szczęśliwi i starajmy się, by przez naszą postawę inni też czuli się przy nas szczęśliwi. To właśnie o tym jest ta piosenka. Przeczytaj słowa piosenki wyjaśnij je dzieciom. Poproś o powtórzenie słów. Włącz nagranie i zachęć dzieci do wspólnego śpiewania. Poproś dzieci, by napisały słowa piosenki po śladzie i następnie wkleiły tę stronę do zeszytów. Dzieci mogą pokolorować obrazek samodzielnie w domu. Możesz też wykorzystać ten arkusz jako dyktando, które powtórzy nazwy przyborów szkolnych. *Piosenka jest śpiewana dwa razy. Nagrania piosenek można zobaczyć w archiwum Teacher s Club na stronie PHOTOCOPIABLE 1

8 SONG 2 FRIENDSHIP / LOVE Napisz po śladzie. How many friends have you got? How many friends have you got? One, two, three or four? Would you like to have more? Teacher s notes: Poproś dzieci, by popatrzyły na obrazek. Zapytaj: Czy Waszym zdaniem ludzie na obrazku są przyjaciółmi? (Tak, widać, że dobrze czują się ze sobą, są uśmiechnięci.) Czy na obrazku są tylko dzieci czy też dorośli? (Osoby w różnym wieku, mogą to być rodzice i dzieci.) Kto może być naszym przyjacielem? (Osoby w różnym wieku, nasi rodzice i nasi rówieśnicy. Przyjaciel, to ktoś kto okazuje nam swoją sympatię, jest wobec nas szczery, życzliwy i gotowy do pomocy. Przyjaciel to ktoś, z kim lubimy spędzać czas.) Czy dobrze jest mieć przyjaciół? (Tak, z przyjacielem jest zawsze raźniej, dobrze jest mieć kogoś, komu się ufa i na kogo zawsze można liczyć.) Ilu trzeba mieć przyjaciół? (Dobrze jest mieć wielu przyjaciół, ale czasami wystarczy jeden, ale taki naprawdę dobry i sprawdzony, na kim zawsze można polegać.) Co zrobić by być dobrym przyjacielem? (Odpowiedzi własne uczniów). Wyjaśnij, że to właśnie o przyjaźni jest ta piosenka. Przeczytaj słowa piosenki i wyjaśnij je dzieciom. Powtórz o powtórzenie słów. Włącz nagranie i zachęć dzieci do wspólnego śpiewania. Poproś dzieci, by napisały słowa piosenki po śladzie i następnie wkleiły tę stronę do zeszytów. Dzieci mogą pokolorować obrazek samodzielnie w domu. Możesz też wykorzystać ten arkusz jako dyktando z kolorami (np. Look! Person number 1 He s got a blue T-shirt.) *Piosenka jest śpiewana dwa razy. Nagrania piosenek można zobaczyć w archiwum Teacher s Club na stronie PHOTOCOPIABLE 2

9 SONG 2 RESPECT Napisz po śladzie. My cap is yellow. Your cap is blue. So what? Nothing! I respect you. I respect you. Please respect me too. Please respect me too. Teacher s notes: Poproś dzieci, by popatrzyły na obrazek. Zapytaj: Co dzieci mają na głowach? (Czapki z daszkiem). Powiedz dzieciom, że teraz podyktujesz im kolory czapek poszczególnych dzieci. Przeprowadź dyktando: Person number 1 He s got a yellow cap. Person number 2 He s got a blue cap. Person number 3 She s got a purple cap. Person number 4 She s got an orange cap. Zapytaj, który kolor czapki jest najlepszy? Następnie, który kolor czapki jest najgorszy? Po różnych odpowiedziach dzieci wyjaśnij, że nie ma lepszego i gorszego koloru. Kolor jest po prostu kolorem, jest cechą czapki. Podobnie, nie można kogoś oceniać według koloru czy kształtu czapki. Możemy kogoś oceniać, według jego zachowania, np. czy jest miły czy niegrzeczny. To właśnie o tym jest ta piosenka. O tym, że musimy się wzajemnie szanować, bo jesteśmy ludźmi, kolegami i koleżankami. Nie możemy oceniać się według ubrań. Przeczytaj słowa piosenki i wyjaśnij je dzieciom. Powtórz o powtórzenie słów. Włącz nagranie i zachęć dzieci do wspólnego śpiewania. Poproś dzieci, by napisały słowa piosenki po śladzie i następnie wkleiły tę stronę do zeszytów. *Piosenka jest śpiewana dwa razy. Nagrania piosenek można zobaczyć w archiwum Teacher s Club na stronie PHOTOCOPIABLE 3