Program Nauczania Wartości kurs dla Nauczycieli (PNW-N)

Transkrypt

1 Program Nauczania Wartości kurs dla Nauczycieli (PNW-N) (sylabus) (Przy opracowaniu kursu wykorzystano koncepcje z książki R. i L. Eyre Teaching Your Children Values oraz I. Koźmińskiej i E. Olszewskiej Z dzieckiem w świat wartości ) MODUŁ 1: Przygotowanie techniczne do korzystania z platformy e-learningowej poprzez demo, ogólne zorientowanie w tematyce, zalecanych materiałach i wymogach pracy końcowej, zapoznanie się z książką I. Koźmińskiej i E. Olszewskiej Z dzieckiem w świat wartości oraz wywiadem z dr Rossem Campbellem. Stworzenie własnego profilu i wzajemne poznanie się. Szkolenie z zakresu praw autorskich, wykluczenia plagiatu, zasad wykorzystywania cudzej własności intelektualnej, w tym zasad cytowania i stosowania omówień. MODUŁ 2: Czym są wartości moralne i dlaczego są potrzebne? Dlaczego trzeba uczyć dzieci wartości? MODUŁ 3: Zaspokajanie potrzeb emocjonalnych dziecka jako wstęp i warunek nauczania wartości MODUŁ 4: Uczenie wartości intencjonalne i nieuświadomione MODUŁ 5: Szacunek podstawą wszystkich wartości MODUŁ 6: Uczciwość MODUŁ 7: Odpowiedzialność MODUŁ 8: Odwaga MODUŁ 9: Samodyscyplina: umiar i rozwijanie własnego potencjału MODUŁ 10: Pokojowość MODUŁ 11: Sprawiedliwość MODUŁ 12: Szczęście, optymizm, humor MODUŁ 13: Przyjaźń i miłość MODUŁ 14. Solidarność MODUŁ 15: Piękno MODUŁ 16: Mądrość 1

2 Cele kursu: 1. Zapoznanie nauczycieli z Programem Nauczania Wartości (PNW) jako długofalowym programem profilaktycznym 2. Przekonanie nauczycieli, że nauczenie dzieci rozumienia istoty oraz praktykowania wartości jest warunkiem wychowania mądrych, dobrych i szczęśliwych ludzi. 3. Przygotowanie nauczycieli do wprowadzania PNW w codzienne życie. 4. Budowanie nowej postawy nauczyciela jako wychowawcy i wzoru. 5. Wprowadzanie PNW w rodzinach, przedszkolach i szkołach. 6. Wskazanie książek odpowiednich do głośnego czytania podczas prowadzenia PNW 7. Wskazanie filmów pomocnych w omawianiu wartości Po ukończeniu tego kursu nauczyciel będzie wiedział: 1. Co to są wartości w ujęciu materialnym, pozamaterialnym i moralnym. 2. Dlaczego należy praktykować wartości moralne? 3. Jak wyglądałby świat bez wartości moralnych? 4. Dlaczego wartości moralnych trzeba uczyć i czy można ich nauczyć? 5. Kto i w jaki sposób powinien uczyć wartości? 6. Jakie są warunki wprowadzenia Programu Nauczania Wartości (PNW)? 7. Jakie są najważniejsze uniwersalne wartości moralne przyjęte w PNW? 8. Jak zdefiniować każdą z wartości moralnych ujętych w PNW? 9. Jak praktycznie wprowadzać wartości moralne w życie dziecka? 10. Jak wprowadzać wartości moralne na lekcjach innych niż godzina wychowawcza? 11. Jak prowadzić lekcje poświęcone tylko wartościom? 12. Jak zachęcić innych nauczycieli do włączenia się do PNW? 13. Jak skonstruować Szkolny Program Profilaktyczny oparty na nauczaniu wartości, do którego włączona zostanie cała społeczność szkoły, w tym wszyscy pracownicy szkoły? 14. Jak zachęcić rodziców do włączenia się do PNW? 15. Jak współpracować z rodzicami przy realizacji PNW? 16. Jak zbadać system wartości uczniów/dzieci przed rozpoczęciem PNW i po jego przerobieniu? (Uwaga! Przerobienie Programu nie oznacza zakończenia praktykowania wartości w szkole, przeciwnie: rozpoczyna etap trwałej zmiany postaw i zachowań w całej społeczności szkolnej). Po ukończeniu tego kursu nauczyciel będzie potrafił: 1. Zdefiniować i omówić każdą z 12 omawianych w kursie wartości moralnych 2. Podejmować własne działania i decyzje z refleksją, czy działa zgodnie z wartościami moralnymi. 3. Przedstawić mocne argumenty, by przekonać Radę Pedagogiczną i innych pracowników szkoły do wprowadzenia Programu Nauczania Wartości w szkole 4. Zorganizować środowisko klasowe/szkolne ułatwiające zapamiętanie istoty wartości moralnych (plansze, tablice, obrazy, pytania na ścianach itp.) 5. Przygotowywać scenariusze lekcji na temat poszczególnych wartości i prowadzić takie lekcje. 6. Wybrać lektury lub inne teksty ilustrujące daną wartość 2

3 8. Wykorzystywać sytuacje z codziennego życia do nauki praktykowania wartości moralnych. 9. Wyrobić u dzieci nawyk refleksji nad możliwymi konsekwencjami ich wyborów i zachowań. 10. Wzmocnić motywację u uczniów do praktykowania wartości moralnych w życiu. 11. Dokonać ewaluacji Programu w klasie/szkole. Lektury i inne źródła: (W lektury zalecane i rekomendowane uczestnicy kursu powinni zaopatrzyć się sami). Lektury zalecane (obowiązkowe): Irena Koźmińska, Elżbieta Olszewska - Z dzieckiem w świat wartości Daniel Goleman Inteligencja emocjonalna Jean Liedloff W głębi kontinuum Daniel Pink Drive. Całkiem nowe spojrzenie na motywację Teksty i materiały zalecane (obowiązkowe): Wywiad z Rossem Campbellem (na Alice Miller Społeczno-polityczne konsekwencje przemocy wobec dziecka (tekst na Wywiady z Jean Liedloff na temat wychowywania małych tyranów oraz mądrości praprzodków: - tekst: - video: Poziomy rozwoju moralnego wg L. Kohlberga: ttp://pl.wikipedia.org/wiki/lawrence_kohlberg Lektury rekomendowane: Władysław Bartoszewski - Warto być przyzwoitym Steve Biddulph Wychowywanie chłopców, Męskość; Ross Campbell Sztuka zrozumienia, czyli jak naprawdę kochać swoje dziecko Ben Carson Cudowne ręce Robert Cole Inteligencja moralna dzieci Rajiv Mehrotra - Rozmowy z Dalajlamą. O życiu, szczęściu i przemijaniu Victor Frankl Człowiek w poszukiwaniu sensu Erich Fromm O sztuce miłości; Ucieczka od wolności Alan Loy McGinnis Sztuka przyjaźni Daniel Goleman Inteligencja społeczna Geert Hofstede Kultury i organizacje (fragmenty); Spencer Johnson - Kto zabrał mój ser? Jesper Juul Twoje kompetentne dziecko, Twoja kompetentna rodzina; Nie z miłości Evelin Kirkilionis Więź daje siłę Leszek Kołakowski Mini wykłady o maxi sprawach seria druga Janusz Korczak Jak kochać dziecko? Irena Koźmińska, Elżbieta Olszewska Wychowanie przez czytanie 3

4 Alice Miller Zniewolone dzieciństwo Ron Potter-Efron, Życie ze złością Martin Seligmann Optymizmu można się nauczyć Scott Peck Drogą mniej uczęszczaną Michel Piquemal - Bajki filozoficzne: 3 sita Michael Winterhoff Twoje dziecko nie musi być tyranem Literatura piękna: Khaled Hosseini Chłopiec z latawcem Pierre Boulle Most na rzece Kwai Mario Vargas Llosa Pantaleon i wizytantki Rekomendowane filmy pokazują przykłady praktykowania wartości lub ich zaniechania, wzbogacając zrozumienie i wyczucie istoty danej wartości: Forrest Gump, Życie jest piękne, Biała wstążka, Człowiek ringu, 12 gniewnych ludzi, Erin Brockovich, Wszyscy ludzie prezydenta, Rain Man, Piękny umysł, Lista Schindlera, Karate kid Życie Pi MODUŁ 1 Wprowadzenie Przygotowanie techniczne do korzystania z platformy e-learningowej poprzez demo, ogólne zorientowanie w tematyce i zalecanych materiałach. Zapoznanie się z książką I. Koźmińskiej i E. Olszewskiej Z dzieckiem w świat wartości oraz wywiadem z dr Rossem Campbellem. Zapoznanie się z wymogami zadań zaliczeniowych i pracy końcowej. Stworzenie własnego profilu i wzajemne poznanie się. Szkolenie z zakresu praw autorskich, wykluczenia plagiatu, zasad cytowania i wykorzystywania cudzej własności intelektualnej. 1. Jak korzysta się z platformy e-learningowej? 2. Z jakich materiałów będzie korzystał podczas kursu, jakie będą wymagania odnośnie prac zaliczeniowych i pracy końcowej? 3. Co to są prawa autorskie, komu przysługują i dlaczego należy ich przestrzegać? 4. Czym jest plagiat? Dlaczego plagiat jest niedopuszczalny? 5. Jaki są skutki indywidualne, społeczne i prawne plagiatowania cudzej własności intelektualnej? 4

5 6. Jak należy korzystać z cudzych książek, prac, artykułów, tekstów, także tych zamieszczonych w Internecie? 7. Jakie są zasady korzystania z cudzej własności intelektualnej, w tym cytowania cudzych tekstów i korzystania z nich w formie omówienia. Po ukończeniu tego modułu nauczyciel będzie potrafił: 1. Korzystać z platformy e-learningowej. 2. Stworzyć swój profil na platformie. 3. Przestrzegać zasad praw autorskich. 4. Korzystać z cudzych prac, cytować je i omawiać bez naruszania praw autorskich. 5. Przekazać uczniom jasną informację na temat praw autorskich i właściwych sposobów korzystania z cudzej własności intelektualnej, uświadomić, że plagiat jest kradzieżą. 6. Zastosować nową wiedzę w klasie przy ocenie prac uczniów. MODUŁ 2: Czym są wartości moralne i dlaczego są potrzebne? Dlaczego trzeba dzieci uczyć wartości? 1. Czym są wartości, jak zdefiniować wartości moralne? 2. Jak wygląda podział wartości? 3. Dlaczego wartości moralne są ważne we współczesnym świecie? 4. Jak wyglądałby świat bez wartości moralnych? 5. Dlaczego trzeba uczyć dzieci wartości moralnych? 6. Dlaczego nauczanie wartości kształtuje charakter dziecka? 7. Jakie warunki powinny być spełnione, by móc wprowadzać Program? 8. Co to jest system wartości i od czego zależy? 9. Jak ułożyć plan nauczania wartości? Po ukończeniu tego modułu nauczyciel będzie potrafił: 1. Przekonać dzieci, dlaczego ważne jest praktykowanie wartości, jakie niesie korzyści dla samego siebie i innych. 2. Pracować z dziećmi nad ustaleniem istoty i zdefiniowaniem pojęcia wartości oraz ich podziałem. 3. Przygotować scenariusze zajęć na temat definicji wartości i ich podziału. 4. Stworzyć środowisko odpowiednie do realizacji Programu. 5. Stworzyć dzieciom warunki i zachętę do praktykowania wartości moralnych 6. Przekonać Radę Pedagogiczną do wprowadzenia Programu Nauczania Wartości w szkole. 7. Uzasadnić, wobec rodziców i innych nauczycieli, konieczność praktykowania wartości moralnych jako sposobu na ich wpojenie dzieciom. 8. Ułożyć plan nauczania wartości i zrealizować go. 9. Zaspokoić te potrzeby emocjonalne dzieci, które może zaspokoić nauczyciel (np poszanowania, uwagi, własnej ekspresji). 5

6 - Z dzieckiem w świat wartości część I; rozdz. Dlaczego trzeba i jak można uczyć dzieci wartości? MODUŁ 3: Zaspokajanie potrzeb emocjonalnych dziecka jako wstęp i warunek nauczania wartości. 1. Co to są potrzeby emocjonalne? 2. Jakie potrzeby emocjonalne ma dziecko na poszczególnych etapach rozwoju? 3. Dlaczego ważne jest zaspokojenie potrzeb emocjonalnych? 4. Co się dzieje, gdy potrzeby emocjonalne dziecka nie są zaspokojone? 5. Jak skutecznie zaspokajać potrzeby emocjonalne dziecka? 1. Rozmawiać z dziećmi na temat potrzeb emocjonalnych. 2. Zorientować się, które dzieci mają niezaspokojone potrzeby emocjonalne. 3. Rozmawiać indywidualnie z rodzicami na temat potrzeb emocjonalnych ich dziecka. 4. Przygotować i przeprowadzić spotkanie z rodzicami na temat potrzeb emocjonalnych dzieci i skutków zaburzeń więzi. Wywiad z dr Rossem Campbellem 4 sposoby okazywania dziecku bezwarunkowej miłości Powinności rodziców Alice Miller, Polityczne konsekwencje przemocy wobec dziecka Ankieta Samoświadomość rodzica Artykuł Sztama z rodzicami lub na podstawie tego tekstu (starania M.Ch. o zgodę) Szkoła destrukcji Inteligencja emocjonalna Scenariusze Rodzicielstwo bliskości - Ross Campbell Sztuka zrozumienia, czyli jak naprawdę kochać swoje dziecko Jesper Juul, Twoje kompetentne dziecko Jean Liedloff, W głębi kontinuum Evelin Kirkilionis, Więź daje siłę 6

7 MODUŁ 4: Uczenie wartości intencjonalne i nieuświadomione 1. Na czym polega nieuświadomione przekazywanie wartości lub antywartości? 2. Co to znaczy być wzorem i przewodnikiem w świecie wartości? 3. Jak dawać świadectwo osobistego praktykowania wartości moralnych? 4. Dlaczego należy nauczać wartości tak, jak uczy się przedmiotów szkolnych? 1. Podejść z refleksją do własnych zachowań, postaw i wyborów. 2. Kontrolować swoje postawy, wybory i zachowania tak, by były zgodne z wartościami 3. Monitorować własne zachowania i decyzje pod kątem wartości, w poczuciu, że jest wzorem. 4. Uzasadnić, wobec rodziców i innych nauczycieli, konieczność praktykowania wartości moralnych jako sposobu na ich wpojenie dzieciom. Materiał: I. Koźmińska i E. Olszewska - Z dzieckiem w świat wartości, część I Poziomy rozwoju moralnego wg L. Kohlberga: ttp://pl.wikipedia.org/wiki/lawrence_kohlberg MODUŁ 5: Szacunek podstawa wszystkich wartości 1. Co jest istotą szacunku? Jak go zdefiniować? 2. Jakie są składowe szacunku? 3. W czym przejawia się szacunek? 4. Komu, czemu i w jaki sposób należy okazywać szacunek? 5. Jak konstruować lekcje i przygotować scenariusze zajęć na temat szacunku? 6. Jakie tematy do dyskusji wybrać dla poszczególnych grup wiekowych dzieci? 7. Do jakich obszarów aktywności dziecka (fizycznej, intelektualnej, artystycznej) i w jaki sposób odwołać się w procesie nauczania szacunku? 8. Jakie ćwiczenia, zabawy i gry mogą pomóc dzieciom w rozumieniu istoty szacunku? 9. Jakie filmy pokazać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania szacunku obrazujące, co dzieje się, jeśli praktykujemy szacunek, a co, jeśli zaniecha się praktykowania tej wartości? 10. Jakie książki czytać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania szacunku, opisujące, co dzieje się, jeśli praktykujemy szacunek, a co, jeśli zaniecha się praktykowania tej wartości? 1. Przygotować scenariusze, skonstruować i poprowadzić zajęcia na temat szacunku, jego istoty, definicji, składowych, konsekwencji praktykowania i zaniechania tej wartości. 2. Zainspirować dzieci do refleksji nad szacunkiem. 3. Zastosować gry i zabawy uczące istoty szacunku, wykorzystując wszystkie obszary aktywności dziecka. 7

8 4. Zaproponować tematy do dyskusji z dziećmi w zależności od ich wieku. 5. Wybrać filmy i książki, w których bohaterowie praktykują szacunek lub zaniechali jego praktykowania. 6. Omówić wybrane filmy i książki pod względem wartości jaką jest szacunek. Poziomy rozwoju moralnego dziecka wg L. Kohlberga: Z dzieckiem w świat wartości rozdz. Szacunek Artykuł na temat teorii rozwoju sądów moralnych (Przykładowy scenariusz zajęć z wnioskowania moralnego) Moduł 6: Uczciwość 1. Co jest istotą uczciwości i jak ją definiować? 2. Jakie są składowe uczciwości? 3. Wobec kogo i czego należy być uczciwym? 4. Jakie formy nieuczciwości dopuszcza nasze społeczeństwo i dlaczego nie powinno się ich legitymizować? (ściąganie, urywanie się z pracy, surfowanie po Internecie w pracy itp.) 5. Jak konstruować lekcje na temat uczciwości? 6. Jak przygotować scenariusze zajęć na temat uczciwości? 7. Jakie krótko- i długoterminowe skutki mogą mieć różne rodzaje nieuczciwości? 8. Do jakich obszarów aktywności dziecka i w jaki sposób odwołać się w procesie nauczania uczciwości? 9. Jakie zabawy i gry mogą pomóc dzieciom w rozumieniu istoty uczciwości? 10. Jakie tematy do dyskusji wybrać dla poszczególnych grup wiekowych dzieci? 11. Jakie filmy pokazać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania uczciwości obrazujące co dzieje się, jeśli jesteśmy uczciwi, a co, jeśli dopuścimy się nieuczciwości? 12. Jakie książki czytać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania uczciwości opisujące, co dzieje się, jeśli jesteśmy uczciwi, a co, jeśli dopuścimy się nieuczciwości? 13. W jakich okolicznościach dopuszcza się tzw. białe kłamstwa? (Ten temat tylko dla dzieci starszych młodszym powinno się przedstawiać temat uczciwości w wyraźnych kategoriach) 1. Przygotować scenariusze, skonstruować i poprowadzić zajęcia na temat uczciwości, jej istoty, definicji, składowych itp. 2. Zachęcić dzieci do refleksji nad uczciwością wobec innych i wobec siebie. 3. Zaproponować tematy do dyskusji z dziećmi w zależności od ich wieku. 4. Zastosować gry i zabawy uczące istoty uczciwości, wykorzystując wszystkie obszary aktywności dziecka. 5. Wybrać filmy i książki, w których bohaterowie postępują w sposób uczciwy lub nieuczciwy. 6. Omówić wybrane filmy i książki pod kątem wartości jaką jest uczciwość jakie są skutki i korzyści z bycia uczciwym, jakie są ew. korzyści (krótkoterminowe) i skutki (długoterminowe) bycia nieuczciwym. 8

9 7. Znaleźć i omówić przykłady z życia - skutki i korzyści z bycia uczciwym, jakie są ew. korzyści (krótkoterminowe) i skutki (długoterminowe) bycia nieuczciwym. Z dzieckiem w świat wartości rozdz. Uczciwość MODUŁ 7: Odpowiedzialność 1. Co jest istotą odpowiedzialność i jak ją definiować? 2. Jakie są składowe odpowiedzialności? 3. Za kogo i za co człowiek jest odpowiedzialny? 4. Jak konstruować lekcje na temat odpowiedzialności? 5. Jak przygotować scenariusze zajęć na temat odpowiedzialności? 6. Jakie zabawy i gry mogą pomóc dzieciom w zrozumieniu istoty odpowiedzialności? 7. Do jakich obszarów aktywności dziecka i w jaki sposób odwołać się w procesie nauczania odpowiedzialności? 8. Jakie tematy do dyskusji wybrać dla poszczególnych grup wiekowych dzieci? 9. Jakie filmy pokazać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania odpowiedzialności, obrazujące, co dzieje się, jeśli jesteśmy odpowiedzialni, a co, jeśli postąpimy nieodpowiedzialnie? 10. Jakie książki czytać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania odpowiedzialności, opisujące, co dzieje się, jeśli jesteśmy odpowiedzialni, a co, jeśli postąpimy nieodpowiedzialnie? 11. Jakie krótko i długoterminowe skutki mogą mieć różne rodzaje braku odpowiedzialności? 12. Jak rozwijać w dziecku odpowiedzialność i zwiększać jej obszar? 13. Kiedy, w jaki sposób i w jakim zakresie przekazywać dziecku odpowiedzialność za siebie i swoje obowiązki? 14. Jaka powinna być relacja pomiędzy wolnością i odpowiedzialnością? 1. Przygotować scenariusze, skonstruować i poprowadzić zajęcia na temat dpowiedzialności, jej definicji, istoty, składowych itp. 2. Zachęcić dzieci do refleksji nad odpowiedzialnością za siebie oraz za inne osoby, rzeczy, pojęcia, idee. 3. Zastosować gry i zabawy uczące istoty odpowiedzialności, wykorzystując wszystkie obszary aktywności dziecka. 4. Zaproponować tematy do dyskusji z dziećmi w zależności od ich wieku. 5. Wybrać filmy i książki, w których bohaterowie postępują w sposób odpowiedzialny lub nieodpowiedzialny. 6. Omówić wybrane filmy i książki pod względem wartości jaką jest odpowiedzialność jakie są plusy i minusy bycia odpowiedzialnym, jakie są korzyści (krótkoterminowe) i skutki (długoterminowe) bycia nieodpowiedzialnym. 7. Znaleźć i omówić przykłady z życia jakie są skutki i korzyści bycia odpowiedzialnym, jakie są korzyści (krótkoterminowe) i skutki (długoterminowe) bycia nieodpowiedzialnym. 9

10 8. Zainicjować z dziećmi/ uczniami dyskusję nt. korzystania w codziennym życiu z wolności (przywileju) i jak ma się ona do praktykowania odpowiedzialności (obowiązku, naszego ograniczenia na rzecz innych lub siebie). - Z dzieckiem w świat wartości rozdz. Odpowiedzialność - Erich Fromm Ucieczka od wolności - Rozdział Jak wydobyć dobrego chłopca z chłopca? z książki Wychowanie przez czytanie - Film Sekretarka Hitlera MODUŁ 8. Odwaga 1. Co jest istotą odwagi, jak ją definiować? 2. Jakie są rodzaje odwagi? 3. Jaka jest różnica między odwagą moralną, bohaterszczyzną, brawurą, odwagą cywilną, pokonywaniem lęku? Jakich intencji wynikają? 4. Który rodzaj odwagi jest najbardziej popularny i dlaczego? 5. Do czego w życiu potrzebna jest odwaga? 6. Co traci osoba pozbawiona odwagi? Co tracą inni? 7. Jak konstruować lekcje na temat odwagi? 8. Jak przygotować scenariusze zajęć na temat odwagi? 9. Jakie zabawy i gry mogą pomóc dzieciom w rozumieniu istoty odwagi? 10. Do jakich obszarów aktywności dziecka i w jaki sposób odwołać się w procesie nauczania odwagi? 11. Jakie tematy do dyskusji wybrać dla rożnych grup wiekowych dzieci? 12. Czym jest dzielność i jakie są jej przykłady? 13. Jakie filmy pokazać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania odwagi obrazujące, co dzieje się, jeśli postąpimy odważnie, a co, jeśli wykażemy się brawurą. Jakie są skutki braku odwagi lub tchórzostwa? Czy to pojęcia tożsame? 14. Jakie książki czytać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania odwagi opisujące, co dzieje się, jeśli postąpimy odważnie, a co, jeśli wykażemy się brakiem odwagi lub tchórzostwem? 15. Jakie krótko i długoterminowe skutki mogą mieć różne rodzaje braku odwagi? 16. Co to jest asertywność i jak należy ją stosować? 1. Opracować scenariusze, przygotować i poprowadzić zajęcia na temat różnych wariantów odwagi, jej definicji, istoty, składowych itp. 2. Zachęcić dzieci do refleksji nad odwagą, brakiem odwagi, tchórzostwem, bohaterszczyzną, brawurą, życiową dzielnością. 3. Zastosować gry i zabawy uczące istoty odwagi, wykorzystując wszystkie obszary aktywności dziecka. 4. Zaproponować tematy do dyskusji z dziećmi w zależności od ich wieku. 5. Wybrać filmy i książki, w których bohaterowie są odważni lub tchórzliwi, charakteryzują się brawurą, bohaterszczyzną, życiową dzielnością. 10

11 6. Omówić wybrane filmy i książki pod względem wartości jaką jest odwaga jakie są skutki i korzyści praktykowania odwagi cywilnej, jakie są korzyści (krótkoterminowe) i skutki (długoterminowe) braku odwagi, bycia tchórzem. 7. Znaleźć i omówić przykłady z życia, ukazujące skutki i korzyści z bycia odważnym, oraz korzyści (krótkoterminowe) i skutki (długoterminowe) bycia tchórzliwym. 8. Przygotować i przeprowadzić zajęcia na temat asertywności. Z dzieckiem w świat wartości rozdz. Odwaga Co to jest Teatr Forum? MODUŁ 9: Samodyscyplina: umiar i rozwijanie własnego potencjału 1. Co jest istotą samodyscypliny? 2. Jakie są składowe samodyscypliny i jak je definiować? 3. Dlaczego i w jaki sposób należy dyscyplinować dzieci? 4. Co jest istotą motywacji? 5. W jaki sposób motywować dzieci do działania? 6. Jakie są pułapki stosowania kar i nagród? 7. Jak uczyć dzieci wyznaczania celów i ich realizowania? 8. Dlaczego samodyscyplina jest niezbędna do osiągania celów? 9. Jak pomóc dzieciom w rozwijaniu własnego potencjału? 10. Jak pomóc dzieciom w osiąganiu sukcesów na swoją miarę? 11. Jak odwoływać się w procesie nauczania do różnych kanałów komunikacji i percepcji dzieci, by mogły najpełniej wykorzystać swój potencjał? 12. Jak konstruować lekcje na temat samodyscypliny? 13. Jak przygotować scenariusze zajęć na temat samodyscypliny? 14. Jakie zabawy i gry mogą pomóc dzieciom w rozumieniu istoty samodyscypliny? 15. Do jakich obszarów aktywności dziecka i w jaki sposób odwołać się w procesie nauczania samodyscypliny? 16. Jakie tematy do dyskusji wybrać dla poszczególnych grup wiekowych dzieci? 17. Jakie filmy pokazać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania samodyscypliny obrazujące, co dzieje się, jeśli praktykujemy samodyscyplinę, a co, jeśli zaniechamy praktykowania tej wartości? 18. Jakie książki czytać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania samodyscypliny? 1. Opracować scenariusze, przygotować i poprowadzić zajęcia na temat samodyscypliny, umiaru i rozwijania własnego potencjału, ich definicji, istoty, składowych itp. 2. Zachęcić dzieci do refleksji nad samodyscypliną i umiarem, np. kiedy trzeba stosować umiar, a kiedy bezwzględnie zrezygnować z jakichś działań? 3. Motywować uczniów do pracy na lekcjach stosując nowoczesne metody motywacji. 4. Określić kanały komunikacji i percepcji uczniów i stosować je w procesie edukacji. 5. Pomóc uczniom odnosić sukcesy na swoją miarę. 11

12 6. Zastosować gry i zabawy uczące istoty samodyscypliny, wykorzystując wszystkie obszary aktywności dziecka. 7. Zaproponować tematy do dyskusji z dziećmi w zależności od ich wieku. 8. Wybrać filmy i książki, w których bohaterowie praktykują samodyscyplinę, przestrzegają umiaru i rozwijają swój potencjał. 9. Omówić wybrane filmy i książki pod względem wartości jaką jest samodyscyplina jakie są plusy i minusy jej praktykowania, jakie są korzyści krótko i długoterminowe stosowania umiaru i rozwijania własnego potencjału. 10. Znaleźć i omówić przykłady z życia jakie są skutki i korzyści z praktykowania samodyscypliny, stosowania umiaru i rozwijania własnego potencjału. Z dzieckiem w świat wartości rozdz. Samodyscyplina Jesper Juul Twoje kompetentne dziecko Daniel Pink Drive. Całkiem nowe spojrzenie na motywację Ben Carson Cudowne ręce MODUŁ 10: Pokojowość 1. Co jest istotą pokojowości, jak ją definiować? 2. Co składa się na pokojowość? 3. Co to jest strategia wygrana-wygrana i jak ją stosować w przypadku sporu lub konfliktu interesów? 4. Co to są trudne uczucia (złość, gniew, wściekłość, uraza, zazdrość, zawiść, upokorzenie) i jak je traktować? 5. Dlaczego każdy człowiek odczuwa złość, gniew? Jak radzić sobie dojrzale ze złością? 6. Jakie są nieprawidłowe strategie radzenia sobie ze złością? 7. Co to jest bierna agresja i co leży u jej podłoża? 8. Jak radzić sobie z bierną agresją u dzieci? 9. Jak radzić sobie z agresywnymi zachowaniami uczniów? 10. Co leży u podłoża uczuć takich jak zazdrość i zawiść? (niskie poczucie własnej wartości, lęki). Jak te uczucia wpływają na człowieka i jego decyzje? Jak nad nimi zapanować? 11. Jak konstruować lekcje na temat pokojowości? 12. Jak przygotować scenariusze zajęć na temat pokojowości? 13. Jakie zabawy i gry mogą pomóc dzieciom w rozumieniu istoty pokojowości? 14. Do jakich obszarów aktywności dziecka i w jaki sposób odwołać się w procesie nauczania pokojowości? 15. Jakie tematy do dyskusji wybrać dla poszczególnych grup wiekowych dzieci? 16. Jakie filmy pokazać dzieciom w danym wieku w okresie nauczania pokojowości? 17. Jakie książki czytać dzieciom uwzględniając ich wiek w okresie nauczania pokojowości? 18. Jakie elementy obecnej kultury (styl życia, tempo, stres, stereotypy, konkurencyjność, media) przyczyniają się do nasilenia się zachowań agresywnych w społeczeństwie. 1. Opracować scenariusze, przygotować i poprowadzić zajęcia na temat pokojowości, jej istoty, definicji, składowych itp. 12

13 2. Zachęcić dzieci do refleksji nad własnymi uczuciami, szczególnie trudnymi. 3. Uczyć dzieci dojrzałego radzenia sobie ze złością, 4. Uświadomić dorosłym, że swoim zachowaniem prowokują u dzieci bierną agresję 5. Ćwiczyć z dziećmi strategię wygrana-wygrana. 6. Zastosować gry i zabawy uczące istoty pokojowości, wykorzystując wszystkie obszary aktywności dziecka. 7. Zaproponować tematy do dyskusji z dziećmi w zależności od ich wieku. 8. Poprowadzić zajęcia na temat przyczyn wojen i konfliktów zbrojnych, ich okrucieństwa i zniszczeń, jakie niosą w każdej dziedzinie życia. 9. Wybrać filmy i książki na temat pokojowości. 10. Omówić wybrane filmy i książki pod względem wartości jaką jest pokojowość. 11. Znaleźć i omówić przykłady z życia - jakie są skutki i korzyści praktykowania pokojowości. 12. Nauczyć dzieci łączyć pokojowość z szacunkiem, odwagą, samodyscypliną i mądrością. - Z dzieckiem w świat wartości rozdz. Pokojowość - Alice Miller Zniewolone dzieciństwo - Wykład Alice Miller: Społeczno-polityczne konsekwencje przemocy wobec dziecka... małżeństw i par - Ross Campbell Sztuka zrozumienia, czyli jak naprawdę kochać swoje dziecko, Vocatio Sztuka wyrażania gniewu, Vocatio - Ron Potter-Efron, Życie ze złością, GWP MODUŁ 11: Sprawiedliwość 1. Co jest istotą sprawiedliwości, jak ją definiować? Czy sprawiedliwie znaczy jednakowo? 2. Jakie są składowe sprawiedliwości? 3. Jak konstruować lekcje na temat sprawiedliwości? 4. Jak przygotować scenariusze zajęć na temat sprawiedliwości? 5. Jakie zabawy i gry mogą pomóc dzieciom w rozumieniu istoty sprawiedliwości? 6. Do jakich obszarów aktywności dziecka i w jaki sposób odwołać się w procesie nauczania sprawiedliwości? 7. Jakie tematy do dyskusji wybrać dla poszczególnych grup wiekowych dzieci? 8. Jakie filmy pokazać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania sprawiedliwości obrazujące, co dzieje się, jeśli jesteśmy sprawiedliwi, a co, jeśli postąpimy niesprawiedliwie lub kogoś niesprawiedliwie ocenimy? 9. Jakie książki czytać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania tej wartości? 10. Jakie krótko i długoterminowe skutki mogą mieć niesprawiedliwe działania? 11. Jak rozwijać w dziecku poczucie i wewnętrzną potrzebę sprawiedliwości? 12. Jak ważna jest to wartość na gruncie szkoły? 1. Opracować scenariusze, przygotować i poprowadzić zajęcia na temat sprawiedliwości, jej istoty, definicji, składowych itp. 13

14 2. Podać dzieciom przykłady ewolucji tej wartości w ujęciu historycznym oraz jej różnych interpretacji przez różne kultury. 3. Przeprowadzić zajęcia na temat funkcjonowania organów sprawiedliwości w Polsce oraz w innych krajach. 4. Zachęcić dzieci do refleksji nad sprawiedliwością czy wystarczą instytucje wymierzające sprawiedliwość, by ludzie stali się uczciwi i prawi? 5. Zastosować gry i zabawy uczące istoty sprawiedliwości, wykorzystując wszystkie obszary aktywności dziecka. 6. Zaproponować tematy do dyskusji z dziećmi w zależności od ich wieku. 7. Wybrać filmy i książki, w których bohaterowie postępują w sposób sprawiedliwy lub niesprawiedliwy. 8. Omówić wybrane filmy i książki pod kątem sprawiedliwości. 9. Znaleźć i omówić przykłady z życia - jakie są skutki i korzyści praktykowania sprawiedliwości, a jakie są korzyści (krótkoterminowe) i skutki (długoterminowe) bycia niesprawiedliwym. 10. Poprowadzić zajęcia na temat niesprawiedliwego oceniania siebie wynikającego z niskiego poczucia własnej wartości dziecka. 11. Zachęcić do dyskusji o roli sprawiedliwości w szkole, w społeczeństwie. 12. Wyjaśnić różnicę pomiędzy sprawiedliwie a jednakowo oraz potrzebę bardzo świadomego i rozważnego stosowania pojęcia sprawiedliwości. Z dzieckiem w świat wartości rozdz. Sprawiedliwość Artykuł Ocena opisowa, pochwała oceniająca rozdz. 9 - Czytanie jako metoda wydobyć dobrego chłopca z chłopca, Wychowanie przez czytanie I. Koźmińska, E. Olszewska (rozdział udostępnimy dla potrzeb kursu) Przykładowa rozprawa MODUŁ 12: Szczęście, optymizm, humor 1. Co jest istotą szczęścia i optymizmu, jak je definiować,? 2. Jakie są warunki szczęścia, co jest jego podstawą? 3. Czym jest wdzięczność i jakie ma znaczenie dla poczucia szczęścia człowieka? 4. Jak konstruować lekcje na temat szczęścia i optymizmu? 5. Czy optymizmu można się nauczyć? 6. Czym jest prawdziwy humor? 7. Do czego potrzebne jest człowiekowi poczucie humoru? 8. Jak rozwijać w dzieciach poczucie humoru? 9. Czym jest dobry dowcip? 10. Jak przygotować scenariusze zajęć na temat szczęścia, wdzięczności, optymizmu i humoru? 11. Jakie zabawy i gry mogą pomóc dzieciom w rozumieniu istoty szczęścia i optymizmu? 12. Do jakich obszarów aktywności dziecka i w jaki sposób odwołać się w procesie nauczania tych wartości? 13. Jakie tematy do dyskusji wybrać dla poszczególnych grup wiekowych dzieci? 14

15 14. Jakie filmy pokazać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania tych wartości pokazujące szczęśliwych, optymistycznych bohaterów lub przeciwnie nieszczęśliwych i pesymistycznych? 15. Jakie książki czytać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania tych wartości? 1. Opracować scenariusze, przygotować i poprowadzić zajęcia na temat szczęścia, optymizmu i humoru, ich definicji, istoty, składowych itp. 2. Zachęcić dzieci do refleksji nad poczuciem szczęścia, wdzięczności i optymizmem oraz ich wpływem na jakość życia. 3. Zastosować gry i zabawy uczące istoty szczęścia i optymizmu, wykorzystując wszystkie obszary aktywności dziecka. 4. Uczyć dzieci optymizmu. 5. Rozwijać w dzieciach poczucie humoru. 6. Uświadomić dzieciom potrzebę rozwijania w sobie wdzięczności 7. Wybrać filmy i książki, w których bohaterowie są szczęśliwi lub nieszczęśliwi, optymistyczni lub pesymistyczni. 8. Wybrać książki i filmy rozwijające poczucie humoru u dzieci. 9. Omówić wybrane filmy i książki pod względem tych wartości i postaw. 10. Znaleźć i omówić przykłady z życia - jakie są plusy i minusy postawy optymistycznej, a jakie pesymistycznej. 11. Zachęcić do dyskusji na temat Szczęście to wewnętrzna praca Z dzieckiem w świat wartości rozdz. Szczęście, optymizm, humor Scott Peck Drogą mniej uczęszczaną Martin Seligman Optymizmu można się nauczyć Spencer Johnson - Kto zabrał mój ser? Sean Covey 7 nawyków skutecznego nastolatka Artykuł Postawa proaktywna i reaktywna Lektury uzupełniające (nadobowiązkowe): Władysław Tatarkiewicz O szczęściu Rajiv Mehrotra Rozmowy z Dalajlamą. O życiu, szczęściu i przemijaniu MODUŁ 13: Przyjaźń i miłość 1. Co jest istotą przyjaźni i miłości, jak je definiować? 2. Jakie są warunki przyjaźni, co jest w niej potrzebne? 3. Jak pomóc dzieciom nawiązywać, rozwijać i utrzymać przyjaźnie? Jakie są cechy dobrego przyjaciela i jak je rozwijać? 4. Do czego ludziom potrzebna jest przyjaźń? 5. Jakie są rodzaje miłości? 6. Jakie są etapy miłości pomiędzy ludźmi? 7. Dlaczego należy pielęgnować miłość? Jak to robić? 8. Jak przygotować lekcje na temat przyjaźni i miłości? 15

16 9. Jak przygotować scenariusze zajęć na temat tych wartości? 10. Jakie zabawy i gry mogą pomóc dzieciom w rozumieniu istoty przyjaźni i miłości? 10. Do jakich obszarów aktywności dziecka i w jaki sposób odwołać się w procesie nauczania tych wartości? 11. Jakie tematy do dyskusji wybrać dla poszczególnych grup wiekowych dzieci? 12. Jakie filmy i książki przedstawiać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania tych wartości? 1. Opracować scenariusze, przygotować i poprowadzić zajęcia na temat przyjaźni i miłości, ich istoty, definicji, składowych itp. 2. Zachęcić dzieci do refleksji nad istotą prawdziwej przyjaźni. 3. Pomóc dzieciom w poszukiwaniu sposobów na nawiązywanie, budowanie i umacnianie przyjaźni. 4. Porozmawiać o przyczynach i skutkach nielojalności w przyjaźni. 5. Porozmawiać o różnicy pomiędzy koleżeństwem i przyjaźnią. Jakich cech wymaga koleżeństwo? 6. Porozmawiać z dziećmi/młodzieżą o zjawisku i przyczynach stosowania przemocy 7. Porozmawiać z dziećmi/ młodzieżą na temat wykluczania 8. Porozmawiać o przyczynach i kosztach fałszywej miłości oraz niewierności. 9. Zachęcić dzieci do refleksji nad potrzebą i sposobami pielęgnowania miłości. 10. Zastosować gry i zabawy uczące istoty tych wartości, wykorzystując wszystkie obszary aktywności dziecka. 11. Zaproponować tematy do dyskusji z dziećmi w zależności od ich wieku. 12. Wybrać i omówić filmy i książki, na temat przyjaźni i miłości dostosowane do wieku dzieci. 13. Znaleźć i omówić przykłady z życia dotyczące prawdziwej i fałszywej przyjaźni oraz prawdziwej i fałszywej miłości, w tym także międzypokoleniowej. 14. Porozmawiać z dziećmi o sposobie przedstawiania miłości przez media. 15. Wyjaśnić różnicę między miłością a seksem (celowo błędnie nazywanym w mediach miłością) i przyczyną tej słownej manipulacji. Z dzieckiem w świat wartości rozdz. Przyjaźń i miłość Lektury nadobowiązkowe Erich Fromm O sztuce miłości Scott Peck Drogą mniej uczęszczaną Leszek Kołakowski Mini wykłady o maxi sprawach seria druga Alan Loy McGinnis Sztuka przyjaźni Steve Biddulph Wychowywanie chłopców, Męskość; MODUŁ 14. Solidarność (pokrewne wartości: życzliwość, dobra wola) 1. Co jest istotą solidarności, jak ją definiować? 2. Jakie są przejawy solidarności? 3. Jak przygotować lekcje na temat solidarności? 4. Jak przygotować scenariusze zajęć na temat solidarności? 16

17 5. Jakie zabawy i gry mogą pomóc dzieciom w zrozumieniu istoty solidarności? 6. Do jakich obszarów aktywności dziecka i w jaki sposób odwołać się w procesie omawiania tej wartości? 7. Jakie tematy do dyskusji wybrać dla poszczególnych grup wiekowych dzieci? 8. Jakie filmy i książki przedstawiać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie omawiania solidarności? 9. Jak rozwijać w dziecku poczucie solidarności? 10. Jak praktycznie realizować tę wartość w życiu codziennym? 11. Jakie są przyczyny, przejawy i skutki praktykowania fałszywej solidarności? 1. Opracować scenariusze, przygotować i poprowadzić zajęcia na temat solidarności, jej istoty i definicji, form i przejawów itp. 2.Zachęcić dzieci do refleksji nad istotą i potrzebą solidarności, omówić podobieństwa i różnice pomiędzy solidarnością i pomocą 3.Przeprowadzić dyskusję na temat potrzeby życzliwości i dobrej woli w relacjach międzyludzkich 4. Zastosować gry i zabawy uczące istoty tej wartości, wykorzystując wszystkie obszary aktywności dziecka. 5. Zaproponować tematy do dyskusji z dziećmi w zależności od ich wieku. 6. Wybrać i omówić filmy i książki na temat solidarności dostosowane do wieku dzieci. 7. Znaleźć i omówić przykłady z życia dotyczące solidarności międzyludzkiej, w tym także międzypokoleniowej. 8. Uświadomić dzieciom, jakie krótko i długoterminowe skutki może mieć brak solidarności. 9. Rozwijać ideę wolontariatu w klasie/szkole oraz społeczności lokalnej 10. Uświadomić osobom w swoim otoczeniu przyczyny i skutki fałszywej solidarności grupowej. Z dzieckiem w świat wartości rozdz. Solidarność Leszek Kołakowski Mini wykłady o maxi sprawach Geert Hofstede Kultury i organizacje (fragmenty); MODUŁ 15: Piękno 1. Co jest istotą piękna, jak je definiować? 2. Jakie są rodzaje piękna? 3. Jakie mamy obowiązki wobec piękna w zakresie tworzenia i ochrony? 4. Jak piękno przyczynia się do poprawy jakości naszego życia? 5. Czym są prostota i harmonia? 6. Jak konstruować lekcje na temat piękna? 7. Jak przygotować scenariusze zajęć na temat piękna? Jakie zabawy i gry mogą pomóc dzieciom w zrozumieniu istoty prawdziwego piękna? 8. Czym jest fałszywe piękno? Czy media/moda przyczyniają się do jego kreowania? Jak? 17

18 9. Do jakich obszarów aktywności dziecka i w jaki sposób odwołać się w procesie nauczania tej wartości? 10. Jakie tematy do dyskusji wybrać dla poszczególnych grup wiekowych dzieci? 11. Jakie filmy pokazać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania tej wartości? (np. Serafina ) 12. Jakie książki czytać dzieciom (z podziałem na kategorie wiekowe) w okresie nauczania tej wartości? 13. Jak rozwijać w dzieciach poczucie piękna? 14. Jak współpracować z nauczycielami sztuki i języka polskiego podczas nauczania tej wartości? 1. Przygotować scenariusze, skonstruować i poprowadzić zajęcia na temat piękna, jego definicji, istoty, rodzajów itp. 2. Zachęcić dzieci do refleksji nad pięknem i obowiązkami człowieka wobec piękna. 3. Zachęcić dzieci do różnych rodzajów twórczości. 4. Zastosować gry i zabawy uczące istoty piękna. 5. Zaproponować tematy do dyskusji z dziećmi w zależności od ich wieku. 6. Uświadamiać dzieciom piękno wewnętrzne człowieka oparte na praktykowaniu wartości. 7. Pomóc dzieciom dostrzegać piękno codzienności i pozornie zwykłych zachowań. 8. Uwrażliwiać dzieci na sztukę dzięki współpracy z nauczycielami sztuki. 9. Wybrać filmy i książki, w których bohaterowie prezentują piękne postawy oraz takie, gdzie pod pokrywką piękna zewnętrznego kryje się brzydki/zły charakter. 10. Omówić wybrane filmy i książki pod względem wartości, jaką jest piękno. 11. Znaleźć i omówić przykłady z życia - jakie znaczenie dla samopoczucia człowieka ma piękne otoczenie i piękne charaktery ludzi, z którymi się styka. Z dzieckiem w świat wartości rozdz. Piękno Internet: materiały nt tyranii mody, w tym wzorców zachodnich modelek - o męskich kształtach, wysokich i bardzo szczupłych - prowadzi do anoreksji oraz b. ryzykownych, zagrażających zdrowiu i życiu zachowań i operacji ortopedycznych i plastycznych: - wydłużania nóg, usuwania żeber (najwięcej: Rosja, Chiny) - zmiany rysów azjatyckich na europejskie (j.w. Chiny) - operacji plastycznych twarzy i ciała MODUŁ 16: Mądrość 1. Co jest istotą mądrości, jak ją definiować? 2. Jakie są składowe mądrości? 3. Jak jest różnica między mądrością a wiedzą, wykształceniem, inteligencją, sprytem? 4. Jak konstruować lekcje na temat mądrości? 5. Co to jest hierarchia wartości i do czego służy? 6. Co to jest konflikt wartości i jak należy go rozstrzygać? 7. Co świadczy o mądrości człowieka? 18

19 8. Co świadczy o mądrości społeczeństwa? 9. Do czego człowiekowi potrzebna jest mądrość? 10. Co to znaczy żyć mądrze, wychowywać mądrze? 11. Jak przygotować scenariusze zajęć na temat mądrości? 12. Jakie zabawy i gry mogą pomóc dzieciom w rozumieniu istoty mądrości? 13. Do jakich obszarów aktywności dziecka i w jaki sposób odwołać się w procesie omawiania tej wartości? 14. Jakie tematy do dyskusji wybrać dla poszczególnych grup wiekowych dzieci? 15. Jakie filmy pokazać dzieciom i jakie czytać im książki (z podziałem na kategorie wiekowe) na temat mądrości, a także konfliktu wartości? 16. Na czym polega i do czego służy koncepcja Trzech Sit. 1. Przygotować scenariusze i poprowadzić zajęcia na temat mądrości, jej definicji, istoty, składowych itp. 2. Zachęcić dzieci do refleksji nad pojęciem mądrości i jej różnymi obliczami 3. Zastosować gry i zabawy uczące istoty mądrości, wykorzystując wszystkie obszary aktywności dziecka. 4. Zaproponować tematy do dyskusji z dziećmi w zależności od ich wieku. 5. Wybrać filmy i książki, na temat mądrości lub jej braku. 6. Omówić wybrane filmy i książki pod względem wartości, jaką jest mądrość. 7. Znaleźć i omówić przykłady z życia dotyczące ludzkiej mądrości lub głupoty. 8. Wskazać dzieciom warunki i zasady mądrego życia. 9. Wykazać w pracy z uczniami związek mądrości z innymi wartościami. 10. Nauczyć dzieci, co to jest konflikt wartości i jakie są warunki jego prawidłowego rozwiązania. Z dzieckiem w świat wartości rozdz. Mądrość Michel Piquemal - Bajki filozoficzne 3 sita Leszek Kołakowski Mini wykłady o maxi sprawach 19