(13) B1 PL B1. (21) Numer zgłoszenia C10 L 1/14. (54) Benzyna silnikowa BUP 12/ WUP 11/96

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia (22) Data zgłoszenia (51) IntCl6. C10 L 1/14 (54) Benzyna silnikowa (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 12/94 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 11/96 (73) Uprawniony z patentu: Instytut Technologii Nafty, Kraków, PL Rafineria Gdańska S A,Gdańsk, PL (72) Twórcy wynalazku: Stefan Bożek, Kraków, PL Ludwik Kornblit, Kraków, PL Winicjusz Stanik, Kraków, PL Ludwik Kossowicz, Kraków, PL Leszek Ziemiański, Kraków, PL Aleksander Kaczmarczyk, Kraków, PL Martynika Pałuchowska, Kraków, PL Bogusława Danek, Kraków, PL Michał Pokorzyński, Gdańsk, PL Edward Rocławski, Gdańsk, PL Jan Lewandowski, Gdańsk, PL Andrzej Cacha, Gdańsk, PL Mieczysław Broniszewski, Gdańsk, PL Aleksandra Koper, Gdańsk, PL Andrzej Pieniecki, Gdańsk, PL Ryszard Kącki, Gdańsk, PL Tadeusz Surawski, Gdańsk, PL Marek Sokołowski, Gdańsk, PL (74) Pełnomocnik: Habrowska Janina, Instytut TechnologiNafty PL B1 (57) 1. Benzyna silnikowa zawierająca komponenty tlenowe, znam ienna tym, że zawiera od 35 do 90% V/V reformatu o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 92 jednostki, od 3 do 25% V/V frakcji zawierającej głównie węglowodory o atomach węgla w cząsteczce i/lub lekki destylat o temperaturze końca wrzenia nie wyższej niż 120 C, nie więcej niż 15% V/V frakcji zawierającej nie mniej niż 80% V/V węglowodorów aromatycznych o ilości atomów węgla od 6 do 10, nie więcej niż 15% V/V eteru metylotert-butylowego, nie więcej niż 10% V/V alkoholi alifatycznych zawierających od 1 do 4 atomów węgla w cząsteczce, korzystnie nie więcej niż 3% V/V metanolu i/lub nie więcej niż 10% V/V butanoli, nie więcej niż 40% V/V benzyny pochodzącej z krakingu katalitycznego o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 92 jednostki lub benzyny silnikowej o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 91 jednostek lub mieszaniny tych benzyn, a także alkenyloammy w ilości od 10 do 800 mg/kg, korzystnie od 20 do 300 mg/kg, i/lub polieteroaminy w ilości od 10 do 1000 mg/kg, korzystnie od 20 do 300 mg/kg i/lub dwukarbaminiany w ilości od 50 do 700 mg/kg i/lub oksyalkilowane alkilofenole w ilości od 50 do 700 mg/kg, korzystnie od 100 do 500 mg/kg i/lub polialkilo-etero-glikole w ilości od 50 do 800 mg/kg i/lub pochodne organiczne metali I grupy układu okresowego pierwiastków w ilości od 10 do 1000 mg/kg, korzystnie od 50 do 300 mg/kg i/lub olej mineralny w ilości od 10 do 700 mg/kg, korzystnie od 50 do 450 mg/kg, rozpuszczalnik organiczny w ilości od 50 do 750 mg/kg i/lub deemulgator w ilości od 0,1 do 50 mg/kg, korzystnie od 2 do 5 mg/kg, przy czym gotowe benzyny zawierają nie więcej niż 5% V/V benzenu, nie więcej niż 3,7% m/m tlenu związanego chemicznie, a w wypadku obecności metanolu sumaryczna zawartość alkoholi zawierających w cząsteczce od 1 do 4 atomów węgla, musi być nie mniej niż o 30% większa od zawartości metanolu

2 Benzyna silnikowa Zastrzeżenia patentowe 1. Benzyna silnikowa zawierająca komponenty tlenowe, znamienna tym, ze zawiera: od 35 do 90% V/V reformatu o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 92 jednostki, od 3 do 25% V/V frakcji zawierającej głównie węglowodory o 4 i 5 atomach węgla w cząsteczce i/lub lekki destylat o temperaturze końca wrzenia nie wyższej niż 120 C, nie więcej niż 15% V/V frakcji zawierającej nie mniej niż 80% V/V węglowodorów aromatycznych o ilości atomów węgla od 6 do 10, nie więcej niż 15% V/V eteru metylotert-butylowego, nie więcej niż 10% V/V alkoholi alifatycznych zawierających od 1 do 4 atomów węgla w cząsteczce, korzystnie nie więcej niż 3% V/V metanolu i/lub nie więcej niż 10% V/V butanoli, nie więcej niż 40% V/V benzyny pochodzącej z krakingu katalitycznego o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 92 jednostki lub benzyny silnikowej o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 91 jednostek lub mieszaniny tych benzyn, a także alkenyloaminy w ilości od 10 do 800 mg/kg, korzystnie od 20 do 300 mg/kg, i/lub polieteroaminy w ilości od 10 do 1000 mg/kg, korzystnie od 20 do 300 mg/kg i/lub dwukarbaminiany w ilości od 50 do 700 mg/kg i/lub oksyalkilowane alkilofenole w ilości od 50 do 700 mg/kg, korzystnie od 100 do 500 mg/kg i/lub polialkilo-etero-glikole w ilości od 50 do 800 mg/kg i/lub pochodne organiczne metali I grupy układu okresowego pierwiastków w ilości od 10 do 1000 mg/kg, korzystnie od 50 do 300 mg/kg i/lub olej mineralny w ilości od 10 do 700 mg/kg, korzystnie od 50 do 450 mg/kg, rozpuszczalnik organiczny w ilości od 50 do 750 mg/kg i/lub deemulgator w ilości od 0,1 do 50 mg/kg, korzystnie od 2 do 5 mg/kg, przy czym gotowe benzyny zawierają nie więcej niż 5% V/V benzenu, nie więcej niż 3,7% m/m tlenu związanego chemicznie, a w wypadku obecności metanolu sumaryczna zawartość alkoholi zawierających w cząsteczce od 1 do 4 atomów węgla, musi być nie mniej niż o 30% większa od zawartości metanolu. 2. Benzyna silnikowa według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera alkenyloaminy, będące produktem poliaminowania aminami i/lub poliaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8 i/lub hydroksyami nami i/lub hydroksypoliaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8, ilości grup hydroksylowych od 1 do 5, korzystnie od 1 do 2, polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, będących oligomerami alkenów o ilości atomów węgla w cząsteczce od 1 do 8, korzystnie od 2 do 4, zawierających co najmniej jedno wiązanie podwójne i/lub chlorowcopochodnych polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, zawierających nie więcej niż 2 atomy chlorowca, korzystnie chloru, w cząsteczce i/lub polieteroaminy będące produktami poliaminowania aminami i/lub poliaminami, o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8 i/lub hydroksyaminami i/lub hydroksypoliaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8, ilości grup hydroksylowych od 1 do 5, korzystnie od 1 do 2, polialkoksylowanych związków zawierających grupy hydroksylowe, korzystnie alkoholi, i/lub glikoli i/lub alkilofenoli o ciężarze cząsteczkowym od 32 do 300, korzystnie od 60 do 250, o ilości grup alkoksylowych, korzystnie etoksylowych i/lub propoksylowych, od 1 do 30, korzystnie od 5 do 20, i/lub będące produktami poliaminowania eteroaminami o zawartości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, o zawartości atomów tlenu w cząsteczce od 1 do 4, ciężarze cząsteczkowym od 90 do 400, polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, będących oligomerami alkenów o ilości atomów węgla w cząsteczce od 1 do 8, korzystnie od 2 do 4, zawierających co najmniej jedno wiązanie podwójne i/lub chlorowcopochodnych polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, zawierających nie więcej niż dwa atomy chlorowca, korzystnie chloru w cząsteczce.

3 Benzyna silnikowa według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera dwukarbaminiany będące produktami alkoholizy diizocyjanianów, korzystnie takich jak: 2,4-i 2,6-toluenodiizocy janian, 1,6-heksametylenodiizocyjanian, 2,2,4-trimetyloheksametylodiizocyjanian, ksylilenodiizocyjanian, alkoholami pierwszorzędowymi, zawierającymi w cząsteczce od 3 do 12 atomów węgla, alkoholami cyklicznymi, alkoholami nienasyconymi, zawierającymi w cząsteczce do 18 atomów węgla, alkilofenolami zawierającymi w cząsteczce alkilu do 24 atomów węgla oraz etoksylowanymi i/lub propoksylowanymi alkoholami pierwszorzędowymi i drugorzędowymi, alkoholami cyklicznymi, korzystnie 2-etylo-heksanolem. 4. Benzyna silnikowa według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera oksyalkilowane alkilofenole zawierające w cząsteczce alkilu do 24 atomów węgla, korzystnie otrzymywane w procesie oksyalkilacji tlenkiem etylenu i/lub tlenkiem propylenu, o średniej masie cząsteczkowej od 100 do 5000, korzystnie od 200 do 2000, i/lub produkty ich kondensacji o wzorze III i masie cząsteczkowej od 250 do 5000, korzystnie od 500 do 2000 gdzie: (m) wynosi od 1 do 10, korzystnie od 1 do 2, (x) wynosi od 0 do 20, korzystnie od 5 do 15, (R") jest podstawnikiem alkilowym zawierającym do 24 atomów węgla, korzystnie od 7 do 12 atomów węgla, (R'") to podstawnik oksyalkilowy (- CH2 - CH2- O -) i/lub ( -CH2 -CH - O -). 5. Benzyna silnikowa według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera polialkiloetero-glikole o ciężarze cząsteczkowym od 100 do 2500, korzystnie od 500 do Benzyna silnikowa według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera pochodne organiczne metali I grupy układu okresowego pierwiastków, korzystnie potasu, rozpuszczalne w benzynie, będące korzystnie solami kwasów organicznych lub fenolanami lub alkoholanami. 7. Benzyna silnikowa według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera olej mineralny o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C, wynoszącej od 9 do 50 mm /s. 8. Benzyna silnikowa według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera rozpuszczalnik organiczny taki jak toluen, ksylen lub frakcje naftowe o temperaturze zapłonu nie niższej niż 40 C, początkowej temperaturze wrzenia nie niżej niż 150 C, końcowej temperaturze wrzenia nie wyższej niż 250 C. 9. Benzyna silnikowa według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera deemulgator rozpuszczalny w fazie węglowodorowej a nierozpuszczalny w fazie wodnej. 10. Benzyna silnikowa zawierająca komponenty tlenowe, znamienna tym, że zawiera: od 35 do 90% V/V reformatu o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 92 jednostki, od 3 do 25% V/V frakcji zawierającej głównie węglowodory o 4 i 5 atomach węgla w cząsteczce i/lub lekki destylat o temperaturze końca wrzenia nie wyższej niż 120 C, nie więcej niż 15% V/V frakcji zawierającej nie mniej niż 80% V/V węglowodorów aromatycznych o ilości atomów węgla od 6 do 10, nie więcej niż 15% V/V eteru metylo-tertbutylowego, nie więcej niż 10% V/V alkoholi alifatycznych zawierających od 1 do 4 atomów węgla w cząsteczce, korzystnie nie więcej niż 3% V/V metanolu i/lub nie więcej niż 10% V/V butanoli, nie więcej niż 40% V/V benzyny pochodzącej z krakingu katalitycznego o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 92 jednostki lub benzyny silnikowej o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 91 jednostek lub mieszaniny tych benzyn, monoalkenylobursztynoimidy i/lub polialkenylobursztynoimidy w ilości od 50 do 750 mg/kg i/lub modyfikowane monoalkenylobursztynoimidy i/lub modyfikowane polialkenylobursztynoimidy w ilości od 50 do 750 mg/kg i/lub dwukarbaminiany w ilości od 50 do 700 mg/kg i/lub oksyalkilowane alkilofenole w ilości od 50 do 700 mg/kg i/lub polialkilo-etero-glikole w ilości od 50 do 800 mg/kg i/lub pochodne organiczne metali I grupy układu okresowego pierwiastków w ilości od 10 do 1000 mg/kg, korzystnie od 50 do 300 mg/kg i/lub olej mineralny podstawowy w ilości od 50 do 750 mg/kg i/lub rozpuszczalnik organiczny w ilości od 50 do 750 mg/kg i/lub deemulgator w ilości od 0,1 do 50 mg/kg, korzystnie od 2 do 5 mg/kg, przy czym gotowe benzyny zawierają nie więcej niż 5% V/V benzenu i nie więcej niż 3,7% m/m tlenu związanego chemicznie, a w wypadku obecności metanolu sumaryczna zawartość alkoholi zawierających w cząsteczce od 1 do 4 atomów węgla, musi być nie mniej niż o 30% większa od zawartości metanolu. 11. Benzyna silnikowa według zastrz. 10, znamienna tym, że zawiera monoalkenobursztynoimidy i/lub polialkenobursztynoimidy o wzorze I, o masie cząsteczkowej od 500 do 10000), gdzie: (n) wynosi od 2 do 10, korzystnie od 2 do 4, (a) wynosi od 1 do 10,

4 korzystnie od 2 do 5, (R) jest grupą (- CH2 -) lub / - (CH2 - CH2)2 NH - / a (R') jest podstawnikiem alkenowym lub alkilowym o średniej masie cząsteczkowej od 100 do 2000 i/lub bisalkenobur sztynoimidy o średniej masie cząsteczkowej od 350 do 4000, korzystnie monoalkenobursztynoimidy o 2 2ś 0r e0 d, ni / i le uj b m pa os li e i a cl kz eą ns toe bc uz kr so zwt ye nj o id m 3i 5d 0 y do o wzorze I i masie cząsteczkowej od 500 do 4000, otrzymane przez acylowanie poliamin o ilości atomów węgla o cząsteczce od 2 do 10, korzystnie od 6 do 8 i ilości atomów azotu od 2 do 7. korzystnie od 2 do 3 i/lub od 3 do 4, bezwodnikami alkenobursztynowymi o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 1800, korzystnie od 250 do Benzyna silnikowa według zastrz. 10, znamienna tym, że w jej skład wchodzą monoalkenobursztynoimidy i/lub. polialkenobursztynoimidy modyfikowane w reakcji kondensacji z organicznym kwasem hydroksykarboksylowym, o ilości grup - OH od 1 do 5, korzystnie od 1 do 2, ilości grup karboksylowych od 1 do 4, korzystnie od 1 do 2, ciężarze cząsteczkowym od 66 do 1000, korzystnie od 80 do 250, uzyskując związek o wzorze II. 13. Benzyna silnikowa według zastrz. 10, znamienna tym, że zawiera dwukarbaminiany będące produktami alkoholizy diizocyjanianów, korzystnie takich jak: 2,4- i 2,6-toluenodiizocyjanian, 1,6-heksametylencdiizocyjanian, 2,2,4-trimetyloheksametylodiizocyjanian, ksylilenodiizocyjanian, alkoholami pierwszorzędowymi, zawierającymi w cząsteczce od 3 do 12 atomów węgla, alkoholami cyklicznymi, alkoholami nienasyconymi, zawierającymi w cząsteczce do 18 atomów węgla, alkilofenolami zawierającymi w cząsteczce alkilu do 24 atomów węgla oraz etoksylowanymi i/lub propoksylowanymi alkoholami pierwszorzędowymi i drugorzędowymi, alkoholami cyklicznymi, korzystnie 2-etylo-heksanolem. 14. Benzyna silnikowa według zastrz. 10, znamienna tym, że zawiera oksyalkilowane alkilofenole, zawierające w cząsteczce alkilu do 24 atomów węgla, korzystnie otrzymywane w procesie oksyalkilacji tlenkiem etylenu i/lub tlenkiem propylenu, o średniej masie cząsteczkowej od 100 do 5000, korzystnie od 200 do 2000, i/lub produkty ich kondensacji o wzorze III i masie cząsteczkowej od 250 do 5000, korzystnie od 500 do 2000 gdzie: (m) wynosi od 1 do 10, korzystnie od 1 do 2, (x) wynosi od 0 do 20, korzystnie od 5 do 15, (R") jest podstawnikiem alkilowym zawierającym do 24 atomów węgla, korzystnie od 7 do 12 atomów węgla, (R''') jest podstawnikiem oksyalkilowym ( -CH2 - CH2 - O -) i/lub ( -CH2 - CH - O -). 15. Benzyna silnikowa według zastrz. 10, znamienna tym, że zawiera polialkiloetero-gli kole o ciężarze cząsteczkowym od 100 do 2500, korzystnie od 500 do Benzyna silnikowa według zastrz. 10, znamienna tym, że zawiera pochodne organiczne metali I grupy układu okresowego pierwiastków, korzystnie potasu, rozpuszczalne w benzynie, będące korzystnie solami kwasów organicznych lub fenolanami lub alkoholanami. 17. Benzyna silnikowa według zastrz. 10, znamienna tym, że zawiera olej mineralny podstawowy o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C, wynoszącej od 9 do 50 mm2/s. 18. Benzyna silnikowa według zastrz. 10, znamienna tym, że zawiera rozpuszczalnik organiczny taki jak toluen, ksylen lub frakcje naftowe o temperaturze zapłonu nie niższej niż 40 C, początkowej temperaturze wrzenia nie niżej niż 150 C, końcowej temperaturze wrzenia nie wyższej niż 250 C. 19. Benzyna silnikowa według zastrz. 10, znamienna tym, że zawiera deemulgator rozpuszczalny w fazie węglowodorowej a nierozpuszczalny w fazie wodnej. 20. Benzyna silnikowa zawierająca komponenty tlenowe, znamienna tym, że zawierają: od 35 do 90% V/V reformatu o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 92 jednostki, od 3 do 25% V/V frakcji zawierającej głównie węglowodory o 4 i 5 atomach węgla w cząsteczce i/lub lekki destylat o temperaturze końca wrzenia nie wyższej niż 120 C, nie więcej niż 15% V/V frakcji zawierającej nie mniej niż 80% V/V węglowodorów aromatycznych o ilości atomów węgla od 6 do 10, nie więcej niż 15% V/V eteru metylo-tert-butylowego, nie więcej niż 10% V/V alkoholi alifatycznych zawierających od 1do 4 atomów węgla w cząsteczce, korzystnie nie więcej niż 3% V/V metanolu i/lub nie więcej niż 10% V/V butanoli, nie więcej niż 40% V/V benzyny pochodzącej z krakingu katalitycznego o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 92 jednostki lub benzyny silnikowej o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 91 jednostek lub mieszaniny tych benzyn, N-dwualkilo-karbamoarylo- N -CO - alkilo-polialkeno-bursztynoamido-poliamino-mocznik w ilości od 50 do 500 mg/kg, korzystnie od 100 do 350 mg/kg i/lub

5 N-dwualkilo-karbamo-arylo-N-polialkenylo-bursztyno-imid w ilości od 50 do 500 mg/kg, korzystnie od 100 do 350 mg/kg i/lub dwukarbaminiany w ilości od 50 do 700 mg/kg i/lub oksyalkilowane alkilofenole w ilości od 50 do 700 mg/kg i/lub polialkilo-etero-glikole w ilości od 50 do 800 mg/kg i/iub pochodne organiczne metali I grupy układu okresowego pierwiastków w ilości od 10 do 1000 mg/kg, korzystnie od 50 do 300 mg/kg i/lub olej mineralny podstawowy w ilości od 50 do 750 mg/kg i/lub rozpuszczalnik organiczny w ilości od 50 do 750 mg/kg i/lub deemulgator w ilości od 0,1 do 50 mg/kg, korzystnie od 2 do 5 mg/kg, przy czym gotowe benzyny zawierają nie więcej niż 5% V/V benzenu, nie więcej niż 3,7% m/m tlenu związanego chemicznie, a w wypadku obecności metanolu sumaryczna zawartość alkoholi zawierających w cząsteczce od 1 do 4 atomów węgla, musi być nie mniej niż o 30% większa od zawartości metanolu. 21. Benzyna silnikowa według zastrz. 20, znamienna tym, że zawiera N-dwualkilo-karbamoarylo-N-CO-alkilo-polialkeno-bursztyno-amido-poliaminomocznik będący produktem całkowitej lub częściowej estryfikacji bezwodnika kwasu alkenylobursztynowego o masie cząsteczkowej od 800 do 2000, monoalkoholami takimi jak alkohole I-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 6 do 18 atomów węgla, alkohole II-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 3 do 12 atomów węgla, alkohole z węglem IV-rzędowym takie jak pentaerytryt i/lub alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, zawierające w cząsteczce co najmniej 18 atomów węgla, oraz etoksylowane i/lub propoksylowane alkohole I- i II-rzędowe, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, alkilofenole o ilości grup alkoksylowych od 1 do 60, zawierające w cząsteczce do 30 atomów węgla i/lub ich mieszaniny, w środowisku rozpuszczalnika organicznego takiego jak toluen, ksylen, benzyna lakowa, a produkty estryfikacji poddaje się zobojętnieniu związkiem zasadowym, korzystnie aminami, poliaminami, polieteroaminami, hydroksyaminami, o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 6, korzystnie od 2 do 4 i masie cząsteczkowej od 50 do 2000, korzystnie od 100 do 400, otrzymując estro-amidy, które poddaje się reakcji addycji z izocyja niano-arylo-karbaminianami, otrzymywanymi przez poddanie częściowej alkoholizie diizocy janianów korzystnie takich jak: 2,4- i 2,6-toluenodiizocyjanian; 1,6-heksametylenodiizocyjanian; 2,2,4-trimetyloheksametylodiizocyjanian, ksylilenodiizocyjanian alkoholami takimi jak alkohole I-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 6 do 18 atomów węgla, alkohole II-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 3 do 12 atomów węgla, alkohole z węglem IV-rzędow ym takie jak pentaerytryt i/lub alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, zawierające w cząsteczce co najmniej 18 atomów węgla oraz etoksylowane i/lub propoksylowane alkohole I i II-rzędowe, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone i alkilofenole o ilości grup alkoksylowych od 1 do 60, zawierające w cząsteczce do 30 atomów węgla i/lub ich mieszaniny, korzystnie 2-etylo-heksanol, przy stosunkach molowych od 1,5 : 1 do 0,7 : Benzyna silnikowa według zastrz. 20, znamienna tym, że w jej skład wchodzi N-dwualkilo-karbamo-arylo-N-polialkenylo-bursztyno-imid, będący produktem acylowania bezwodnika kwasu alkenylobursztynowego, związkiem zasadowym, aminami, poliaminami, polietero-aminami, hydroksyaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 6, korzystnie od 2 do 4 i masie cząsteczkowej od 50 do 2000, korzystnie od 100 do 400, który to produkt poddaje się reakcji addycji z izocyjaniano-arylo-karbaminianami otrzymywanymi przez poddanie częściowej alkoholizie diizocyjanianów, korzystnie takich jak: 2,4- i 2,6-tolueno-diizocyja nian; 1,6-heksametylenodiizocyjanian; 2,2,4-trimetyloheksametylodiizocyjanian; ksylilenodiizocyjanian alkoholami takimi jak alkohole I-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 6 do 8 atomów węgla, alkohole II-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 3 do 12 atomów węgla, alkohole z węglem IV-rzędowym, takie jak pentaerytryt i/lub alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, zawierające w cząsteczce co najmniej 18 atomów węgla oraz etoksylowane i/lub propoksylowane alkohole I-rzędowe i II-rzędowe, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone i alkilofenole o ilości grup alkoksylowych od 1 do 60, zawierające w cząsteczce do 30 atomów węgla i/lub ich mieszaniny, korzystnie 2-etylo-heksanol, przy stosunkach molowych od 1,5 : 1 do 0,7 : Benzyna silnikowa według zastrz. 20, znamienna tym, że zawiera dwukarbaminiany będące produktami alkoholizy diizocyjanianów, korzystnie takich jak: 2,4- i 2,6-toluenodiizocyjanian, 1,6-heksametylenodiizocyjanian, 2,2,4-trimetyloheksametylodiizocyjanian, ksylilenodiizocyjanian, alkoholami pierwszorzędowymi, zawierającymi w cząsteczce od 3 do 12 atomów

6 węgla, alkoholami cyklicznymi, alkoholami nienasyconymi, zawierającymi w cząsteczce do 18 atomów węgla, alkilofenolami zawierającymi w cząsteczce alkilu do 24 atomów węgla oraz etoksylowanymi i/lub propoksylowanymi alkoholami pierwszorzędowymi i drugorzędowymi, ka ol kr zoy hs ton li e a m2 - ei t cy yl ok- hl ie ck zs an nyo ml e mi, 24. Benzyna silnikowa według zastrz. 20, znamienna tym, że zawiera oksyalkilowane alkilofenole zawierające w cząsteczce alkilu do 24 atomów węgla, korzystnie otrzymywane w procesie oksyalkilacji tlenkiem etylenu i/lub tlenkiem propylenu, o średniej masie cząsteczkowej od 100 do 5000, korzystnie od 2()0 do 2000, i/lub produkty ich kondensacji o wzorze III i masie cząsteczkowej od 250 do 5000, korzystnie od 500 do 2000 gdzie: (m) wynosi od 1 do 10, korzystnie od 1 do 2, (x) wynosi od 0 do 20, korzystnie od 5 do 15, (R") jest podstawnikiem alkilowym zawierającym do 24 atomów węgla, korzystnie od 7 do 12 atomów węgla, (R'") jest podstawnik oksyalkilowy ( -CH2 - CH2 - O -) i/lub (- CH2 - CH - O -). 25. Benzyna silnikowa według zastrz. 20, znamienna tym, że zawiera polialkilo-eteroglikole o ciężarze cząsteczkowym od 100 do 2500, korzystnie od 500 do Benzyna silnikowa według zastrz. 20, znamienna tym, że zawiera pochodne organiczne metali I grupy układu okresowego pierwiastków, korzystnie potasu, rozpuszczalne w benzynie, będące korzystnie solami kwasów organicznych lub fenolami lub alkoholanami. 27. Benzyna silnikowa według zastrz. 20, znamienna tym, że zawiera olej mineralny podstawowy o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C, wynoszącej od 9 do 50 mm2/s. 28. Benzyna silnikowa według zastrz. 20, znamienna tym, że zawiera rozpuszczalnik organiczny taki jak toluen, ksylen lub frakcje naftowe o temperaturze zapłonu nie niższej niż 40 C, początkowej temperaturze wrzenia nie niżej niż 150 C, końcowej temperaturze wrzenia nie wyższej niż 250 C. 29. Benzyna silnikowa według zastrz. 20, znamienna tym, że zawiera deemulgator rozpuszczalny w fazie węglowodorowej a nierozpuszczalny w fazie wodnej. * * * Przedmiotem wynalazku jest bezołowiowa benzyna silnikowa przeznaczona do zasilania silników z zapłonem iskrowym, charakteryzująca się poprawionymi własnościami eksploatacyjnymi i zmniejszonym ujemnym oddziaływaniem na środowisko przy eksploatowaniu zasilanych nią pojazdów. Bezołowiową benzynę silnikową stosuje się do zasilania nowoczesnych silników przystosowanych do spalania bezołowiowego paliwa, przy czym nie jest konieczne wyposażenie pojazdu w katalityczny konwertor spalin. Dla otrzymania benzyn bezołowiowych wymagane jest stosowanie większych ilości wysokooktanowych komponentów niż to było potrzebne wtedy gdy poprawę liczby oktanowej kompozycji można było uzyskać poprzez dodanie do niej alkilków ołowiu. Takimi komponentami są wysokooktanowe reformaty, alkilaty, frakcje węglowodorów aromatycznych i niektóre związki organiczne, zawierające tlen w cząsteczce. Ich zastosowanie jest jednak ograniczone z uwagi na wpływ jaki wywierają na inne, poza liczbą oktanową, własności benzyn a także organiczną dostępność. Znane jest z polskiego opisu patentowego nr podwyższanie liczby oktanowej benzyn bezołowiowych poprzez wprowadzenie do składu benzyny znacznych ilości związków tlenowych w postaci mieszaniny eterów i alkoholi. Liczbę oktanową benzyny można również podwyższać wprowadzając w miejsce czteroetylku ołowiu inne związki metaloorganiczne takie jak nafteniany żelaza lub manganu - co znane jest z polskich opisów patentowych, nr, nr , , , Metody te nie znalazły jednak ze względów ekonomicznych i technicznych szerszego zastosowania. Rafinerie nie posiadające procesów destrukcyjnych mają zwykle niewiele komponentów do produkcji benzyn silnikowych i ich wytwarzanie oparte jest głównie o reformat i lekką benzynę pierwotną. Podjęcie w takich warunkach produkcji benzyn bezołowiowych wymaga dostarczenia z zewnątrz komponentów, głównie wysokooktanowych, o określonych własnościach. W praktyce mogą to być związki organiczne zawierające tlen w cząsteczce i niektóre komponenty węglowodorowe stosowane normalnie w produkcji benzyn silnikowych. Stosowane w produkcji

7 benzyn silnikowych bezołowiowych mieszaniny wysokooktanowych komponentów węglowodorowych i związków tlenowych, wykazują często ujemny efekt oktanowy mieszania, polegający na tym, że oznaczona liczba oktanowa badawcza (LOB) jest niższa od obliczonej addytywnie na podstawie LOB komponentów i ich udziału objętościowego w benzynie. Zrekompensowanie tego efektu poprzez wprowadzenie dodatkowej ilości wysokooktanowych związków aromatycznych wpływa niekorzystnie na inne własności benzyn i jest niepożądane ze względów ekologicznych. Możliwa do wprowadzenia w skład ilość wysokooktanowych związków tlenowych jest także ograniczona z uwagi na to, że powoduje obniżanie ilości energii możliwej do uzyskania z jednego litra paliwa. Wprowadzenie do benzyn silnikowych związków tlenowych powoduje znaczne zmniejszenie zawartości tlenku węgla i węglowodorów w gazach spalinowych (G. H. Unzelman Oil a. Gas J. Apr. 15,1992 s. 44). Z drugiej strony wiadomo, że obecność w składzie benzyn związków aromatycznych, olefin, związków siarki powoduje lub sprzyja tworzeniu się osadów i nagarów w komorze spalania, na grzybkach zaworów dolotowych mieszanki paliwowej, w gaźniku, w przepustnicy lub na końcówkach wtryskiwaczy, w wypadku silników ZI z wtryskiem paliwa. Zjawiska te ulegają znacznemu nasileniu w wypadku obecności w składzie benzyny związków tlenowych, szczególnie alkoholi. Gromadzące się w komorze spalania nagary wywołują tendencję do samozapłonu paliwa z powodu wysokiej temperatury silnika, zwiększają jego zapotrzebowanie oktanowe, natomiast nagary na grzybkach zaworów dolotowych zakłócają przepływ strumienia mieszanki paliwowej, przez co obniżeniu może ulec dynamika silnika, może również zwiększyć się zużycie paliwa i emisja toksycznych składników spalin. Ponadto gromadzące się na grzybkach zaworów dolotowych nagary absorbują pary paliwa i przyśpieszają znacznie dalszy proces tworzenia się osadów i nagarów. Efektem ekstremalnego nagromadzenia osadów i nagarów może być nawet awaria silnika. Aby zapobiec tym niekorzystnym zjawiskom a równocześnie utrzymywać elementy układu silnika ZI w czystości, zapewniającej ich optymalne działanie, wprowadza się substancje chemiczne o działaniu detergentowym, usuwające istniejące zanieczyszczenia oraz utrzymujące w czystości elementy układu zasilania silnika ZI. Zjawiska tworzenia się osadów i nagarów występują intensywniej w wypadku benzyn, w skład których wchodzą komponenty tlenowe niż w wypadku benzyn czysto węglowodorowych. Dobór substancji chemicznych o działaniu detergentowym, zwanych dodatkami detergentowymi do benzyn, które zawierają komponenty tlenowe, jest podstawowym zagadnieniem, ponieważ dodatek efektywny dla benzyn węglowodorowych z reguły jest mało efektywny w benzynach zawierających komponenty tlenowe. Bardzo ważny jest też wybór odpowiedniego poziomu dozowania detergentu. W wypadku wadliwego doboru dodatku detergentowego jak i jego poziomu dozowania możliwe jest nawet zwiększenie ilości powstających nagarów i osadów w porównaniu z paliwem nieuszlachetnionym (R.I. Pyle, Oil and Gas J., Feb. 11, 1991, s. 53). W opisie patentowym US , do benzyn, zawierających alkohole i etery wprowadza się addukt alkilofenolu i tlenku etylenu, będący stabilizatorem, czyli czynnikiem, zapobiegającym wydzielaniu się warstwy alkoholowo-wodnej z benzyny. W opisie patentowym US czynnikiem stabilizującym benzyny zawierające komponenty tlenowe są pochodne estrów kwasów organicznych poddanych oksyalkilacji., Innym środkiem stabilizującym benzynę, zawierającą metapol jest według opisu patentowego DE glikol polietylenowy. Jako środek przeciwkorozyjny do benzyn, zawierających komponenty tlenowe, według opisu patentowego DD stosuje się octan amonu i/lub benzoesan amonu. Do benzyn, zawierających komponenty tlenowe dodaje się również substancje o działaniu przeciwzużycio wym i według opisu patentowego US są nimi polihydroksyaminy. Podobnie jak w wypadku opisów patentowych RP i tu nie wymienia się substancji o działaniu detergentowym, skutecznych w benzynach, zawierających komponenty tlenowe. Głównym celem wynalazku jest umożliwienie produkcji benzyny bezołowiowej o LOB co najmniej 95 w rafinerii dysponującej niewielką liczbą komponentów przy czym gotowemu produktowi zapewnia się odpowiednie własności użytkowe i ekologiczne poprzez odpowiedni dobór składu komponentowego benzyny i zastosowanych dodatków. Wynalazek rozwiązuje szereg problemów występujących przy produkcji benzyn w oparciu o reformat i związki tlenowe. Należy do nich zapewnienie benzynom odpowiedniego przebiegu

8 destylacji oraz tolerancji wodnej. W trakcie badań nad składami benzyn silnikowych bezołowiowych nieoczekiwanie stwierdzono, że można uzyskać benzyny silnikowe bezołowiowe o wymaganej liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 95 jednostek w oparciu o reformat produkowany w procesie o średniej ostrości reżimu technologicznego, stosując przy komponowaniu benzyny silnikowej ograniczone ilości związków tlenowych w postaci alkoholi i/lub eterów oraz ewentualnie umiarkowane ilości innych komponentów węglowodorowych dostarczanych z zewnątrz. Wytwarzanie benzyny bezołowiowej o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 95 jednostek przy przedstawionych wyżej uwarunkowaniach okazało się możliwe przy takich, znalezionych składach komponentowych, przy których unika się ujemnych efektów mieszania a przeciwnie występuje niewielki przyrost liczby oktanowej kompozycji, tak zwany bonus, to jest oznaczona liczba oktanowa zarówno przy użyciu metody badawczej jak i motorowej jest wyższa od obliczonej addytywnie na podstawie liczb oktanowych komponentów i ich udziałów w benzynie. Efekt ten jest wystarczający dla wytwarzania zamierzonego gatunku benzyny. Benzyna silnikowa bezołowiowa o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 95 jednostek i liczbie oktanowej motorowej nie niższej niż 85 jednostek według wynalazku zawiera od 35 do 90% v/v reformatu o liczbie oktanowej badawczej nie niższej od 92, od 3 do 25% v/v frakcji zawierającej głównie węglowodory o 4 i 5 atomach węgla w cząsteczce i/lub lekki destylat o temperaturze końca wrzenia nie wyższej niż 120 C, nie więcej niż 15% v/v frakcji zawierających co najmniej 80% węglowodorów aromatycznych zawierających od 6 do 10 atomów węgla w cząsteczce, nie więcej niż 15% v/v eteru metylotert-butylowego, nie więcej niż 10% v/v alkoholi zawierających od 1 do 4 atomów węgla w cząsteczce, korzystnie nie więcej niż 3% v/v metanolu i/lub nie więcej niż 10% v/v butanoli, nie więcej niż 40% v/v benzyny z krakingu katalitycznego o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 92 jednostki i/lub inną benzynę silnikową o liczbie oktanowej badawczej nie niższej niż 91 jednostek lub mieszaniny tych benzyn, przy czym gotowa benzyna silnikowa zawiera nie więcej niż 5% v/v benzenu i nie więcej niż 3,7% m/m tlenu związanego chemicznie a w przypadku obecności metanolu sumaryczna zawartość alkoholi zawierających od 1 do 4 atomów węgla w łańcuchu musi być większa od zawartości metanolu nie mniej niż o 30%, a tak zestawiona benzyna wykazuje nieoczekiwane zjawisko "przenoszenia" podczas destylacji znacznej części toluenu do frakcji wrzącej do temperatury 100 C co zapewnia jej bardzo korzystną frontalną liczbę oktanową nie niższą niż 85 jednostek jak również wykazuje ona dobrą odporność na działanie wody to znaczy nie występuje rozwarstwienie się zestawionej benzyny w normalnych warunkach eksploatacji. Dalszą poprawę własności eksploatacyjnych i ekologicznych uzyskuje się przez dodanie do benzyny silnikowej alkenyloamin w ilości od 10 do 800 mg/kg, korzystnie od 20 do 300 mg/kg i/lub polieteroamin w ilości od 10 do 1000 mg/kg, korzystnie od 20 do 300 mg/kg i/lub dwukarbaminianów w ilości od 50 do 700 mg/kg i/lub oksyalkilowanych alkilofenoli w ilości od 50 do 700 mg/kg. korzystnie od 100 do 500 mg/kg i/lub polialkilo-etero-glikoli w ilości od 50 do 800 mg/kg i/lub pochodnych organicznych metali I grupy układu okresowego pierwiastków w ilości od 10 do 1000 mg/kg, korzystnie od 50 do 300 mg/kg i/lub oleju mineralnego podstawowego w ilości od 10 do 700 mg/kg, korzystnie od 50 do 450 mg/kg i/lub rozpuszczalnika organicznego w ilości od 50 do 750 mg/kg i/lub deemulgatora w ilości od 0,1 do 50 mg/kg, korzystnie od 2 do 5 mg/kg. Stosowane alkenyloaminy są produktami poliaminowania aminami i/lub poliaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24. korzystnie od 2 do 8 i/lub hydroksyaminami i/lub hydroksypoliaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8, ilości grup hydroksylowych od 1 do 5, korzystnie od 1 do 2, polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, będących oligomerami alkenów o ilości atomów węgla w cząsteczce od 1 do 8, korzystnie od 2 do 4, zawierających co najmniej jedno wiązanie podwójne i/lub chlorowcopochodnych polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, zawierających nie więcej niż 2 atomy chlorowca, korzystnie chloru, w cząsteczce. Polieteroaminy wchodzące w skład benzyn silnikowych, są produktami poliaminowania aminami i/lub poliaminami, o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5,

9 atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24, korzystnie od 2 do 8 i/lub hydroksyaminami i/lub hydroksypoliaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 5, atomów węgla w cząsteczce od 1 do 24. korzystnie od 2 do 8, ilości grup hydroksylowych od 1 do 5, korzystnie od 1 do 2, polialkoksylowanych związków zawierających grupy hydroksylowe, korzystnie alkoholi, i/lub glikoli i/lub alkilofenoli o ciężarze cząsteczkowym od 32 do 300, korzystnie od 60 do 250, o ilości grup alkoksylowych, korzystnie etoksylowych i/lub propoksylowych, od 1 do 30, korzystnie od 5 do 20, i/lub produktami poliaminowania eteroaminami o zawartości atomów azotu w cząsteczce od 1do 5, o zawartości atomów tlenu w cząsteczce od 1 do 4, ciężarze cząsteczkowym od 90 do 400, polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, będących oligomerami alkenów o ilości atomów węgla w cząsteczce od 1 do 8, korzystnie od 2 do 4, zawierających co najmniej jedno wiązanie podwójne i/lub chlorowcopochodnych polialkenów o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, zawierających nie więcej niż dwa atomy chlorowca, korzystnie chloru, w cząsteczce. W rozwiązaniu stosuje się dwukarbaminiany, które są produktami alkoholizy diizocyjanianów, korzystnie takich jak: 2,4- i 2,6-toluenodiizocyjanian, 1,6-heksametylenodiizocyjanian, 2,2,4-trimetyloheksametylodiizocyjanian, ksylilenodiizocyjanian, alkoholami pierwszorzędowymi, zawierającymi w cząsteczce od 3 do 12 atomów węgla, alkoholami cyklicznymi, alkoholami nienasyconymi, zawierającymi w cząsteczce do 18 atomów węgla, alkilofenolami zawierającymi w cząsteczce alkilu do 24 atomów węgla oraz etoksylowanymi i/lub propoksylo wanymi alkoholami pierwszorzędowymi i drugorzędowymi, alkoholami cyklicznymi, korzystnie 2-etylo-heksanolem. W skład benzyn silnikowych wchodzą oksyalkilowane alkifenole, zawierające w cząsteczce alkilu do 24 atomów węgla, korzystnie są otrzymywane w procesie oksyalkilacji tlenkiem etylenu i/lub tlenkiem propylenu, posiadające średnią masę cząsteczkową od 100 do 5000, korzystnie od 200 do 2000, i/lub produkty ich kondensacji o wzorze III i masie cząsteczkowej od 250 do 5000, korzystnie od 500 do 2000 gdzie: (m) wynosi od 1 do 10, korzystnie od 1 do 2,(x) wynosi od 0 do 20, korzystnie od 5 do 15, (R") jest podstawnikiem alkilowym zawierającym do 24 atomów węgla, korzystnie od 7 do 12 atomów węgla, (R'") to podstawnik oksyalkilowy (-CH2 - CH2- O-) i/lub (- CH2 - CH - O-), C H3 oraz poliakilo-etero-glikole o masie cząsteczkowej od 100 do 2500, korzystnie od 500 do 1500, jak również pochodne organiczne metali I grupy układu okresowego pierwiastków, korzystnie potasu, rozpuszczalne w benzynie, będące korzystnie solami kwasów organicznych lub fenolami Iub alkoholanami. Ponadto benzyna według wynalazku zawiera olej mineralny podstawowy o lepkości kinematycznej w temperaturze 100 C wynoszącej od 9 do 50 mm2/s oraz rozpuszczalnik organiczny taki jak toluen, ksylen lub frakcje naftowe o temperaturze zapłonu nie niższej niż 40 C, początkowej temperaturze wrzenia nie niżej niż 150 C, końcowej temperaturze wrzenia nie wyższej niż 250 C, a wchodzący w skład benzyny deemulgator jest rozpuszczalny w fazie węglowodorowej a nierozpuszczalny w fazie wodnej. Poprawę własności eksploatacyjnych i ekologicznych uzyskuje się również przez dodanie do benzyn silnikowych, w miejsce alkeny loamin i/lub polieteroamin, monoalkenylo-bursztynoimidów i/lub polialkenylobursztynoimi dów w ilości od 50 do 750 mg/kg i/lub modyfikowanych monoalkenylobursztynoimidów i/lub modyfikowanych poliakenylobursztynoimidów w ilości od 50 do 750 mg/kg. Monoalkenobursztynoimidy i/lub polialkenylobursztynoimidy o wzorze I, będące zamiennikami alkenyloamin i/lub polieteroamin, posiadają masę cząsteczkową od 500 do 1000, przy czym (n) wynosi od 2 do 10, korzystnie od 2 do 4, (a) wynosi od 1 do 10, korzystnie od 2 do 5, (R) jest grupą (- CH2 -) lub / -(CH2 - CH2)2 NH - / a (R ) jest podstawnikiem alkenowym lub alkilowym o średniej masie cząsteczkowej od 100 do 2000 i/lub bisalkenobursztynoimidy o średniej masie cząsteczkowej od 350 do 4000, korzystnie monoalkenobursztynoimidy o średniej masie cząsteczkowej od 350 do 2200, i/lub polialkenobursztynoimidy o wzorze I i masie cząsteczkowej od 500 do 4000, otrzymane przez acylowanie poliamin o ilości atomów węgla w cząsteczce od 2 do 10, korzystnie od 6 do 8 i ilości atomów azotu od 2 do 7, korzystnie od 2 do

10 i/lub od 3 do 4, bezwodnikami alkenobursztynowymi o średniej masie cząsteczkowej od 200 do 1800, korzystnie od 250 do Monoalkenobursztynoimidy i/lub polialkenobursztynoimidy modyfikowane, otrzymywane są w h y dr er oa k scyj ki akr ob on kd sey nl os wa cy jm i z, o o ir lgo aś cn i i gc rz un p y -m O H k wo d a s1 e dm o 5, korzystnie od 1 do 2, ilości grup karboksylowych od 1 do 4, korzystnie od 1 do 2, ciężarze cząsteczkowym od 66 do 1000, korzystnie od 80 do 250, uzyskując związek o wzorze II. Poprawę własności eksploatacyjnych i ekologicznych uzyskuje się także przez dodanie do benzyn silnikowych, N-dwualkilo-karbamoarylo - N - CO - alkilopolialkeno-bursztyno-amidopolimino-mocznika w ilości od 50 do 500 mg/kg, korzystnie od 100 do 350 mg/kg i/lub N-dwualkilo-karbamo-arylo-N-polialkenylobursztyno-imidu w ilości od 50 do 500 mg/kg, korzystnie od 100 do 350 mg/kg, zamiast alkenyloamin i/lub polieteroamin i/lub monoalkenylobursztynoimidów i/lub modyfikowanych monoalkenylobursztynoimidów i/lub modyfikowanych polialkenylobursztynoimidów. N-dwualkilo-karbamoarylo-N-CO-alkilo-polialkeno-bursztyno-amido-poliamino-mocz nik, otrzymuje się w procesie całkowitej lub częściowej estryfikacji bezwodnika kwasu alkenylobursztynowego o masie cząsteczkowej od 800 do 2000, monoalkoholami takimi jak alkohole I-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 6 do 18 atomów węgla, alkohole II-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 3 do 12 atomów węgla, alkohole z węglem IV-rzędowym takie jak pentaerytryt i/lub alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, zawierające w cząsteczce co najmniej 18 atomów węgla, oraz etoksylowane i/lub propoksylowane alkohole I- i II-rzędowe, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, alkilofenole o ilości grup alkoksylowych od 1 do 60, zawierające w cząsteczce do 30 atomów węgla i/lub ich mieszaniny, w środowisku rozpuszczalnika organicznego takiego jak toluen, ksylen, benzyna lakowa, przy czym produkty estryfikacji poddaje się zobojętnieniu związkiem zasadowym, korzystnie aminami, poliaminami, polieteroaminami, hydroksyaminami, o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 6, korzystnie od 2 do 4 i masie cząsteczkowej od 50 do 2000, korzystnie od 100 do 400, otrzymując estro-amidy, które poddaje się reakcji addycji z izocyjaniano-arylokarbaminianami, otrzymywanymi przez poddanie częściowej alkoholizie diizocyjanianów korzystnie takich jak: 2,4- i 2,6-toluenodiizocyjanian; 1,6-heksametylenodiizocyjanian; 2,2,4-trimetyloheksametylodiizocyjanian, ksylilenodiizocyjanian alkoholami takimi jak alkohole I-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 6 do 18 atomów węgla, alkohole II-rzędowe, zawierające w cząsteczce od 3 do 12 atomów węgla, alkohole z węglem IV-rzędowym takie jak pentaerytryt i/lub alkohole cykliczne, alkohole nienasycone, zawierające w cząsteczce co najmniej 18 atomów węgla oraz etoksylowane i/lub propoksylowane alkohole I i II-rzędowe, alkohole cykliczne, alkohole nienasycone i alkilofenole o ilości grup alkoksylowych od 1 do 60, zawierające w cząsteczce do 30 atomów węgla i/lub ich mieszaniny, korzystnie 2-etylo-heksanol, przy stosunkach molowych od 1,5 : 1 do 0,7 : 1. N-dwualkilo-karbamo-arylo-N-polialkenylo-bursztyno-imid jest produktem acylowania bezwodnika kwasu alkenylobursztynowego, związkiem zasadowym, aminami, poliaminami, polieteroaminami, hydroksyaminami o ilości atomów azotu w cząsteczce od 1 do 6, korzystnie od 2 do 4 i masie cząsteczkowej od 50 do 2000, korzystnie od 100 do 400, który to produkt poddaje się reakcji addycji z izocyjaniano-arylo-karbaminianami, takimi jak w wypadku otrzymywania N-dwualkilokarbamoarylo- N -CO- alkilo-polialkeno-bursztyno-amido-poliaminomocznika. Wynalazek jest bliżej wyjaśniony w poniższych przykładach wykonania, ilustrujących zarówno sposób według wynalazku jak i ocenę jakości benzyn o ulepszonych własnościach proekologicznych i eksploatacyjnych, nie można ich zatem uważać za ograniczenie zakresu wynalazku, ponieważ mają one wyłącznie charakter ilustracyjny. Przykład I. Do zestawiania benzyn użyto następujące komponenty: - Reformat z procesu o średniej ostrości (Ref 1, Ref 2) - Frakcję butanową (C-4) - Hydrorafinowaną benzynę lekką o końcu wrzenia poniżej 100 C (BL-1, BL-2) - Toluen techniczny (Tol) - Eter metylo-tert-butylowy (EMTB) - Metanol (Met) - Etanol (Et)

11 Izo-butanol (Izo-but) - Benzynę z krakingu katalitycznego (BK) Przy użyciu powyższych komponentów zestawiono szereg benzyn przy czym w tabeli 1 podano liczby oktanowe komponentów, ich proporcje wyrażone w procentach objętościowych, oznaczone liczby oktanowe kompozycji i uzyskane bonusy. Szerszą charakterystykę wybranych benzyn przedstawiono w tabeli 2. Przykład II. Do benzyny A (skład i własności podano w tabelach 1, 2) dodano 500 mg/kg dodatku o składzie: 20% masowych polibutenoaminy, o średnim ciężarze cząsteczkowym 1500 i ilości atomów azotu w cząsteczce 4, 20% masowych poh-alkilo-etero-glikolu o średnim ciężarze cząsteczkowym 400, 0,5% masowych deemulgatora handlowego, 59,5% masowych benzyny do lakierów. Przykład III. Do benzyny B (tabela 1, 2) dodano 500 mg/kg dodatku o składzie podanym w przykładzie II. Tabela 1 Lp. Komponenty Przykłady (Skład w % V/V) Symbol LOB LOM A B C D E F G H 1 Ref , ,5 57, Ref C BL BL Tol EMTB , Met Et , Izo-but , BK LOB Obliczona 93,7 95,1 93,9 93,9 94,2 94,9 95,0 95,1 Oznaczona 95,0 96,0 95,0 95,3 95,5 95,0 95,8 95,1 Bonus LOB 1,3 0,9 1,1 1,4 1,3 0,1 0,8 0,0 LOM Obliczona 84,3 84,7 84,0 84,6 84,2 85,5 85,4 85,3 Oznaczona 85,6 85,7 85,0 85, ,5 86,6 86,9 Bonus LOM 1,3 1,0 1,0 0,7 0,8 1,0 1,2 1,6 Tabela 2 Własności Benzyna A B C Liczba oktanowa badawcza 95, Liczba oktanowa motorowa 85,6 85,7 85 Skład frakcyjny: początek destylacji, C do temp. 70 C destyluje, % (V/V) do temp. 100 C destyluje, % (V/V) do temp. 180 C destyluje, % (V/V)

12 ciąg dalszy tabeli Zawartość ołowiu, g/l 0,007 0,010 0,012 Zawartość siarki, % (m/m) 0,01 0,05 0,05 Okres indukcyjny, min Gęstość, kg/m3, 20 C Zawartość benzenu, % (m/m) 3,1 1,27 1,37 Przykład IV. Do benzyny C (tabela 1,2) dodano 500 mg/kg dodatku o składzie podanym w przykładzie II. Przykład V. Do benzyny A dodano 800 mg/kg dodatku o składzie: 20% masowych oksypropylowanego nonylofenolu o średniej masie cząsteczkowej wynoszącej 890,20% masowych polibutenoaminy, o średnim ciężarze cząsteczkowym 1500,39,5% masowych benzyny do lakierów, 20% masowych naftenianiu potasu, 0,5% masowego handlowego deemulgatora. Przykład VI. Do benzyny B dodano 800 mg/kg dodatku o składzie podanym w przykładzie V. Przykład VII. Do benzyny C dodano 800 mg/kg dodatku o składzie podanym w przykładzie V. Przykład VIII. Do benzyny A skomponowanej według opisu w przykładzie I dodano 500 mg/kg dodatku o składzie: 36% masowych 2,4-tolueno-di-karbaminianu -2-etyio-heksylo wego, 7% masowych monoalkenobursztynoimidu, otrzymanego w procesie kondensacji bezwodnika alkenobursztynowego z trójetyloczteroaminą (TETA), 0,5% masowych deemulgatora handlowego, 56,5% masowych benzyny do lakierów. Przykład IX. Do benzyny B (tabela 2) dodano 500 mg/kg dodatku o składzie podanym w przykładzie VIII. Przykład X. Do benzyny C (tabela 2) dodano 500 mg/kg dodatku o składzie podanym w przykładzie VIII. Przykład XI. Do benzyny A dodano 1000 mg/kg dodatku o składzie: 20% masowych oksypropylowanego nonylofenolu o średniej masie cząsteczkowej wynoszącej 890,40% masowych N-dwualkilo-karbamo-arylo-N-CO-alkilo-polialkenobursztyno-amido-poliamino-mocz nika, 20% masowych benzyny do lakierów, 20% masowych naftenianu potasu. Przykład XII. Do benzyny B dodano 800 mg/kg dodatku o składzie podanym w przykładzie XI. Przykład XIII. Do benzyny C dodano 800 mg/kg dodatku o składzie podanym w przykładzie XI. Przykład XIV. Do benzyny A, B, C dodano kolejno 800 mg/kg handlowego dodatku detergentowego X. Przykład XV. Do benzyny A, B, C dodano kolejno 800 mg/kg handlowego dodatku detergentowego Y. Przykład XVI. Mieszanki benzynowe z przykładów II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII, XIV, XV, poddano badaniom silnikowym na stanowisku z silnikiem Fiat 115 C 076, w teście opracowanym na podstawie europejskiej normy CEC-F-04-A-85, umożliwiającym ocenę czystości układu dolotowego silnika Z.I. Wyniki przedstawiono w tabeli 3.

13 Benzyna badana Tabela 3 Ocena własności detergentowych Ocena czystości układu dolotowego mieszanki paliwowej Masa osadów Gaźnik Przepustnica na zaworach (pkt) (pkt) dolotowych (mg) Benzyna silnikowa A 6,5 6,9 198 Benzyna silnikowa B 7,0 7,0 180 Benzyna silnikowa C 6,9 7,0 188 Benzyna silnikowa z przykładu II 9,8 9,9 10 Benzyna silnikowa z przykładu III 9,8 9,6 48 Benzyna silnikowa z przykładu IV 9,6 9,5 35 Benzyna silnikowa z przykładu V 9,9 9,8 3 Benzyna silnikowa z przykładu VI 9,9 10,0 35 Benzyna silnikowa z przykładu VII 9,8 9,8 15 Benzyna silnikowa z przykładu VIII 9,6 9,9 143 Benzyna silnikowa z przykładu IX 9,8 9,5 43 Benzyna silnikowa z przykładu X 9,2 8,5 123 Benzyna z przykładu XI 9,9 9,8 5 Benzyna z przykładu XII 9,9 10,0 23 Benzyna z przykładu XIII 9,8 9,7 7 Benzyna z przykładu XIV A 9,7 9,4 32 Benzyna silnikowa z przykładu XIV B 8,6 8,7 4 Benzyna silnikowa z przykładu XIV C 9,9 9,9 120 Benzyna z przykładu XV A 9,8 9,7 35 Benzyna z przykładu XV B 9,1 9,4 6 Benzyna z przykładu XV C 9,9 9,8 109 Przykład XVII. Benzyny silnikowe z przykładów V, VI, VII badano w teście silnikowym z silnikiem 115 C 076, z nieutwardzonymi fabrycznie gniazdami zaworów, przez 50 godzin przy 4000 obrotów na minutę. Uzyskane wybicie zaworów wyniosło max 0,2 mm, podczas gdy dla benzyn nieuszlachetnionych dodatkiem z przykładu V wybicie zaworów wyniosło średnio 0,4 mm.

14 WZÓR I W Z Ó R I I I Departament Wydawnictw UP RP Nakład 90 egz. Cena 4,00 zł