Akademia Młodego Ekonomisty

Transkrypt

1 Akademia Młodego Ekonomisty Jak liczą ekonomiści? JAK OPISYWAĆ GOSPODARKĘ? JAKIMI DANYMI POSŁUGUJĄ SIĘ EKONOMIŚCI? dr Michał Trzęsiok Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 12 marca 2012 r Metody opisu stanu gospodarki Jak opisywac gospodarkę? Można próbowac słownie, ale zdania typu gospodarka Polski ma się nieźle są mało tresciwe i bardzo subiektywne Znacznie lepiej można opisać stan gospodarki wykorzystując mierniki Dokonujemy pomiaru pewnej wielkości i posługujemy się wartościami liczbowymi 1

2 Podstawowe mierniki stanu gospodarki Wzrost gospodarczy (tempo zmian PKB) Wskaźnik inflacji Wskaźnik bezrobocia Bardziej treściwy komunikat o stanie gospodarki Zamiast: gospodarka Polski ma się nieźle powiemy: W 2011 roku wzrost PKB wyniósł 4,3%, jako efekt przyrostu spożycia indywidualnego o 3,1% i inwestycji o 8,7% W grudniu 2011 r inflacja CPI wyniosła 4,6% r/r Stopa bezrobocia pod koniec grudnia 2011 r wyniosła 12,5% Skąd się biorą te liczby? Wyznaczanie wartości PKB dla całego kraju to bardzo poważne przedsięwzięcie Na szczęście są wytyczne opracowane przez ONZ od 1952 r funkcjonuje system rachunków narodowych (SNA System of National Accounts) Dzięki temu jest łatwiej, ale nie łatwo! Obliczaniem wartości PKB oraz innych ważnych mierników stanu gospodarki zajmuje się Główny Urząd Statystyczny 2

3 Gospodarka kraju to pewna gra w której uczestniczy trzech graczy (tak naprawdę grupy graczy): 1) konsumenci (gospodarstwa domowe) 2) przedsiębiorstwa 3) państwo Produkt Krajowy Brutto (PKB lub GDP Gross Domestic Product) jest to suma wartości wszystkich finalnych towarów i usług wyprodukowanych na terenie kraju w ciągu określonego czasu (zazwyczaj w roku) PKB mierzy wynik rocznej pracy całego społeczeństwa Pomiar PKB PKB = C + I + G + X M C konsumpcja wartość dóbr finalnych zakupionych przez konsumentów I inwestycje zakupione przez przedsiębiorstwa nowe maszyny, budynki, ale takze zapasy G wydatki państwa na zakup dóbr finalnych od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych X eksport wartość dóbr kupionych przez zagranicę w naszym kraju M import wartość naszych zakupów zrobionych za granicą 3

4 Jak ogarnąć tę liczbę? Wartość PKB w Polsce w 2011 r mln zł PKB Polski wyrażony w $ (USD): mln USD Dla porównania patrząc na rankingi Forbesa wartość sprzedaży firm amerykańskich: Wal Mart Stores: mln USD (siec supermarketów) Exxon Mobil i Chevron: mln USD (koncerny paliwowe) No cóz DUŻY może więcej Jesteśmy na 24 miejscu ze względu na nominalną wartość PKB Za nami na 25 miejscu jest Norwegia, ale czy to cos mówi? Porównania PKB (2011 r) Lp Państwo PKB w mln $ ludność 1 USA Chiny Polska Norwegia Luksemburg

5 Porównania PKB per capita (2011 r) Lp Państwo PKB w mln $ per capita 1 Luksemburg Katar Norwegia USA Polska Chiny Porównania PKB per capita wg PPP (2011 r) Intrygujacy termin parytet siły nabywczej pieniadza (PPP Purchasing Power Parity) Lp Państwo PKB (PPP) per capita 1 Katar Luksemburg Norwegia Brunei (?!!) USA Polska Chiny

6 Ostrożnie z używaniem PKB! Używanie PKB wzbudza wiele kontrowersji Wartość PKB per capita nie jest dobrym miernikiem rozwoju gospodarczego Nie mówiąc już o rozwoju cywilizacyjnym Proponowane są inne mierniki (np HDI, ISEW), ale są duże trudności z ich wyznaczaniem Dynamika PKB Często ekonomistów i inwestorów interesuje kierunek i tempo zmian PKB Interpretacja: W 2011 roku wzrost PKB wyniósł 4,3% w stosunku do roku

7 Porównania dynamiki (2011 r) Lp Państwo Wzrost PKB 1 Mongolia 14,9 % 2 Chiny 8,9 % 14 Polska 4,3 % 24 Luksemburg 3 % 32 USA 1,6 %? Grecja - 7,5 % Czym jest inflacja? to trwały wzrost poziomu cen Ładny wzorek na wskaźnik inflacji O co tu chodzi? Bierzemy koszyk i jedziemy na zakupy Zapamiętujemy wartość zakupów zapłaconą przy kasie Rok później znów bierzemy koszyk i wrzucamy dokładnie to samo do koszyka i sprawdzamy o ile więcej lub mniej zapłacimy za ten sam zestaw produktów 7

8 Bardzo ważne żeby kontrolować poziom inflacji! Nie powinna być za duża, ale lepsza mała inflacja niż deflacja ale dlaczego sytuacja, kiedy wszystko tanieje miałaby być niedobra? Z drugiej strony bardzo trudno zwalczyć hiperinflację (ponad 600% w roku 1989 w Polsce) Pomiar zmian cen nabiału t oznacza pierwszy tydzień marca oznacza pierwszy tydzień marca 2011 nabiał Cena jednostkowa Po Cena jednostkowa Pt Zakupione ilości jednostek qo Mleko (1 litr) 2,40 2,50 2 Masło (1 kostka) 3,50 4,00 3 Ser zółty (1 kg) 22,00 24,00 1,5 Jajko (1 szt) 0,50 0,60 10 =??? Różnica przy liczeniu wskaźnika inflacji polega na tym, że uwzględnia się koszyk towarów i usług składający się z ponad 2 tys elementów 8

9 Realny wzrost zarobków Bonifacy pracuje w branży budowlanej W grudniu 2010 r zmienił pracodawcę i zarabiał miesięcznie zł netto ( na rekę ) W grudniu 2011 r szef dał mu podwyżkę i od tego czasu zarabia zł netto O ile procent realnie zmieniło się jego wynagrodzenie netto wiedząc, że w grudniu 2011 r inflacja CPI wyniosła 4,6% r/r? Mały słowniczek pojęć przypomnienie PKB wzrost gospodarczy PKB per capita parytet siły nabywczej pieniądza wskaźnik inflacji 9