Etymologia Termin pochodzi od łac. słowa: auctoritas, który tłumaczy się jako rada, wola, waŝność, powaga moralna, wpływowa osoba.

Transkrypt

1 AUTORYTET Etymologia Termin pochodzi od łac. słowa: auctoritas, który tłumaczy się jako rada, wola, waŝność, powaga moralna, wpływowa osoba. Znaczenie ogólne Słownik wyrazów obcych określa autorytet jako: - uznanie u innych, wpływowość; - człowiek, doktryna, pismo itp. cieszące się w jakiejś dziedzinie lub opinii pewnych ludzi szczególną powagą. Def. E. Durkheima: jest to cecha, w którą jest uposaŝona istota realna lub idealna w stosunku do określonych osobników, dzięki której uwaŝana jest przez tych ostatnich za obdarzoną w moc wyŝszą od tej, jaką przypisują samym sobie. Nowy słownik pedagogiczny autorytet to powaga, znaczenie, wpływ osoby lub organizacji cieszącej się ogólnym uznaniem na określoną sferę Ŝycia społecznego. Multimedialna encyklopedia powszechna autorytet to społeczne uznanie, znaczenie, prestiŝ osób, grup lub instytucji społecznych, oparte na cenionych w danym społeczeństwie wartościach; to równieŝ osoby, instytucje cieszące się uznaniem w danej dziedzinie.

2 Autorytet jest pojęciem wieloznacznym. Dla jednych oznacza osobę zasługującą na takie miano, innym kojarzy się nie tyle z osobą, ile z określonymi jej cechami, dzięki którym wysoko się ją ceni. Dla jeszcze innych autorytet jest relacją pomiędzy co najmniej dwiema osobami. Autorytet nie jest nigdy wartością samą w sobie. Stanowi na ogół wartość zaleŝną od innych osób, a przynajmniej jednej z nich. Autorytet nauczyciela - def. Józefa Pietera z ksiąŝki: Poznawanie środowiska wychowawczego zespół wielu róŝnorodnych właściwości nauczyciela, dzięki którym uczeń bez wyraźnych nakazów i bez strachu przed karą ulega wychowawczemu wpływowi nauczyciela, a w szczególności chętnie uczy się stosować do jego wymagań. - w ujęciu Sergiusza Hessena autorytet nie moŝe wychowanka zniewalać, przytłaczać swoją potęgą i w ten sposób pozbawiać go indywidualności i oryginalności, ale odwrotnie powinien wskazać mu drogę do pełnej wolności. W procesie wychowawczym w miarę fizycznego i psychicznego wzrostu dzieci i młodzieŝy autorytet rodziców i nauczycieli ulega często dość znacznym przekształceniom. Im dziecko starsze, to coraz bardziej maleje autorytet rodziców na korzyść nauczycieli. Autorytet nie jest darem dla nauczyciela ze strony władz oświatowych, ale nauczyciel musi tak pracować na wyznaczonym stanowisku, dochodzić do takich wyników w swojej pracy, by mógł zmusić

3 środowisko do uznania własnej osobowości i tym samym powstania i utrwalenia swego autorytetu zarówno intelektualnego, jak i moralnego. Niezwykle waŝny jest autorytet moralny przypisuje się go ogólnie nie tyle za wiedzę, umiejętność twórczego myślenia lub kompetencje zawodowe, ile za przejawiane cechy charakteru oraz działanie na rzecz innych ludzi, w tym zwłaszcza potrzebujących pomocy. Osoba o takim autorytecie staje się dla innych wzorem postępowania moralnego. Celowość uznania autorytetu w wychowaniu uzasadnia się przede wszystkim tym, iŝ przyczynia się on do większej skuteczności. Rodzice, nauczyciele, wychowawcy będący autorytetem dla swoich dzieci i wychowanków mają na nich duŝo większy wpływ niŝ osoby pozbawione autorytetu. Roman Ingarden podkreśla, Ŝe skuteczni są tylko ci nauczyciele i wychowawcy, którzy łączą swoje słowa z jednoznaczną postawą moralną. W tym miejscu trzeba przytoczyć staroŝytną zasadę, która uświadamia nam - nauczycielom, Ŝe trzeba Ŝyć według zasad duchowych, moralnych i intelektualnych, stanowiąc pewien wzór do naśladowania: "Verba docent, exempla trahunt" - słowa uczą, przykłady pociągają. Co umacnia autorytet nauczyciela? - pierwsze lekcje, spotkanie ma duŝy wpływ na budowanie autorytetu uczniowie cenią w nauczycielu utrzymanie klasy pod kontrolą, a takŝe jego pewność siebie i stanowczość; dowcipna forma poleceń nie na pierwsze lekcje; waŝne pierwsze minuty jak

4 w meczu czasami pierwsze minuty przesądzają o końcowym wyniku. - komunikacja niewerbalna wyraŝająca się w: a) swobodnym korzystaniu z przestrzeni sposób otwarcia sali, przestrzeń nauczyciela, okrąŝenie sali, ustawienie ławek; b) swobodnym zachowaniu się przekroczenie przestrzeni ucznia w celu dyscyplinarnym; c) postawie ciała; d) spojrzeniu uwaŝne, ale nie wyraŝające groźby; e) posługiwaniu się gestami; f) zdecydowaniu przejmowanie inicjatywy w kontaktach z uczniami, nie dać wyprowadzić się z tematu. - komunikacja werbalna wyraŝająca się w: a) przejmowanie inicjatywy w kontakcie z uczniami nie wykorzystywanie jednak swojej przewagi (respektowanie podmiotowości drugiego człowieka); b) operowaniu głosem; c) stawianiu uczniom pytań i ocenianiu odpowiedzi; d) w wyborze formy zwracania się do uczniów Co niszczy autorytet nauczyciela? - źle przygotowane lekcje; - źle prowadzone lekcje; - widoczny brak wiary nauczyciela we własne kompetencje; - poddenerwowanie;

5 - zakłopotanie; - gniew, agresja, napastliwość, groźby; - brak konsekwencji w działaniu i mówieniu (picie, jedzenie w czasie lekcji). A co mówią uczniowie? Jaki nauczyciel moŝe być dla nich autorytetem? Z badań E. Badury wynika, Ŝe uczniowie cenią sobie nauczyciela, który: zna i rozumie moŝliwości ucznia, uwzględnia je jest serdeczny, szczery i Ŝyczliwy zwraca się do uczniów ze spokojem i opanowaniem nie poniŝa, nie wytyka złego postępowania odnosi się z szacunkiem wprowadza pogodny nastrój na lekcji nie daje odczuć, Ŝe kogoś bardzo nie lubi jest jak przyjaciel, do którego moŝna zwrócić się ze sprawami współczuje i pomaga, gdy jest trudno umie wybaczać, nie jest mściwy jest prostolinijny w postępowaniu wysłuchuje zdania ucznia. Podsumowanie 15 rad dla nauczyciela pragnącego utrzymać autorytet 1. Pamiętaj, Ŝe fakt bycia nauczycielem nie gwarantuje ci tego, Ŝe będziesz dla uczniów autorytetem. Musisz na to zapracować! 2. Zawsze traktuj dzieci z naleŝytym szacunkiem - niezaleŝnie od ich wieku. Nie poniŝaj, nie wypominaj, nie uŝywaj sarkazmu, ale teŝ stawiaj wyraźne granice.

6 3. Dostrzegaj w uczniach to, co najlepsze. Budujesz sobie tym depozyt emocjonalny. 4. Bądź lojalny i sprawiedliwy na tyle, na ile potrafisz. 5. Bądź autentyczny, komunikuj się w sposób otwarty, jednoznaczny, bez uciekania się do gier międzyludzkich. 6. Nie wymagaj okazywania wdzięczności, nie wymuszaj podporządkowania i zgody. Po prostu nie uŝywaj władzy, którą jako nauczyciel w pewnym sensie dysponujesz w stosunkach z uczniami. 7. Pomagaj uczniom, gdy im trudno, ale słuchaj uwaŝnie, jakiej pomocy od Ciebie oczekują. Nie narzucaj im własnych rozwiązań. 8. Bądź przewidywalny, w najszerszym znaczeniu tego słowa, ale nie bądź sztywny. Dotrzymuj obietnic. 9. Przyjmuj odpowiedzialność za relacje z uczniami. Nie moŝesz stać się ich kumplem, nie moŝesz teŝ się na nich jak kumpel obrazić. Za rodzaj kontaktów uczeń - nauczyciel odpowiedzialny jest nauczyciel, poniewaŝ jest dorosły i taka jest jego rola. 10. Okazuj ciepło, ale w sposób dostosowany do oczekiwań uczniów. Nie narzucaj bliskości tym, którzy tego od Ciebie nie oczekują, ale dawaj ją tym, którzy tego od Ciebie chcą. Szanuj przy tym swoje granice i nie rób tego wbrew sobie, bo przestaniesz być autentyczny. 11. Wybaczaj. Przebaczanie jest w istocie utrzymywaniem kogoś pod wpływem tego, który przebacza. Prawdziwe autorytety wybaczają. 12. Nie walcz o utrzymanie autorytetu za wszelką cenę, bo - paradoksalnie obniŝa to Twój autorytet. Przyznaj się, gdy coś ci się nie uda, gdy popełnisz błąd. Pokazujesz wówczas swoją ludzką twarz. Ukrywając błąd, moŝesz rzeczywiście stracić autorytet.

7 13. Daj sobie prawo do błędu. śycie składa się z wielu epizodów i zawsze masz szansę go naprawić. 14. Pokazuj swoje mocne strony, swoje umiejętności, wiedzę. ZaraŜaj dzieci swoim zapałem do działań realizujących waŝne dla ciebie cele i wartości. Nie zmuszaj ich jednak, by je podzielali. MoŜesz jedynie pokazywać, jak są one dla ciebie waŝne. 15. Bądź spójny - postępuj zgodnie z zasadami, które głosisz. AUTORYTET W MOIM śyciu. (PYTANIA DO REFLEKSJI) Ktoś, kto kocha młodych ludzi, ma moc ich przebudzenia. Ktoś, kto wymaga z miłością, staje się ich przywódcą. Ktoś, kto nie tyle poucza, co ich uczy, staje się mistrzem (ks. K. Pawlina).